Od czego zależy wzrost wydajności?

Transkrypt

1 Od czego zależy wzrost wydajności? Wzrost wydajności pracy zależy przede wszystkim od dwóch czynników: Rozwoju techniki Usprawniania organizacji pracy Usprawnianie pracy jest bardzo efektywną metodą, gdyż zazwyczaj nie wymaga wysokich nakładów. Jest szczególnie korzystne w sytuacji, gdy istnieje duża rozpiętość między istniejącą wydajnością pracy a możliwą do osiągnięcia, np. przez pełne wykorzystanie maszyn i urządzeń czy likwidację zbędnych przerw w pracy. W jakim celu? Co można uzyskać? ZRĄZNEPOUCĄ a może? ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ 1

2 Jak postępować, by poprawiać wydajność? Zakres tematyczny cz. 1 i 2: 1. Zagadnienia wprowadzające: ergonomia i organizacja pracy 2. Metody badania pracy 1. Badanie metod pracy tj. rejestrowanie, analiza oraz krytyczna ocena istniejących lub proponowanych sposobów wykonania pracy. Obejmuje także projektowanie i wprowadzanie w życie łatwiejszych i efektywniejszych metod. 2. Mierzenie pracy pozwala ustalić pracochłonność danej pracy przez określenie czasu potrzebnego do jej wykonania przy określonym poziomie wydajności pracy. 3. Normowanie pracy ustalenie czasu normalnego koniecznego do wykonania poszczególnych czynności i całego czasu wykonania procesu. 4. Wartościowanie pracy to proces systematycznej analizy i oceny treści pracy polegający na wyodrębnieniu cech pracy, oszacowaniu ich trudności i ustaleniu sumarycznej wartości pracy, dla przypisania miejsca w hierarchii różnych prac na potrzeby wynagradzania. 3. Ogólny model cyklu badania pracy 4. Zadanie międzyszkoleniowe Praca pozorna i praca zbędna Produktywność, wydajność pracy, pracochłonność, techniczne uzbrojenie pracy Praca statyczna Monotypia ruchów i monotonia pracy Podział pracy i harmonizacja pracy Organizacja stanowiska pracy 2

3 Praca pozorna i praca zbędna PRACA ZBĘDNA to praca, której wykonanie nie przyczynia się do niczego istotnego i niczemu nie służy, np. malowanie kaloryfera, który zostanie kilka dni później zdemontowany i zastąpiony. PRACA POZORNA to praca, która nie niesie skutków, ze względu na brak gotowości organizmu do pracy np. z powodu wcześniejszego zmęczenia fizycznego. W rzeczywistości często praca jest wykonywana przez pracownika mimo braku gotowości. Produktywność, wydajność pracy, pracochłonność, techniczne uzbrojenie pracy Produktywnością- określa się relację efektów do sumy nakładów pracy żywej(czynnik ludzki) i uprzedmiotowionej(czynnik rzeczowy, uzbrojenie stanowiska pracy, kapitał). Produktywność odzwierciedla oprócz stopnia wykorzystania majątku, również skutki działania wielu różnorodnych czynników nań wpływających i stopień intensywności wykorzystania majątku w procesach gospodarczych prowadzonych w przedsiębiorstwie. Produktywność, wydajność pracy, pracochłonność, techniczne uzbrojenie pracy Wydajność pracy -to miara efektywności pracownika wyrażana wielkością produkcji na jednego zatrudnionego lub na ustaloną jednostkę czasu. Poziom wydajności pracy zależy m.in. od technicznego uzbrojenia miejsc i stanowisk pracy, kwalifikacji pracowników, ich motywacji, jakości przedmiotów pracy, ich produktywności, organizacji i warunków pracy, warunków bytowych pracowników, stosunków społecznych w przedsiębiorstwie. 3

4 Produktywność, wydajność pracy, pracochłonność, techniczne uzbrojenie pracy Pracochłonność - to ilość czasu zużytego na wykonanie jednostki wyrobu, operacji, zespołu czynności. Odwrotność indywidualnej wydajności pracy. Techniczne uzbrojenie pracy wyposażenie techniczne przypadające na jednego zatrudnionego w przedsiębiorstwie, wyrażane za pomocą współczynnika będącego relacją wartości majątku trwałego i liczby zatrudnionych pracowników, ukazuje poziom technicznego wyposażenia stanowiska pracy, które wpływa m.in. na wydajność pracy i jej kapitałochłonność. Produktywność, wydajność pracy, pracochłonność, techniczne uzbrojenie pracy Ponadto wyróżnia się: Kapitałochłonność Materiałochłonność Czasochłonność Praca statyczna - - praca, w której mięśnie pozostają przez długi czas napięte z powodu utrzymywania ciała lub przedmiotów w tej samej, zwłaszcza wymuszonej, pozycji. Praca statyczna wypiera pracę dynamiczną. Jest rzadko uświadamiana przez pracowników. Rozwiązaniem problemu stanowią: zmiany pozycji i ćwiczenia oraz podparcie ciała. 4

5 Monotypia ruchów a monotonia pracy Oceniajac monotypię ruchów należy wziąć pod uwagę: stopień ograniczenia ruchowego, jaki nastręcza dana sytuacja liczbę monotypowych powtórzeń wielkość rozwijanych sił mięśniowych przy wykonywanych ruchach (duże obciążenie daje pracę dynamiczną całego organizmu, męczącą fizycznie nie psychicznie, najgorsze psychicznie są ruchy o średniej sile). Monotonię pracy na danym stanowisku ocenia się w oparciu o: niezmienność procesu pracy niezmienność otaczających warunków konieczność dużej koncentracji uwagi łatwość pracy. Cztery czynniki duża, trzy średnia, dwa lub jeden mała monotonia. Podstawowe zasady organizacji pracy wytwórczej: 1. Zasada podziału pracy 2. Zasada harmonii (harmonizacji) 3. Zasada koncentracji (integracji) 4. Zasada optymalizacji pracy Podział pracy Podział pracy to rozłożenie zadania na części składowe wykonywane przez jedną lub wiele osób, po to, by przez przydzielenie zadań cząstkowych poszczególnym osobom lub grupom osób uzyskać usprawnienie, a przede wszystkim zwiększyć ekonomiczność i efektywność pracy. Skutki podziału pracy: 1. Większa wprawa i sprawność wykonawców wynikająca ze specjalizacji (powtarzania tych samych czynności). 2. Uniknięcie strat czasu związanych ze zmianą rodzaju pracy i przezbrajaniem stanowiska pracy. 3. Możliwość specjalizacji stanowisk pracy oraz lepszego dostosowania narzędzi, co ułatwia pracę i skraca czas potrzebny na wykonanie. 4. Skrócenie czasu potrzebnego na przygotowanie do pracy (naukę). 5. Możliwość wykorzystania pracowników o niższych kwalifikacjach. 5

6 Harmonizacja pracy Harmonizacja pracy występuje, gdy: poszczególne organa danego zespołu są odpowiednio dobrane (pod względem wydajności i ekonomiczności) czynności tych organów są możliwie najbardziej uzgodnione w czasie. Realizuje się go przez: 1. Zmianę liczby operacji przypisanych do danego stanowiska pracy (przeniesienie do wcześniejszych lub późniejszych stanowisk) lub zmianę liczby pracowników go realizujących. 2. Łączenie kilku jednakowych stanowisk wykonujących daną pracę w komórki. Koncentracja i optymalizacja Zasada koncentracji (integracji) to skupienie jednakowych lub podobnych czynności w jednym miejscu, co może pozwolić oszczędzić wysiłek i zaangażowanie środków. Przeciwwskazaniem koncentracji jest łączenie prac o odmiennym charakterze, np. wymagających zręczności i siły, dokładności i szybkości ruchów. Koncentracja prowadzi do specjalizacji pracowników i stanowisk pracy. Zasada optymalizacji pracy zwiększanie wysiłku ludzkiego lub zużycia środków pozwala w pewnym punkcie osiągnąć najkorzystniejszy (optymalny) wynik użyteczny, dalsze zwiększanie wysiłku lub nakładów nie zapewni już poprawienia wyniku. Organizacja stanowiska pracy Kolejne aspekty stanowiska pracy będą omawiane wraz z realizacją różnych zadań. W szczególności na ostatnim, czwartym spotkaniu. 6

7 Organizacja stanowiska pracy c.d. Dwa widoczne ramiona schematu odnoszą się do: uwarunkowań obiektu technicznego rytmu i tempa pracy. Zmęczenie jeden z powodów badania pracy Badanie metod pracy Mierzenie pracy Normowanie pracy Wartościowanie pracy 7

8 Korzyści z badania pracy Znaczenie badania pracy jest ogromne, gdyż: 1. Pozwala niemal bezinwestycyjnie podnieść wydajność pracy i poprawić warunki pracy. 2. Ujmuje systematycznie, całościowo proces pracy. 3. Jest metodą uniwersalną mogącą mieć zastosowanie także w działalności nieprodukcyjnej, np. administracji, magazynach, sklepach. 4. Jest bardzo czułym i wnikliwym narzędziem wykrywającym nieprawidłowości. 5. Pozwala na najdokładniejsze ustalenie norm pracy. Podział metod badania pracy BADANIE PRACY Celem badania pracy jest obniżenie pracochłonności wyrobu lub operacji a tym samym osiągnięcie wyższej wydajności. BADANIE METOD PRACY MIERZENIE PRACY WARTOŚCIOWANIE PRACY Źródła i metody zbierania informacji Badanie pracy dzieli się na: Badanie metod pracy tj. rejestrowanie, analizę oraz krytyczną ocenę istniejących lub proponowanych sposobów wykonania pracy. Obejmuje także projektowanie i wprowadzanie w życie łatwiejszych i efektywniejszych metod. Mierzenie pracy pozwala ustalić pracochłonność danej pracy przez określenie czasu potrzebnego do jej wykonania przy określonym poziomie wydajności pracy. Wartościowanie pracy 8

9 Etapy badania metod pracy 1. Określenie pracy, która ma być przedmiotem badania. 2. Rejestracja na podstawie bezpośredniej obserwacji wszystkich elementów badanego procesu za pomocą jednej z wybranych metod. 3. Krytyczna analiza zanotowanych obserwacji wg ustalonego klucza. 4. Projektowanie nowej (usprawnionej) metody wykonania pracy. 5. Wdrożenie usprawnionej metody. 6. Utrzymanie nowej metody przez kontrolę. Uproszczony podział procesu produkcji: Na proces produkcji wpływają czynniki: 1. Procesy podstawowe (tzw. technologiczne). 2. Procesy pomocnicze, np. transport, magazynowanie, remonty, itd. Poszczególne czynniki wpływające na proces produkcji zostaną dokładniej omówione przy okazji użycia arkusza krytycznej oceny i analizy. Etapy procesu produkcji oraz podział procesu technologicznego 9

10 W procesie technologicznym możemy wyodrębnić: operację to część procesu wykonywana na jednym stanowisku przez jednego lub zespół pracowników na jednym określonym przedmiocie pracy lub kilku obrabianych jednocześnie zabieg to część operacji wykonywanej bez zmiany narzędzi, warunków pracy i technologii czynność to część operacji lub zabiegu stanowiących odrębne, zakończone działanie, np. podniesienie pojemnika i umieszczenie go na taśmie podającej ruch roboczy to część czynności, gdy następuje np. podniesienie lub przesunięcie przedmiotu ruch elementarny (therblig) to składniki ruchu roboczego, np. chwycenie, puszczenie. Etap 1. Określenie pracy, która ma być przedmiotem badania Wyboru procesu pracy do jego badania wykonuje się biorąc pod uwagę czynniki: 1. Ekonomiczne Zanim przystąpi się do badań należy ustalić, czy koszty badania i nakłady związane z wprowadzeniem nowej metody nie będą wyższe od efektów z jej zastosowania. Najczęściej opłacalna jest analiza: 1. wąskich gardeł, tj. tych odcinków produkcji, które hamują wykonywanie pozostałych operacji 2. transportu na duże odległości 3. operacji bardzo pracochłonnych Etap 1. Określenie pracy, która ma być przedmiotem badania (c.d.) Wyboru procesu pracy do jego badania wykonuje się biorąc pod uwagę czynniki: 1. Ekonomiczne (c.d.) 5. operacji powtarzalnych 6. operacji wymagających znacznego wysiłku fizycznego lub dużej ilości urządzeń 7. operacji w warunkach uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia. 2. Techniczne tam, gdzie technologowie zgłaszają możliwość zmian w procesie produkcyjnym 3. Psychologiczne należy przewidywać opór (przed nieznanym), jaki może towarzyszyć wprowadzaniu zmian 10

11 Etap 2. Rejestracja elementów badanego procesu Informacje o badanym procesie pochodzą z trzech głównych źródeł: 1. Obserwacji bezpośredniej procesu lub fragmentów procesu 2. Analizy dokumentacji (np. technicznej, ekonomicznej, organizacyjnej, osobowej) 3. Relacji wykonawcy pracy, kontrolerów, zwierzchników w oparciu o ich długoletnie doświadczenie. Źródła i metody zbierania informacji Etap 2. Rejestracja elementów badanego procesu (c.d.) Stosuje się zatem następujące metody: a) obserwację bezpośrednią (ciągłą lub migawkową) trudna i wymagająca doświadczenia metoda b) metodę fotograficzną lub filmową c) metodę wywiadu d) metodę ankietową e) metodę analizy dokumentacji. 11

12 Etap 2. Rejestracja elementów badanego procesu (c.d.) Zarejestrowanedane ujmuje się w zestawienia tabelaryczne, uzupełnia makietami i schematami (np. dróg transportu, rozstawienia stanowisk). Najczęściej stosuje się karty i wykresy przebiegu. Etap 2. Rejestracja elementów badanego procesu (c.d.) Wyróżniamy następujące karty i wykresy przebiegu: karta procesu przedstawia graficznie kolejne operacje i kontrole danego procesu, jej celem jest prezentacja skomplikowanego procesu w przejrzysty sposób, by doprowadzić do jego uproszczenia karta przebiegu materiału rejestruje wszystkie czynności w stosunku do danego półwyrobu czy towaru karta przebiegu czynności służy rejestracji wszystkich czynności czy bezczynności wykonawcy danego procesu: karta czynności zespołowych karta czynności obu rąk służy rejestracji pracy rąk i nóg wykonawcy, jest odmianą karty przebiegu czynności, karta mikroruchów (Therbligów) rejestruje ruchy elementarne wykonawcy danej czynności, Etap 2. Rejestracja elementów badanego procesu (c.d.) Wyróżniamy następujące karty i wykresy przebiegu: karta obiegu dokumentów jest odmianą karty przebiegu materiałów służącą do usprawniania prac biurowych, wyróżnia się np. takie czynności jak: emisja dokumentu, kontrola treści, odczytanie treści, przemieszczenie, oczekiwanie, składowanie likwidacja dokumentu. Swoją wersję tej dokumentacji posiada np. norma serii ISO 9000 a niemal zawsze stosowana jest tam, gdzie dokumenty są drukami ścisłego zarachowania lub konieczny jest nadzór nad tajemnicą służbową, zawodową oraz odpowiednie klauzule tajności dokumentów. przestrzenny wykres przebiegu lub wykres sznurkowy stanowi graficzny obraz przebiegu materiału, przemieszczania pracownika, punktami skrajnymi są miejsca zwrotu lub zatrzymania. 12

13 WYMIENIĆ? Wybrane metody badania metod pracy: Badanie metod pracy metody rejestracji z elementami usprawnień: 1. Karta procesu 2. Karta przebiegu materiału 3. Karta przebiegu czynności - karta mikroruchów (Therbligów) 4. Karta obiegu dokumentów 5. Wykres sznurkowy 6. Przestrzenny wykres przebiegu (wykres transportu) Uwaga: omawiane metody nie przynależą ściśle do danego etapu. Poza obserwacją zawierają często też w sobie aspekt usprawniania. Wykres transportu Najprostszym sposobem rejestracji pozwalającym na prostą poprawę jest uproszczony wykres transportu. Istotna jest tu jedynie długość trasy oraz ilość punktów zatrzymania/zmiany kierunku. Oznaczenia stosowane do opisu procesu produkcji 13

14 Wykres transportu Wykres transportu zawierający oznaczenia stosowane do opisu produkcji oraz układ kondygnacji w budynku. Wykres sznurkowy Stanowi graficzny obraz przebiegu materiału, przemieszczania pracownika (ewentualnie półproduktu, materiału), punktami skrajnymi są miejsca zwrotu lub zatrzymania. Celem jest eliminacja zbyt dużej liczby zwrotów, zatrzymań, miejsc wykonania czynności. Wykres sznurkowy 14

15 Karta obiegu dokumentów Jest odmianą karty przebiegu materiałów służącą do usprawniania prac biurowych, wyróżnia się np. takie czynności, jak: emisja dokumentu kontrola treści odczytanie treści przemieszczenie oczekiwanie (np. na podpis, decyzję) składowanie likwidacja dokumentu. Therbligi ruchy elementarne Nazwa pochodzi od nazwiska małżeństwa Gilbrethów. Elementy pracy fizycznej 2,4,5,7,9,11,12,13 Elementy pracy w części umysłowej 1,3,6 Elementy pracy umysłowej 10,17 Elementy przestojów 14,15,16 Karta procesu Przedstawia graficznie kolejne operacje, transport, manipulację, oczekiwanie, magazynowanie i kontrole danego procesu. Jej celem jest przedstawienie skomplikowanego procesu w przejrzysty sposób, by doprowadzić do jego uproszczenia. 15

16 Karta procesu Po wypełnieniu karty procesu należy wykreślić z niej elementy, które mogą zostać zredukowane lub też wykonać drugą część karty ponownie i nanieść na pierwszej liczbę symboli usprawnionej metody oraz oszczędność w metodzie. Karta przebiegu materiału Rejestruje wszystkie czynności w stosunku do danego półwyrobu czy materiału: czas wykonania odległość opis sprzęt. Karta przebiegu materiału 16

17 Etap 3 i 4. Krytyczna analiza obserwacji i projektowanie nowej (usprawnionej) metody wykonania pracy. W ramach dwóch etapów następuje ocena i krytyczna analiza zarejestrowanych zdarzeń. Stawiane są pytania: o cel, miejsce, kolejność, osobę, sposób, np.: Co się robi? Dlaczego się to robi? Co jeszcze powinno się zrobić? Co powinno być zrobione? Czynniki wpływające na proces produkcji Cel Materiał (tworzywo) Wzór wyrobu Kolejność wykonywania Miejsce Sprzęt Sposób wykonania Wykonawca Arkusz krytycznej oceny usprawnianie pracy 17

18 Metoda ABC To metoda, która opiera się na zasadzie Pareto, w myśl której 20% wysiłku daje nam 80% zysków, 20% asortymentu generuje 80% sprzedaży, itd. Stanowi to pewne uproszczenie myślowe, które każe koncentrować się na działaniach przynoszących największą korzyść a mniej zwracać uwagę na te, z których uzyskanie efektu wymaga dużego wysiłku. Rozpoczynamy od zidentyfikowania grup asortymentu lub elementów, które generują największą wielkość sprzedaży tworzymy tabelę. Metoda ABC Wykorzystanie regałów w metodzie ABC 18

19 Rozplanowanie regałów magazynu wg metody ABC Etapy końcowe badania metod pracy 5. Wdrożenie usprawnionej metody 1. Ustalenie harmonogramu wdrażania 2. Przygotowanie warunków technicznych 3. Wytłumaczenie celu zmiany pracownikom i przeszkolenie w zakresie nowej metody 4. Obserwacja procesu dochodzenia do postulowanej wydajności w okresie wdrażania metody 5. Korekty usprawnionej metody 6. Utrzymanie nowej metody przez kontrolę Nieocenioną rolę odgrywa tutaj konsekwencja oraz jasna polityka przedsiębiorstwa poparta zachętami. Konieczne jest też stałe analizowanie skuteczności. Wdrożenie początkowa niższa efektywność ZRĄZNEPOUCĄ a może? ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ 19