Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie

Transkrypt

1 Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie PROJEKT ETAP 2. Ocena uciąŝliwości wysiłku fizycznego metodą chronometraŝowotabelaryczną wg Lehmanna. 1. Wstęp Do oceny uciąŝliwości wysiłku fizycznego metodą szacunkowo-tabelaryczną wg Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki: a) wydatek energetyczny [kj/8h], wyraŝający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny) wykonaną podczas czynności roboczych, b) wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej pozycji ciała, c) powtarzalność ruchów, określającą uciąŝliwość pracy wywołaną jednostronnym obciąŝeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych ruchów roboczych (np. na taśmie montaŝowej). Sposób posługiwania się metodą jest następujący: a) opracować tabelę fotografia dnia roboczego wg wzoru podanego w tabeli A na str. 6, b) obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2, c) ocenić kolejne składniki uciąŝliwości w skali punktowej wg tabel 4-6, d) podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., w pisac je do tabeli B na str. 6. e) odczytać łączną uciąŝliwość danej pracy fizycznej z tabeli 6 Wydatek energetyczny metodą Lehmanna moŝna oszacować dla prac średnio cięŝkich i cięŝkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych. Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna: a) dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel, b) przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej pracownik te przerwy spędza, c) dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są długimi przerwami. 2. Fotografia dnia roboczego Przed przystąpieniem do oceny naleŝy sporządzić zestawienie wszystkich czynności roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej. Zestawienie takie zwane jest fotografią dnia roboczego (tab.8.). Oznaczenia do tab.8.: t - czas trwania danej czynności roboczej [min], wa - wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kj/min], WWW: 1/6

2 wb - wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kj/min], wc - wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kj], obliczony jako wc = (wa+wb)* t Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2. Wielkość całkowitego wydatku energetycznego we [kj/8h] obliczamy sumując wydatki energetyczne wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej. Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie: do 3500 kj/8h - dla prac lekkich, od 3500 do 6500 kj/8h - dla prac średnio cięŝkich, od 6500 do kj/8h - dla prac cięŝkich. Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się ok kj/8h dla męŝczyzn, ok kj/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla obu płci kj/8h. Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycję tułowia. Pozycja ciała Siedząca 1,2 Klęcząca 2,1 Stojąca 2,5 Stojąca pochylona 4,2 Chodzenie 7,2-14,8 Chodzenie bez obciąŝenia po pochyłości 10 o w a [kj/min] 3,5/metr wzniesienia Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na pracę kończyn. Rodzaj pracy w b [kj/min] Prace palców dłoni i przedramienia Prace jednego ramienia Prace obu ramion Praca całego ciała b. 1,2-2,5 2,5-3,8 3,8-5,2 3,0-5,0 5,0-7,2 7,2-9,3 6,3-8,4 8,4-10,5 10,5-12,6 10,5-16,8 16,8-25,1 25,1-35,6 35,6-48,2 WWW: 2/6

3 3. Ocena punktowa uciąŝliwości Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego naleŝy oszacować w skali punktowej: Tab. 3. Ocena łączna uciąŝliwości. Składnik wysiłku Wydatek energetyczny... kj/8h ObciąŜenia statyczne Powtarzalność ruchów Ocena punktowa słowna z tab.4. z tab.5. z tab.6. Σ...pkt. Wysiłek... (ocena słowna z Tab.7.) Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej. Wydatek Ocena wydatku energetycznego energetyczny [kj/8h] słowna punktowa do 1260 bardzo mały mały średni duŝy ponad 8400 bardzo duŝy WWW: 3/6

4 Tab. 5. Ocena stopnia obciąŝenia statycznego. Ocena stopnia Pozycja ciała przy pracy Przykłady obciąŝenia statycznego słownie punkty 1-10 siedząca niewymuszona większość prac biurowych mały stojąca niewymuszona z moŝliwością okresowej ślusarz, stolarz 1-30 zmiany na siedzącą siedząca lub stojąca na przemian z chodzeniem nadzór techniczny, bibliotekarz siedząca wymuszona, niepochylona bądź nieznacznie pochylona pisanie na maszynie, obsługa pras mechanicznych stojąca niewymuszona, bez obsługa niektórych średni moŝliwości okresowej obrabiarek, malowanie, zmiany pozycji na siedzącą lakierowanie, praca ekspedienta stojąca wymuszona, motorniczy, suwnicowy niepochylona z moŝliwością okresowej zmiany pozycji na siedzącą siedząca, wymuszona, bardzo pochylona szwaczka, zegarmistrz duŝy stojąca wymuszona, niepochylona bez piaskowanie, obsługa niektórych obrabiarek moŝliwości okresowej zmiany pozycji na siedzącą stojąca wymuszona, górnictwo, obróbka drewna pochylona, niezaleŝnie od moŝliwości zmieniania pozycji bardzo duŝy klęcząca, w przysiadzie i inne nienaturalne pozycje formowanie ręczne, górnictwo, posadzki, ślusarz samochodowy WWW: 4/6

5 Tab. 6. Ocena stopnia uciąŝliwości pracy fizycznej wskutek powtarzalności ruchów. Liczba powtórzeń ruchów stereotypowych na zmianę roboczą Stopień uciąŝliwości Wywierana siła do 100 N ponad 100 N słownie w punktach do 800 do 300 mały średni ponad 1600 ponad 800 duŝy Tab. 7. Ocena sumaryczna obciąŝenia pracą fizyczną w skali punktowej. Ocena wysiłku Ogólna W punktach Bardzo lekki 1-30 Lekki Średni CięŜki Bardzo cięŝki Analiza składników uciąŝliwości wysiłku fizycznego Po zakończeniu obliczeń naleŝy określić: a) który ze składników obciąŝenia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej uciąŝliwości, b) wskazać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i uciąŝliwe. NaleŜy zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające do: a) zmniejszenia wydatku energetycznego, b) ogólnego zmniejszenia uciąŝliwości pracy fizycznej na badanym stanowisku. LITERATURA: 1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza uciąŝliwości pracy. Wyd. ZW. W-wa Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa WWW: 5/6

6 WZÓR OPRACOWANIA Skład grupy: Imię, nazwisko Wydział, rok, grupa A Badanie uciąŝliwości wysiłku fizycznego metodą Lehmanna. 1. Nazwa stanowiska pracy: Fotografia dnia roboczego Pracownik: męŝczyzna / kobieta t w a w b w c L.p. Czynność [min] [kj/min] [kj/min] [kj] 1. Przygotowanie stanowiska roboczego SUMA: Wydatek energetyczny We= B 3. Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5): Składnik wysiłku OCENA Punktowa Słowna Wydatek energetyczny...kj/8h ObciąŜenie statyczne Powtarzalność ruchów Ocena łączna:... punktów Ocena słowna z tab. 7: wysiłek: Analiza składników uciąŝliwości wysiłku fizycznego: 5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy WWW: 6/6