PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW

Transkrypt

1 PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 4. mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani powielać bez zgody autora.

2 DZIAŁALNOŚĆ PRODUKCYJNA RODZAJE I TYPY System produkcyjny celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka w celu produkowania określonych wyrobów lub świadczenia określonych usług. Zasoby (czynniki produkcji): środki produkcji: środki pracy (maszyny, urządzenia, narzędzia), przedmioty pracy (surowce, materiały); siła robocza (praca ludzka). Proces produkcyjny całokształt czynności, wykorzystujących środki pracy i siłę roboczą, w wyniku których z przedmiotów pracy powstaje produkt gotowy. przedmioty pracy środki pracy siła robocza produkt gotowy

3 Podział procesu produkcyjnego: procesy podstawowe zbiór operacji technologicznych, dążących do bezpośredniej realizacji głównego zadania procesu produkcyjnego, czyli do wytwarzania wyrobów (obróbka i montaż); procesy pomocnicze zbiór operacji świadczących usługi na rzecz procesu podstawowego (transport, kontrola, konserwacja, magazynowanie); procesy zarządzania zbiór operacji informacyjno-decyzyjnych. Struktura produkcyjna właściwy dla danego systemu produkcyjnego układ komórek produkcyjnych oraz zespół związków kooperacyjnych zachodzących między tymi komórkami. Wyróżnia się komórki produkcyjne: 0-go stopnia stanowisko robocze, 1-go stopnia gniazdo produkcyjne lub linia produkcyjna, 2-go stopnia oddział produkcyjny, 3-go stopnia wydział produkcyjny, 4-go stopnia zakład produkcyjny, 5-go stopnia przedsiębiorstwo wielozakładowe.

4 Typy produkcji ściśle związane ze stopniem specjalizacji stanowiska roboczego oraz poziomem stabilności wykonywanej na stanowisku roboczym produkcji. Wyróżnia się następujące typy produkcji: produkcja jednostkowa różne wyroby wytwarzane na indywidualne zamówienie; produkcja seryjna mało, średnio lub wielkoseryjna, wyroby wytwarzane w partiach; produkcja masowa stała produkcja jednego wyrobu. stabilność produkcji na stanowisku roboczym masowa wielkoseryjna średnioseryjna małoseryjna jednostkowa stopień specjalizacji stanowiska roboczego

5 ORGANIZACJA PRODUKCJI FORMY Formy organizacji produkcji określają sposób powiązania stanowisk roboczych w procesie produkcyjnym. Wyróżnia się dwie podstawowe formy organizacji produkcji: nierytmiczną niepotokowa, niepowtarzalna, nieustabilizowana, wykazuje minimalną (lub żadną) powtarzalność operacji na poszczególnych stanowiskach roboczych, w efekcie czego konieczne jest częste przezbrajanie stanowisk w praktyce nierytmiczna forma organizacji produkcji polega na tym, że konieczne do wykonania w danym czasie zadanie produkcyjne zleca się stanowisku roboczemu, które nie wykonuje w tym czasie żadnej pracy (jedno stanowisko robocze wykonuje, w zależności od bieżących potrzeb, różne zadania produkcyjne) zaletą tej formy jest jej elastyczność (dostosowywanie się stanowisk roboczych do bieżących potrzeb produkcyjnych), zaś wadą jest brak pełnego przystosowania do któregokolwiek z wykonywanych zadań (żadne z realizowanych zadań nie przebiega w maksymalnie sprawny i oszczędny sposób);

6 rytmiczną potokowa, powtarzalna, ustabilizowana, wykazuje ścisłe powiązanie stanowisk roboczych, przydział konkretnych zadań produkcyjnych do konkretnych stanowisk roboczych oraz powtarzalność produkcji tych samych wyrobów w praktyce, każde stanowisko robocze jest odpowiedzialne za jedno konkretne zadanie produkcyjne, a wszystkie zadania są wykonywane w ściśle określonym porządku (kolejność ich wykonywania jest z góry zaplanowana i stała) zaletą tej formy jest ścisła specjalizacja poszczególnych stanowisk roboczych (każde zadanie jest realizowane w maksymalnie sprawny i oszczędny sposób), zaś wadą jest brak elastyczności; do rytmicznej formy organizacji produkcji zalicza się: potok asynchroniczny czasy wykonywania poszczególnych zadań produkcyjnych na poszczególnych stanowiskach roboczych są różne i w konsekwencji, na niektórych stanowiskach (z krótszymi czasami wykonywania zadań) występują przerwy zakłócające równomierność przebiegu produkcji; potok synchroniczny czasy wykonywania poszczególnych zadań produkcyjnych na poszczególnych stanowiskach roboczych są sobie równe, co zapewnia równomierność przebiegu produkcji (brak jest jakichkolwiek przerw).

7 CYKL PRODUKCYJNY I JEGO CECHY Parametry procesu produkcyjnego charakterystyki opisujące poszczególne elementy procesu produkcyjnego. Wyróżnia się dwie podstawowe grupy parametrów procesu produkcyjnego: parametry wejściowe; parametry wyjściowe. Parametry wejściowe (dotyczą czynników produkcji oraz produktu końcowego): parametry wyrobu parametry maszyny parametry robotnika dotyczą produktu dotyczą środków pracy dotyczą pracy ludzkiej końcowego, a pośrednio przedmiotów pracy program produkcyjny poziom braków produkcyjnych fundusz czasu maszyny zmianowość fundusz czasu robotnika pracochłonność partia produkcyjna stanowiskochłonność współczynnik wykonania normy Program produkcyjny rodzaje (asortyment) oraz ilość produkowanych wyrobów w określonym przedziale czasu. Poziom braków produkcyjnych planowany na podstawie danych statystycznych (pochodzących z przeszłości) poziom braków wśród produkowanych wyrobów. Partia produkcyjna ilość wyrobów wytwarzanych kolejno po sobie przy jednorazowym nakładzie czasu przygotowawczozakończeniowego. Fundusz czasu maszyny określa godzinowe możliwości wykorzystania maszyny w ciągu całego roku.

8 Zmianowość liczba zmian pracy maszyny na dobę. Stanowiskochłonność (maszynochłonność) czas zajmowania maszyny niezbędny do wykonania określonej operacji produkcyjnej. Fundusz czasu robotnika określa liczbę godzin pracy robotnika w ciągu całego roku. Pracochłonność czas, jaki potrzebuje robotnik do wykonania określonego zadania produkcyjnego. Współczynnik wykonania normy stosunek rzeczywistego czasu wykonania określonego zadania przez robotnika do czasu normatywnego przewidzianego dla tego zadania: WWN = trz / tn Parametry wyjściowe (dotyczą stanowisk roboczych): parametry proste parametry złożone parametry rodzajowe zadanie godzinowe możliwość godzinowa takt produkcji liczba stanowisk roboczych liczba robotników cykl produkcyjny Zadanie godzinowe wynikająca z programu produkcyjnego liczba wyrobów wykonywanych przez dane stanowisko robocze w określonym czasie. Możliwość godzinowa wynikająca ze zdolności wytwórczych danego stanowiska roboczego liczba wyrobów, jaką stanowisko to może wykonać w ciągu jednej godziny. Takt produkcji stałe odstępy czasu, które dzielą spływ (oddanie po wykonaniu) dwóch kolejnych wyrobów.

9 Cykl produkcyjny okres niezbędny do wykonania określonego zadania produkcyjnego w danych warunkach technicznoorganizacyjnych i przy zachowaniu normalnego toku produkcji. Cykl produkcyjny jest okresem między rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu, w którym surowce i materiały, przechodząc kolejne fazy zaawansowania produkcyjnego, przekształcane są w produkt gotowy. Na okres cyklu produkcyjnego składają się: okres roboczy; okres przerw. okres roboczy czas trwania operacji technologicznych czas trwania procesów naturalnych czas trwania operacji kontrolnych czas trwania operacji konserwacji czas trwania operacji transportu przerwy wynikające z organizacji procesu produkcyjnego czas oczekiwania na zwolnienie stanowiska roboczego czas oczekiwania w magazynach okres przerw przerwy wynikające z organizacji dnia roboczego planowane przerwy wewnątrz zmiany przerwy międzyzmianowe dni wolne od pracy

10 TECHNICZNE I ORGANIZACYJNE PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI Przygotowanie produkcji etapy: rozpoznanie rynku; przygotowanie konstrukcyjne; przygotowanie technologiczne; przygotowanie organizacyjne; wdrożenie; przygotowanie zbytu. Rozpoznanie rynku gromadzenie informacji na temat: potencjalnych klientów, potencjalnych konkurentów, w kontekście możliwości produkcyjnych przedsiębiorstwa. Przygotowanie konstrukcyjne 1) ustalenie cech użytkowych przyszłego wyrobu (jakie będzie jego zadanie, do czego będzie służył) oraz określenie zasad jego funkcjonowania (w jaki sposób będzie działał); 2) ustalenie charakterystyk przyszłego wyrobu, poprzez określenie jego: części składowych, wymiarów, kształtu, koloru, tworzywa (z którego będzie wykonany). Efektem przygotowania konstrukcyjnego jest opracowanie szczegółowej dokumentacji (opisującej precyzyjnie każdą część składową przyszłego wyrobu), która będzie stanowiła podstawę podjęcia produkcji owego wyrobu.

11 Przygotowanie technologiczne określenie, na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej, sposobu przekształcenia przedmiotów pracy, przy wykorzystaniu środków pracy i siły roboczej, w produkt gotowy. W ramach przygotowania technologicznego ustala się: wykaz kolejnych operacji, którym powinien być poddany przedmiot pracy, aby został przekształcony w produkt gotowy; stanowiska robocze, na których wykonywane będą wcześniej określone operacje. Innymi słowy, przygotowanie technologiczne polega na określeniu kto (jakie stanowisko robocze) co (jakie operacje) robi. Przygotowanie organizacyjne: organizacja stanowiska roboczego określenie w co i w jaki sposób powinny być wyposażone stanowiska robocze (niezbędne maszyny, narzędzia); zaprojektowanie przepływu przedmiotów pracy określenie jakie materiały, w jaki sposób, w jakiej ilości, kiedy i do jakiego stanowiska roboczego powinny być dostarczane; zaprojektowanie gospodarki siły roboczej określenie czy załoga przedsiębiorstwa będzie w stanie podołać zadaniom produkcyjnym jeśli nie, należy określić sposób pozyskania niezbędnej siły roboczej (doszkolenie obecnych pracowników, zatrudnienie nowych).

12 Wdrożenie: wykonanie i testowanie prototypu zweryfikowanie, czy produkt, wykonany na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej, nie posiada wad konstrukcyjnych i spełnia wszelkie normy i założenia (testowanie przygotowania konstrukcyjnego); wykonanie serii próbnej zweryfikowanie czy przygotowanie technologiczne i organizacyjne pozwala na wytwarzanie produktów gotowych z zachowaniem wszelkich norm i założeń (testowanie przygotowania technologicznego i organizacyjnego). Efektem wdrożenia jest wprowadzenie niezbędnych poprawek konstrukcyjnych oraz technologiczno-organizacyjnych. Przygotowanie zbytu ustalenie pozaproduktowych działań marketingowych, poprzez określenie: polityki dystrybucyjnej; polityki cenowej; polityki promocyjnej.