RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Gostyń Kuratorium Oświaty w Katowicach

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. wraz ze zmianami z dnia r. Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. 2/48

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Ireneusz Komorowski, Krystyna Pietryja-Grigorijew. Badaniem objęto (ankieta i wywiad grupowy), 62 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i grupowy).przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem 68 uczniów 30 nauczycieli (ankieta i wywiad placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły,grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. 3/48

4 Obraz szkoły Gimnazjum im. Bohaterów Września 1939 wraz ze Szkołą Podstawową im. Bohaterów Września 1939 z Odziałem Przedszkolnym tworzą Zespół Szkół w Gostyni. Organem prowadzącym jest Gmina Wyry, leżąca w centralnej części województwa śląskiego, w powiecie mikołowskim, a obejmująca dwie miejscowości Gostyń i Wyry. Wzmianki o pierwszej szkole w Gostyni pochodzą z 1831 roku, ale obecny budynek powstał w latach sześćdziesiątych XX w., a w 2003 ukończono jego gruntowną modernizację i rozbudowę. Dobudowano trzy segmenty, w których znalazły się nowe sale lekcyjne, sala gimnastyczna, biblioteka. Szkoła posiada 4 tablice interaktywne, pracownię językową, 3 sale wyposażone w zestawy multimedialne, salę multimedialną z 20 stanowiskami komputerowymi, salkę kinową. Szkoła dostosowana jest do potrzeb uczniów niepełnosprawnych ruchowo (winda, stosowne podjazdy i toalety). Gimnazjum zapewnia bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych, w tym udział w projektach unijnych np.: "Mistrzowie Kompetencji Kluczowych w Gminie Wyry", "Rozwój dialogu przez sztukę zaglądamy pod maskę Melpomeny" edycja I i II. Realizowany jest program nowatorski ZAV polegający na nauce szybkiego pisania na klawiaturze metodą czeskiego profesora Zaviaticia - we współpracy ze szkołą w czeskiej Karvinie, a uczniowie osiągają w tej dziedzinie międzynarodowe sukcesy. W Gimnazjum w Gostyni widoczny jest wzrost efektów kształcenia poprzez uzyskiwanie wysokich wyników z egzaminów gimnazjalnych wyższych od wyników w kraju, powiecie i województwie, wzrost liczby otrzymanych stypendiów Wójta Gminy Wyry oraz poprzez indywidualne sukcesy uczniów w konkursach pozaszkolnych, w tym również międzynarodowych. Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, a zachowanie ich jest zgodne z normami społecznymi i zasadami przyjętymi w szkole. W celu zmniejszenia zagrożeń i wzmacniania pożądanych zachowań podejmowane są działania, które w razie potrzeb są analizowane, oceniane oraz modyfikowane. 4/48

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Bohaterów Września 1939 Typ placówki Gimnazjum Miejscowość Gostyń Ulica Rybnicka Numer 141 Kod pocztowy Urząd pocztowy Wyry Telefon Fax Www Regon Publiczność publiczna Kategoria uczniów Dzieci lub młodzież Charakter brak specyfiki Uczniowie, wychow., słuchacze 98 Oddziały 5 Nauczyciele pełnozatrudnieni 9.00 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 1.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 0.50 Średnia liczba uczących się w oddziale 19.6 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo ŚLĄSKIE Powiat mikołowski Gmina Wyry Typ gminy gmina wiejska 5/48

6 Poziom spełniania wymagań państwa Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się C Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału (D) Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się (D) Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się (D) Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania (D) Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach (D) Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój (D) Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej (B) Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój. (B) Uczniowie uczą się od siebie nawzajem (B) W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów (B) Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej B W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego (D) Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji (D) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych (B) Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy (B) Respektowane są normy społeczne B Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne (D) Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego (D) Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu (D) W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb (B) W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice (B) 6/48

7 Wnioski W Gimnazjum w Gostyni, kształtowana jest wśród uczniów umiejętność nauki, choć wzajemne uczenie się od siebie gimnazjalistów nie jest działaniem powszechnym. Procesy edukacyjne planowane są i przeprowadzane w sposób łączący wiedzę z różnych dziedzin dla lepszego zrozumienia świata i funkcjonowania w społeczności lokalnej. Szkoła realizuje nowatorskie rozwiązania programowe służące rozwojowi uczniów, podnosząc, jakość pracy dydaktyczno-wychowawczej i uatrakcyjniając proces edukacyjny poprzez wdrożenie projektu autorskiego "Rozwój dialogu przez sztukę zaglądamy pod maskę Melpomeny" oraz programu nowatorskiego ZAV. Nauczyciele diagnozują osiągnięcia uczniów ze szkoły podstawowej oraz monitorują i analizują osiągnięcia gimnazjalistów, a także wdrażają wnioski uwzględniając indywidualizowanie procesu edukacyjnego. Działania podejmowane w Gimnazjum przyczyniły się do wzrostu efektów kształcenia poprzez wzrost wyników egzaminów zewnętrznych, ocen rocznych uczniów, ilości uczniów spełniających warunki do otrzymania stypendium wójta za wysokie wyniki w nauce, liczby laureatów konkursów. Zdecydowana większość uczniów czuje się w Gimnazjum bezpiecznie fizycznie i psychicznie, a przestrzeganie norm i zasad postępowania oraz współżycia stanowi źródło pozytywnych relacji opartych na szacunku i zaufaniu. 7/48

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Nauczanie w efektywnych szkołach jest celowe, ma jasno określone zadania, jest dobrze zorganizowane, przygotowane i odbywa się w odpowiednim tempie. Ilość czasu spędzanego na uczeniu się jest zaplanowana i kontrolowana, a stawiane pytania angażują uczniów. Środowisko uczenia się powinno być atrakcyjne, metody pracy nauczycieli oparte na najnowszej wiedzy pedagogicznej. Ważne jest, by zachęcać uczniów do samooceny i brania odpowiedzialności za proces uczenia się. Duży wpływ na ten proces ma informowanie uczniów o postępie, jaki się dokonuje w ich rozwoju intelektualnym, społecznym i osobistym. Poziom spełnienia wymagania: C Procesy edukacyjne planowane są w sposób służący rozwojowi gimnazjalistów, a nauczyciele stosują metody aktywizujące, starają się stworzyć atmosferę sprzyjającą nauce i lepszemu przyswajaniu wiedzy. Powszechnym działaniem nauczycieli jest kształtowanie u uczniów umiejętności uczenia się. Nauczyciele motywują i wspierają uczniów w celu aktywnego uczenia się oraz podejmują działania, aby informacja zwrotna o postępach w nauce i ocenianie pomagały gimnazjalistom uczyć się, a uczniowie zwracają szczególną uwagę na swoją aktywność na lekcjach, tłumaczenie i pomoc nauczycieli oraz pomoce dydaktyczne oraz na to, że uczenie się wzajemne od siebie wśród uczniów nie jest działaniem powszechnym. Nauczyciele planują procesy edukacyjne i podejmują odpowiednie działania łącząc wiedzę z różnych dziedzin dla lepszego zrozumienia świata i funkcjonowania w społeczności lokalnej, umożliwiają także uczniom wpływanie na sposób organizowania i przebiegu procesu uczenia się, przez co uczniowie w większości czują się odpowiedzialni za swój własny rozwój. W świetle posiadanych danych można przyjąć, że szkoła realizuje nowatorskie rozwiązania programowe służące rozwojowi uczniów, podnosząc, jakość pracy dydaktyczno-wychowawczej i uatrakcyjniając proces edukacyjny. 8/48

9 Obszar badania: Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału Procesy edukacyjne planowane są w sposób służący rozwojowi gimnazjalistów. Nauczyciele stosują metody aktywizujące, pracę w grupach, starają się stworzyć atmosferę sprzyjającą nauce i lepszemu przyswajaniu wiedzy. Nauczyciele planują i realizują procesy edukacyjne zgodnie z potrzebami uczniów, a prowadzone działania mają powszechny charakter. Ankietowani gimnazjaliści zadeklarowali, że w większości na lekcjach współpracowali z innymi uczniami (rys.1j), nauczyciele zrozumiale tłumaczą zagadnienia (rys. 2j), a także większość nauczycieli potrafi zainteresować ich tematem lekcji (Rys.3j). Uczniowie ocenili, iż sposób, w jaki większość nauczycieli uczy, powoduje, że chcą się uczyć (Rys. 4j). Także po obserwowanych lekcjach młodzież stwierdziła, że lekcje są prowadzone w podobny sposób, zachęcający do aktywnego w nich uczestnictwa i uczenia się czegoś nowego. Podoba im się sposób tłumaczenia nauczycieli oraz wykorzystywanie tablicy interaktywnej. Nauczyciele także stwierdzili, że prowadzone przez nich lekcje nie różniły się od innych, które są prowadzone w tych klasach, stosują metody aktywizujące, pracę w grupach, starają się stworzyć atmosferę sprzyjającą nauce i lepszemu przyswajaniu wiedzy. Nauczyciele starają się zachęcić do eksperymentowania, wymiany poglądów, wyciągania wniosków, wzajemnego uczenia się, analizy teksów oraz prowadzą działania integrujące grupę. Rys. 1j Rys. 2j 9/48

10 Rys. 3j Rys. 4j Obszar badania: Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się Powszechnym działaniem nauczycieli jest kształtowanie u uczniów umiejętności uczenia się. Nauczyciele są zdania, że ich uczniowie potrafią się uczyć samodzielnie. Gimnazjaliści uznali, że nauczyciele w większości wyjaśniają im jak należy się uczyć (rys.1j), a oni sami uznali, że to potrafią (rys 2j), a także mają poczucie, że ktoś pomógł im zastanowić się, czego się nauczyli (rys. 3j). Z obserwacji lekcji wynika, że uczniowie w dużej części podejmowali decyzje dotyczące uczenia się, wyrażali opinie na tematy poruszane na zajęciach, mieli możliwość podsumowania lekcji, a nauczyciele stwarzali sytuacje sprzyjające poszukiwaniu przez uczniów różnych rozwiązań. Podczas obserwowanych zajęć nauczyciele kształtowali u uczniów umiejętność uczenia się, m.in. poprzez ćwiczenie umiejętności szybkiego pisania bez patrzenia na klawiaturę, pracę indywidualną iw parach, słuchanie wypowiedzi innych, śledzenia zapisów na tablicy szkolnej i multimedialnej, pracę z podręcznikiem i tekstem źródłowym. 10/48

11 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 11/48

12 Obszar badania: Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się W Gimnazjum w Gostyni, zarówno nauczyciele jak i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się podczas zajęć. W opinii większości ankietowanych rodziców nauczyciele dbają o dobre relacje miedzy uczniami, szanują ich dziecko, traktują wszystkich uczniów równie dobrze, a ich dzieci chętnie chodzą do szkoły (rys. 1j- 4j). Uczniowie klasy III w większości zadeklarowali, że otrzymali od nauczyciela wskazówkę, która pomogła im się uczyć i że nauczyciele ich wysłuchali (rys.5j-6j). W opinii uczniów klasy II większość czasu na lekcji przeznaczona jest na uczenie się. Ocenili także, iż odnoszą się do siebie, nawzajem przyjaźnie, pomagają sobie w uczeniu się, nauczyciele traktują równie dobrze wszystkich uczniów, a uczniowie w tej szkole nie są lekceważeni przez innych (rys.7j-10j). Pracownicy niepedagogiczni ocenili, że panująca w szkole atmosfera jest bardzo dobra, ponieważ wszyscy się znają, nikt nie pozostaje anonimowy, a wszelkie konflikty są rozwiązywane na bieżąco. Z obserwacji lekcji wynika, że zarówno uczniowie jak i nauczyciele odnoszą się przyjaźnie do siebie, opinie wyrażane przez gimnazjalistów są akceptowane, a popełniane przez nich błędy wykorzystywane w procesie uczenia się oraz nabywania nowej wiedzy i umiejętności. Atmosfera panująca podczas obserwowanych lekcji sprzyjała uczeniu się i nabywaniu nowej wiedzy poprzez przyjazne odnoszenie się do siebie nawzajem, chętne zgłaszanie do odpowiedzi, a uczniowie nie obawiali się popełniać błędów. Rys. 1j Rys. 2j 12/48

13 Rys. 3j Rys. 4j Rys. 5j Rys. 6j 13/48

14 Rys. 7j Rys. 8j Rys. 9j Rys. 10j 14/48

15 Obszar badania: Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania Powszechnym działaniem nauczycieli jest informowanie uczniów o celowości uczenia się. Większość uczniów znała cele lekcji na wszystkich lub większości zajęć, wiedzieli dlaczego czegoś się uczą, a nauczyciele wyjaśniali im, jakich działań oczekują od nich na lekcji (rys.1j -3j). Obserwacje lekcji wskazują, że nauczyciele przedstawiają cele zajęć i upewniają się czy uczniowie zrozumieli, a uczniowie mieli możliwość poznania celów lekcji. Rys. 1j Rys. 2j 15/48

16 Rys. 3j Obszar badania: Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach Nauczyciele motywują i wspierają uczniów w celu aktywnego uczenia się oraz dla odpowiedniego realizowania procesów edukacyjnych. Uczniowie zwracają szczególną uwagę na swoją aktywność na lekcjach, tłumaczenie i pomoc nauczycieli oraz na pomoce dydaktyczne jako na elementy ważne dla uczenia się. Ankietowani nauczyciele uważają, że dzięki informacji zwrotnej, jaką otrzymują ich uczniowie są oni zmotywowani do pracy (rys.1j). Rodzice są zdania, że większość nauczycieli chwali ich dziecko częściej, niż krytykuje (rys. 2j), wierzy w jego możliwości (rys. 3j). Większość gimnazjalistów oceniła, że lubi się uczyć na większości lub połowie zajęć (rys.4j), a nauczyciele pomagają im, jeśli potrzebują wsparcia (Rys 5j). Po obserwowanych zajęciach uczniowie powiedzieli, że aktywne uczestnictwo, stosowane pomoce dydaktyczne, szczególnie tablice interaktywne oraz tłumaczenie i pomoc nauczycieli, pomagały im się uczyć. 16/48

17 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 17/48

18 Rys. 5j Obszar badania: Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój Nauczyciele podejmują działania aby informacja zwrotna o postępach w nauce oraz sposób oceniania pomagały gimnazjalistom uczyć się. Z obserwacji lekcji wynika, że nauczyciele w każdej sytuacji zwracali uwagę na te elementy wypowiedzi uczniów, które były zarówno prawidłowe jak i nieprawidłowe, przekazywali uczniom informacje zwrotne dotyczące efektów ich pracy, które uczniowie wykorzystują do szybszego uczenia się, poprawy swoich działań i sprawnego rozwiązywania zadań. W opinii większości ankietowanych rodziców nauczyciele oceniając ich dziecko zachęcają je do uczenia się (rys. 1j). Gimnazjaliści uważają, że nauczyciele przestrzegają ustalonych zasad oceniania oraz mają poczucie, że są oceniani według jasnych zasad (rys.2j i 7j). Ankietowani uczniowie w większości podali, że będąc oceniani postanawiają się poprawić, wiedzą, co mają poprawić, są zadowoleni oraz maja ochotę się uczyć, a w mniejszości są wskazania, że jest im to obojętne, czują się zniechęceni czy nie chce się im uczyć. Uznali także, iż podczas oceniania nauczyciele uzasadniają stawiane stopnie (rys. nr 3j) i w większości podali, że nauczyciele rozmawiają o ich postępach w nauce (rys. 4j), a w znacznie mniejszym stopniu na temat przyczyn trudności i o tym co wpłynęło na ich sukcesy w nauce (rys. nr 5j i 6j). 18/48

19 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 19/48

20 Rys. 5j Rys. 6j Rys. 7j 20/48

21 Obszar badania: Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej Nauczycie planują procesy edukacyjne i podejmują odpowiednie działania łącząc wiedzę z różnych dziedzin dla lepszego zrozumienia świata i funkcjonowania w społeczności lokalnej. Działania nauczycieli Gimnazjum w zakresie łączenia wiadomości z różnych dziedzin są realizowane w sposób planowy oraz są powszechne. Nauczyciele, podczas obserwowanych zajęć, nawiązywali do wiedzy z innych przedmiotów i doświadczeń pozaszkolnych wychowanków. Uczniowie zadeklarowali, że podczas lekcji maja możliwość korzystania z tego, czego nauczyli się na innych przedmiotach lub poza szkołą (rys. nr 1j), a wiedza, którą nabywają w Gimnazjum przydaje im się w życiu codziennym (rys. nr 2j). Nauczyciele uczący w jednym oddziale klasowym podali, że są planowane i realizowane działania miedzyprzedmiotowe, czego przykładem są obchody Patrona Szkoły, udział w rajdach rowerowych i górskich, odniesienia tematyczne w czasie lekcji np. demokracja antyczna, a współczesna, porównanie ustroju republikańskiego w Rzymie i w Polsce. Rys. 1j Rys. 2j 21/48

22 Obszar badania: Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój. Nauczyciele umożliwiają uczniom wpływanie na sposób organizowania i przebiegu procesu uczenia się, przez co uczniowie w większości czują się odpowiedzialni za swój własny rozwój. W opinii większości nauczycieli raz lub kilka razy w roku uczniowie mają wpływ na tematykę lekcji, metody pracy rys. 1j i 2j), a raz lub kilka razy w półroczu na sposób oceniania, terminy testów i zajęcia pozalekcyjne (Rys.3j, 5j i 6j). Uczniowie klas III stwierdzili, iż największy wpływ podczas lekcji mieli na omawiane tematy i treści oraz na atmosferę panującą w klasie, zaś zdecydowana większość drugoklasistów jest zdania, że ich wyniki zależą od czasu jaki poświęcają na naukę oraz ich zaangażowania, a nauczyciele zachęcają ich do wymyślania i realizowania własnych pomysłów (Rys.4j). Obserwacje lekcji wskazują, że nauczyciele rozmawiali z uczniami w jaki sposób będą one przebiegać, dawali im możliwość zastanowienia się, czego nauczyli się oraz umożliwiali uczniom wpływanie na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się, m.in. poprzez pracę w swoim tempie zgłaszanie sie do odpowwiedzi, zdawanie pytań i prośby o dodatkowe wyjaśnienie Rys. 1j Rys. 2j 22/48

23 Rys. 3j Rys. 4j Rys. 5j Rys. 6j 23/48

24 Obszar badania: Uczniowie uczą się od siebie nawzajem Uczenie się wzajemne od siebie wśród uczniów nie jest działaniem powszechnym. Uczenie się wzajemne od siebie wśród uczniów nie jest działaniem powszechnym, pomimo, że nauczyciele deklarują, iż podejmują różne działania, by dzieciom to umożliwić (rys. 1w). Gimnazjaliści w większości uważają, że na mniej niż połowie zajęć pracują w grupach lub parach, a połowa drugoklasistów uważa, iż pracują na zajęciach w grupie lub parach i wykonują zadania wymyślone przez siebie na mniej, niż połowie lekcji (rys.2j i 3j - stanowi to istotna różnicę statystyczną pomiędzy badaną szkołą, a innymi tego typu szkołami). Na obserwowanych lekcjach nauczyciele w większości stosowali takie metody, które umożliwiały uczenie się od siebie wzajemnie oraz stwarzali sytuacje, w których uczniowie pomagali sobie, pracując w parach, śledząc wykonanie zadań przez innych uczniów, słuchając ich wypowiedzi. Rys. 1j Rys. 2j 24/48

25 Rys. 3j Rys.1w 25/48

26 Obszar badania: W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów W świetle posiadanych danych można przyjąć, że szkoła realizuje nowatorskie rozwiązania programowe służące rozwojowi uczniów, podnosząc, jakość pracy dydaktyczno-wychowawczej i uatrakcyjniając proces edukacyjny. Według ankietowanych nauczycieli (rys. 1j i1w) i dyrektora większość nauczycieli angażuje się w te działania. Przykładami takich działań są: projekt autorski "Rozwój dialogu przez sztukę zaglądamy pod maskę Melpomeny", program nowatorski ZAV polegający na nauce szybkiego pisania na komputerze, stosowanie na zajęciach nowoczesnych środków dydaktycznych. Według dyrektora, dzięki tym działaniom, uczniowie gimnazjum mieli okazję uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych regionu, wzbogacali swoją wiedzę na temat różnych form sztuki, rozwijali się intelektualnie i duchowo. Wzrosła ich świadomość, w zakresie korzystania z dóbr kultury, a także wzrosły ich kompetencje, jako samodzielnego i świadomego odbiorcy. Gimnazjaliści mieli możliwość wykazania się w konkursach, w tym także międzynarodowych, a także naukę umiejętności, która będzie im przydatna w dalszym kształceniu i pracy. Rys. 1j 26/48

27 Rys.1w Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania uczniów do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego uczniowie i uczennice powinni nabywać kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz wykorzystania informacji o osiągnięciach z poprzedniego etapu edukacyjnego. 27/48

28 Poziom spełnienia wymagania: B Procesy edukacyjne prowadzone są w szkole w sposób spójny z zalecanymi warunkami i sposobami realizacji podstawy programowej, a dla ich prawidłowej organizacji oraz skutecznej realizacji podstawy programowej i rozwijania kompetencji kluczowych, nauczyciele diagnozują osiągnięcia uczniów ze szkoły podstawowej. W zakresie monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów oraz wdrażania wniosków z prowadzonych przez nauczycieli analiz indywidualizuje się proces edukacyjny. Wdrożone wnioski wynikające z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów, a także zachęcanie gimnazjalistów i motywowanie ich do udziału w różnego rodzaju działaniach przyczyniły się zewnętrznych, do zwiększenia ocen rocznych wyników uczniów, kształcenia ilości uczniów poprzez wzrost spełniających wyników warunki egzaminów do otrzymania stypendium wójta za wysokie wyniki w nauce, liczby laureatów konkursów. Działania podejmowane przez szkołę umożliwiają odniesienie sukcesu uczniów na kolejnym etapie edukacyjnym i na rynku pracy. Obszar badania: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego Dla prawidłowej organizacji procesów edukacyjnych oraz skutecznej realizacji podstawy programowej i rozwijania kompetencji kluczowych, nauczyciele diagnozują osiągnięcia uczniów ze szkoły podstawowej. Diagnozę do dalszej pracy z uczniami dla nauczycieli uczących w gimnazjum stanowi analiza wyników sprawdzianu po szóstej klasie szkoły podstawowej. Analiza zawiera informację jakim potencjałem dysponują uczniowie oraz którzy uczniowie wymagają dodatkowej pomocy. Diagnozy przeprowadza psycholog, pedagog, a także nauczyciele poszczególnych przedmiotów. Diagnozy prowadzone są zarówno indywidualnie z uczniem z wykorzystaniem specjalistycznych narzędzi jak również w formie sprawdzianów i testów kompetencji np. nauczyciel matematyki corocznie bierze udział w programie "Sesje z plusem", będącym częścią ogólnopolskiego projektu edukacyjnego "Lepsza Szkoła" i przeprowadza we wszystkich klasach gimnazjum standaryzowane testy (na wejście, w połowie i na końcu roku szkolnego). W wyniku diagnoz dyrektor podejmuje decyzje w sprawie projektu organizacyjnego dotyczące zaplanowania odpowiedniej ilości godzin dla logopedy, ilości zajęć wyrównawczych i innych w zależności od potrzeb oraz przydziela godziny będące do jego dyspozycji. 28/48

29 Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji Procesy edukacyjne realizowane są w szkole w sposób spójny z zalecanymi warunkami i sposobami realizacji podstawy programowej. Większość nauczycieli zadeklarowała, że kluczowe kompetencje takie, jak umiejętność rozumowania, wykorzystywania i przetwarzania tekstów, rozwijanie myślenia naukowego, matematycznego, umiejętność pracy zespołowej, odkrywania swoich zainteresowań realizowane są na większości zajęć. Umiejętność uczenia się i komunikowania w języku ojczystym na wszystkich zajęciach, a znaczna liczba nauczycieli wdraża gimnazjalistów do posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (rys. 1j-7j). Nauczyciele podali przykłady stosowanych podczas lekcji zalecanych sposobów i warunków realizacji podstawy programowej, które wykorzystują (tab. 1). Z obserwacji lekcji wynika, że jedne z najważniejszych umiejetności opisanych w podstawie programowej, które były kształtowane u uczniów podczas lekcji to m.in. czytanie, myślenie matematyczne i naukowe, umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i języku obcym, zarówno w mowie, jak i piśmie czy umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata. Rys. 1j Rys. 2j 29/48

30 Rys. 3j Rys. 4j Rys. 5j Rys. 6j 30/48

31 Rys. 7j Typ pytania: Pytanie otwarte Treść pytania: Które z zalecanych sposobów i warunków realizacji podstawy programowej możliwych do zastosowania w Pana/i szkole są stosuje Pan/i przynajmniej na połowie zajęć? (7392) Ogólna liczba respondentów biorących udział w badaniu: 13 Tab.1 Numer Treść odpowiedzi 1 mobilizowanie uczniów do generowania własnych pomysłów, rozwiązań 2 organizowanie pozalekcyjnych form nauki 3 przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym 4 uczenie się dzieci poprzez zabawę 5 wykorzystanie mediów edukacyjnych 6 wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce 7 skuteczne porozumiewanie się w języku obcym 8 myślenie naukowe i matematyczne 9 wychowanie świadomego odbiorcy kultury 10 korzystanie z różnych źródeł informacji 31/48

32 Obszar badania: W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz Z przeprowadzonych i analizowania badań osiągnięć wynika, uczniów oraz że działania wdrażania nauczycieli wniosków w zakresie z tych analiz monitorowania uwzględniają indywidualizowanie procesu edukacyjnego. Wszyscy nauczyciele monitorują osiągnięcia uczniów, podając przykłady sposobów ich monitorowania (rys. 1w) oraz wykorzystywania wniosków z analizy osiągnięć swojej pracy (rys. 1o). Uczniowie stwierdzili, że nauczyciele na większości lekcji upewniają się czy właściwie zrozumieli lekcje (rys 1j), a znalazło to potwierdzenie podczas obserwowanych zajęć. Rys. 1j 32/48

33 Rys.1o 33/48

34 Rys.1w 34/48

35 Obszar badania: Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych Wdrożone wnioski zachęcanie ich wynikające i motywowanie z monitorowania do udziału i analizowania w różnego rodzaju osiągnięć uczniów, działaniach a także przyczyniły się do zwiększenia efektów kształcenia poprzez wzrost wyników egzaminów zewnętrznych, ocen rocznych uczniów, ilości uczniów spełniających warunki do otrzymania stypendium wójta za wysokie wyniki w nauce oraz liczby laureatów konkursów. Przykładami skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych lub wychowawczych wynikających z analiz osiągnięć uczniów są: - wysokie wyniki egzaminów gimnazjalnych wyższe od wyników w kraju, powiecie i województwie - coraz wyższe wyniki w nauce uzyskiwane indywidualnie przez uczniów, co widać na przykładzie wzrostu otrzymanych stypendiów Wójta Gminy Wyry, - indywidualne sukcesy uczniów w konkursach pozaszkolnych, w tym również międzynarodowych np. w roku 2013: - uzyskanie tytułu finalistki Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z języka polskiego, - wicemistrzostwo Polski w IV mistrzostwach Polski w pisaniu na klawiaturze, - I miejsce w XVI edycji Rejonowego Konkursu Twórczości Dziecięcej, - III miejsce w Międzynarodowym Konkursie ZAV JUNIOR Karvina 2013 (drużynowo i indywidualnie), - I miejsce w VI Wojewódzkich Konfrontacjach Teatralnych Gostyńskie Teatrałki, - Srebrny Krokus w XV Powiatowym Festiwalu Piosenki i Poezji Krokus 2013, - I miejsce (indywidualnie) w powiecie w Międzynarodowym Konkursie KANGUR MATEMATYCZNY. Najwięcej ankietowanych uczniów wskazuje, iż najbardziej są zadowoleni z uzyskanych ocen oraz z osiągnięć w konkursach. Jeżeli chodzi o wyniki egzaminów gimnazjalnych to zarówno w części humanistycznej jak i matematyczno-przyrodniczej wyniki utrzymują się na poziomie 6 i 7 stanina. Rozkład staninowy 2011 Część humanistyczna - stanin 7 - wysoki, Część matematyczno-przyrodnicza wyżej średni, 2012 Język polski bardzo wysoki, Historia i wiedz o społeczeństwie wysoki, Matematyka wysoki, Przedmioty przyrodnicze wyżej średni, Język angielski p. podstawowy wysoki, Język angielski p. rozszerzony - 3 -niski, 2013 Język polski bardzo wysoki, Historia i wiedza o społeczeństwie wyżej średni, 35/48

36 Matematyka wysoki, Przedmioty przyrodnicze wyżej średni, Język angielski p. podstawowy wyżej średni, Język angielski p. rozszerzony niżej średni, Wskaźniki edukacyjnej wartości dodanej egzaminu z części humanistycznej obliczone na podstawie danych egzaminacyjnych z lat wskazują, że szkoła przy liczbie zdających 113 uczniów uplasowała się jako "szkoła sukcesu". Z części matematyczno-przyrodniczej (120 uczniów) gimnazjum znajduje się w pozycji szkoły neutralnej. Obszar badania: Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy Działania podejmowane przez szkołę umożliwiają odniesienie sukcesu uczniów na kolejnym etapie edukacyjnym i na rynku pracy. Gimnazjum rozwija m.in. umiejętności pracy zespołowej, posługiwania się technologią informacyjną, pozyskiwania i przetwarzania informacji, komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, podejmowania inicjatyw, autoprezentacji, wyrażania własnych opinii i kreatywności, otwartości na zmiany, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania problemów, dokonywania wyborów, w tym wyboru dalszej kariery, kształci postawy prospołeczne, proekologiczne i przedsiębiorcze. Szkoła rozwija umiejętności przydatne na kolejnym etapie kształcenia i rynku pracy m.in. poprzez: umożliwienie dostępu uczniom do sprzętu komputerowego i audiowizualnego, organizację i udział nauczycieli w szkoleniach dotyczących wykorzystywania nowoczesnych środków dydaktycznych na lekcjach, zakup programów edukacyjnych, wspieranie inicjatyw samorządu uczniowskiego, pomoc i wsparcie działań Szkolnego Koła Wolontariatu "Serce na dłoni", udział uczniów w działaniach proekologicznych, organizowanie Festiwalu Nauki. Wymaganie: Respektowane są normy społeczne Szkoły powinny kształtować postawy zgodne z wartościami i normami społeczeństwa demokratycznego. Poznawanie zasad i rozumienie ich znaczenia dla funkcjonowania społeczności szkolnej i społeczeństwa stanowi element rozwoju. Świadomość tego, jak ważne jest przestrzeganie wspólnie ustalonych reguł, decyduje o sukcesie grup. Ważnym zadaniem szkoły jest tworzenie poczucia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, a także klimatu sprzyjającego uczeniu się. 36/48

37 Poziom spełnienia wymagania: B Przestrzegane są normy i zasady postępowania oraz współżycia, na kształt, których mają wpływ zarówno rodzice jak i uczniowie, stanowią źródło pozytywnych relacji opartych na szacunku i zaufaniu, a działania realizowane w szkole powodują, że zdecydowana większość uczniów ma poczucie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego. W gimnazjum prowadzona jest systemowa analiza podejmowanych działań wychowawczych, a wnioski przyczyniają się w razie potrzeby do modyfikacji działań przede wszystkim dotyczących bezpieczeństwa na terenie szkoły. Rodzice i uczniowie biorą udział w modyfikacji systemu oddziaływań wychowawczych, gdyż ich sugestie w tym zakresie są dostrzegane i realizowane przez pracowników szkoły, a gimnazjaliści współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem aktywności Samorządu Uczniowskiego. Obszar badania: Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne Działania realizowane w szkole powodują, że zdecydowana większość uczniów czuje się bezpiecznie fizycznie i psychicznie. Gimnazjaliści mają poczucie bezpieczeństwa zarówno na lekcjach, jak i w trakcie przerw, a także na szkolnym boisku (rys. 1j-3j). Deklarują, że nie doświadczają agresji słownej i fizycznej (sporadyczne są wskazania przeciwne) (rys. 1w-9w). Poczucie bezpieczeństwa na terenie szkoły po zajęciach lekcyjnych deklarowane jest w sposób korzystnie wyróżniający statystycznie Gimnazjum spośród innych tego typu szkół. Zarówno przedstawiciel organu prowadzącego, partnerzy, jak i pracownicy niepedagogiczni zgodnie informują o działaniach podejmowanych przez szkołę w celu zwiększenia poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów, wymieniając, m.in.: - monitoring wewnętrzny oraz zewnętrzny, - dyżury nauczycielskie przed lekcjami i w czasie przerw, - wejście monitorowane przez pracowników obsługi (dyżury na portierni), - organizowane co roku we wrześniu spotkania z policjantami Wydziału Ruchu Drogowego KPP w Mikołowie - uczestnictwo w Turnieju Wiedzy o Bezpieczeństwie w Ruchu Drogowym i Turnieju Wiedzy Pożarniczej, - organizowane próbne alarmy. 37/48

38 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 38/48

39 Rys.1w Rys.2w 39/48

40 Rys.3w Rys.4w 40/48

41 Rys.5w Rys.6w 41/48

42 Rys.7w Rys.8w 42/48

43 Rys.9w Obszar badania: Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego Gimnazjaliści współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem aktywności Samorządu Uczniowskiego. Większość uczniów klas II wskazała na działania będące wynikiem aktywności Samorządu Uczniowskiego, w których uczestniczą (Rys.1w), a mianowicie: - przeprowadzanie kampanii przed wyborami do władz Samorządu Uczniowskiego, - praca nad szkolną gazetką Przegląd Prymusa,- udział w redagowaniu i akceptacja dokumentów szkolnych, - zaangażowanie się w akcje charytatywne, - praca w szkolnym wolontariacie Serce na dłoni, - praca w sklepiku szkolnym Batonik. Wsparcie nauczycieli dla realizacji młodzieżowych inicjatyw to m.in.: pomoc w przeprowadzeniu wyborów do samorządu, pomoc w rozdzielaniu zadań, zachęcanie do udziału w akcjach charytatywnych. Dzięki tym działaniom uczniowie uczą się odpowiedzialności za swoje decyzje, współpracy ze sobą i z dorosłymi, a także zwiększa się sukcesywnie ilość uczniów, którzy sami proponują udział w różnych akcjach charytatywnych. 43/48

44 Rys.1w Obszar badania: Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu Przestrzeganie norm i zasad postępowania oraz współżycia, na kształt których mają wpływ zarówno rodzice jak i uczniowie, stanowią źródło pozytywnych relacji opartych na wzajemnym szacunku i zaufaniu. W opinii ponad połowy uczniów i rodziców wpływają oni na zasady obowiązujące w szkole (rys. 1j - 3j), a ponadto, rodzice w większości uważają, że nauczyciele szanują ich dziecko i traktują wszystkich uczniów równie dobrze (rys. 4j - 5j). Gimnazjaliści o tym jak się zachowywać rozmawiają z nauczycielami na lekcjach wychowawczych i podczas różnych, częstych okazji związanych z wydarzeniami szkolnymi. Wskazują, że mieli wpływ na zasady zawarte w statucie szkoły, WSO, na propozycję ocen, wybór i działalność samorządu uczniowskiego. Ponadto rodzice wspólnie z pracownikami niepedagogicznymi zwracają uwagę na kładzenie szczególnego nacisku na dobre zachowanie, wartość nauki, punktualność, schludny ubiór, szacunek dla innych. Przestrzeganie zasad postępowania i współżycia znalazło odzwierciedlenie na obserwowanych lekcjach, w trakcie których wszyscy przyjaźnie się do siebie zwracali, nie przerywali sobie, nie obawiali się wypowiadać i popełniać błędów. Nauczyciel, poprzez osobisty przykład kształtował pożądane społecznie postawy i w równy sposób traktował wszystkich uczniów. 44/48

45 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 45/48

46 Rys. 5j Obszar badania: W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb W gimnazjum prowadzona jest systemowa analiza podejmowanych działań wychowawczych, a wnioski przyczyniają się w razie potrzeby do ich modyfikacji przede wszystkim dotyczących bezpieczeństwa na terenie szkoły. Dyrektor i nauczyciele wskazali, że dokonywana jest analiza działań na wielu poziomach, tj. przez pedagoga szkolnego, na spotkaniach zespołu wychowawczego i zespołów przedmiotowych oraz w trakcie zebrań rady pedagogicznej, a jej zasadniczym celem jest eliminowanie zagrożeń i wzmacnianie pożądanych zachowań. Analiza zachowań uczniów dokonywana jest: - na bieżąco w ścisłej współpracy nauczycieli, wychowawców, pedagoga i psychologa szkolnego oraz pracowników niepedagogicznych, - dwa razy w roku na posiedzeniach całej Rady Pedagogicznej podczas charakterystyki klasy przez wychowawcę, wychowawca ma min. obowiązek zasięgnięcia opinii w sprawie zachowania ucznia u wszystkich nauczycieli uczących w danym zespole, wysłuchania samooceny ucznia oraz oceny jego zachowania przez koleżanki i kolegów z klasy, - co roku ankietowanie wychowawców przez pedagoga i psychologa na temat potrzeb działań profilaktycznych i pomocy psychologiczno-pedagogicznej w danej klasie, - na podstawie ankiet wśród uczniów na temat bezpieczeństwa w szkole oraz uzależnień, - podczas prowadzenia zajęć profilaktycznych i terapeutycznych z poszczególnymi oddziałami klasowymi lub indywidualnymi uczniami przez psychologa i pedagoga szkolnego. W wyniku analiz pojawiła się potrzeba: - wprowadzenia dodatkowego dyżuru nauczycielskiego przy drzwiach wejściowych, 46/48

47 - zainstalowania kamery w sklepiku szkolnym prowadzonym przez uczniowską spółdzielnię, - wprowadzenia dodatkowych dyżurów nauczycieli podczas przerwy obiadowej, - wzmożonej kontroli podczas przerw w niektórych miejscach w szkole (np. toalety dla chłopców). Obszar badania: W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice Rodzice i uczniowie biorą udział w modyfikacji systemu oddziaływań wychowawczych, gdyż ich sugestie w tym zakresie są dostrzegane i realizowane przez pracowników szkoły. Rodzice i uczniowie uczestniczący w wywiadzie podkreślili, że mają możliwość składania propozycji, dotyczących zasad postepowania, praw i obowiązków w szkole i są one uwzględniane. W ostatnim okresie, w oparciu o wskazania uczniów m.in. wydawano gazetkę "Przegląd prymusa", organizowano imprezy szkolne, prowadzono sklepik szkolny, organizowano zawody sportowe i akcje charytatywne. Rodzice spowodowali rezygnacje z jednolitego umundurowania, pozyskali środki na pozalekcyjne zajęcia sportowe (siatkówka dziewcząt), wpłynęli na zmianę organizacji ruchu na placu szkolnym w celu poprawy bezpieczeństwa i zorganizowanie dodatkowych konsultacji, na których byliby obecni wszyscy nauczyciele. 47/48

48 Raport sporządzili Krystyna Pietryja-Grigorijew Ireneusz Komorowski Kurator Oświaty:... 48/48