Zarządzanie płynnością finansową przedsiębiorstwa. Cz. 5

Transkrypt

1 Zarządzanie płynnością finansową przedsiębiorstwa Cz. 5

2 DSO Days Sales Outstanding DSO wyraża liczbę dni sprzedaży, za którą nie zainkasowano gotówki (inaczej liczba dni sprzedaży niezapłaconej) Metody obliczania DSO: w oparciu o średnią dzienną sprzedaż, LIFO, w oparciu o średnią ważoną

3 1 1 DSO LIFO k k i i S S N k t t liczba dni okresu obliczeniowego (np. 30 dni w miesiącu) k liczba okresów (miesięcy), w których różnica pomiędzy należnościami ogółem a sprzedażą kolejnych okresów jest większa niż sprzedaż następnego okresu N należności S suma sprzedaży kolejnych miesięcy

4 Przykład w tym Należności Należnośc Należności przeterminowane Należności Miesiąc Sprzedaż SUMA i bieżące >90 Razem nieściągalne kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień DSO:

5 Best DSO Dane z przykładu: Stan należności ogółem na koniec sierpnia w tym: Należności bieżące Należności przeterminowane Wartość sprzedaży w sierpniu DSOLIFO = Best DSO =

6 DSO - średnioważone

7 Prognozowanie z wykorzystaniem DSO Prognozowanie stanu należności: Dane z przykładu: Sprzedaż w lipcu Sprzedaż w sierpniu Prognoza sprzedaży na wrzesień - Założony poziom DSO na koniec września -. Ustalenie wartości sprzedaży sierpniowej odpowiadającej. dniom *.. = Prognozowany stan należności na koniec września:..

8 Prognozowanie z wykorzystaniem DSO Prognozowane wpływów: Dane z przykładu: Sprzedaż w lipcu Sprzedaż w sierpniu Prognoza sprzedaży na wrzesień - Prognozowany stan należności na koniec września - Stan początkowy należności Prognozowana sprzedaż Prognozowane wpływy Prognozowany stan końcowy należności

9 Polityka opustów Opust za płatność Opust za ilość Dyskonto sezonowe Opust funkcjonalny Graniczna wielkość opustów

10 Opust za płatność KKK r 100 r 365 N D r procentowa wielkość opustu N przyjęty (standardowy) termin płatności D okres skrócenia płatności objęty skontem Termin rozpoczęcia ściągania należności (c): C= x + (x/3) W przypadku kredytu ratalnego C= (2 * m)/3 m liczba rat kredytu ratalnego

11 Opust za ilość CKs - Całkowite koszty sprzedaży Kjuz jednostkowy koszt utrzymania zapasów Q wielkość zamówienia S popyt na produkt w danym okresie w ujęciu ilościowym Kjzam jednostkowy koszt realizacji zamówienia CKs K juz Q 2 K jzam S Q Q * 2 S K K juz jzam

12 Skorygowana cena transakcyjna c s c Z Z m Cs cena skorygowana

13 Graniczna wielkość opustów d max i 1 (1 1 i) DSOD dmax i maksymalny opust za płatność i dzienna stopa procentowa DSO cykl należności obliczony metodą LIFO D okres płatności objęty skontem

14 Graniczna wielkość opustów cd. Z Qw O1 Z i ( DSO D) 2 w Z O1 korzyść uzyskana ze zwolnienia środków zamrożonych w zapasach E, Z zapas wyrobów określonego asortymentu, Z obniżka zapasów z tyt. wielkości zamówienia Qw zamówienie większe niż optymalne zamówienie G* Zw zapas wyrobu danego asortymentu wyrażony wartościowo, i dzienna stopa procentowa, DSO, D jak wcześniej

15 Graniczna wielkość opustów cd. O Q w 2 k jzam ( * Q 1) O2 oszczędność kosztów realizacji zamówienia, Pozostałe oznaczenia jw.

16 Graniczna wielkość opustów cd. O c( Q Q ) ( DSO D) i w 3 O3 oszczędność kosztów realizacji zamówienia, c cena transakcyjna asortymentu Pozostałe oznaczenia jw. *

17 dmax p maksymalny opust za ilość x = 1, 2, m-n liczba zamówionych asortymentów n liczba asortymentów zamówionych w ilości optymalnej lub mniejszej, Pozostałe oznaczenia jw. Graniczna wielkość opustów cd. n m x w x n m x p Q Q c G d 1 * 1 max ) (

18 dmax maksymalny łączny opust Graniczna wielkość opustów cd. n m x m x x x x x x n m x m x x x i c Q Q Q c c Q d G d 1 1 * * 1 1 * max max ) ( ) ( ) (

19 Przykład Produkt C Q * Z Q w Z Z w Zamówienie A B C DSO 30 Kjzam 50 i 18% (rocznie)

20 Produkt O 1 O 2 O 3 A 15 12,5 30 B 10,56 16,67 33 C 18 12,5 36 d max i = d max p = d max =

21 Kolejność spłacania należności w biznesie obrazuje tzw. piramida płatności przedsiębiorców

22 Ryzyko należności handlowych Niepewność a ryzyko Rodzaje ryzyka związanego z należnościami handlowymi: - Ryzyko kredytowe (ryzyko kontrahenta i ryzyko koncentracji) - Ryzyko operacyjne (oszustwo, system rozliczeniowy) - Ryzyko rynkowe - Ryzyko prawne (niepoprawnie/nieściśle sformułowane zapisy umowy) częściowa spłata zobowiązania w terminie wymagalności, spłata całości pozostałej kwoty po terminie wymagalności; brak spłaty zobowiązania w terminie wymagalności, spłata całości zobowiązania po terminie wymagalności; częściowa spłata zobowiązania w terminie wymagalności, spłata części pozostałej kwoty po terminie wymagalności, pozostawienie niespłaconej części zobowiązana; brak spłaty zobowiązania w terminie wymagalności, spłata części pozostałej kwoty po terminie wymagalności, pozostawienie niespłaconej części zobowiązana; absolutny brak spłaty zobowiązania.

23 Ryzyko należności handlowych efekty: Efekt odsetkowy Wpływ na płynność Koszty administracyjne Utrata części lub całej należności

24 Analiza ryzyka związanego z pojedynczym kontrahentem z użyciem szacunków eksperckich opartych na opisowych klasach dotkliwości i prawdopodobieństwa wystąpienia straty. Dotkliwość straty Zwykła Strata Prawdopodobna maksymalna strata Maksymalna przewidywalna strata Maksymalna możliwa strata Wymiar straty Koszty odsetkowe Koszty odsetkowe Niezabezpie czona część należności Wartość ekspozycji kredytowej Prawdopodobieństwo Określone Niskie Prawie zerowe Prawie zerowe Uzasadnienie Bardzo częste spóźnienia płatności wynikające z nieuporządkowanego działu finansowo-księgowego oraz z faktu ograniczenia prawa autoryzacji przelewów na kwotę ponad 100 tyś zł jedynie do osoby właściciela. Przypomnienia o zaległościach są zazwyczaj wystarczające. Nie odnotowano konieczności uruchomienia innych narzędzi windykacyjnych. Ze względu na bardzo stabilną sytuację finansową ryzyko bankructwa jest bardzo niskie. Ponadto ze względu na wieloletnia współpracę ryzyko oszustwa jest również mało prawdopodobne. Prawdopodobieństwo bankructwa i oszustwa są bardzo niskie. Ponadto kontrahent dostarczył gwarancję bankową stanowiącą 70% dostępnego limitu fakturowania, co dodatkowo zmniejsza prawdopodobieństwo scenariusza polegającego na utracie całej kwoty należności.

25 Przedsiębiorstwo, które uświadomiło sobie istnienie oraz wagę ryzyka należności handlowych decyduje się często na poniesienie kosztów prewencji. Są to koszty ponoszone w celu częściowego lub całkowitego wyeliminowania ryzyka należności obejmują one: koszty selekcji kontrahentów; koszty utraconej sprzedaży w związku z odrzuceniem pewnych klientów w procesie selekcji; koszty zaostrzenia polityki kredytowej w postaci utraty klientów na rzecz konkurentów stosujących luźniejszą politykę kredytową; koszty pozyskania informacji gospodarczej; koszty wywiadu gospodarczego i współpracy z biurami detektywistycznymi; koszty porad konsultantów i porad prawnych. Innym rodzajem kosztów są koszty zmniejszające dotkliwość realizacji ryzyka (factoring, ubezpieczenie należności, rezerwa płynności), Utrudnione planowanie finansowe (bufory ostrożnościowe)

26 Instrumenty polityki kredytowej przedsiębiorstwa Zaliczka Płatność kasowa Zabezpieczenie (osobiste, majątkowe) Krótki termin płatności Standardowy termin płatności Długi termin płatności Termin ściągania należności Odsetki karne

27 Proces zarządzania ryzykiem Polityka kredytowa powinna obejmować: Ocenę wiarygodności kredytowej i segmentacja klientów (B2B, B2C) Określenie limitów fakturowania (wiarygodność kredytowa) Wyznaczenie okresu kredytowania (parametry) Określenie zabezpieczeń spłaty należności (kiedy i od kogo) Określenie kompetencji pracowników w kwestii oferowania kontrahentom warunków kredytowych Ustanowienie procedur monitorowania należności Ustanowienia procedur ściągania należności Instrumenty stymulujące spływ należności (system premiowy, skonto)

28 Źródła informacji gospodarczej Wewnętrzne źródła informacji pozwalają zwykle dotrzeć do informacji jedynie o kontrahentach, którzy posiadają historię współpracy z badającym przedsiębiorstwem. Wewnętrznymi źródłami informacji są: Systemy finansowo-księgowe. Przykładem informacji mogących pochodzić z systemów księgowych są zestawienia zawierające: wykaz należności przeterminowanych, wykaz należności według struktury wiekowej (tak zwany raport wiekowania należności), wykaz klientów według kwoty ekspozycji kredytowej, wykaz klientów według realizowanego obrotu, itp. Pozostałe systemy. Przykładami pozostałych systemów funkcjonujących w przedsiębiorstwie mogą być systemy sprzedażowe na przykład systemy klasy CRM (customer relationship management). Systemy tego rodzaju mogą zawierać informacje o: wartości i rodzaju sprzedaży, liczbie zawartych transakcji, warunkach kredytowych zrealizowanej sprzedaży, ewentualnych opustach, wielkości i częstotliwości zamówień, sposobie płatności i innych. Oprócz tego spotykane są systemy specjalistyczne związane z profilem działalności przedsiębiorstwa, których przykład mogą stanowić systemy logistyczne oraz systemy zarządzania zapasam. W takich systemach również mogą znajdować się informacje istotne dla oceny kontrahenta. Czasem przedsiębiorstwa wdrażają specjalne systemy dedykowane procesowi zarządzania należnościami, jednak prawdopodobnie takie przedsiębiorstwa stanowią rzadkość wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Opinie pracowników. Kolejnym ważnym źródłem informacji o kontrahencie są pracownicy przedsiębiorstwa stykający się z danym kontrahentem w ramach swoich obowiązków służbowych. Ich opinie, doświadczenia i obserwacje mogą okazać się istotne w procesie oceny wiarygodności kontrahenta. Największe możliwości zdobywania informacji na temat partnerów mają przedstawiciele handlowi, z tego względu niektórzy specjaliści sugerują małym i średnim przedsiębiorstwom przeszkolenie takich osób pod kontem zbierania informacji o kontrahencie oraz uzależnienie ich wynagrodzenia od jakości obsługi zobowiązań przez klientów.

29 Źródła informacji gospodarczej Zewnętrzne źródła informacji Zewnętrzne bazy danych - dzielą się na pierwotne oraz wtórne Do pierwotnych baz danych zaliczamy: Biura Informacji Gospodarczej (BIG); Biuro Informacji Kredytowej; Rejestry branżowe; Giełdy wierzytelności; Krajowy Rejestr Sądowy, a w jego ramach: Rejestr Przedsiębiorców, Rejestr Stowarzyszeń i Innych Organizacji, Rejestr Dłużników Niewypłacalnych; Centralna Ewidencja Działalności Gospodarczej; Rejestr Ksiąg Wieczystych; Rejestr Zastawów. Do wtórnych baz danych zalicza się z kolei: Wywiadownie gospodarcze; Firmy windykacyjne; Agencje detektywistyczne; Serwisy informacyjne.

30 Dywersyfikacja należności: Uniezależnienie się od pojedynczych klientów; Uniezależnienie się od branży; Uniezależnienie się od obszaru geograficznego. Ocena wiarygodności kredytowej: Analiza wskaźnikowa, Modele dyskryminacyjne 5C

31 Zestawienie parametrów wykorzystywanych przez wybrane modele punktowej oceny ryzyka Parametry Rozpiętość przyznawanych punktów 1) Wskaźnik bieżący płynności 2) Wskaźnik szybki płynności 3) Wskaźnik długu 4) Wskaźnik limitu kredytu 5) Wskaźnik rentowności netto sprzedaży 6) Wskaźnik cyklu należności 7) Wskaźnik cyklu zapasów 8) Pozycji kredytowej 9) Wskaźnik udziału zapasów w aktywach bieżących 10) Wskaźnik cyklu zobowiązań z tytułu dostaw i usług 1) Przychody ze sprzedaży / przychody ze sprzedaży za rok poprzedni 2) Wynik operacyjny / wartość aktywów 3) Wynik finansowy netto / przychody ze sprzedaży 4) Wynik finansowy brutto za 3 lata / wartość aktywów 5) Wartość kapitału własnego / wartość aktywów 6) (Kapitał własny kapitał zakładowy) / wartość aktywów 7) (wynik finansowy netto + amortyzacja) / suma zobowiązań 8) Wynik operacyjny / koszty finansowe 1) Wskaźnik rentowności sprzedaży 2) Wskaźnik rentowności aktywów 3) Wskaźnik rentowności kapitału własnego 4) Wskaźnik bieżącej płynności 5) Wskaźnik wysokiej płynności 6) Wskaźnik regulowania należności w dniach 7) Wskaźnik rotacji zapasów w dniach 8) Wskaźnik zadłużenia aktywów 9) Wskaźnik pokrycia majątku kapitałem stałym 10) Wskaźnik pokrycia odsetek {1; 2; 3; 4; 5} {1; 2; 3; 4; 5} {0; 1; 2; 3}

32

33 Metoda standardu kredytowego (do oceny ryzyka kredytowego kontrahenta) należy do grupy metod mieszanych - łączy ocenę ilościową z jakościową. Inną nazwą metody jest Five C s of Credit - ocena badanego przedsiębiorstwa (kontrahenta) dokonywana jest na pięciu płaszczyznach: Capacity (zdolność finansowa) - zdolność do spłaty zadłużenia mierzona wskaźnikami: stopnia zadłużenia, pokrycia zadłużenia przepływami pieniężnymi, płynności finansowej, rentowności, efektywności. Capital (pokrycie kapitałowe) - struktura kapitału przedsiębiorstwa mierzona wartością aktywów netto, stosunkiem długu do kapitału własnego. Bada na ile przedsiębiorstwo jest wstanie przetrwać niekorzystne zawirowania na rynku pokrywając ewentualne przyszłe straty zgromadzonym kapitałem. Character (ogólna charakterystyka) - ocena zachowania płatniczego kontrahenta w przeszłości. Bada czy kontrahent będzie dążył do obsługi zadłużenie w ramach ustalonych warunków kredytowych, jeśli tylko jego sytuacja finansowa na to pozwoli. Ponadto zawiera ona również ocenę reputacji, odpowiedzialności, oraz przewidywalności zachowania. Collateral (jakość aktywów i zabezpieczeń). Ocena przedstawionych zabezpieczeń majątkowych i osobistych rozszerzona o ocenę jakości aktywów kontrahenta, z których można będzie dochodzić ewentualnych roszczeń w przypadku braku spłaty. Składa się na nią ocena szybkości ewentualnej egzekucji należności, wartości rynkowej w przypadku wymuszonej sprzedaży (jeśli dotyczy) oraz płynności. Conditions (ogólne warunki ) - ocena pozostałych aspektów takich jak kontekst i specyficzne aspekty związane z konkretną transakcją handlową. Składa się na nią również ocena perspektywy branży, której działa kontrahent, siła walki konkurencyjnej w branży, rating branży, polityka gospodarcza rządu, faza cyklu koniunkturalnego i inne. Aspekty Capacity i Capital mogą być oceniane przy użyciu analizy wskaźnikowej, pozostałe są zwykle oceniane na podstawie danych jakościowych

34 Zarządzanie należnościami (portfelem): Wskaźnik przeciętnego cyklu inkasowania należności w dniach (np. DSO) dla poszczególnych klientów oraz dla całego portfela jako średnia arytmetyczna ważona; Długość średniego okresu spóźnienia w śród płatności dokonanych po terminie; Raport wiekowania należności zawierający informacje o łącznej kwocie należności według przyjętych przedziałów czasowych. Przedziały czasowe mogą wyrażać wiek należności lub ilość dni przeterminowania należności; Udział należności przeterminowanych w łącznej kwocie należności; Udział należności zagrożonych w łącznej kwocie należności; Stosunek należności zagrożonych do sumy przychodów ze sprzedaży na warunkach kredytowych za dany okres czasu (np. rok); Ilość wezwań do zapłaty wysłana w jednostce czasu; Udział kosztów związanych z monitoringiem i windykacją należności oraz strat z tytułu realizacji ryzyka należności w strukturze kosztów przedsiębiorstwa; Stosunek kosztów związanych z monitoringiem i windykacją należności oraz strat z tytułu realizacji ryzyka należności do sumy przychodów ze sprzedaży z odroczonym terminem płatności; Wykaz klientów według wielkości łącznej kwoty należności lub tak zwany raport skumulowanej krzywej należności; Wykres wykorzystania limitu fakturowania w czasie przez poszczególnych klientów.

35 Zabezpieczenie należności handlowych: osobiste (weksel in blanco, awal, poręczenie cywilne) majątkowe (hipoteka, zastaw rejestrowy, przewłaszczenie na zabezpieczenie, kaucja, akredytywa, pełnomocnictwo do rachunku bankowego)

36 Ubezpieczenie należności Należności, które nie mogą być przedmiotem ubezpieczenia to należności: od klientów indywidualnych nie prowadzących działalności gospodarczej; od podmiotów powiązanych z ubezpieczonym; od podmiotów, co do których nie można ogłosić upadłości; od podmiotów, co do których toczyło się postępowanie upadłościowe w dniu powstania należności; powstałe z naruszeniem prawa; z tytułu kar umownych, odsetek karnych i temu podobnych. Parametry ubezpieczenia należności obejmują aspekty tj.: wysokość oraz sposób kalkulacji składki ubezpieczeniowej; wysokość oraz sposób kalkulacji opłat za dodatkowe usługi; wysokość udziału własnego (5% - 20%); wysokość sumy ubezpieczenia (limit kredytowy); wysokość limitu in blanco; sposób występowania o limit dla klienta nazwanego; maksymalny okres kredytu kupieckiego; wpływ szkodowości na kalkulację składki w przyszłych okresach; definicja zdarzenia ubezpieczeniowego; sposób zgłaszania wniosku o wypłatę odszkodowania; okres czasu zastrzeżony na rozpatrzenie wniosku o wypłatę odszkodowania przez ubezpieczyciela; wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela; zakres usług dodatkowych. Niewypłacalności klienta: prawnie stwierdzona niewypłacalności dłużnika lub przewlekła zwłoka w spłacie należności. ( ; np. 210 = ) Wyłączenia z odpowiedzialności ubezpieczyciela (zdarzenia katastroficzne; ryzyka polityczne; ryzyka transferu; wojen; rozruchów; niepokojów społecznych; aktów terroryzmu)

37 Prewencyjna Pieczęć Windykacyjna na: Fakturach Wezwaniach do zapłaty Pismach upominawczych

38 Korzyści płynące z korzystania z usługi Monitoringu Należności: poprawa spływu należności, zmniejszenie przeterminowania płatności do 50% obniżenie kosztów sprzedaży z odroczonym terminem płatności poprawa płynności finansowej i eliminacja zatorów płatniczych niższe koszty zewnętrznej obsługi w porównaniu do monitoringu prowadzonego samodzielnie przez firmę korzyść z interwencji trzeciego podmiotu skuteczność uproszczenie zlecania windykacji możliwość zautomatyzowania obydwu tych usług