OPCJE. Slide 1. This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.

Transkrypt

1 OPCJE Slide 1

2 Informacje ogólne definicje opcji: kupna (call)/sprzedaŝy (put) terminologia typy opcji krzywe zysk/strata Slide 2

3 Czym jest opcja KUPNA (CALL)? Opcja KUPNA (CALL) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem - do NABYCIA określonej ilości instrumentu bazowego, po danej cenie w wyznaczonym momencie lub okresie czasu w przyszłości. Slide 3

4 Zakup i wystawienie opcji KUPNA (CALL): krzywe zysk/strata zysk/strata aktywo ABC Premia = 10 Cena wykonania = cena instrumentu bazowego Długa CALL Krótka CALL Slide 4

5 Czym jest opcja SPRZEDAśY (PUT)? Opcja SPRZEDAśY (PUT) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem - do SPRZEDAśY określonej ilości instrumentu bazowego, po danej cenie w wyznaczonym momencie lub okresie czasu w przyszłości. Slide 5

6 Zakup i wystawienie opcji SPRZEDAśY (PUT): krzywe zysk/strata zysk/strata aktywo ABC Premia = 10 Cena wykonania = cena instrumentu bazowego Długa PUT Krótka PUT Slide 6

7 UWAGA!!! Opcja daje nabywcy prawo - nie zobowiązanie. Oznacza to, Ŝe nabywca opcji ma moŝliwość rezygnacji z jej wykonania. Sprzedawca lub wystawca opcji bierze na siebie zobowiązanie dostarczenia instrumentu bazowego (ew. rozliczenie pienięŝne) - decyzja leŝy po stronie nabywcy. Nabywca opcji ponosi ryzyko straty - maksymalnie zainwestowanego kapitału. Slide 7

8 Prawa i obowiązki stron transakcji N A B Y W C A OPCJA KUPNA Prawo do kupna OPCJA SPRZEDAśY Prawo do sprzedaŝy W Y S T A W C A Zobowiązanie do sprzedaŝy Zobowiązanie do kupna Slide 8

9 Sposób rozliczenia opcji Rozliczenie wykonania opcji moŝe następować przez: dostawę instrumentu bazowego lub rozliczenie róŝnicy między ceną instrumentu bazowego (cena rozliczeniowa) a ceną wykonania, i wypłatę kwoty rozliczenia Sposób rozliczenia określa standard opcji Opcje na indeks rozliczane są pienięŝnie Slide 9

10 Terminologia Opcja KUPNA (CALL) - prawo zakupu po określonej cenie Opcja SPRZEDAśY (PUT) - prawo sprzedaŝy po określonej cenie Cena wykonania - cena, po której opcja moŝe być wykonana Premia - cena opcji na rynku Dzień wygaśnięcia - ostatni dzień Ŝycia opcji lub dzień, w którym opcja moŝe być wykonana Wykonanie - wykorzystanie prawa z opcji, tzn. prawa kupna lub sprzedaŝy Slide 10

11 Terminologia Opcja typu amerykańskiego - opcja moŝe być wykonana w dowolnym momencie do czasu jej wygaśnięcia Opcja typu europejskiego - opcja moŝe być wykonana tylko w dniu wygaśnięcia Slide 11

12 Opcje - in, at, out - of the money 1. in-the-money (opcja z wartością wewnętrzną) - opcja kupna - cena wykonania < cena instrumentu bazowego - opcja sprzedaŝy - cena wykonania > cena instrumentu bazowego 2. at-the-money - opcja kupna - cena wykonania cena instrumentu bazowego - opcja sprzedaŝy - cena wykonania cena instrumentu bazowego 3. out-of-the-money (opcja bez wartości wewnętrznej) - opcja kupna - cena wykonania > cena instrumentu bazowego - opcja sprzedaŝy - cena wykonania < cena instrumentu bazowego Slide 12

13 Czynniki wpływające na cenę opcji cena wykonania (wartość stała) cena instrumentu bazowego czas do wygaśnięcia zmienność (volatility) stopy procentowe na rynku dywidendy Slide 13

14 Wyznaczanie wartości teoretycznej opcji Cena wykonania Cena instr. bazowego Czas do wygaśnięcia Zmienność Stopa procentowa minus stopa dywidendy Model Wartość teoretyczna opcji Slide 14

15 Czynniki wpływające na cenę opcji Czynniki i ich zmiany Wartość opcji kupna Wartość opcji sprzedaŝy WIG20 rośnie rośnie maleje WIG20 maleje maleje rośnie Zwiększa się zmienność WIG20 rośnie rośnie (większe zmiany cen) Zmniejsza się zmienność maleje maleje WIG20 (mniejsze zmiany cen) ZbliŜa się termin wygaśnięcia (zmniejsza się czas Ŝycia opcji) maleje maleje Slide 15

16 Jak kształtuje się cena opcji Wartość opcji = wartość wewnętrzna + wartość czasowa Wartość wewnętrzna wartość jaką inwestor uzyskuje wykonując opcje Opcja kupna = max{0, (S X)} Opcja sprzedaŝy = max{0, (X S)} Wartość czasowa wynika z szansy, Ŝe zmiana ceny instrumentu bazowego będzie korzystna dla posiadacza opcji Slide 16

17 Składniki ceny opcji- opcja kupna wartość czasowa wartość wewnętrzna wartość opcji Slide 17

18 Składniki ceny opcji- opcja sprzedaŝy wartość czasowa wartość wewnętrzna wartość opcji Slide 18

19 Przykłady 1. Jak z reguły zmienia się premia opcji kupna (call) w zaleŝności od zmian ceny instrumentu podstawowego - wzrost? - (+) - spadek? - (-) Slide 19

20 Przykłady 2. Jak z reguły zmienia się premia opcji sprzedaŝy (put) w zaleŝności od zmian ceny instrumentu podstawowego - wzrost? - (-) - spadek? - (+) Slide 20

21 Przykłady 3. Co stanie się ze statusem money opcji sprzedaŝy (put) z ceną wykonania 70 jeśli cena rynkowa instrumentu bazowego zmieni się do - 62 in the money - 95 out of the money Slide 21

22 Relacje do pozycji na instrumencie bazowym Kupujący opcję KUPNA (CALL) - pozycja długa na instrumencie bazowym:( + + = +) Sprzedający opcję KUPNA (CALL) - pozycja krótka na instrumencie bazowym: (+ - = -) Kupujący opcję SPRZEDAśY (PUT) - pozycja krótka na instrumencie bazowym : ( + - = -) Sprzedający opcję SPRZEDAśY (PUT) - pozycja długa na instrumencie bazowym: ( - - = +) Slide 22

23 Jak zamknąć swoją pozycję? Opcje są przedmiotem obrotu giełdowego- moŝna zamknąć swoją pozycję w dowolnym dniu do dnia wygaśnięcia włącznie poprzez zawarcie transakcji przeciwstawnej, tzn. sprzedaŝ opcji tej samej serii, gdy wcześniej opcja została nabyta kupno opcji tej samej serii, gdy wcześniej opcja została wystawiona Slide 23

24 Wykorzystanie opcji kupna (1) Indeks WIG20 = 1470 pkt. Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł) Inwestor czeka do wygaśnięcia. Za trzy miesiące kurs rozliczeniowy = wysokość indeksu WIG20 wynosi 1630 (wzrost o 10,9%) Inwestor otrzymuje kwotę rozliczenia = 1300 zł = (1630 pkt 1500 pkt) *10 zł Zwrot z inwestycji ( )/700 = 86% Slide 24

25 Wykorzystanie opcji kupna (2) Indeks WIG20 = 1470 pkt. Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł) Indeks po miesiącu osiąga 1570 pkt (wzrost o 6,8%). Kurs opcji rośnie do poziomu 113,6pkt (cena 1136zł). Inwestor zamyka pozycje na rynku i zarabia 436 zł ( ) co daje zwrot na poziomie 62 %. Slide 25

26 Wykorzystanie opcji kupna (3) Indeks WIG20 = 1470 pkt. Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł) Indeks w czasie tej samej sesji rośnie do poziomu 1500 pkt (ok. 2%). Kurs opcji rośnie do poziomu 84 pkt (cena 840zł). Inwestor zarabia 140 zł (840 zł ( ) co daje zwrot na poziomie 20 %. Slide 26

27 Wykorzystanie opcji sprzedaŝy WIG20 = 1510 pkt Inwestor oczekuje na spadek kursów Kupuje opcje sprzedaŝy z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące. Kurs opcji wynosi 60 pkt. 60 pkt * 10 zł = 600 zł. Inwestor czeka do wygaśnięcia. Po trzech miesiącach wartość indeksu (kurs rozliczeniowy) WIG20 wynosi 1350 Inwestor otrzymuje kwotę rozliczenia = 1500 zł (1500 pkt 1350 pkt) *10 zł Zwrot z inwestycji ( )/600 = 150% (więcej niŝ przy sprzedaŝy kontraktu terminowego) Slide 27

28 Opcje zalety moŝliwość zarabiania na spadkach moŝliwość osiągania zysków porównywalnych (i przewyŝszających) zyski z kontraktów terminowych moŝliwość inwestycji z dźwignią bez konieczności wnoszenia i utrzymywania depozytów zabezpieczających z góry znany maksymalny poziom ryzyka Ryzyka opcyjne 1. utrata całej premii 2. ryzyko płynności (rozpiętość ofert i wolumeny ofert) 3. ryzyko kosztów transakcyjnych Slide 28

29 Opcje na WIG20 Slide 29

30 Standard opcji (1) Instrument bazowy WIG20 MnoŜnik 10 zł Jednostka notowania pkt indeksowe Krok notowania dla kursu mniejszego od 5 pkt 0,01 pkt dla kursu większego od 5 pkt 0,05 pkt Miesiące wygaśnięcia: dwa najbliŝsze z marcowego cyklu kwartalnego Slide 30

31 Standard opcji (2) Nazwa skrócona: OW20krccc, gdzie: O - rodzaj instrumentu, W20 kod określający nazwę instrumentu bazowego (WIG20), k - kod określający typ i miesiąc wygaśnięcia opcji, opcje kupna - mar. C, cze. F, wrz. I, gru. L, opcje sprzedaŝy mar. O, cze. R, wrz. U, gru. X. r ostatnia cyfra roku wygaśnięcia, ccc oznaczenie kursu wykonania (kurs wykonania bez ostatniej cyfry); Kurs wykonania 1200 oznaczenie kursu wykonania 120, Kurs wykonania 950 oznaczenie kursu wykonania 095. Przykład: OW20F3120 opcja kupna wygasająca w czerwcu 2003 r. o kursie wykonania 1200 pkt, Slide 31

32 Standard opcji (3) Kursy wykonania (1) RóŜnice pomiędzy kursami wykonania kolejnych serii 100 pkt dla kursów wykonania równych co najmniej 1000 pkt i powyŝej tej wielkości. 50 pkt dla kursów wykonania od 500 pkt do 950 pkt, 25 pkt dla kursów wykonania od 25 pkt do 475 pkt, Kursy wykonania mogą przyjmować zatem następujące wartości 25, 50, 75,..., , 550, 600,..., , 1100, 1200, 1300, Slide 32

33 Standard opcji (4) Kursy wykonania (2) W pierwszym dniu notowania opcji wprowadza się do obrotu na kaŝdy termin wygaśnięcia oraz dla kaŝdego typu opcji (kupna i sprzedaŝy) trzy serie opcji; jedną serię at-the-money (najbliŝszą zamknięciu WIG20), jedną serię out-of-the-money, dwie serie in-the-money. KaŜdorazowe wprowadzenie opcji z nowym terminem wygaśnięcia oznacza wprowadzenie 8 serii opcji (4 kupna i 4 sprzedaŝy) Slide 33

34 Standard opcji (5) Kursy wykonania (3) Dodatkowe wprowadzanie serii opcji: w przypadku zmian wartości indeksu WIG 20 tak aby dla opcji kupna i sprzedaŝy o danym terminie wygasania zawsze były co najmniej: dwie opcje in-the money jedna opcja out-of-the-money. Slide 34

35 Standard opcji (6) Cena wykonania = kurs wykonania x mnoŝnik Opcje o europejskim stylu wykonania i rozliczeniu pienięŝnym Dzień wygaśnięcia trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia, Wykonanie automatycznie - jeŝeli opcja jest in-the-money, MoŜliwość rezygnacji z wykonania opcji przez posiadacza. Kwota rozliczenia kalkulowana wg wzorów; Dla opcji kupna: c(t) = max{[s(t) m];0} Dla opcji sprzedaŝy: c(t) = max{[m S(T)];0} gdzie: c(t) kwota rozliczenia określana w dniu wykonania, S(T) cena rozliczeniowa określana w dniu wykonania, m cena wykonania, T dzień wykonania. Slide 35

36 Standard opcji (7) Kurs rozliczeniowy kalkulowany jest w identyczny sposób jak w przypadku kontraktów terminowych na WIG20 Kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia opcji jako średnia arytmetyczna ze wszystkich wartości indeksu WIG 20 w czasie ostatniej godziny notowań, ciągłych oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej Slide 36

37 Zasady obrotu (1) Notowania ciągłe w godzinach 9:00 16:20 (godziny notowania kontraktów terminowych oraz jednostek indeksowych) MoŜliwość wykorzystania wszystkich rodzajów zleceń oprócz zleceń PKC i PCRO, Brak ograniczeń wahań kursów, Rynek wspomagany działaniami animatorów rynku. Slide 37

38 Zasady obrotu (2) Kurs odniesienia = teoretyczna wartość opcji kalkulowana codziennie w oparciu o model wyceny opcji Blacka-Scholesa (na podstawie parametrów ryzyka- zmienność, stopa wolna od ryzyka Konieczne posiadanie numeru NIK jeden numer dla wszystkich instrumentów pochodnych Slide 38

39 Depozyty zabezpieczające (1) Przypadki proste - otwieranie pozycji Nabywca opcji (pozycja długa): płaci tylko premię (cenę rynkową) - nie musi utrzymywaćŝadnego depozytu zabezpieczającego - tak jak dla rynku kasowego Wystawca opcji (pozycja krótka): w momencie składania zlecenia musi wnieść depozyt zabezpieczający. Wartość depozytu powinna przynajmniej pokrywać róŝnicę pomiędzy ceną teoretyczną opcji (liczoną wg modelu Blacka-Scholesa dla najgorszego scenariusza KDPW), a ceną rynkową (cena sprzedaŝy opcji w zleceniu). Uzyskana przez wystawcę premia uzupełnia depozyt. Slide 39

40 Depozyty zabezpieczające (2) Przypadki proste - zamykanie pozycji Zamykanie pozycji długiej nie wymaga wnoszenia Ŝadnego depozytu (tak jak sprzedaŝ na rynku kasowym). Chyba, Ŝe pozycja ta stanowi zabezpieczenie dla innych instrumentów pochodnych. Zamykanie pozycji krótkiej nie wymaga wnoszenia dodatkowego depozytu zabezpieczającego, chyba, Ŝe dotychczasowy depozyt zabezpieczający przypadający na jedną krótką pozycję jest niŝszy niŝ cena zakupu opcji w zleceniu zamykającym. Slide 40

41 Depozyty zabezpieczające (3) Do naliczania depozytów KDPW wykorzystuje Model Portfelowej Kalkulacji Ryzyka Wyznaczanie ryzyka całego portfela instrumentów pochodnych z uwzględnieniem korelacji (zmniejszających wymagany depozyt) pomiędzy instrumentami opartymi na tym samym instrumencie bazowym Badanie 16 scenariuszy zmian cen oraz zmienności Nie ma codziennego rozliczania zysków i strat dla otwartych pozycji - równanie do rynku polega na zmianach depozytu wymaganego od posiadaczy krótkich pozycji na opcjach. Slide 41

42 Depozyty zabezpieczające (4) KORELACJE Pozycja długa rozliczona w opcjach stanowi zabezpieczenie dla innych pozycji opartych na tym samym instrumencie bazowym. Wartość tego zabezpieczenia liczona jest zgodnie z modelem Blacka-Scholesa z uwzględnieniem współczynnika kredytowego (0,7). Dotyczy to tylko opcji in-the money. Slide 42