Instrumenty rynku kapitałowego instrumenty pochodne

Transkrypt

1 Instrumenty rynku kapitałowego instrumenty pochodne

2 Instrumentpochodny to taki instrument, dochód z którego jest uzaleŝniony od innego instrumentu określanego mianem instrumentu bazowego. Instrumentem bazowym moŝe być akcja, obligacja, stopa procentowa, ropa naftowa, złoto, energia elektryczna, wiarygodność kredytowa podmiotu gospodarczego a nawet... temperatura powietrza. 2

3 Cechy instrumentu pochodnego w przypadku instrumentu pochodnego notowanego na rynku regulowanym (np. na giełdzie) podstawowe cechy takiego instrumentu określa standard kontraktu (określany teŝ mianem specyfikacji kontraktu). Standard określa podstawowe elementy konstrukcji prawa pochodnego takie jak: Nazwę prawa pochodnego Określenie instrumentu bazowego Terminy wykonania Jednostkę notowania Minimalny krok notowania Wartość minimalnego kroku notowania Terminy rozpoczęcia i zakończenia obrotu Sposoby ustalenia dziennej ceny rozliczeniowej, ostatecznej ceny rozliczeniowej lub ceny wykonania Sposób wykonania umowy 3

4 Instrumenty pochodne Symetryczne Asymetryczne Kontrakty terminowe Swapy pochodne Opcje Forward Futures Warranty opcyjne 4

5 Podstawy prawne Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi Art. 2, ust. 1, pkt 2 niebędące papierami wartościowymi: c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pienięŝne, d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pienięŝne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pienięŝne według wyboru jednej ze stron, 5

6 e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, Ŝe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu, f) niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego, h) kontrakty na róŝnicę, i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pienięŝne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pienięŝne według wyboru jednej ze stron, a takŝe wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych. 6

7 Podstawy prawne 2 Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi Art. 3, pkt 1 Definicja papieru wartościowego: a) akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.1037, z późn. zm.2)), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego, b) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pienięŝnego (prawa pochodne); 7

8 Podstawy prawne 3 Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi Art. 19, ust. 1. 3) proponowanie w sposób, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o ofercie publicznej, nabycia instrumentów pochodnych inkorporujących uprawnienie do nabycia papierów wartościowych określonych w art. 3 pkt 1 lit. a, moŝe być dokonywane wyłącznie na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu; 4) instrumenty pochodne inkorporujące uprawnienie do nabycia papierów wartościowych określonych w art. 3 pkt 1 lit. a, mogą być przedmiotem proponowania nabycia w sposób, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o ofercie publicznej, wyłącznie w przypadku gdy te papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu. 8

9 Symetryczne instrumenty pochodne kontrakt terminowy Kontrakt terminowy stanowi umowne zobowiązanie do dokonania lub przyjęcia w oznaczonym terminie w przyszłości dostawy instrumentu bazowego w ilości i jakości oraz po cenie określonej w dniu zawarcia umowy. 9

10 Klasyfikacja kontraktów terminowych Kontrakty terminowe dzielimy na: - Kontrakty forward tzw. rzeczywiste kontrakty terminowe niewystandaryzowane kontrakty terminowe, zawierane najczęściej na rynkach pozagiełdowych, w których celem transakcji jest doprowadzenie do fizycznej dostawy instrumentu bazowego, - Kontrakty futures tzw. nierzeczywiste kontrakty terminowe wystandaryzowane kontrakty terminowe, będące przedmiotem obrotu na rynkach zorganizowanych, w których głównym celem transakcji jest zabezpieczenie przed ryzykiem cenowym poprzez zajęcie odpowiedniej pozycji na rynku terminowym. 10

11 Asymetryczne instrumenty pochodne - opcje Kontrakt opcyjny to umowa na, podstawie której nabywca opcji uzyskuje prawo by w oznaczonym czasie Ŝądać od wystawcy opcji wykonania lub przyjęcia dostawy instrumentu bazowego po cenie uzgodnionej w momencie zawierania kontraktu. Cena ta określana jest mianem ceny wykonania opcji. W zamian za uzyskane prawo nabywca opcji płaci wystawcy premię opcyjną, która nie podlega zwrotowi nawet jeśli opcja nie zostanie wykonana. 11

12 Cena opcji Cena wykonania opcji (strike price) jest ustalana w momencie wystawienia opcji i nie zmienia się. Cenaopcji (premia opcyjna) to wartość rynkowa opcji zmieniająca się w czasie 12

13 Typy opcji 1. ze względu na charakter prawa uzyskanego przez nabywcę Opcja kupna (call option) - nabywca opcji uzyskuje prawo do nabycia określonego towaru w oznaczonym czasie i po z góry ustalonej cenie. Opcja sprzedaŝy (put option) - nabywca opcji uzyskuje prawo do sprzedaŝy określonego towaru w oznaczonym czasie i po z góry ustalonej cenie. 2. ze względu na sposób określenia terminu wykonania opcji Opcja europejska - opcja która moŝe być wykonana tylko w dniu jej wygasania. Opcja amerykańska - opcja która moŝe być wykonana w kaŝdej chwili od momentu jej wystawienia aŝ do daty jej wygasania. Opcja atlantycka (bermudzka) - typ pośredni, opcja która moŝe być wykonana nie tylko w ostatnim dniu Ŝycia, lecz równieŝ nie w dowolnym momencie. 3. ze względu na sposób zabezpieczenia opcji przez wystawcę Opcja pokryta (covered option) - opcja, których wystawca, w momencie wystawienia, dysponuje aktywami niezbędnymi do realizacji swojego zobowiązania. Opcja niepokryta (naked option) opcja, których wystawca, w momencie wystawienia, nie dysponuje aktywami niezbędnymi do realizacji swojego zobowiązania. 13

14 Cechy opcji Maksymalny zysk: Nabywcy opcji kupna nieograniczony Nabywcy opcji sprzedaŝy cena wykonania opcji zapłacona premia Wystawcy opcji kupna otrzymana premia Wystawcy opcji sprzedaŝy otrzymana premia Maksymalna strata: Nabywcy opcji kupna zapłacona premia Nabywcy opcji sprzedaŝy zapłacona premia Wystawcy opcji kupna nieograniczona Wystawcy opcji sprzedaŝy cena wykonania opcji otrzymana premia 14

15 Cele wykorzystania instrumentów pochodnych Hedging celem hedgingu jest dokonanie efektywnego zabezpieczenia przed ryzykiem zmian cen występującym na rynku instrumentu bazowego. Spekulacja - Celem spekulacji jest dąŝenie do osiągnięcia zysku z absolutnych lub względnych zmian cen instrumentów finansowych. ArbitraŜ - Celem transakcji arbitraŝowej jest osiągnięcie zysku bez ponoszenia ryzyka dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na dwóch lub więcej rynkach. 15

16 Instrumenty pochodne na GPW S.A. rynku publicznym kontrakty futures na indeksy akcji kontrakty futures na akcje spółek kontrakty futures na kursy walut Kontrakty futures na obligacje skarbowe (obrót zawieszony) warranty opcyjne opcje na indeksy akcji opcje na akcje (obrót zawieszony) jednostki MiniWIG 16

17 Kontrakty terminowe na indeksy akcji Pierwsze notowanie Obecnie notowane kontrakty na indeksy: WIG20, mwig-40. MnoŜnik indeksu 10 PLN dla obu indeksów Równolegle notowane 4 serie (dla WIG20) lub 3 serie (dla mwig40). 17

18 Kontrakty terminowe na akcje Pierwsze notowanie kontraktów terminowych: r W obrocie znalazło się 9 serii kontraktów: 3 serie na akcje Elektrimu 3 serie na akcje PKN ORLEN 3 seria na akcje TP S.A Obroty instrumentami bazowymi stanowiły ok. 35% obrotów GPW w XII`00 Obecnie (październik 2011) w obrocie znajdują się kontrakty futures na akcje 13 spółek. 18

19 Standard kontraktu na akcje Instrument bazowy Wielkość kontraktu Jednostka notowania Wartość kontraktu Minimalny krok notowania Miesiące wykonania Akcje PKN ORLEN S.A. 100 akcji W zł na 1 akcję Kurs kontraktu x liczba akcji 0,01 zł jeŝeli kurs kontraktu nie przekracza 50 zł; 0,05 zł jeŝeli kurs kontraktu przekracza 50 zł. Trzy najbliŝsze miesiące z cyklu marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień 19

20 Standard kontraktu terminowego Dzień wygaśnięcia Dzienny rozliczeniowy Ostateczny kurs rozliczeniowy Ostateczna rozliczeniowa Rozliczenie kurs cena 3 piątek miesiąca wykonania Kurs zamknięcia danej serii Określona w dniu wygaśnięcia waŝona obrotami średnia arytmetyczna kursów wszystkich transakcji akcjami będącymi instrumentem bazowym zawartych w systemach notowań Ostateczny kurs rozliczeniowy x liczba akcji w kontrakcie pienięŝne w zł 20

21 Kontrakty terminowe na kursy walut Pierwsze notowanie Obecnie notowane kontrakty na kursy: USD/PLN, EUR/PLN, CHF/PLN. Równocześnie notowane cztery serie kontraktu. 21

22 Zasady obrotu kontraktami terminowymi Godziny notowań: 8:30-17:35 Notowania ciągłe z fixingami na otwarcie i zamkniecie notowań Zasady notowań identyczne jak w przypadku pozostałych kontraktów terminowych Ograniczenia wahań kursów w ciągu sesji +/-5% (+/- 3% dla kontraktów walutowych) W przypadku równowaŝenia przewodniczący sesji moŝe zmienić ograniczenia wahań kursów, przy czym zmiana przekraczająca 15 % (10,25% dla kontraktów indeksowych, 6,1% dla kontraktów walutowych) od kursu odniesienia moŝe być dokonana pod warunkiem uzyskania potwierdzenia z Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. o uzupełnieniu przez uczestników rozliczających depozytów zabezpieczających do wymaganego przez ten podmiot poziomu lub podjęcia przez KDPW S.A. innej decyzji umoŝliwiającej obrót. Aaktualnie dostępne zlecenia - jak w przypadku innych kontraktów Ograniczenie wielkości zlecenia: 500 kontraktów dla kontraktów indeksowych i akcyjnych, 100 kontraktów dla kontraktów walutowych 22

23 Opcje na indeksy akcji Pierwsze notowanie Obecnie notowane wyłącznie opcje na indeks WIG20. 23

24 Standard opcji (1) Instrument bazowy WIG20 MnoŜnik 10 zł Jednostka notowania punkt indeksowy Miesiące wygaśnięcia cztery najbliŝsze z marcowego cyklu kwartalnego Nazwa skrócona - przykład opcja kupna wygasająca w czerwcu 2004 r. o kursie wykonania 1500 pkt. OW20F

25 Standard opcji (2) kurs wykonania (1) RóŜnice pomiędzy kursami wykonania kolejnych serii: 25 pkt dla kursów wykonania od 25 pkt do 475 pkt, 50 pkt dla kursów wykonania od 500 pkt do 950 pkt, 100 pkt dla kursów wykonania równych co najmniej 1000 pkt i powyŝej tej wielkości. 25

26 Standard opcji (2) kurs wykonania (2) W pierwszym dniu notowania opcji z nowym terminem wygaśnięcia wprowadza się do obrotu na kaŝdy termin wygaśnięcia oraz dla kaŝdego typu opcji (kupna i sprzedaŝy): Jedną serię at-the-money, Cztery serie out-of-the-money, Cztery serie in-the-money. 26

27 Standard opcji (2) Kurs wykonania (3) Dodatkowe serie opcji wprowadza się do obrotu giełdowego w przypadku gdy: - Dla opcji kupna - Wartość zamknięcia indeksu WIG20 będzie równa lub wzrośnie powyŝej najniŝszego z czterech najwyŝszych kursów wykonania lub, - Wartość zamknięcia indeksu WIG20 będzie równa lub spadnie poniŝej najwyŝszego z czterech najniŝszych kursów wykonania. - Dla opcji sprzedaŝy - Wartość zamknięcia indeksu WIG20 będzie równa lub spadnie poniŝej najwyŝszego z czterech najniŝszych kursów wykonania, - Wartość zamknięcia indeksu WIG20 będzie równa lub wzrośnie powyŝej najniŝszego z czterech najwyŝszych kursów wykonania. 27

28 Standard opcji (3) Cena wykonania = kurs wykonania x mnoŝnik Opcje typ europejskiego rozliczane pienięŝnie Dzień wygaśnięcia trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia, Wykonanie automatycznie w przypadku jeŝeli opcja jest in-themoney, MoŜliwość rezygnacji z wykonania opcji. Sposób kalkulacji kwoty rozliczenia: Dla opcji kupna: c(t) = max{[s(t) m];0} Dla opcji sprzedaŝy: c(t) = max{[m S(T)];0} gdzie: c(t) kwota rozliczenia określana w dniu wykonania, S(T) cena rozliczeniowa określana w dniu wykonania, m cena wykonania, T dzień wykonania. 28

29 Standard opcji (4) Cena rozliczeniowa = kurs rozliczeniowy x mnoŝnik Kurs rozliczeniowy kalkulowany w identyczny sposób jak w przypadku kontraktów terminowych na WIG20 - średnia arytmetyczna ze wszystkich wartości indeksu WIG20 w czasie ostatniej godziny notowań ciągłych, oraz wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej. 29

30 Zasady obrotu Notowania ciągłe w godzinach 8:30 17:35 MoŜliwość wykorzystania wszystkich rodzajów zleceń oprócz zleceń: Po KaŜdej Cenie (PKC), oraz Po Cenie Rynkowej na Otwarcie (PCRO), Rynek wspomagany działaniami animatorów rynku. Ograniczenie wielkości zlecenia 500 opcji Ograniczenia wahań kursów: Opcje indeksowe: Kurs otwarcia, kurs transakcyjny i kurs zamknięcia moŝe być wyŝszy (górne ograniczenie) lub niŝszy (dolne ograniczenie) od kursu odniesienia najwyŝej o 100 punktów indeksowych. Opcje na akcje: W danym kwartale kurs otwarcia, kurs transakcyjny i kurs zamknięcia moŝe być wyŝszy (górne ograniczenie) lub niŝszy (dolne ograniczenie) od kursu odniesienia najwyŝej o wartość równą 5% średniej z ostatnich 20 kursów zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniego kwartału. Dla pierwszych serii opcji w danej klasie wartość ta wynosi 5% średniej z ostatnich 20 kursów zamknięcia instrumentu bazowego określonych przed pierwszym dniem obrotu danymi seriami opcji. Wartość, o której mowa w zdaniach poprzednich, zaokrąglana jest matematycznie do wartości całkowitej i nie moŝe być mniejsza niŝ 1. 30

31 Jednostki indeksowe MiniWIG Jednostka indeksowa to specyficzna opcja kupna na indeks WIG20 z cena wykonania 0 i terminem wygaśnięcia w ostatnim dniu sesyjnym 2025 r. (stopa zwrotu z inwestycji w MiniWIG odpowiada procentowym zmianom indeksu WIG20) MnoŜnik 0,1 zł Notowania ciągłe 8:30-17:35 Widełki 5% (rozsz. pow 15% za zgodą KDPW) Krok notowania 0,01 zł Kurs odniesienia kurs zamknięcia z uwzględnieniem zasady lepszych zleceń na zamknięciu Kurs rozliczeniowy WIG20 z otwarcia sesji po dniu zgłoszenia do wykonania Depozyt wnoszony przez posiadaczy krótkich pozycji Ograniczenie wielkości zlecenia 1000 jednostek 31

32 Animatorzy i ich rola Obrót wspierany działaniem animatora 12 podmiotów o róŝnym zakresie działania Wymogi dla animatora: minimalna wielkość (lub wartość) zleceń maksymalny spread czas reakcji - 5 minut - Dodatkowo na rynku opcji: Stałe kwotowanie Odpowiedzi na zapytania o kwotowania 32

33 Aktywność rynku instrumentów pochodnych na GPW S.A Wolumen obrotu 15 mln sztuk (w tym Futures WIG20 13,5 mln sztuk) Wartość obrotu 681,8 mld zł Liczba otwartych pozycji na koniec roku 181,4 tysiąca NIK na koniec roku

34 Aktywność rynku instrumentów pochodnych na GPW S.A. Źródło: Rocznik Giełdowy 2011, GPW S.A. 34

35 Aktywność rynku instrumentów pochodnych na GPW S.A. Źródło: Rocznik Giełdowy 2011, GPW S.A. 35

36 Aktywność rynku instrumentów pochodnych na GPW S.A. Źródło: Rocznik Giełdowy 2011, GPW S.A. 36

37 Aktywność rynku instrumentów pochodnych na GPW S.A. Źródło: Rocznik Giełdowy 2011, GPW S.A. 37

38 Aktywność rynku instrumentów pochodnych na GPW S.A. Źródło: Rocznik Giełdowy 2011, GPW S.A. 38

39 Struktura inwestorów na rynku kontraktów terminowych 100% 90% 80% 70% 4,00% 5,00% 22,00% 20,00% 9,00% 8,00% 10,00% 11,00% 25,00% 36,00% 36,00% 37,00% 14,00% 36,00% 60% 50% 40% 30% 74,00% 75,00% 66,00% 56,00% 54,00% 52,00% 50,00% 20% 10% 0% indywidualni instytucje zagranica 39

40 Struktura krajowych inwestorów instytucjonalnych na rynku futures II poł inni; 6,00% dealerzy; 16,00% TFI; 17,00% animatorzy; 61,00% Źródło: Inwestorzy w obrotach giełdowych w 2010 podsumowanie, GPW S.A. 40

41 Rozliczanie transakcji terminowych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest odpowiedzialny za rozliczanie transakcji terminowych na rynku prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. oraz Centralną Tabelę Ofert. Dla rynków tych stworzony został system gwarantowania rozliczeń transakcji, którego elementem są depozyty zabezpieczające wyliczane indywidualnie dla kaŝdego z inwestorów. Depozyty te są wyliczane na podstawie szacunku ryzyka rynkowego i rozliczane codziennie ze stronami transakcji. Krajowy Depozyt nadaje kaŝdemu inwestorowi działającemu na rynku terminowym numer indywidualny klienta - NIK. 41

42 Rozliczanie transakcji terminowych System gwarantowania rozliczeń transakcji składa się z następujących elementów: - wstępnego depozytu rozliczeniowego wnoszonego przez uczestników jeszcze przed rozpoczęciem działalności na rynku transakcji terminowych i dający mu prawo do jej rozpoczęcia. Depozyt wstępny wyznacza, tzw. dzienny limit transakcyjny (wartość albo liczbę) pozycji do otwarcia w ciągu sesji. Zapewnia pokrycie ryzyka związanego z otwartymi w ciągu dnia pozycjami, do czasu wniesienia dla nich depozytu zabezpieczającego. Na depozyt mogą składać się nie tylko środki pienięŝne, ale takŝe papiery wartościowe o duŝej płynności. - właściwego depozytu zabezpieczającego ustalanego dla kaŝdego uczestnika rozliczającego. Jego podstawową funkcją jest zabezpieczenie bieŝących rozrachunków dla pozycji zajętych przez inwestorów. Jest to suma depozytów zabezpieczających naliczana codziennie, odrębnie dla kaŝdego portfela inwestora, za którego rozliczenie odpowiada dany uczestnik rozliczający. Tak wyliczona suma depozytów zabezpieczających określa wymaganą wielkość środków, jakie uczestnik musi wnieść do KDPW przed rozpoczęciem sesji. Właśnie do wyliczania depozytów zabezpieczających Krajowy Depozyt posługuje się metodologią SPAN, portfelowej kalkulacji ryzyka, przy załoŝeniu statystycznie najgorszego scenariusza rynkowego. JeŜeli sytuacja na rynku odbiega od normalnej, KDPW moŝe wezwać uczestników rozliczających do wniesienia dodatkowych środków. - Funduszu Rozliczeniowego tworzonego z wpłat wnoszonych przez kaŝdego uczestnika rozliczającego, proporcjonalnie do wartości rozliczanych transakcji. Fundusz ten moŝe być wykorzystany wyłącznie w przypadku niewypełnienia w terminie zobowiązań wynikających z rozliczanych transakcji terminowych i dopiero po wykorzystaniu na pokrycie tych zobowiązań zarówno całego depozytu zabezpieczającego jak i całego depozytu rozliczeniowego wniesionego przez danego uczestnika. 42

43 Formy depozytów zabezpieczających Przedmiotem depozytów zabezpieczających mogą być środki pienięŝne lub zaakceptowane przez Krajowy Depozyt papiery wartościowe, a w przypadku wstępnego depozytu rozliczeniowego takŝe gwarancje bankowe udzielone Krajowemu Depozytowi na zlecenie uczestnika rozliczającego i wystawione przez zaakceptowany przez Krajowy Depozyt bank. Papiery wartościowe podlegają zaliczeniu na poczet depozytu zabezpieczającego do wysokości 60% właściwego depozytu zabezpieczającego przypadającego na dane konto indywidualne. 43

44 Depozyty zabezpieczające 2 Codzienne rozrachunki rynkowe (marking to market) procedura obliczania przez izbę rozliczeniową zysku (straty) inwestora z tytułu otwarcia pozycji na rynku futures. Dokonywana po kaŝdej sesji giełdowej poprzez porównanie ceny, po której zawarto kontrakt z bieŝącą (dzienną) ceną rozliczeniową. 44

45 Obsługa wykonania instrumentów opcyjnych przez KDPW Jednostki indeksowe oraz opcje wykonywane są automatycznie w dniu wygaśnięcia, bądź na zlecenie posiadacza pozycji długiej, z wyłączeniem wszakŝe opcji typu europejskiego. Wykonanie opcji następuje pod warunkiem, Ŝe: w przypadku opcji kupna. róŝnica pomiędzy ceną rozliczeniową a ceną wykonania opcji jest liczbą dodatnią, w przypadku opcji sprzedaŝy. róŝnica pomiędzy ceną wykonania opcji a ceną rozliczeniową jest liczbą dodatnią. W razie wykonania jednostki indeksowej posiadacz pozycji krótkiej jest obciąŝany, a posiadacz pozycji długiej jest uznawany przez Krajowy Depozyt kwotą odpowiadającą kursowi rozliczeniowemu z zastosowaniem odpowiedniego mnoŝnika. W razie wykonania opcji kupna podlegającej rozliczeniu pienięŝnemu posiadacz pozycji krótkiej jest obciąŝany, a posiadacz pozycji długiej jest uznawany przez Krajowy Depozyt kwotą odpowiadającą róŝnicy pomiędzy ceną rozliczeniową a ceną wykonania opcji. W razie wykonania opcji sprzedaŝy podlegającej rozliczeniu pienięŝnemu posiadacz pozycji krótkiej jest obciąŝany, a posiadacz pozycji długiej jest uznawany przez Krajowy Depozyt kwotą odpowiadającą róŝnicy pomiędzy ceną wykonania opcji a ceną rozliczeniową. 45

46 Obsługa wykonania instrumentów opcyjnych przez KDPW część 2 Zlecenie wykonania jednostek indeksowych lub opcji typu amerykańskiego będzie realizowane w danym dniu, pod warunkiem wprowadzenia zlecenia przez uczestnika rozliczającego do systemu depozytowo-rozliczeniowego do godz w tym dniu. Zlecenia takie są realizowane począwszy od pierwszego dnia obrotu do dnia poprzedzającego ostatni dzień obrotu. Zlecenie wykonania będzie zrealizowane pod warunkiem, Ŝe na właściwym koncie podstawowym, po zarejestrowaniu na nim wszystkich transakcji z danego dnia, znajduje się zgłoszona do wykonania liczba pozycji długich. Dobór posiadaczy pozycji krótkich, którzy są zobowiązani do wykonania, odbywa się na zasadzie doboru losowego, z uwzględnieniem wszakŝe zasady ograniczenia liczby kont uczestniczących w realizacji pojedynczego zlecenia wykonania. Posiadacz pozycji długiej ma prawo do rezygnacji z automatycznego wykonania opcji pod warunkiem przekazania zlecenia rezygnacji przez uczestnika rozliczającego do Krajowego Depozytu nie później niŝ w ostatnim dniu obrotu, do godz w tym dniu. Zlecenie wykonania lub zlecenie rezygnacji z wykonania jednostek indeksowych lub opcji nie moŝe być uniewaŝnione lub odwołane. 46

47 Produkty strukturyzowane Produkty strukturyzowane to instrumenty finansowe, których cena jest uzaleŝniona od wartości określonego wskaźnika rynkowego (np. kursu akcji lub koszyków akcji, wartości indeksów giełdowych, kursów walut). Emitowane przez instytucje finansowe, najczęściej banki lub domy maklerskie. Emitent produktu strukturyzowanego zobowiązuje się w stosunku do nabywcy (inwestora), Ŝe w terminie wykupu instrumentu wypłaci mu kwotę rozliczenia kalkulowaną wg określonego wzoru. Notowane na GPW S.A. od 25 sierpnia 2006 roku. 47

48 Klasyfikacja produktów strukturyzowanych Produkty gwarantujące ochronę kapitału - bardzo bezpieczne, dają inwestorowi określony udział w zyskach, jakie generuje wbudowany w produkt wskaźnik rynkowy i jednocześnie 100-procentową gwarancję zwrotu zainwestowanego kapitału (inwestor nie poniesie straty). Produkty nie gwarantujące pełnej ochrony kapitału - instrumenty bardziej ryzykowne, gdyŝ większy jest udział inwestora zarówno w zyskach, jak i w stratach generowanych przez produkt wbudowany (niemniej inwestor ma szansę na duŝy zarobek). 48

49 Produkty strukturyzowane notowane na GPW S.A. Certyfikaty strukturyzowane: Certyfikaty BNP Paribas Arbitrage Issuance B.V. Certyfikaty Deutsche Bank AG London Certyfikaty ERSTE Bank Certyfikaty Raiffeisen Centrobank AG Certyfikaty Unicredit Bank AG Obligacje strukturyzowane: Obligacje Deutsche Bank AG Obligacje Barclays Bank PLC Obligacje SecurAsset S.A. 49

50 Przykład produkt z gwarancją ochrony kapitału Obligacja strukturyzowana WIG20 Profit Emitent SecurAsset S.A. Maksymalna wartość emisji PLN, wartość nominalna PLN, cena emisyjna - 100% Wartości Nominalnej, Data emisji 17 sierpnia 2009 r, termin wykupu - 29 sierpnia 2011 r., gwarancja zwrotu 100% kapitału zainwestowanego w okresie subskrypcji, z zastrzeŝeniem ryzyka inwestycyjnego i kredytowego, Kwotę wykupu dla inwestora w dniu rozliczenia stanowi zwrot 100% zainwestowanego kapitału wraz z kuponem w wysokości 21%, którego wypłata uzaleŝniona jest od spełnienia jednego z dwóch warunków: - jeśli indeks WIG20 wzrośnie na koniec pierwszego roku trwania inwestycji o przynajmniej 10% w stosunku do poziomu z początku inwestycji i wzrośnie przynajmniej o kolejne 10% na koniec drugiego roku inwestycji (w stosunku do poziomu z końca pierwszego roku) lub - jeśli indeks WIG20 wzrośnie na koniec drugiego roku inwestycji o przynajmniej 50% w stosunku do poziomy z początku inwestycji. notowanie na rynku równoległym w systemie notowań ciągłych, 50

51 Mechanizm działania obligacji WIG20 Profit Umowa depozytowa Secur Asset S.A. T-3: 100,03 nominału obligacji BZ WBK S.A. t+3: wartość bieŝąca 100,03 nominału obligacji Umowa swap T-3: kwota niezbędna do wypłaty odsetek dla obligatariuszy Secur Asset S.A. BNP Paribas t+3: wpływy netto z obligacji wpłata do BZ WBK 51

52 Przykład produkt bez ochrony kapitału Certyfikaty strukturyzowane Uni WIG20. Emitent UniCredit Bank AG. Wielkość emisji certyfikatów. Wartość nominalna 100 PLN. Data emisji 12 lutego Typ certyfikatu Open-end. Termin wykonania raz na kwartał, w ostatni bankowy dzień marca, czerwca, września i grudnia. Kwota wykonania gdzie: ( ) ( 0) indeks t 100 ATF indeks indeks (t) wartość zamknięcia WIG20 w dniu 12 lutego 2008 indeks (0) wartość zamknięcia WIG20 na 5 dni roboczych przed terminem wykonania ATF współczynnik kosztów transakcyjnych = 0,125% kwartalnie 52

53 Obroty na rynku produktów strukturyzowanych GPW S.A. Źródło: Rocznik Giełdowy 2011, GPW S.A. 53