MODELE POPYTU KONSUMPCYJNEGO DLA BRANŻ PIWOWARSKIEJ I SPIRYTUSOWEJ
|
|
- Konrad Jankowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Michał Purczyński * MODELE POPYTU KONSUMPCYJNEGO DLA BRANŻ PIWOWARSKIEJ I SPIRYTUSOWEJ Wstęp Tmatyka modli popytu konsumpcyjngo dla branż piwowarskij i spirytusowj jst szroko obcna w litraturz polskij i światowj 1. Jdnak z względu na dynamiczni zminiającą się rzczywistość gospodarczą, oszacowania otrzyman przd kilku laty szybko się dzaktualizują i ni mogą być użyt do biżących analiz mikro- lub makrokonomicznych. Zatm chcąc podjmować racjonaln dcyzj gospodarcz, nalży rstymować modl popytu konsumpcyjngo i ponowni zbadać czynniki wpływając na popyt na alkohol. W polityc społcznj państwa modl popytu konsumpcyjngo mogą być wykorzystan do rgulacji ilości spożywango alkoholu i do minimalizacji jgo ngatywngo wpływu na społczństwo, np. poprzz podnoszni barir podatkowych. Modl można mianowici wykorzystać do formułowania scnariuszy kształtowania się przychodów podatkowych budżtu wraz z zmianami stawk podatku akcyzowgo. Za pomocą kilku prostych przkształcń możliw jst wyznaczni krzywj przychodów podatkowych i ustalni stawki podatku maksymalizującj wpływy podatkow 2. * Autor przygotowuj rozprawę doktorską w Katdrz Ekonomtrii pod kirunkim prof. dr hab. Bogusława Guzika. 1 W litraturz polskij tmatyką budowy modli popytu konsumpcyjngo zajmowali się między innymi: Z. Milcka-Kubiń, Ilościow aspkty badania problmów alkoholowych w Polsc, Prac naukow, AE w Katowicach 2001; B. Suchcki, A. Wlf, Popyt i rynk w warunkach nirównowagi, PWE, Warszawa W litraturz światowj można znalźć m.in. opracowania: Y. Andrinko, A. Nmtsov, Estimation of individual dmand for alcohol, Economic Rsarch Ntwork Russia and CIS, Moskwa, nr 10/2005; T. Norström, Th pric lasticity for alcohol in Swdn , Nordic Studis on Alcohol and Drugs, vol. 22, 2005, s ; A.M. Angulo, J.M. Gil, A. Gracia, Th dmand for alcoholic bvrags in Spain, Agricultural Economics, vol. 26, nr 1/2001, s Najsłynnijsza z krzywych podatkowych została sformułowana przz amrykańskigo konomistę Arthura Laffra w roku 1974 i została spopularyzowana pod nazwiskim
2 Z koli w przdsiębiorstwi, modl popytu konsumpcyjngo są wykorzystywan do przygotowywania prognoz sprzdaży, któr znajdują zastosowani między innymi w następujących obszarach: zarządzani sprzdażą: - ustalani clów prmiowych dla pracowników i odbiorców, zarządzani produkcją: - przygotowywani planów produkcyjnych, - podjmowani dcyzji o rozbudowach zakładów i linii produkcyjnych, - optymaln wykorzystani nakładów siły roboczj, - optymalizacja zapasów produktu gotowgo, zarządzani finansami: - przygotowywani planów finansowych, - podjmowani dcyzji cnowych (szczgólni w przypadku monopolu i oligopolu) 3. Na powyższych przykładach widać, jak szroki jst zastosowani prognoz sprzdaży oraz jak ważna rolą odgrywa modlowani popytu. Clm artykułu jst zbudowani i oszacowani modli popytu konsumpcyjngo dla branży piwowarskij i branży spirytusowj. W koljnych pracach powyższ modl zostaną wykorzystan do optymalizacji polityki cnowj przdsiębiorstwa. Plan artykułu jst następujący: w rozdzial 1 ustalono zbiór potncjalnych zminnych objaśniających i zdfiniowano zminn objaśnian. Rozdział 2 i 3 w całości poświęcono stymacji paramtrów modli odpowidnio: branży spirytusowj i branży piwowarskij. W rozdzial 4 porównano i zintrprtowano otrzyman oszacowania paramtrów modli popytu konsumpcyjngo. autora. Przykład stymacji i wykorzystania krzywj Laffra do szacowania przychodów z podatków pośrdnich można znalźć w pracy B. Guzik, Krzyw przychodów z podatków pośrdnich w świtl modli popytu konsumpcyjngo. Przypadk szczgólny: modl z asymptotyczni zrowym popytm, Badania Opracyjn i Dcyzj, nr 1/ Zob. H. Varian, Mikrokonomia, PWN, Warszawa 2002, s , s
3 1. Sformułowani modli popytu konsumpcyjngo Do oszacowania modli użyto kwartalnych danych statystycznych z lat Z względu na fakt, ż GUS monitoruj kwartalną sprzdaż alkoholi od roku 2003, lata przybliżono kwartalnymi danymi dotyczącymi produkcji alkoholi. Tortyczni można było by skrócić okrs badawczy i zacząć analizy od roku 2003, jdnak okrs był bardzo cikawy, gdyż miały mijsc gwałtown zmiany akcyzy, powodując duż zmiany w rjstrowanj konsumpcji alkoholu w Polsc. Źródłm danych statystycznych dotyczących wilkości sprzdaży i płac brutto był Główny Urząd Statystyczny. Ponadto korzystano z danych Instytutu Mtorologii i Gospodarki Wodnj (śrdnia tmpratura misięczna) oraz z firmy badawczj AC Nilsn (cny alkoholi). Oszacowania paramtrów modli dokonano za pomocą programu EViws. Zminn objaśnian Za zminną objaśnianą zarówno dla modlu popytu na piwo, jak i na wódkę, zamiast ogólngo spożycia, przyjęto spożyci na osobę dorosłą. Taka modyfikacja zminnj objaśnianj jst jak najbardzij uzasadniona. W latach płnoltniość uzyskało pokolni wyżu z początku lat 80, zatm częściowy wzrost sprzdaży alkoholu był spowodowany zwiększnim populacji osób dorosłych 4. SG (1) S w = w, A SG (2) S p = p. A Indks w oznacza wódkę, a indks p piwo. S kwartalna sprzdaż w hktolitrach na tysiąc osób, SG sprzdaż globalna w hktolitrach, A liczba dorosłych w tysiącach. 4 Pod pojęcim osoby dorosłj, rozumi się osobę zamldowaną na trytorium Polski czasowo lub na stał i mającą w dniu 1 stycznia dango roku kalndarzowgo ukończon 18 lat. 25
4 Zminn objaśniając Do ustalnia zbioru potncjalnych zminnych objaśniających użyto mtody Hllwiga. Wdług założń mtody zminn, któr wybiramy do modlu powinny być silni skorlowan z zminną objaśnianą, a słabo skorlowan między sobą 5. Na podstawi przprowadzonych obliczń wybrano następując zminn: I dochody brutto rprzntowan przz przciętn kwartaln wy nagrodzni na osobę (w zł na osobę), T śrdnia misięczna tmpratura (w stopniach Clsjusza), c p cna piwa (śrdnia cna kwartalna w zł za pół litra piwa), c w cna wódki (śrdnia cna kwartalna w zł za pół litra wódki), Q 1, Q 2, Q 3, Q 4 szonow zminn zrojdynkow, dotycząc poszczgólnych kwartałów. Zminna Q i ma wartość 1 w obsrwacjach nalżących do kwartału i-tgo oraz wartość zro w pozostałych kwartałach. Dochody brutto dcydują o sil nabywczj konsumnta i stanowią istotny czynnik długotrminowgo wzrostu popytu. Dość wyraźni podlgają wahaniom koniunkturalnym. Jst to widoczn w postaci zwiększnia dynamiki wzrostu sprzdaży w okrsi prosprity gospodarczj i zmnijsznia w czasi rcsji. Cna piwa i cna wódki w zdcydowanym stopniu zalży od wysokości podatku akcyzowgo i podatku VAT. Z względu na fakt, ż piwo i wódka są substytutami, w modlach popytu na piwo i wódkę uwzględniano cnę substytutu. W snsi torii popytu konsumpcyjngo alkohol jst dobrm normalnym, zatm wzrost cny substytutu np. piwa prowadzi do wzrostu sprzdaży dobra modlowango (np. wódki). Popyt na alkohol (szczgólni piwo) podlga wahaniom szonowym, dlatgo w modlach znalazły się szonow zminn zrojdynkow Q1,, Q4. Jżli w modlu kwartalnym występuję zminn zrojdynkow Q1,, Q4, to ni ma w nim wyrazu wolngo jst on ukryty jako suma paramtrów dotyczących tych zminnych 6. Podobny charaktr 5 Z. Hllwig, Problm optymalngo doboru prdykant, Przgląd Statystyczny, 1969 nr Gdy do modlu wprowadzimy wszystki zminn szonow oraz zminną const = 1 dotycząca wyrazu wolngo, to ta ostatnia będzi liniową kombinacją (a dokładnij sumą) zminnych szonowych, co oznacza ścisłą współliniowość zminnych objaśniających, z wszystkim z tgo wypływającymi ngatywnymi konskwncjami. 26
5 ma tmpratura T, która tż jst symptomm szonowości. Być moż nalży uwzględnić tylko jdn typ zminnych szonowych. Nimnij, w niktórych modlach okazywało się, ż istotn są zarówno zminn Q, jak i zminna T, co można zrozumić jako sugstię, ż istniją dwa typy szonowości: kwartalna (szonowość wdług daty) rprzntowana przz zminn Q oraz szonowość dotycząca pory roku. W tabli 1 przdstawiono współczynniki korlacji liniowj między zminnymi modli popytu. Tabla 1. Współczynniki korlacji liniowj między zminną objaśnianą, a zminnymi objaśnianymi modli popytu Współczynnik korlacji liniowj Cp Cw T I Sp -0,45-0,36 0,86 0,42 Sw -0,56-0,63-0,10 0,71 Źródło: opracowani własn. Zgodni z przypuszczniami występuj dodatnia korlacja między dochodami, a sprzdażą piwa i wódki. Tmpratura jst bardzo silni skorlowana z sprzdażą piwa i praktyczni ni jst istotna w przypadku sprzdaży wódki. Natomiast cny alkoholi są skorlowan ujmni z zarówno z sprzdażą piwa, jak i z sprzdażą wódki. Tn fakt z pozoru wydaj się nilogiczny, przciż wzrostowi cn piwa powinin towarzyszyć wzrost popytu na wódkę czyli współczynnik korlacji liniowj powinin być dodatni. Jdnak współczynnik korlacji liniowj np. między cną piwa a sprzdażą wódki, ni bada wpływu pozostałych zminnych. Zatm, jżli w większości kwartałów z badango okrsu ralna cna piwa spadała a sprzdaż wódki rosła, to współczynnik korlacji liniowj będzi mnijszy od zra. Z względu na inflację, dochody brutto oraz cny napojów alkoholowych uralniono, dziląc j przz wskaźnik inflacji. Postać analityczna Na podstawi przprowadzonych obliczń stwirdzono, ż popyt na alkohol najlpij opisuj wiloczynnikowy modl potęgowowykładniczy. W jgo części potęgowj występują dochody brutto oraz cny alkoholi, w części wykładniczj zminn zrojdynkow 27
6 i tmpratura. Dzięki takij postaci funkcyjnj, modl charaktryzował się stałymi lastycznościami względm dochodów i cn oraz stałymi stopami wzrostu względm zminnych zrojdynkowych i tmpratury. 2. Modl popytu konsumpcyjngo dla branży spirytusowj Zgodni z tym co napisano powyżj, modl popytu na wyroby spirytusow jst wiloczynnikowym modlm potęgowo-wykładniczym opisany za pomocą wzoru: (3) 1 a2 3 4T 5Q1 6Q2 7Q3 d S w I cw cp. Symbol wyjaśniono w rozdzial 1. Przz oznaczono paramtry, a litra d oznacza wyraz wolny formy linaryzowanj. Dobór zminnych do modlu przprowadzono za pomocą mtody rgrsji krokowj wstcz 7. Zatm modl wyjściowy składał się z wszystkich potncjalnych zminnych objaśniających. Następni usunięto z modlu zminną najbardzij niistotną i ponowni oszacowano modl. Procdurą powtarzano tak długo, aż pozostały wyłączni zminn statystyczni istotn. W pirwszj itracji usunięto zminną T, która miała najmnijszy wpływ na zminną objaśnianą i najniższą wartość statystyki t-studnta. Po ponownj stymacji modlu, pozostał zminn objaśniając okazały się statystyczni istotn. Ogólni modl końcowy miał formę: (4) 1 a2 3 4Q1 5Q2 6Q3 d Sw I cw cp. Oszacowani modlu (4) scharaktryzowano w tabli 2. 7 P. Dittmann, Prognozowani w przdsiębiorstwi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004, s
7 Tabla 2. Oszacowania paramtrów modlu sprzdaży wódki (modl W1) Modl W1 Cofficint Std. Error t-statistic LN(I) 1,73 0,44 3,90 LN(c p ) 1,66 0,81 2,06 LN(c w ) - 1,39 0,33-4,28 Q 1-0,34 0,06-6,11 Q 2-0,26 0,06-4,48 Q 3-0,29 0,06-5,28 d - 9,38 4,19-2,23 r (korlacja wiloraka) 0,93 Durbin-Watson stat 1,77 Źródło: opracowani własn. Znaki paramtrów modlu są zgodn z intuicją: ma mijsc dodatnia zalżność od dochodów oraz cn dobra substytucyjngo (piwa) oraz ujmna zalżność od cny dobra badango (wódki). Wszystki zminn modlu są istotn, jdnak ich odchylnia standardow są dość duż w stosunku do wartości oszacowanych paramtrów. Niska wartość statystyki Durbina-Watsona świadczy o istniniu niwilkij autokorlacji składnika losowgo 8. Dopasowani modlu jst umiarkowan współczynnik dtrminacji wynosi 0,87. Elastyczność dochodowa wynosząca 1,73 świadczy o silnj zalżności między konsumpcją wyrobów spirytusowych, a poziomm dochodów konsumntów. Wdług przdstawiongo modlu, wzrost dochodów o 1% powoduj wzrost sprzdaży o 1,73%. Oszacowani to jst wyższ od innych porównywalnych oszacowań uzyskanych dla modli popytu na wódkę 9. 8 Przybliżni współczynnika autokorlacji ma postać, r A = 1 dw/2, zob. np. B.Guzik, W. Jurk, Podstawow mtody konomtrii, Wyd. Akadmii Ekonomicznj w Poznaniu, Poznań 2003, s Dla modlu W1 jst r A = 1 1,77/2 = 0,12. 9 Np. oszacowani lastyczności dochodowj dla sprzdaży wyrobów spirytusowych w latach uzyskan przz Z. Milcką-Kubiń wynosi 0,92. Zob. Z. Milcka-Kubiń, Ilościow aspkty badania problmów alkoholowych w Polsc, Prac naukow, AE w Katowicach 2001, s. 96. W monografii Suchckigo i Wlf oszacowani lastyczności dochodowj popytu na wyroby alkoholow dla lat wynosi, w zalżności od mtody stymacji, od 1,3 do 1,4. Zob. B. Suchcki, A. Wlf, Popyt i rynk w warunkach nirównowagi, PWE, Warszawa Oszacowania t dokony- 29
8 Oszacowani lastyczności miszanj popytu na wódkę względm cny piwa, świadczy o silnj zalżności substytucyjnj badanych produktów. Wzrost cny piwa o 1% powoduj śrdnio biorąc wzrost sprzdaży wódki o 1,66%. Elastyczność cnowa popytu na wódkę wynosząca 1,39 jst co do znaku i bzwzględnj wartości zgodna z oczkiwaniami. Oszacowani to doskonal tłumaczy dość mocną rakcję konsumntów na zmianę stawki podatku akcyzowgo, i co się z tym wiąż, zmianę cny. Oszacowania paramtrów Q 1,.., Q 3 są statystyczni istotn i potwirdzają występowani zjawiska szonowości w sprzdaży wódki. Wzrost sprzdaży wódki w kwartal 4 został uwzględniony przz odpowidnią kombinację paramtrów Q i wyrazu wolngo d. Tak duża sprzdaż alkoholu w ostatnim kwartal roku spowodowana jst Świętami Bożgo Narodznia i Sylwstrm. Na wykrsi 1 przdstawiono dan modlow i mpiryczną sprzdaż wódki. Wykrs 1. Modl W1 i dan mpiryczn ln(s w /A) 3,5 3,2 2,9 2,6 2,3 2,0 LN(Sw/A) Modl(W1) 2001 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q3 Źródło: opracowani własn. W trzcim kwartal 2002 r. zanotowano bardzo duży spadk sprzdaży spowodowany planowanym obniżnim akcyzy w kwartal 4. Hurtownicy i dystrybutorzy alkoholu, biorąc pod uwagę zmianę stawki wan były jdnak na podstawi nico innych modli, a przd wszystkim na podstawi innych danych niż w tym artykul. 30
9 podatku akcyzowgo, postanowili bowim zjść z zapasami wódki praktyczni do zra, godząc się na chwilow braki towaru na rynku. W przciwnym wypadku, po obniżniu akcyzy i tak musiliby zmnijszyć cnę drogigo alkoholu do cny rynkowj, tracąc przy tym nimało piniędzy. Efkt tn jst nazwany w trminologii logistycznj fktm byczgo bicza 10 i wiąż się z faktm gwałtowngo zwiększania/zmnijszania zapasów i sprzdaży na skutk przwidywanych zmian cn. W 2006 roku w kwartałach Q1,, Q3 wilkość sprzdaży uzyskana z modlu zawyża sprzdaż faktyczną. Na podstawi posiadanj widzy i dostępnych danych nizwykl trudno jst tu wytłumaczyć duży spadk mpirycznych wartości sprzdaży na początku roku Na wykrsi 2 przdstawiono tndncję rozwojową sprzdaży wódki w Polsc. W latach głównym czynnikim dtrminującym sprzdaż wódki była cna alkoholu silni zalżna od stawki podatku akcyzowgo. Natomiast wzrost sprzdaży w latach był spowodowany dynamicznym wzrostm dochodów konsumntów, na śrdnim kwartalnym poziomi wynoszącym 5,4%. Wykrs 2. Tndncja rozwojowa w modlu W1 3,5 3,2 2,9 2,6 2,3 2,0 LN(Sw/A) Modl(W1) 2001 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q3 Źródło: opracowani własn. 10 Logistyka dystrybucji (rd. K. Rutkowski), Difin, Warszawa 2002, s
10 Po usunięciu szonowości, współczynnik korlacji wilorakij wynosi 0,79, zatm zminn niszonow w wysokim stopniu wyjaśniają wahania sprzdaży wódki w badanym okrsi. Podjęto próby polpsznia dopasowania modlu, poprzz dodani zminnych sztucznych w kwartałach poprzdzających planowan zmiany stawk podatku akcyzowgo. Otrzyman rzultaty minimalni poprawiły wartość współczynnika dtrminacji i ni spowodowały istotnj zmiany w oszacowaniach paramtrów. 3. Modl popytu konsumpcyjngo dla branży piwowarskij Prac nad oszacowanim modlu popytu na piwo rozpoczęto od ogólngo modlu potęgowo-wykładniczgo opisango wzorm: (1) 1 a2 3 4T 5Q1 6Q2 7Q3 d Sp I cw cp. Symbol wyjaśniono w rozdzial 1. Podobni jak w przypadku modlu popytu na wódkę, dobór zminnych przprowadzono mtodą rgrsji krokowj wstcz. Jdnak, czgo się nispodziwano, w drugij itracji cna wódki okazała się zminną niistotną. Przprowadzono szrg dodatkowych analiz i zauważono, ż w latach cna wódki, na skutk dużgo obciążnia podatkim akcyzowym, wyraźni przwyższała cnę piwa i praktyczni wódka ni stanowiła konkurncji dla sprzdaży piwa. Pod konic roku 2002 Ministrstwo Finansów obniżyło stawkę podatku akcyzowgo na wyroby spirytusow. Gwałtowny spadk cn, zwiększył konkurncyjność produkcji lgalnj i przyczynił się do ogranicznia nirjstrowanj produkcji i importu. Tak istotn zmiany sytuacji gospodarczj sprawiły, ż przyjęt w modlu 4 założni o stałości paramtrów w czasi było błędn. Problm rozwiązano używając modlu sgmntowgo opisango formułą: (2) S p I I 1 1 c c a2 w a2 w c c 3 p 3 p 2 4T 4T 5Q1 6Q2 7Q3 5Q1 6Q2 7Q3 d d dla dla
11 Mtodą ksprcką za punkt zwrotny w modlu sgmntowym przyjęto styczń 2005 roku, choć trzba powidzić, ż idntyfikacja punktu zwrotngo ni była łatwa 11. Tortyczni największy spadk cn nastąpił w 4 kwartal 2002 roku. Jdnak cny piwa i wódki dość wyraźni obniżały się jszcz przz cały rok 2003 i Dopiro na początku roku 2005 cny alkoholi się ustabilizowały i cna alkoholu uzyskango z wódki i piwa zaczęła być porównywalna. W modlu sgmntowym zapisanym za pomocą wzoru 6 znajdują się wszystki potncjaln zminn objaśniając. Eliminacji zminnych niistotnych dokonano za pomocą mtody rgrsji krokowj wstcz. W koljnych tapach usuwano: Q 1 oraz c w dla sgmntu nr 1, otrzymując wzór: (3) S p I I 1 c 1 3 p 1 a2 cw 2 4T c 3 p 5Q2 6Q3 2 4T d 5Q2 6Q3 d dla dla Zgodni z oczkiwaniami, gdy poziom akcyzy na wybory spirytusow był bardzo wysoki, cna wódki była zminną niistotną. Dopiro w drugim sgmnci wartość statystyki t-studnta dla cny wódki przkroczyła standardowy 5 procntowy poziom istotności. Oszacowani modlu (7) przdstawiono w tabli 3. Z względu na wysoką wartość współczynnika dtrminacji i stosunkowo mał odchylnia standardow paramtrów, otrzyman rzultaty są dużo lpsz niż w przypadku modli opisujących rynk wódki. Wartość statystyki Durbina-Watsona świadczy o braku autokorlacji składnika losowgo. Znaki paramtrów są snsown ma mijsc dodatnia korlacja z dochodami i cną substytutu (wódki) oraz ujmna z cną piwa. Oszacowani lastyczności miszanj popytu równ 0,34 wydaj się być poprawn wzrost cny wódki o 1% powoduj wzrost sprzdaży piwa o 0,34%. 11 Ni ma jdnj uniwrsalnj statystycznj mtody idntyfikacji punktów zwrotnych. Szroki zakrs statystycznych mtod lokalizacji punktów zwrotnych podano w monografii B.Guzik, Sgmntow modl konomtryczn, Wyd. Akadmii Ekonomicznj w Poznaniu, Poznań 1993, s
12 Tabla 3. Oszacowania paramtrów modlu sprzdaży piwa (P1) Modl P1 Cofficint Std. Error t-statistic LN(I) 0,71 0,10 6,97 LN(c p(1) ) - 0,78 0,15-5,17 LN(c p(2) ) - 2,22 0,56-3,97 LN(c w(2) ) 0,34 0,14 2,52 T 0,01 0,002 6,11 Q 2 0,24 0,03 8,84 Q 3 0,19 0,04 5,19 d - 0,44 0,94-0,47 r (korlacja wiloraka) 0,99 Durbin-Watson stat 2,01 Źródło: opracowani własn. Oszacowani paramtru lastyczności dochodowj równ 0,71 jst zdcydowani niższ od lastyczności dochodowj popytu na wódkę, zatm piwo w porównaniu do wódki jst mnij wrażliw na zmiany dochodów. Taka wartość lastyczności dochodowj jst zbiżna z wynikami przntowanymi w litraturz, poniważ zwykl najpopularnijszy w danym kraju alkohol ma co do wartości bzwzględnij najniższą wartość lastyczności cnowj i dochodowj 12. O il w pirwszym sgmnci lastyczność cnowa popytu na piwo jst co do modułu bardzo niska i wynosi 0,78, to w drugim sgmnci wyraźni rośni, uzyskując poziom 2,22. Taka zmiana wartości sugruj, ż na skutk obniżnia akcyzy na wódkę i stopniowgo podnosznia cny piwa w latach , wódka stała się ważnym substytutm piwa. W przypadku gdy lastyczność cnowa jst niwil mnijsza od 1, mamy do czyninia z popytm stosunkowo mało lastycznym. Moż to być wykorzystan przz producntów piwa, którzy podnosząc cny będą zwiększali swoj przychody bz istotngo pogorsznia sprzdaży. Natomiast gdy lastyczność cnowa wyraźni przkracza poziom 1 (tak jak miało to mijsc w latach ) sytuacja browarów ulga zasadniczj zmiani. Ni dość, ż sam ni mogą podwyższać cny piwa 12 Zob. Milcka-Kubiń Z., Ilościow aspkty badania problmów alkoholowych w Polsc, Prac naukow, Akadmia Ekonomiczna w Katowicach 2001, s
13 bz wyraźngo spadku sprzdaży, to jszcz muszą cały czas monitorować cnę wódki i analizować posunięcia branży spirytusowj. Intrprtacja oszacowania paramtru T jst następująca wzrost tmpratury o 1 stopiń Clsjusza ponad tmpraturę przciętną ctris paribus prowadzi do zwiększnia sprzdaży piwa o 1%. Znajomość wpływu paramtru T umożliwia przygotowani symulacji sprzdaży i zapasów produktu gotowgo w zalżności od prognozowanj tmpratury. Jak wczśnij wspomniano, poza szonowością związaną z tmpraturą, w przypadku modlu popytu na piwo występuj takż szonowość kalndarzowa. W kwartal II i III sprzdaż piwa rośni odpowidnio o 24% i 19%, w porównaniu do wartości wynikających z oddziaływania zminnych niszonowych i tmpratury. Wzrost popytu w kwartal III jst spowodowany wakacjami i okrsm urlopowym, który niwątpliwi sprzyja konsumpcji piwa. Przyczyną wzrostu sprzdaży w kwartal II są liczn imprzy plnrow w maju i czrwcu oraz częst, chętni oglądan w tlwizji, imprzy sportow w końcówc kwartału (np. mistrzostwa w piłc nożnj). Wykrs 3. Modl P1 i dan mpiryczn ln(s p /A) 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 LN(Sp/A) Modl(P1) 2001 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q3 Źródło: opracowani własn. W porównaniu do modlu sprzdaży branży spirytusowj, modl P1 sugruj o wil bardzij wyrazistą szonowość współczynnik dtrminacji modlu po usunięciu szonowości wynosi tylko 0,2, podczas 35
14 gdy po jj uwzględniniu aż 0,99. Na wykrsi 4 przdstawiono tndncję rozwojową w modlu popytu na piwo. Wykrs 4. Tndncja rozwojowa w modlu P1 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 LN(Sp/A) Modl(P1) 2001 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q3 Źródło: opracowani własn. W ostatnich dwóch latach na skutk dużgo wzrostu cn, dynamika sprzdaży ulgła wyraźnmu spowolniniu. Niwątpliw poza cną, wpływ na taką sytuację ma coraz szrsza ofrta producntów wyrobów spirytusowych i większa konkurncja na rynku alkoholi. Np. powszchni dostępn są napoj alkoholow produkowan na bazi spirytusu o zawartości alkoholu ok. 5%, któr stanowią bzpośrdnią konkurncję dla piwa. Nistty ni wszystki posiadan informacj można skwantyfikować i uwzględnić w modlu. Podsumowani Na podstawi przprowadzonych obliczń stwirdzono, ż w Polsc w latach wilkość rjstrowanj sprzdaży alkoholu w bardzo dużym stopniu zalżała od cn alkoholi i dochodów konsumntów. Duża dynamika wzrostu płac i PKB, przy braku zmian stawki podatku akcyzowgo, spowodowały, ż ostatni lata były dla branż piwowarskij i spirytusowj bardzo dobr. Szczgólni w przypadku wódki wzrost dochodów konsumntów spowodował dynamiczny wzrost rjstrowango spożycia. 36
15 Tabla 4. Oszacowania lastyczności popytu Elastyczność Źródło: opracowani własn. Piwo ( ) Piwo ( ) Wódka dochodowa 0,71 1,73 cnowa - 0,78-2,22-1,39 miszana brak 0,34 1,66 Pomimo tak dużgo wzrostu płac, lastyczność cnowa wódki pozostaj na wysokim poziomi, co sugruj, ż zwiększni akcyzy moż doprowadzić do szybkigo spadku spożycia alkoholu. W przypadku sprzdaży piwa wpływ czynnika dochodowgo jst zdcydowani mnijszy i zgodny z tndncjami światowymi, natomiast moż dziwić bardzo wysoka lastyczność cnowa piwa w latach Mało jst na świci państw, gdzi oszacowani lastyczności cnowj popytu przkracza co do modułu 1,5. Jdnak z drugij strony, porównywani wartości tgo paramtru do oszacowań z Europy Zachodnij i USA, ni wydaj się być w płni uzasadnion. W krajach bardzij rozwiniętych gospodarczo dochody brutto na osobę są zdcydowani większ, a cna piwa niznaczni wyższa od cny w Polsc. Zatm rakcja konsumnta na zmiany cny ni będzi tak gwałtowna. Wpływ na wysoki poziom lastyczności cnowj popytu ma takż tradycja związana z spożycim wódki, która jst w Polsc bardzo silna. W przypadku zwiększnia cny piwa polski konsumnt, jst w stani dość szybko zminić prfrowany przz sibi alkohol. Z punku widznia przdsiębiorstw produkujących piwo i wódkę wysoki poziom lastyczności powoduj, ż nalży bardzo ostrożni prowadzić politykę cnową. Nawt niznaczn zmiany cn mogą prowadzić do wyraźnych zmian w ilości i strukturz spożywanych alkoholi, a prowadzona polityka cnowa moż przyniść fkt zupłni odminny od oczkiwango. Dmand consumption modls for th brwing and spirit industris Summary In th articl dmand modls for products in th brwing and spirit industris wr built and stimatd. Th modls wr basd on powr-xponntial functions, which wr 37
16 charactrizd by constant lasticitis in rlation to profits and prics and constant growth rats in rlation to binary data and tmpratur. Estimation was conductd for quartrly data from th yars Th stimatd modls xplain th volatility of consumr dmand with high dtrmination cofficints. All th stimating paramtrs match with intuition and conomic thory. According to th conductd calculations, th volum of th rgistrd sal of alcohol dpnds to a larg xtnt on th pric of alcohol and consumr wags. In th analyzd priod incom lasticity of th dmand for vodka and br amounts to: 1.73 for vodka and 0.71 for br. Howvr, pric lasticitis ar qual: for br 0.78 in th yars and 2.22 in th yars ; and for vodka 1.39 during th ntir analyzd priod. Estimation of th cross lasticity of dmand for vodka in rlation to th pric of br amounting to 1.66, confirms th strong substitution rlation of th products. Bibliografia Andrinko Y., Nmtsov A., Estimation of individual dmand for alcohol, Economic Rsarch Ntwork Russia and CIS, Moskwa, nr 10/2005. Angulo A.M., Gil J.M., Gracia A., Th dmand for alcoholic bvrags in Spain, Agricultural Economics, vol. 26, nr 1/2001. Guzik B., Krzyw przychodów z podatków pośrdnich w świtl modli popytu konsumpcyjngo. Przypadk szczgólny: modl z asymptotyczni zrowym popytm, Badania Opracyjn i Dcyzj, nr 1/2007. Guzik B., Sgmntow modl konomtryczn, Akadmia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań Guzik B., Jurk W., Podstawow mtody konomtrii, Akadmia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań Guzik B., Appnzllr D., Jurk W., Prognozowani i symulacj, Akadmia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań Dittmann P., Prognozowani w przdsiębiorstwi, Oficyna Ekonomiczna, Kraków Hllwig Z., Problm optymalngo doboru prdykant, Przgląd Statystyczny nr 3-4/1969. Milcka-Kubiń Z., Ilościow aspkty badania problmów alkoholowych w Polsc, Prac naukow, Akadmia Ekonomiczna w Katowicach Norström T., Th pric lasticity for alcohol in Swdn , Nordic Studis on Alcohol and Drugs, nr 22/2005. Suchcki B., Wlf A., Popyt i rynk w warunkach nirównowagi, Polski Wydawnictwo Ekonomiczn, Warszawa
17 Tkin E., Employmnt, Wags, and Alcohol Consumption in Russia, Southrn Economic Journal, vol. 71, nr 2/2004. Wlf A., Ekonomtria, Polski Wydawnictwo Ekonomiczn, Warszawa Varian H., Mikrokonomia, Wydawnictwo Naukow PWN, Warszawa 1995.
ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO OKREŚLENIA PRAWDOPODOBIEŃSTWA SPRZEDAŻY ZASOBU MIESZKANIOWEGO
ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO OKREŚLENIA PRAWDOPODOBIEŃSTWA SPRZEDAŻY ZASOBU MIESZKANIOWEGO Łukasz MACH Strszczni: W artykul przdstawiono procs budowy modlu rgrsji logistycznj, którgo clm jst wspomagani
Bardziej szczegółowoAnaliza danych jakościowych
Analiza danych jakościowych Ccha ciągła a ccha dyskrtna! Ciągła kg Dyskrtna Cchy jakościow są to cchy, których jdnoznaczn i oczywist scharaktryzowani za pomocą liczb jst nimożliw lub bardzo utrudnion.
Bardziej szczegółowoMichał Brzozowski Wykład 40 h Makrokonomia zaawansowana Część I: Ekonomia Montarna Dyżur: onidziałki.30 2.45, p. 409 E-mail: brzozowski@wn.uw.du.pl http://coin.wn.uw.du.pl/brzozowski lan wykładu. Czym
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA OBCIĄŻENIOWA
Opracowani: dr inż. Ewa Fudalj-Kostrzwa CHARAKTERYSTYKA OBCIĄŻENIOWA Charaktrystyki obciążniow są wyznaczan w ramach klasycznych statycznych badań silników zarówno dla silników o zapłoni iskrowym jak i
Bardziej szczegółowo- Jeśli dany papier charakteryzuje się wskaźnikiem beta równym 1, to premia za ryzyko tego papieru wartościowego równa się wartości premii rynkowej.
Śrdni waŝony koszt kapitału (WACC) Spółki mogą korzystać z wilu dostępnych na rynku źródł finansowania: akcj zwykł, kapitał uprzywiljowany, krdyty bankow, obligacj, obligacj zaminn itd. W warunkach polskich
Bardziej szczegółowoWPŁYW STÓP PROCENTOWYCH W USA I W STREFIE EURO NA STOPY PROCENTOWE W POLSCE I. STOPY PROCENTOWE W GOSPODARCE OTWARTEJ.
Ewa Czapla Instytut Ekonomii i Zarządzania Politchnika Koszalińska WPŁYW STÓP PROCENTOWYCH W USA I W STREFIE EURO NA STOPY PROCENTOWE W POLSCE I. STOPY PROCENTOWE W GOSPODARCE OTWARTEJ. Stopy procntow
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 760 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 59 2013
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 760 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 59 2013 KAROL MAREK KLIMCZAK SYMULACJA FINANSOWA SPÓŁKI ZA POMOCĄ MODELU ZYSKU REZYDUALNEGO Słowa kluczow:
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce
Anna urczak Zachodniopomorska Szkoła Biznsu w Szczcini Prspktywy rozwoju rolnictwa kologiczngo w Polsc Strszczni W artykul wyjaśniono istotę rolnictwa kologiczngo Następni szczgółowo omówiono zasady, na
Bardziej szczegółowoFarmakokinetyka furaginy jako przykład procesu pierwszego rzędu w modelu jednokompartmentowym zawierającym sztuczną nerkę jako układ eliminujący lek
1 Matriał tortyczny do ćwicznia dostępny jst w oddzilnym dokumnci, jak równiż w książc: Hrmann T., Farmakokintyka. Toria i praktyka. Wydawnictwa Lkarski PZWL, Warszawa 2002, s. 13-74 Ćwiczni 6: Farmakokintyka
Bardziej szczegółowo.pl KSIĄŻKA ZNAKU. Portal Kulturalny Warmii i Mazur. www.eświatowid.pl. Przygotował: Krzysztof Prochera. Zatwierdził: Antoni Czyżyk
Portalu Kulturalngo Warmii i Mazur www.światowid Przygotował: Krzysztof Prochra... Zatwirdził: Antoni Czyżyk... Elbląg, dn. 4.12.2014 Płna forma nazwy prawnj: www.światowid Formy płnj nazwy prawnj nalży
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Zamówień Publicznych ul. Szamocka 3, 5, 01-748 Warszawa tel: 22 667 17 04, fax: 22 667 17 33
Zakład Ubzpiczń Społcznych Dpartamnt Zamówiń Publicznych ul. Szamocka 3, 5, 01-748 Warszawa tl: 22 667 17 04, fax: 22 667 17 33 993200/271/IN- 268/15 Warszawa, dnia 19.03.2015 r. Informacja dla Wykonawców,
Bardziej szczegółowoREGULAMIN PSKO 2016. I. Kryteria i wymagania dla zawodników Optimist PSKO. II. Mistrzostwa PSKO. III. Puchar Polski PSKO
I. Krytria i wymagania dla zawodników Optimist PSKO 1. W rgatach PSKO mogą startować zawodnicy do lat 15 posiadający licncję sportową PZŻ, aktualn ubzpiczni OC i będący członkami PSKO, spłniający wymagania
Bardziej szczegółowoO MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA STATYSTYKI POPYTU KONSUMPCYJ- NEGO DO SZACOWANIA PRZYCHODÓW Z PODATKÓW POŚREDNICH
Bogusław Guzik Michał Purczyński O MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA STATYSTYKI POPYTU KONSUMPCYJ- NEGO DO SZACOWANIA PRZYCHODÓW Z PODATKÓW POŚREDNICH Wstęp Celem pracy jest pokazanie, iż możliwe jest szybkie i
Bardziej szczegółowoSzeregowy obwód RC - model matematyczny układu
Akadmia Morska w Gdyni Katdra Automatyki Okrętowj Toria strowania Mirosław Tomra Na przykładzi szrgowgo obwodu lktryczngo składającgo się z dwóch lmntów pasywnych: rzystora R i kondnsatora C przdstawiony
Bardziej szczegółowoProces modelowania zjawiska handlu zagranicznego towarami
Załącznik nr 1 do raportu końcowego z wykonania pracy badawczej pt. Handel zagraniczny w województwach (NTS2) realizowanej przez Centrum Badań i Edukacji Statystycznej z siedzibą w Jachrance na podstawie
Bardziej szczegółowoPrzedmiot Ekonomika Turystyki i Rekreacji TR. studiów Turystyka i Rekreacja
Przdmiot Ekonomika Turystyki i Rkracji kod TR/1/PK/E TR nr w plani ECTS studiów 22 4 Kirunk Turystyka i Rkracja Poziom kształcnia I stopiń Rok/Smstr III/5 Typ przdmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoElektroniczne systemy bezpieczeństwa mogą występować w trzech rodzajach struktur. Są to struktury typu: - skupionego, - rozproszonego, - mieszanego.
A. Cl ćwicznia Clm ćwicznia jst zapoznani się z wskaźnikami nizawodnościowymi lktronicznych systmów bzpiczństwa oraz wykorzystanim ich do optymalizacji struktury nizawodnościowj systmu.. Część tortyczna
Bardziej szczegółowostudiów EKONOMIKA SPORTU I REKREACJI TR/1/PK/ESIR 22a 5
kod nr w plani ECTS Przdmiot studiów EKONOMIKA SPORTU I REKREACJI TR/1/PK/ESIR 22a 5 Kirunk Turystyka i Rkracja Poziom kształcnia I stopiń Rok/Smstr III/5 Typ przdmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoA.Światkowski. Wroclaw University of Economics. Working paper
A.Światkowski Wroclaw University of Economics Working paper 1 Planowanie sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstwa z branży deweloperskiej Cel pracy: Zaplanowanie sprzedaży spółki na rok 2012 Słowa kluczowe:
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty piąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoASY PALI. Tadeusz Uhl*, Maciej Kaliski*, Łukasz Sękiewicz* *Akademia Górniczo - Hutnicza w Krakowie STRESZCZENIE SŁOWA KLUCZOWE: NR 59-60/2007
Tadusz Uhl*, Macij Kaliski*, Łukasz Sękiwicz* *Akadmia Górniczo - Hutnicza w Krakowi ASY PALI IE I E II STRESZCZENIE Artykuł zawira informacj na tmat zastosowania ogniw paliwowych jako gnratorów nrgii
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty pierwszy kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2013 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II. Teoria konsumenta - zadania dodatkowe. w której mamy 20 konsumentów, chcacych. kupić samochody, o 5 typach, charakteryzujacych
Mikrokonomia II Toria konsumnta - zadania dodatkow 1. Rozważmy sytuacj w którj mamy 20 konsumntów, chcacych kupić samochody, o 5 typach, charaktryzujacych si różnymi cnami granicznymi. Poniższa tabla przdstawia
Bardziej szczegółowoELASTYCZNOŚĆ POPYT SZTYWNY DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY. e p P
Cena LASTYCZNOŚĆ Informuje o wielkości zmiany jednej wielkości w reakcji na zmianę innej wielkości Współczynnik elastyczności cenowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniającą się cenę
Bardziej szczegółowolim lim 4) lim lim lim lim lim x 3 e e lim lim x lim lim 2 lim lim lim Zadanie 1 Wyznacz dziedziny następujących funkcji: log x x 6x
Tmat : Funkcj jdnj zminnj Zadani Wyznacz dzidziny następujących funkcji: ) f ) f 5) log 6 ) f ) f 7 Zadani Oblicz granic funkcji: log f 5 6) f 7 8 ) ) ) 8 7 ) 5) 6) 7) 8) 9) 5 5 7 7 7 6 0) 6 ) ) 9) 0)
Bardziej szczegółowoLaboratorium Półprzewodniki Dielektryki Magnetyki Ćwiczenie nr 11 Badanie materiałów ferromagnetycznych
Laboratorium Półprzwodniki Dilktryki Magntyki Ćwiczni nr Badani matriałów frromagntycznych I. Zagadninia do przygotowania:. Podstawow wilkości charaktryzując matriały magntyczn. Związki pomiędzy B, H i
Bardziej szczegółowoANALIZA DYNAMIKI DOCHODU KRAJOWEGO BRUTTO
ANALIZA DYNAMIKI DOCHODU KRAJOWEGO BRUTTO Wprowadzenie Zmienność koniunktury gospodarczej jest kształtowana przez wiele różnych czynników ekonomicznych i pozaekonomicznych. Znajomość zmienności poszczególnych
Bardziej szczegółowo4) lim. lim. lim. lim. lim. x 3. e e. lim. lim x. lim. lim. lim. lim 2. lim. lim. lim. Zadanie 1 Wyznacz dziedziny następujących funkcji: log x.
Zastosowania matmatyki w konomii Tmat : Funkcj jdnj zminnj Zadani Wyznacz dzidziny następujących funkcji: ) f ) f 5) log 6 ) f ) f 7 Zadani Oblicz granic funkcji: log f 5 6) f 7 8 ) ) ) 8 7 ) 5) 6) 7)
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty dziewiąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017
Bardziej szczegółowoEkonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce
Ekonomiczno-chniczn aspky wykorzysania gazu w nrgyc anusz oowicz Wydział Inżynirii i Ochrony Środowiska Polichnika Częsochowska zacowani nakładów inwsycyjnych na projky wykorzysania gazu w nrgyc anusz
Bardziej szczegółowoUogólnione wektory własne
Uogólnion wktory własn m Dfinicja: Wktor nazywamy uogólnionym wktorm własnym rzędu m macirzy A do wartości własnj λ jśli ( A - I) m m- λ al ( A - λ I) Przykład: Znajdź uogólniony wktor własny rzędu do
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Energoelektroniki i Maszyn Elektrycznych LABORATORIUM
POLITECHNIKA GDAŃSKA Wydział Elktrotchniki i Automatyki Katdra Enrgolktroniki i Maszyn Elktrycznych LABORATORIUM SYSTEMY ELEKTROMECHANICZNE TEMATYKA ĆWICZENIA MASZYNA SYNCHRONICZNA BADANIE PRACY W SYSTEMIE
Bardziej szczegółowoEKONOMETRIA. Ekonometryczne modele specjalne. Zbigniew.Tarapata zbigniew.tarapata.akcja.pl/p_ekonometria/ tel.
EKONOMETRIA Tmat wykładu: Ekonomtryczn modl spcjaln Prowadzący: dr inż. Zbigniw TARAPATA -mail: Zbigniw.Tarapata Tarapata@isi.wat..wat.du.pl http:// zbigniw.tarapata.akcja.pl/p_konomtria/ tl.: 0-606-45-54-80
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE METODY GRAFÓW WIĄZAŃ DO MODELOWANIA PRACY ZESPOŁU PRĄDOTWÓRCZEGO W SIŁOWNI OKRĘTOWEJ
Chybowski L. Grzbiniak R. Matuszak Z. Maritim Acadmy zczcin Poland ZATOOWANIE METODY GRAFÓW WIĄZAŃ DO MODELOWANIA PRACY ZEPOŁU PRĄDOTWÓRCZEGO W IŁOWNI OKRĘTOWEJ ummary: Papr prsnts issus of application
Bardziej szczegółowoUświadomienie potrzeby badawczej.
III. BADANIA MARKETINGOWE PROWADZENIA BADAŃ 1. W badaniach marktingowych poszukuj się odpowidzi na trzy rodzaj pytań: pytania o fakty o różnym stopniu złożoności co jst? pytania o cchy (właściwości) stwirdzanych
Bardziej szczegółowoNARODOWY FUNDUSZ INWESTYCYJNY PROGRESS S.A.
NARODOWY FUNDUSZ INWESTYCYJNY PROGRESS S.A. RAPORT UZUPEŁNIAJĄCY OPINIĘ Z BADANIA INFORMACJI FINANSOWEJ, OBEJMUJĄCEJ WPROWADZENIE, BILANS, RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT ORAZ DODATKOWE INFORMACJE I OBJAŚNIENIA
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja osób na podstawie zdjęć twarzy
Idntyfikacja osób na podstawi zdjęć twarzy d r i n ż. Ja c k Na r u n i c m gr i n ż. Ma r k Kowa l s k i C i k a w p r o j k t y W y d z i a ł E l k t r o n i k i i T c h n i k I n f o r m a c y j n y
Bardziej szczegółowoMetoda Elementów Skończonych w Modelowaniu Układów Mechatronicznych. Układy prętowe (Scilab)
Mtoda Elmntów Skończonych w Modlowaniu Układów Mchatronicznych Układy prętow (Scilab) str.1 I. MES 1D układy prętow. Podstawow informacj Istotą mtody lmntów skończonych jst sposób aproksymacji cząstkowych
Bardziej szczegółowo4,6% wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. - GUS podał wstępne szacunki
https://www. 4,6% wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. - GUS podał wstępne szacunki Autor: Ewa Ploplis Data: 9 lutego 2018 Wzrost gospodarczy w Polsce, czyli wzrost Produktu Krajowego Brutto tzw. PKB
Bardziej szczegółowoDefinicja: Wektor nazywamy uogólnionym wektorem własnym rzędu m macierzy A
Uogólnion wktory własnw Dfinicja: Wktor nazywamy uogólnionym wktorm własnym rzędu m macirzy A m do wartości własnj λ jśli ( A - I) m m- λ al ( A - λ I) Przykład: Znajdź uogólniony wktor własny rzędu do
Bardziej szczegółowoAutor: Dariusz Piwczyński :07
Autor: Dariusz Piwczyński 011-1-01 14:07 Analiza danych jakościowych tsty opart o statystykę χ. Cchy jakościow są to cchy, których jdnoznaczn i oczywist scharaktryzowani za pomocą liczb jst nimożliw lub
Bardziej szczegółowoWielu z nas, myśląc. o kursie nauki jazdy
_0 =:=1\) V 58 PILOTclub LUTY 2011 SZKOLENIE PILOTA Wilu z nas, myśląc o kursi nauki jazdy przd gzaminm na prawo jazdy, przypomina sobi jak mało miał on wspólngo, z tym jak wygląda prowadzni pojazdu po
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty trzeci kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoREGULAMIN PRZYJMOWANIA I PRZEKAZYWANIA ZLECEŃ NABYCIA LUB ZBYCIA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH PRZEZ EFIX DOM MAKLERSKI S.A.
REGULAMIN PRZYJMOWANIA I PRZEKAZYWANIA ZLECEŃ NABYCIA LUB ZBYCIA INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH PRZEZ EFIX DOM MAKLERSKI S.A. Rozdział I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Rgulamin okrśla zasady przyjmowania i przkazywania
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ŚWIADCZENIA USŁUGI DORADZTWA DLA PRZEDSIĘBIORSTW W EFIX DOM MAKLERSKI S.A.
REGULAMIN ŚWIADCZENIA USŁUGI DORADZTWA DLA PRZEDSIĘBIORSTW W EFIX DOM MAKLERSKI S.A. Rozdział I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Rgulamin okrśla zasady świadcznia usługi doradztwa dla przdsiębiorstw w zakrsi:
Bardziej szczegółowoEkonometria Ćwiczenia 19/01/05
Oszacowano regresję stopy bezrobocia (unemp) na wzroście realnego PKB (pkb) i stopie inflacji (cpi) oraz na zmiennych zero-jedynkowych związanymi z kwartałami (season). Regresję przeprowadzono na danych
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGA RYNKOWA PROCES GOSPODAROWANIA WYMIANA WŁASNOŚĆ WARTOŚĆ WARTOŚĆ WYMIENNA
RÓWNOWAGA RYNKOWA PROCS GOSPODAROWANIA PRODUKCJA PODZIAŁ KONSUMPCJA WYMIANA WYMIANA dobrowolne przekazywanie przez właściciela dobra lub usługi, w zamian za inne dobra lub usługi. Forma: towar za towar
Bardziej szczegółowoSieci neuronowe - uczenie
Sici nuronow - uczni http://zajcia.jakubw.pl/nai/ Prcptron - przypomnini x x x n w w w n wi xi θ y w p. p. y Uczni prcptronu Przykład: rozpoznawani znaków 36 wjść Wyjści:, jśli na wjściu pojawia się litra
Bardziej szczegółowoĆwiczenia IV
Ćwiczenia IV - 17.10.2007 1. Spośród podanych macierzy X wskaż te, których nie można wykorzystać do estymacji MNK parametrów modelu ekonometrycznego postaci y = β 0 + β 1 x 1 + β 2 x 2 + ε 2. Na podstawie
Bardziej szczegółowo2009 ZARZĄDZANIE. LUTY 2009
Wybran zstawy gzaminacyjn kursu Matmatyka na Wydzial ZF Uniwrsyttu Ekonomiczngo w Wrocławiu w latach 009 06 Zstawy dotyczą trybu stacjonarngo Niktór zstawy zawirają kompltn rozwiązania Zakrs matriału w
Bardziej szczegółowoSektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa
Sektor Gospodarstw Domowych Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE Raport nr 12 maj 2008 Warszawa 1 Gospodarka Polski Prognozy i opinie Raport Gospodarka
Bardziej szczegółowowielkosci czynnika popytu dobra wielkosci ceny popytu na dobrox popytu ceny
ELASTYCZNOŚCI POPYTU: Elastyczności i podaży 1. cenowa elastyczność mierzy, o ile procent zmieni się wielkość pod wpływem jednoprocentowej zmiany dobra lub usługi 2. dochodowa elastyczność mierzy, o ile
Bardziej szczegółowoMetody Ilościowe w Socjologii
Metody Ilościowe w Socjologii wykład 2 i 3 EKONOMETRIA dr inż. Maciej Wolny AGENDA I. Ekonometria podstawowe definicje II. Etapy budowy modelu ekonometrycznego III. Wybrane metody doboru zmiennych do modelu
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty drugi kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015 KWARTALNE
Bardziej szczegółowo3. Modele tendencji czasowej w prognozowaniu
II Modele tendencji czasowej w prognozowaniu 1 Składniki szeregu czasowego W teorii szeregów czasowych wyróżnia się zwykle następujące składowe szeregu czasowego: a) składowa systematyczna; b) składowa
Bardziej szczegółowoAutomatyzacja Procesów Przemysłowych
Automatyzacja Procsów Przmysłowych Tmat: Układ rgulacji zamknięto-otwarty Zspół: Kirunk i grupa: Data: Mikuś Marcin Mizra Marcin Łochowski Radosław Politowski Dariusz Szymański Zbigniw Piwowarski Przmysław
Bardziej szczegółowoModele wczesnego ostrzegania przed kryzysami walutowymi zastosowania dla Polski *
4 Makrokonomia BANK I KREDYT wrzsiƒ 2005 Modl wczsngo ostrzgania przd kryzysami walutowymi zastosowania dla Polski * Dobromi Srwa 1. Wprowadzni * WczÊnijszych obliczƒ, dotyczàcych analizy sygna owj, dokona
Bardziej szczegółowoPrzetwarzanie sygnałów biomedycznych
Prztwarzani sygnałów biomdycznych dr hab. inż. Krzysztof Kałużyński, prof. PW Człowik- najlpsza inwstycja Projkt współfinansowany przz Unię Europjską w ramach Europjskigo Funduszu Społczngo Wykład XI Filtracja
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty szósty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoTemat pracy: Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcja urządzeń elektrycznych
Agata Kozłowska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Temat pracy: Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstwa z branży produkcja urządzeń elektrycznych Przedmiotem poniższej
Bardziej szczegółowoANALIZA PORÓWNAWCZA KONIUNKTURY WOJEWÓDZTW POLSKI W LATACH
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 318 2017 Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Zarządzania Katedra Ekonometrii jozef.biolik@ue.katowice.pl
Bardziej szczegółowoPlanowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstwa z branży transportowej
M.Ryng Wroclaw University of Economycs Planowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstwa z branży transportowej Working paper Słowa kluczowe: Planowanie finansowe, metoda procentu od sprzedaży,
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 5
STATYSTYKA I DOŚWIADCZALNICTWO Wykład 5 Analiza korelacji - współczynnik korelacji Pearsona Cel: ocena współzależności między dwiema zmiennymi ilościowymi Ocenia jedynie zależność liniową. r = cov(x,y
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia dziewięćdziesiąty drugi kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2016 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoNatalia Nehrebecka Stanisław Cichocki. Wykład 13
Natalia Nehrebecka Stanisław Cichocki Wykład 13 1 1. Zmienne pominięte 2. Zmienne nieistotne 3. Obserwacje nietypowe i błędne 4. Współliniowość 2 1. Zmienne pominięte 2. Zmienne nieistotne 3. Obserwacje
Bardziej szczegółowoM. Dąbrowska. Wroclaw University of Economics
M. Dąbrowska Wroclaw University of Economics Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, płynność, EVA JEL Classification A 10 Streszczenie: Poniższy raport prezentuje wpływ stosowanej
Bardziej szczegółowoProjekt zaliczeniowy z przedmiotu Statystyka i eksploracja danych (nr 3) Kamil Krzysztof Derkowski
Projekt zaliczeniowy z przedmiotu Statystyka i eksploracja danych (nr 3) Kamil Krzysztof Derkowski Zadanie 1 Eksploracja (EXAMINE) Informacja o analizowanych danych Obserwacje Uwzględnione Wykluczone Ogółem
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty siódmy kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoStanisław Cichocki. Natalia Neherbecka. Zajęcia 13
Stanisław Cichocki Natalia Neherbecka Zajęcia 13 1 1. Kryteria informacyjne 2. Testowanie autokorelacji 3. Modele dynamiczne: modele o rozłożonych opóźnieniach (DL) modele autoregresyjne o rozłożonych
Bardziej szczegółowoStanisław Cichocki Natalia Neherbecka
Stanisław Cichocki Natalia Neherbecka 13 marca 2010 1 1. Kryteria informacyjne 2. Modele dynamiczne: modele o rozłożonych opóźnieniach (DL) modele autoregresyjne o rozłożonych opóźnieniach (ADL) 3. Analiza
Bardziej szczegółowoStanisław Cihcocki. Natalia Nehrebecka
Stanisław Cihcocki Natalia Nehrebecka 1 1. Kryteria informacyjne 2. Testowanie autokorelacji w modelu 3. Modele dynamiczne: modele o rozłożonych opóźnieniach (DL) modele autoregresyjne o rozłożonych opóźnieniach
Bardziej szczegółowoPROGNOZOWANIE PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY
Joanna Chrabołowska Joanicjusz Nazarko PROGNOZOWANIE PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSTWA HANDLOWEGO TYPU CASH & CARRY Wprowadzenie Wśród wielu prognoz szczególną rolę w zarządzaniu
Bardziej szczegółowoAnaliza Danych Sprawozdanie regresja Marek Lewandowski Inf 59817
Analiza Danych Sprawozdanie regresja Marek Lewandowski Inf 59817 Zadanie 1: wiek 7 8 9 1 11 11,5 12 13 14 14 15 16 17 18 18,5 19 wzrost 12 122 125 131 135 14 142 145 15 1 154 159 162 164 168 17 Wykres
Bardziej szczegółowoWykorzystanie nowoczesnych technik prognozowania popytu i zarządzania zapasami do optymalizacji łańcucha dostaw na przykładzie dystrybucji paliw cz.
14.12.2005 r. Wykorzystanie nowoczesnych technik prognozowania popytu i zarządzania zapasami do optymalizacji łańcucha dostaw na przykładzie dystrybucji paliw cz. 2 3.2. Implementacja w Excelu (VBA for
Bardziej szczegółowoOptymalizacja reguł przejścia systemu bonus-malus
Optymalizaca rguł przścia systmu onus-malus Dr Marcin Topolwski Dr Michał Brnardlli Instytut Ekonomtrii Szkoła Główna Handlowa w Warszawi Plan: Inspiraca, motywaca, cl i zakrs adania Ryzyko Systm onus-malus
Bardziej szczegółowoMirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035
Mirosław Gronicki MAKROEKONOMICZNE SKUTKI BUDOWY I EKSPLOATACJI ELEKTROWNI JĄDROWEJ W POLSCE W LATACH 2020-2035 Krynica - Warszawa - Gdynia 5 września 2013 r. Uwagi wstępne 1. W opracowaniu przeanalizowano
Bardziej szczegółowoRachunek Prawdopodobieństwa MAP1151, 2011/12 Wydział Elektroniki Wykładowca: dr hab. Agnieszka Jurlewicz
1 Rachunk Prawdopodobiństwa MAP1151, 011/1 Wydział Elktroniki Wykładowca: dr hab. Agniszka Jurlwicz Listy zadań nr 5-6 Opracowani: dr hab. Agniszka Jurlwicz Lista 5. Zminn losow dwuwymiarow. Rozkłady łączn,
Bardziej szczegółowoA C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OECONOMICA 2(301), 2014. Monika Krawiec *
A C A U N I V E R S I A I S L O D Z I E N S I S FOLIA OECONOMICA (30), 04 Monika Krawic * ANALIZA EFEKYWNOŚCI LOKA SRUKURYZOWANYCH POWIĄZANYCH Z RYNKAMI OWAROWYMI OFEROWANYCH W POLSCE. WSĘP W ciągu ostatnich
Bardziej szczegółowowydanie 3 / listopad 2015 znaków ewakuacji i ochrony przeciwpożarowej PN-EN ISO 7010 certyfikowanych pr zez C N B O P www.znaki-tdc.
Stosowani znaków wakuacji i ochron przciwpożarowj crtfikowanch pr zz C N B O P www.znaki-tdc.com wdani 3 / listopad 2015 AA 001 Wjści wakuacjn AA 010 Drzwi wakuacjn AA 009 Drzwi wakuacjn AA E001 E001 AA
Bardziej szczegółowoK wartość kapitału zaangażowanego w proces produkcji, w tys. jp.
Sprawdzian 2. Zadanie 1. Za pomocą KMNK oszacowano następującą funkcję produkcji: Gdzie: P wartość produkcji, w tys. jp (jednostek pieniężnych) K wartość kapitału zaangażowanego w proces produkcji, w tys.
Bardziej szczegółowoEtapy modelowania ekonometrycznego
Etapy modelowania ekonometrycznego jest podstawowym narzędziem badawczym, jakim posługuje się ekonometria. Stanowi on matematyczno-statystyczną formę zapisu prawidłowości statystycznej w zakresie rozkładu,
Bardziej szczegółowoMODELE LINIOWE. Dr Wioleta Drobik
MODELE LINIOWE Dr Wioleta Drobik MODELE LINIOWE Jedna z najstarszych i najpopularniejszych metod modelowania Zależność między zbiorem zmiennych objaśniających, a zmienną ilościową nazywaną zmienną objaśnianą
Bardziej szczegółowo5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt
5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt Popyt na dobro maleje względem ceny (o ile dobro jest tak zwane normalne, a nie luksusowe). Zakładamy że firma ustala cenę danego dobra p, która obowiązuje wszędzie. Niech
Bardziej szczegółowoKatastrofą budowlaną jest nie zamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań,
O A A O O! Katastrofą budowlaną jst ni zamirzon, gwałtown zniszczni obiktu budowlango lub jgo części, a takż konstrukcyjnych lmntów rusztowań, lmntów formujących, ściank szczlnych i obudowy wykopów (art.
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego dr Piotr Szajner IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowoBilans ćwierćwiecza doświadczenia i przemiany branży browarniczej w Polsce. dr Piotr Szajner
Bilans ćwierćwiecza doświadczenia i przemiany branży browarniczej w Polsce dr Piotr Szajner Plan prezentacji Przemiany strukturalne w sektorze piwowarskim Tendencje w produkcji piwa Tendencje w konsumpcji
Bardziej szczegółowoEkonometryczna analiza popytu na wodę
Jacek Batóg Uniwersytet Szczeciński Ekonometryczna analiza popytu na wodę Jednym z czynników niezbędnych dla funkcjonowania gospodarstw domowych oraz realizacji wielu procesów technologicznych jest woda.
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty czwarty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoZałącznik 5.1 Analiza statystyczna wyników badania dotyczącego zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwach
Załącznik 5.1 Analiza statystyczna wyników badania dotyczącgo zarządzania ryzykim w przdsiębiorstwach Spis trści Liczba pracowników w jdnostc lokalnj... 5 A.Przyczyny źródłow... 8 A1. Zarządzani BHP, w
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia dziewięćdziesiąty trzeci kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2016 r.) oraz prognozy na lata 2017 2018
Bardziej szczegółowoWIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI REGRESJA LINIOWA
WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI REGRESJA LINIOWA Powtórka Powtórki Kowiariancja cov xy lub c xy - kierunek zależności Współczynnik korelacji liniowej Pearsona r siła liniowej zależności Istotność
Bardziej szczegółowo2.1. Charakterystyka elastyczności popytu
13 2.ELASTYCZNOŚCI POPYTU Aby zmierzyć siłę i kierunek oddziaływania czynników kształtujących popyt stosuje się różnego rodzaju mierniki. Do najpopularniejszych należą elastyczności popytu, które mierzą
Bardziej szczegółowoWstęp... 11 CZĘŚĆ I. PODATKI POŚREDNIE W POLITYCE GOSPODARCZEJ PAŃSTWA. PODATKI AKCYZOWE... 15
Spis treści Wstęp............................................................. 11 CZĘŚĆ I. PODATKI POŚREDNIE W POLITYCE GOSPODARCZEJ PAŃSTWA. PODATKI AKCYZOWE.... 15 Rozdział 1. Podatki pośrednie w systemie
Bardziej szczegółowoAnaliza zależności liniowych
Narzędzie do ustalenia, które zmienne są ważne dla Inwestora Analiza zależności liniowych Identyfikuje siłę i kierunek powiązania pomiędzy zmiennymi Umożliwia wybór zmiennych wpływających na giełdę Ustala
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PODSTAW SILNIKÓW I NAPĘDÓW SPALINOWYCH. Ćwiczenie 2 POMIARY PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW PRACY SILNIKÓW SPALINOWYCH
Dr inŝ. Sławomir Makowski WYDZIAŁ MECHANICZNY POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ KATEDRA SILNIKÓW SPALINOWYCH I SPRĘśAREK Kirownik katdry: prof. dr hab. inŝ. Andrzj Balcrski, prof. zw. PG LABORATORIUM PODSTAW SILNIKÓW
Bardziej szczegółowoPlanowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstw z branży finansowej
K. Czyczerska, A. Wiktorowicz UNIWERSYTET EKONOMICZNY WE WROCŁWIU Planowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstw z branży finansowej Słowa kluczowe: planowanie przychodów, metoda średniej
Bardziej szczegółowoPrognozowanie na podstawie modelu ekonometrycznego
Prognozowanie na podstawie modelu ekonometrycznego Przykład. Firma usługowa świadcząca usługi doradcze w ostatnich kwartałach (t) odnotowała wynik finansowy (yt - tys. zł), obsługując liczbę klientów (x1t)
Bardziej szczegółowoZałącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia... (poz...) WZÓR UPROSZCZONY DOKUMENT TOWARZYSZĄCY
Załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia... (poz....) WZÓR UNIA EUROPEJSKA WYROBY AKCYZOWE 1 1 Dostawca Nr VAT WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWE PRZEMIESZCZANIE WYROBÓW AKCYZOWYCH PRZEZNACZONYCH DO KONSUMPCJI
Bardziej szczegółowo