Srężarka łokowa / 0. SPĘŻAKA ŁOKOWA Jedną z najrozych azyn roboczych je rężarka. Zadanie rężarki je doarczenie gazów lub ar o odwyżzony ciśnieniu. Gazy rężone ą orzebne w wielu dziedzinach echniki, oza y rężarki częo ą częścią bardziej złożonych urządzeń, n. chłodziarek, urbin gazowych. Srężarka będzie y leza, i niej racy obierze na rężenie kg gazu. Podawowyi wielkościai określającyi i charakeryzującyi roce rężania w rężarkach ą: ounek ciśnienia końcowego do ciśnienia ocząkowego, nazywany ręże, ciśnienie i eeraura końcowa czynnika łoczonego, ilość czynnika rzełaczanego rzez rężarkę w jednoce czau - zw. wydaek, zaorzebowanie energii na jednokę ay [kg] lub objęości [ 3 ] rężonego czynnika oraz ounek ilości czynnika rzeczywiście rzełoczonego w czaie jednego obrou wału rężarki do ilości czynnika odowiadającej eoreycznej objęości rężarki - zw. wółczynnik rzełaczania lub rzeczywiy wółczynnik wydaku. 0.. yy rężarek Srężarki w kórych rężanie odbywa ię okreowo ą zaliczane do rężarek wyorowych. W zależności od oobu realizacji roceu rężania, dzieli ię je naęująco: rężarki łokowe - roce rężania zachodzi w cylindrze, w kóry oruza ię łok ruche ouwio-zwrony, rężarki roacyjne - roce rężania je realizowany za oocą eleenów wirujących, rzez kóre gaz rzeływa w oób ciągły. Srężarki e dzielą ię z kolei na: łoakowe, o jedny łoku wykonujący ruch obroowy - oaco, o dwóch łokach wykonujących ruch obroowy - ooa oraz rężarki śrubowe. Srężarki w kórych ciśnienie końcowe czynnika łoczonego je oiągane w jedny roceie rężania nozą nazwę rężarek jednooniowych. Naoia rężarki, w kórych ciśnienie końcowe je oiągane w kilku kolejnych roceach rężania oiędzy kóryi naęuje ochładzanie czynnika o rężarki wielooniowe. Srężarki łokowe ą dzielone na: jednooniowe i wielooniowe - w zależności od liczby oni rężania, Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa / jednoronnego lub dwuronnego działania - w zależności od ego, czy łok ręża gaz o jednej czy o dwóch ronach, chłodzone owierze lub wodą, bezwodzikowe i wodzikowe - w zależności od ego czy układ korbowy zawiera wodzik czy nie. W ałych i średnich rężarkach ą oowane układy cylindrów ionowe lub widlae. W średnich i dużych rężarkach wolnobieżnych ouje ię układ kąowy w kzałcie liery lub układy leżące. Cylindry rężarek chłodzonych owierze ą użebrowane, a na wale korbowy uiezcza ię wenylaor owodujący wyuzony rzeływ owierza ak, aby oywało użebrowanie, chłodząc y ay cylindry. Cylindry rężarek chłodzonych wodą ą ooczone łazcze wodny anowiący część wodnego układu chłodzenia rężarki z wyuzony obiegie wody. Zaleą rężarek chłodzonych owierze, w orównaniu ze rężarkai chłodzonyi wodą, je brak wodnego układu chłodzenia, co uożliwia ich racę rzy eeraurze ooczenia niżzej od 0C. Wadą je niejza inenywność chłodzenia (więkzy wykładnik oliroy rężania) niż rzy chłodzeniu wodą. y. 0.. Srężarka łokowa: - koło aowe z żebrai, - cylinder, 3 - głowica, - filr owierza, 5 - łok, 6 - wał korbowy, 7 - korbowód, 8 - zawór awny, 9 - zawór wyloowy Na ry. 0. je rzedawiony rzekrój rężarki jednooniowej, jednoronnie działającej, chłodzonej owierze, bezwodznikowej, o ionowy układzie cylindrów. Srężarka je naędzana ilnikie elekryczny orzez rzekładnię aową. Użebrowane koło aowe ełnia rolę wenylaora. Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa 3/ 0.. Zaada działania rężarki łokowej D A y. 0.. Schea i zaada działania rężarki łokowej W rężarce łokowej (ry. 0.) rężanie gazu naęuje na kuek ouwio-zwronego ruchu łoka w cylindrze. uch ouwio-zwrony je realizowany za oocą echanizu korbowego naędzanego ilnikie elekryczny lub alinowy za ośrednicwe rzekładni. Cykl racy rężarki je realizowany odcza jednego obrou wału korbowego. Zayanie gazu rozoczyna ię w chwili, gdy łok znajdujący ię w górny zwrony ołożeniu (ry. 0., unk A) zacznie rzeuwać ię w dół na kuek obrou wału korbowego. Wówcza w cylindrze rężarki wywarza ię odciśnienie. W wyniku różnicy ciśnień w cylindrze i kanale awny owiera ię aoczynnie zawór awny. Przy ruchu łoka w rawo, rzez aoczynny zawór awny do cylindra wływa rężany czynnik o ciśnieniu w rurociągu awny. Naełnianie cylindra rwa ak długo, aż łok dojdzie do dolnego zwronego ołożenia (unk B). Przy y ołożeniu łoka eoreycznie zayka ię zawór awny. Przy ruchu owrony iędzy unkai B i C łok ręża zawary w cylindrze czynnik, aż do oiągnięcia ciśnienia eoreycznie równego ciśnieniu w rzewodzie łoczny. Wówcza aoczynny zawór łoczny ulega owarciu i w ciągu rezy uwu roboczego oiędzy unkai C i D - naęuje wyłaczanie, uuwanie czynnika z cylindra. Wyłaczanie kończy ię, gdy łok oiągnie górne zwrone ołożenie. eoreyczna raca wkładana rzez ilnik naędzający rężarkę oże być rzedawiona jako Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa / 0.3. eoreyczny rzebieg rężania eoreyczny roce rężania rozaruje ię zazwyczaj w odnieieniu do rężarki idealnej, kóra ełnia naęujące założenia: nie a rzerzeni zkodliwej (w rzeczywiości wewnąrz cylindra rężarki ui inieć rzerzeń uożliwiająca rzeiezczanie ię zaworów i niedouzczająca do yku łoka rężarki z głowicą odcza racy rężarki, zwana objęością zkodliwą), odcza naełniania rzerzeni roboczej rężarki oraz wyłaczania czynnika roboczego nie a ra związanych z oorai rzeływu, jak również nie a rzeływu cieła iędzy ściankai cylindra a czynnikie rężany, wykładnik oliroy roceu rężania je ały, nie wyęują ray owodowane iłai arcia, niezczelności i. Przebieg rężania w idealnej rężarce łokowej je rzedawiony na ry. 0.3. Sounek ciśnień (0.3.) je nazywany ręże. Dla rężarek łokowych ν > 3. y. 0.3. eoreyczny rzebieg rężania w rężarce łokowej bez rzerzeni zkodliwej Przeiana rężania oże ieć różny rzebieg, zależnie od warunków racy rężarki. Cylinder rężarki je chłodzony cieczą lub owierze, co wływa korzynie na jej racę i nie ozwala na nadierne nagrzanie ię ścianek cylindra. W związku z y, i wolniej będzie rzebiegało rężanie, y inenywniej będzie chłodzony gaz i rzeiana będzie zbliżała ię do izoery. Przeciwnie, rzy zybki rężaniu rzeiana będzie zbliżała ię do adiabay, gdyż gaz będzie oddawał bardzo ało cieła, ając na o ało czau. Przyadki rzeiany izoericznej i adiabaycznej ą więc rzyadkai krajnyi, w rzeczywiości zaś ożna odziewać ię rzeiany ośredniej, zbliżonej do oliroy o wykładniku k. Porównanie różnych rzeian rężania wkazuje (ry. 0.), że rzy ych aych Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
5/ Srężarka łokowa Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa warościach ciśnień ocząkowego i końcowego najniejza raca zoaje włożona rzy rężaniu izoericzny, najwiękza rzy rężaniu adiabayczny, z czego wynika, że w rakyce owinno dążyć ię do rężania izoericznego. y. 0.. Porównanie racy rężania w różnych rzeianach W rzyadku, gdy rężanie odbywa ię według oliroy o wykładniku k, eoreyczną racę rężania, kóra je uaj racą echniczną, wyznacza ię z naęującej zależności (oznaczenia jak na ry. 0.3): [J] (0.3.) Z wyrażenia na racę eoreyczną ożna wyznaczyć średnie nadciśnienie eoreyczne: [Pa] (0.3.3) eoreyczny ładunek cylindra rężarki orzyuje ię z równania anu: cyl [kg] (0.3.) Wydaek rężarki rzyadający na jeden uw roboczy wynoi: = cyl = [kg/cykl] (0.3.5) Gdy rężarka je jednoronnego działania i kłada ię z jednego cylindra, o ilość uwów roboczych je równa ilości obroów wału rężarki. Gdy je zadana rędkość obroowa n [obr/], o eoreyczny wydaek ekundowy wynieie: kg n n (0.3.6) eoreyczna oc naędu rężarki wynoi:
Srężarka łokowa 6/ N [W] (0.3.7) gdzie: - cza realizacji jednego cyklu racy rężarki [] 60 [] jeśli n r [obr/in] n r [] jeśli n r [obr/] n r Jednokowa raca rężania (raca rężania odnieiona do kg gazu): l [J/kg gazu] (0.3.8) Praca jednokowa nie zależy od objęości cylindra rężarki. Bezwzględna warość cieła odrowadzanego od rężanego gazu rośnie ze wzroe rężu i zniejzanie wykładnika oliroy od k do : Najwięcej cieła odrowadza ię rzy rężaniu izoericzny (=): Izoera i izenroa anowią yowe rzeiany rężania, ale nie ą granicznyi, bo rzy bardzo inenywny chłodzeniu ożna orzyać rzebieg oniżej izoery, a rzy rężaniu z ogrzewanie od wewnąrz albo rzy znacznych raach arcia wewnęrznego, rzebieg linii zwiękzania ciśnienia okazany na ry. 0. oże odchylać ię od izenroy w rawo. Na wykreie cieła owierzchnia od krzywą rzeiany rzedawia cieło wyienione z ooczenie (dorowadzone do czynnika - gdy enroia rośnie, odrowadzone - gdy enroia aleje). Wobec ego, gdy rężanie będzie adiabayczne (eoreycznie izenroowe), cieła na zewnąrz nie odrowadza ię wcale, a eoreyczną racę zayania oraz izenroowego zwiękzania ciśnienia i wyłaczania gazu oza cylinder rzedawia ry. 0.5. y. 0.5. Srężanie izenroowe Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa 7/ Przy rężaniu izoericzny cały wkład racy będzie odrowadzany w oaci cieła chłodzenia (ry. 0.6). Przy zwiękzaniu ciśnienia w oób ośredni, n. według oliroy o wykładniku k, eoreyczną racę rężania rzedawiają owierzchnie na ry. 0.7a i 0.7b, naoia cieło chłodzenia gazu rzy zwiękzaniu ciśnienia rzeawia ry. 0.7c. y. 0.6. Srężanie izoericzne a y. 0.7. Srężanie oliroowe 0.. Wływ rzerzeni zkodliwej ozwiązania konrukcyjne rężarek łokowych nie ozwalają na wyłoczenie całej ilości rężonego czynnika z cylindra rężarki. Nawe rzy krajny ołożeniu łoka ui inieć, ze względu na niebezieczeńwo uderzenia łoka w głowicę, odę iędzy głowicą cylindra a łokie. ozrząd rężarki erujący doływ i odływ gazu z cylindra, zawiera zawze rzerzenie ołączone z cylindre. Przerzenie e worzą zw. rzerzeń zkodliwą o objęości z, z kórej czynnik rężony nie oże być wyłoczony, a rzy owrony ruchu łoka rozręża ię (ry. 0.8). ozrężenie czynnika zawarego w rzerzeni zkodliwej owoduje zniejzenie ilości zaanego czynnika. Zayanie zaczyna ię doiero w unkcie, gdy ciśnienie rozrężonego czynnika anie ię równe ciśnieniu zayania. łok nie zaie całej objęości kokowej, a niejzą ( z + ). Działanie rzerzeni zkodliwej olega więc na zniejzeniu ilości czynnika doarczonego rzez rężarkę w jednoce czau. Je zae źródłe ra o charakerze objęościowy owodujących, że objęość cylindra je gorzej Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa 8/ wykorzyana. en rodzaj ra określa objęościowy wółczynnik zayania η v. y. 0.8. eoreyczny rzebieg rężania w rężarce łokowej z uwzględnienie rzerzeni zkodliwej Przerzeń zkodliwa je charakeryzowana względną warością rzerzeni zkodliwej, j. ounkie jej objęości z = 3 do objęości kokowej = - z, czyli (0..) kóra wynoi: - dla rężarek z rozrząde zaworowy a = 0,0 0,0 - dla rężarek z rozrząde uwakowy a = 0,03 0,0. Sounek objęości czynnika zayanej do cylindra rzy ciśnieniu zayania do objęości kokowej, czyli do objęości gazu, kóra ogłaby być zaana eoreycznie, je nazywany objęościowy wółczynnikie zayania i je iarą wykorzyania objęości kokowej rężarki (0..) Wyrażenie (0..) ożna rzekzałcić do oaci (0..3) Srężarka z rzerzenią zkodliwą je rozważana rzy założeniu, że rężanie i rozrężanie odbywa ię według oliroy o aki ay ały wykładniku. Ponieważ zae (0..) Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
9/ Srężarka łokowa Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa Objęościowy wółczynnik zayania aleje wraz ze wzroe względnej warości rzerzeni zkodliwej a i rężu ν, naoia rośnie ze wzroe wykładnika oliroy. Całkowiy ładunek cylindra wynoi z cyl [kg] (0..5) Wydaek rężarki równy ilości ładunku wyłaczanego z cylindra, wynoi: z [kg/cykl] (0..6) Część ładunku jałowo rężana w rężarce wynoi: z [kg] eoreyczna raca naędu rężarki z rzerzenią zkodliwą wynieie: W rzyadku, gdy roce rężania i rozrężania odbywa ię według oliroy o wykładniku <<k, orzyuje ię: 3 Ponieważ = oraz 3 =, o: 3 z [J] (0..7) Jednokowa raca rężania: 3 z z l [J/ kg gazu] (0..8) Średnie eoreyczne nadciśnienie rężania: z [Pa] (0..9)
Srężarka łokowa 0/ 0... Porównanie rężarki bez rzerzeni zkodliwej i rężarki z rzerzenią zkodliwą Z orównania racy naędu rężarki (wzór 0..7) i (wzór 0.3.) wynika: Z orównania jednokowej racy rężania l zaianej wzore (0..8) i racy l zaianej wzore (0.3.8) wynika: A więc raca doarczenia jednego kilograa gazu w obu rzyadkach je aka aa. Z orównanie wydaku rężarki (wzór 0..6) i (wzór 0.3.5) wynika: 0.5. Sręż graniczny Sręż (wzór 0.3.) je wielkością charakeryzującą rężarkę. akyalne ciśnienie ax (ry. 0.9) ożliwe do uzykania w roceie rężania o określony wykładniku oliroy wynoi: (0.5.) Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa / y. 0.9. Wykre wyjaśniający ojęcie rężu granicznego A zae, najwiękzy ręż, zwany ręże graniczny, eoreycznie ożliwy do oiągnięcia w cylindrze rężarki łokowej wynoi: gdzie: z ax z (0.5.) ax z a z a - względna objęość rzerzeni zkodliwej (wzór 0..) W iarę wzrou ciśnienia rężania, wydaek rężarki aleje (zniejza ię odcinek -, ry. 0.9). Przy rężu graniczny wydaek rężarki zanika, a cała zawarość cylindra rzy ciśnieniu ax ieści ię w rzerzeni zkodliwej i je jałowo rężana i rozrężana. inia rężania eoreycznie okrywa ię z linią owronego rozrężania i owierzchnia racy zanika. W rzeczywiej azynie ręż graniczny oże być znacznie niejzy, a o rzede wzyki z owodu oorów awianych rzez zawory. 0.6. Porównanie wykreów racy rężarki zeczywią racę, jaka ui być doarczona do cylindra rężarki ożna obliczyć, jeśli znany je rzeczywiy rzebieg ciśnienia w cylindrze odcza roceu rężania, czyli zw. wykre indykaorowy. Scheayczny wykre indykaorowy je rzedawiony na ry. 0.0. Praca rerezenowana rzez en wykre noi nazwę racy indykowanej i, rzy czy ożna ją zaiać w oaci gdzie i oznacza średnie ciśnienie indykowane, zn. akie ciśnienie, kóre uiałoby działać na Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa / łok, aby orzyać racę i rzy ełny uwie łoka. y. 0.0. Wykre indykaorowy rężarki łokowej Na ry. 0. je rzedawiony wykre indykaorowy oraz eoreyczne wykrey racy rężarki z uwzględnienie rzerzeni zkodliwej i bez rzerzeni zkodliwej. rz y. 0.. Porównanie wykreu indykaorowego rężarki łokowej z wykree eoreyczny z uwzględnienie rzerzeni zkodliwej i bez rzerzeni zkodliwej Punky charakeryyczne wykreów ą oznaczone naęująco: - w układzie wółrzędnych - : - wykre rzeczywiy: - -3 rz, - wykre eoreyczny z rzerzenią zkodliwą: - - 3 -, - w układzie wółrzędnych - : - wykre eoreyczny bez rzerzeni zkodliwej: - - - 3 -. zeczywiy wykre racy rężarki w orównaniu z eoreyczny wykree racy rężarki z rzerzenią zkodliwą wykazuje obecność dodakowych owierzchni racy (ola zakrekowane), raconej na wykonanie racy wynikającej z okonania odciśnienia zayania i nadciśnienia wyłaczania. zeczywiy zawór a rześwi rzeływu ograniczony, rzeływający zaś gaz a względnie dużą rędkość, na kórej nadanie ui naąić adek Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa 3/ ciśnienia. ównocześnie ojawiają ię ray hydrauliczne oorów rzeływu roorcjonalne do kwadrau rędkości, rzyczyniające ię dodakowo do adku ciśnienia. Na ryunku widać onado, że unko owarcia aoczynnych zaworów owarzyzy ekreu oorów, gdyż różnica ciśnień ui okonać iły bezwładności owierających ię zaworów. Wzykie e oory ą owode, że we wnęrzu cylindra odcza ania anuje ciśnienie niejze od ciśnienia b, a odcza wyłaczania więkze od 0. Wkuek ego, linia rozrężania owronego będzie rzedłużona do unku. inia zayania zae ulegnie króceniu. Zayany świeży ładunek cylindra ulegnie zniejzeniu. W całkowiej objęości cylindra z + znajdzie ię naęująca ilość gazu: i Wydaek rężarki będzie wyraźnie zniejzony. b z [kg/cykl] (0.6.) 0.6.. Wielkości orównawcze zeczywia raca wykazana na wykreie indykaorowy i odnieiona do jednoki gazu będzie więkza od jednokowej racy eoreycznej l, a o z owodu wyienionych wcześniej ra. Sounek ych jednokowych rac noi nazwę rawności indykowanej: Podawiając do (0.6.) orzyuje ię Sounek i l l i (0.6.) li li i li oraz i l i i i (0.6.3) i i je nazywany wółczynnikie wydaku i oznaczany ybole λ. A zae: i Uwzględniając owyżzą zależność w (0.6.3) orzyuje ię: (0.6.) Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa / N i (0.6.5) i i Ni Na kuek oorów echanicznych naędu ruchoych części rężarki, zewnęrzna oc N na kole zaachowy lub na rzęgle łączący rężarkę z ilnikie, będzie więkza od ocy wewnęrznej indykowanej N i. Względną iarą ych oorów je rawność echaniczna rężarki: N i (0.6.6) N Iloczyn rawności indykowanej i rawności echanicznej nazywa ię rawnością rężarki: N N N i i (0.6.7) N Ni N 0.7. Srężanie oniowe Srężanie oniowe ouje ię rzy dużych rężach, gdy ciśnienie końcowe je duże a eeraura w końcu rężania byłaby wedy bardzo wyoka. Aby eu zaobiec, ouje ię rężanie wielooniowe, olegające na rozdzieleniu rężu oiędzy więkzą ilość cylindrów, n. na dwa, rzy czy oiędzy ierwzy onie rężania - cylindre nikorężny, a drugi onie rężania cylindre wyokorężny, uiezczona je chłodnica iędzyoniowa (ry. 0.7.). W chłodnicy gaz zoaje ochłodzony do eeraury ocząkowej i doływa do naęnego cylindra. Przebieg rężania w układzie dwuoniowy je okazany na wykreach racy i cieła na ry. 0.7.. y. 0.7. Schea rężarki łokowej o dwóch oniach rężania Gaz o ciśnieniu i eeraurze zoaje zayany do cylindra nikorężnego i rężony w rzeianie a do ciśnienia a. Naęnie gaz je chłodzony w chłodnicy iędzyoniowej wzdłuż rzeiany izobarycznej a-b do eeraury ocząkowej i zayany do cylindra wyokorężnego. Cieło odebrane w chłodnicy iędzyoniowej je okazane oobno na ry. Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
Srężarka łokowa 5/ 0.7.3. Po rężeniu w czaie rzeiany b-c zoaje oiągnięe wyagane ciśnienie końcowe. Gdyby rężanie odbywało ię w jedny cylindrze, wówcza an końcowy byłby oiany unke, w kóry eeraura je wyżza od eeraury unku c. ak więc dzięki zaoowaniu rężania wielooniowego zniejzono eeraurę w końcu rężania, onado zykano na racy. Przy rężaniu jednooniowy bowie raca je równoważna olu f--- d-f na wykreie -v na ry. 0.7., a rzy rężaniu dwuoniowy całkowia raca rężania odowiada olu f--a-b-c-d, kóre je niejze od ola f---d. óżnica iędzy yi olai, czyli ole c--a-b anowi różnicę iędzy racą rężania jednooniowego i dwuoniowego, a więc je zykie owodowany oowanie rężania wielooniowego. d f y. 0.7.. Przebieg rężania w rężarce dwuoniowej y.0.7.3. Cieło oddane w chłodnicy iędzyoniowej Wielkość iędzyoniowego ciśnienia dobiera ię zwykle z warunku, aby raca każdego onia była jednakowa. Jeżeli roce rężania do końcowego ciśnienia będzie rzebiegał według oliroy Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa
6/ Srężarka łokowa Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa o wykładniku, o raca rężania do końcowego ciśnienia wynoi l Jeżeli rężanie w obu oniach rzebiega według oliro o aki ay wykładniku, o raca ierwzego onia wynoi, l a raca rężania drugiego onia wynoi, l Po orównaniu ych rac orzyuje ię o znaczy, że ręże w ozczególnych oniach ą jednakowe, a zae 0.8. Oddziaływanie ścianek cylindra W rzeciwieńwie do ra objęościowych oówionych w unkcie 0., nie owodujących konieczności zwiękzenia racy orzebnej do rężenia, a wływających jedynie na gorze wykorzyanie aej rężarki, w rężarce rzeczywiej zachodzą ray energeyczne owodujące zwiękzenie racy orzebnej do rężenia jednoki ay gazu. ego rodzaju raa owaje w wyniku oddziaływania ealowych ścianek cylindra. eeraura gazu znajdującego ię w cylindrze ulega okreowy ziano odcza racy rężarki. Ziano będzie również ulegała eeraura ścianek cylindra, znajdujących ię w ciągły konakcie z gaze. Wkuek bezwładności cielnej oraz dużej ojeności cielnej ay cylindra rężarki, eeraura jego ścianek odlega niejzy ziano niż eeraura gazu. W okreie zayania gazu yka ię on więc z cielejzyi ściankai cylindra i obiera od nich cieło zwiękzając woją eeraurę oraz objęość właściwą. W końcu zayania eeraura gazu w cylindrze je wyżza niż eeraura gazu zayanego, a więc w objęości
Srężarka łokowa 7/ cylindra znajduje ię niejza aa gazu niż wówcza, gdy jego eeraura była równa eeraurze gazu zayanego. ożna o wykazać orównując aę gazu o zayanego w rzyadku, gdy jego eeraura w końcu zayania je równa eeraurze gazu zayanego o z aą r zayanego wówcza, gdy gaz ogrzewa ię od ścianki cylindra do eeraury r > o. aa je równa aa r zaś Ponieważ ciśnienia i objęości zaanego gazu ą w obu rzyadkach akie ae, zaś r > o, ui więc być łuzna nierówność o > r Praca, kórą rzeba włożyć w rężenie ay gazu o i r, je w rzybliżeniu aka aa, więc wobec o > r do rężenia kg gazu w rzyadku, gdy ogrzewa ię on od ścianek cylindra, orzebna je więkza raca. Oddziaływanie ealowych ścianek cylindra anowi więc rzeczywiście raę energeyczną. Srężanie wielooniowe owoduje zniejzenie ra rzez oddziaływanie ścianek cylindra, gdyż wówcza w każdy oniu rzyro eeraury je niejzy niż rzy rężaniu jednooniowy. Wkuek ego zayany gaz odgrzewa ię niej i różnica iędzy warościai o oraz r je niejza niż rzy rężaniu jednooniowy. Oracowanie: dr inż. Ewa Fudalej-Korzewa