PIENIĄDZ, POPYT, PODAŻ, IS-LM, POLITYKA PIENIĘŻNA DEFINICJE PIENIĄDZA! środek płatniczy, który ma zdolność wyrażania, przechowywania i przekazywania wartości! najbardziej płynny aktyw majątkowy, służy określaniu wartości innych towarów w postaci cen i pomiaru wartości nominalnej! powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za ograniczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań.! Jest najstarszym instrumentem finansowym (pośrednim, kreowanym przez banki). Historycznie wartość pieniądza nie od początku bazowała na obietnicy (instrument finansowy). W przypadku pieniądza kruszcowego (pełnowartościowego) jego wartość wynika z wartości kruszcu, z którego został wykonany. Funkcjonalne definicje pieniądza Pieniądz, niezależnie od swej formy zewnętrznej i systemu gospodarczego jest prawnie określonym, powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać, przechowywać i akceptować wartości i którego wartość jest ściśle związana z realnym PKB - (Schaal, s.26) Istota pieniądza określona jest przez spełniane przez niego funkcje. Wszystkie bowiem środki, które spełniają funkcję pieniądza należy z definicji uznać za pieniądz (Schaal, 23) Funkcje pieniądza (I):! funkcja miernika wartości - najbardziej pierwotna funkcja pieniądza niemożliwa do zastąpienia przez inne dobro, wartość dóbr i usług wyrażana jest w pieniądzu, dzięki istnieniu pieniądza istnieją ceny. Z funkcją tą powiązać można funkcję jednostki rozrachunkowej! funkcja cyrkulacyjna (obiegowa) - środek wymiany (obrotu, cyrkulacji) przy wymianie w transakcjach kupno - sprzedaż. Umożliwia czasowe, przestrzenne, ilościowe i jakościowe rozdzielenie aktu wymiany towarów i usług na dwie niezależne części.! funkcja płatnicza - środek płatniczy - oderwanie pieniądza od ruchu towaru, pokrywanie zobowiązań, nie wynikające z wymiany towarowej, np. opłaty administracyjne. Często funkcja ta wraz z funkcją cyrkulacyjną traktowane są łącznie jako funkcja środka transakcji! funkcja zwalniania ze zobowiązań wiąże się z obowiązkiem akceptowania pieniądza jako formy regulowania zobowiązań! funkcja tezauryzacyjna - forma przechowywania wartości - oszczędności! funkcja pieniądza światowego ($, DM). Funkcje pieniądza (II)! funkcja pomiaru wartości! funkcja przechowywania wartości! funkcja przekazywania wartości
Statystyczne definicje pieniądza Definicje ilościowe, powstałe po II wojnie światowej, utożsamiają pieniądz z zasobem pozostającym do dyspozycji podmiotów niefinansowych (podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych) Podstawą tych definicji są agregaty pieniężne obejmujące coraz szerszy coraz mniej płynny zakres zasobów pieniężnych M0 = baza monetarna. M1 = banknoty + bilon + płatne na żądanie depozyty M2 = M1 + depozyty krótkoterminowe + zwrotne depozyty na żądanie M3 = M2 + depozyty średnio i długoterminowe M4 = M3 + papiery wartościowe, przedmiot obrotu na rynku finansowym W warunkach polskich podaż pieniądza wyrażana jest za pomocą dwóch podstawowych agregatów pieniądza: 1. podaż pieniądza ogółem 2. podaż pieniądza krajowego Czynniki wpływające na odmienność agregatów wynikają ze specyfiki polskich realiów: 1. relatywnie niski poziom płatności bezgotówkowych (M1 bliski gotówce w obiegu) 2. łatwość zamiany depozytów terminowych na pieniądz operacyjny 3. znaczny udział depozytów walutowych.
FORMY PIENIĄDZA Pojęcie pieniądza jako środka płatniczego, który ma zdolność wyrażania, przechowywania i przekazywania wartości zakłada istnienie różnych form pieniądza! Pieniądz towarowy (kruszcowy, pełnowartościowy)! Pieniądz kredytowy (monety zdawkowe (podwartościowe), banknoty, pieniądz bankowy, pieniądz elektroniczny) W czasach obecnych w zasadzie cały pieniądz ma charakter pieniądza kredytowego! PIENIĄDZ GOTÓWKOWY - banknoty i bilon (symboliczna); środek płatniczy, którego wartość czy siła nabywcza przewyższa koszt jego wykonania lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach Pieniądz gotówkowy w formie banknotów i monet zdawkowych jest we wszystkich krajach prawnym środkiem płatniczym! PIENIĄDZ BEZGOTÓWKOWY - pieniądz żyrowy, wkładowy, księgowy wkłady na żądanie lub terminowe, które są używane w obrocie bezgotówkowym dzięki stosowaniu polecenia zapłaty, polecenia przelewu, czeku, kart płatniczych itd. Pieniądz żyrowy może być banku centralnego (wkłady banków i instytucji publicznych w BC traktowane mogą być na równi z prawnym środkiem płatniczym) Pieniądz żyrowy banków komercyjnych (wkłady osób fizycznych i podmiotów gospodarczych w bankach komercyjnych) Porównanie pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego Pieniądz gotówkowy banknoty i monety emitowane przez bank centralny emisja pod całkowitą kontrolą państwa posiada charakter prawnego środka płatniczego Pieniądz bezgotówkowy wkłady środków pieniężnych klientów w bankach (depozyty i kredyty) emitowane przez banki handlowe pośrednia kontrola państwa nad emisją jest wymienialny na pieniądz gotówkowy! QUASI-PIENIĄDZ surogaty pieniądza mogące realizować wybrane funkcje pieniądza. Są to udokumentowane lub nieudokumentowane wierzytelności pieniężne, które w określonym czasie mogą zostać przekształcone w pieniądz (gotówkowy lub bezgotówkowy) Jakość surogatów jest określona przez: 1. stopień płynności przekształcenia w pieniądz 2. ryzyko utraty wartości podczas tego przekształcenia 3. wysokość oprocentowania surogatów
POPYT NA PIENIĄDZ Teoria popytu na pieniądz wynika z teorii procesów transmisyjnych w gospodarce. Jeżeli zachodzić ma równość pomiędzy Ms a Md, to ewentualne rozbieżności są wynikiem niepożądanych przez podmioty gospodarcze rezerw gotówkowych (głównie w bankach). Wzrost popytu na pieniądz wywołuje: " zmniejszenie rezerw gotówkowych banków " wzrost pieniądza zza granicy " wzrost kreacji pieniądza przez system bankowy Biorąc pod uwagę przede wszystkim funkcje: transakcyjną i płatniczą pieniądza, jego pożądana ilość uzależniona jest od ilości i wartości transakcji gospodarczych. Każda jednostka pieniężna, dzięki stałej rotacji, może obsłużyć wiele transakcji gospodarczych. Popyt na pieniądz to podany przez podmioty niebankowe czyli gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa stan ich zasobów pieniężnych. Możemy wyróżnić cztery podstawowe motywy obrazujące wpływ określonych czynników na kształtowanie popytu na pieniądz: 1. transakcyjny popyt na pieniądz, 2. przezornościowy popyt na pieniądz 3. portfelowy popyt na pieniądz, 4. spekulacyjny popyt na pieniądz, motyw transakcyjny - skłonności do utrzymywania zasobów pieniężnych na pokrycie wydatków. Jednostki gospodarcze potrzebują pieniędzy by dokonywać transakcji kupna i sprzedaży. Pieniądz pełni funkcję wymiany, krążąc między nabywcami i sprzedawcami oraz dłużnikami i wierzycielami. Przy motywie transakcyjnym niezbędne jest wskazanie zależności między ilością i szybkością obiegu pieniądza a wielkości dokonywanych transakcji. Tę zależność przedstawia równanie wymiany Fishera. MV = PT M ilość pieniądza w obiegu, V - szybkość obiegu pieniądza (wyrażona liczbą transakcji przypadająca na jednostkę pieniężną w określonym czasie), P średni poziom cen, T rzeczowy wolumen transakcji będących przedmiotem transakcji. W ujęciu ex post, równanie to będąc tożsamością, pozwala na wyznaczenie szybkości obiegu pieniądza w gospodarce: V = PT / M motyw przezornościowy - I. Fisher zakładał, że szybkość obiegu pieniądza V w krótkich okresach jest stała, gdyż została określona przez czynniki zewnętrzne w stosunku do systemu
pieniężnego (rozwój infrastruktury bankowej, rozwój i szybkość działania sieci łączności pocztowej i telekomunikacyjnej, struktur gospodarki, tempo obrotu towarowego). Jeżeli więc V = const., a przewidywana suma transakcji w przyszłym okresie wyniesie T P to popyt na pieniądz M równa się: M = P T / V Dla potrzeb analizy ex ante równanie I.Fishera zostało zmodyfikowane przez A.Marshalla i A.Pigou i nazwana równaniem szkoły Cambridge. Zastąpiono sumę transakcji PT przez PY, oraz szybkość obiegu pieniądza V przez wskaźnik zapotrzebowania na pieniądz k. M = kpy M - popyt na pieniądz (w ujęciu ex ante), k - wskaźnik zapotrzebowania na pieniądz (wskaźnik zasobów pieniężnych) ułamek dochodu, jaki podmioty gospodarujące chcą zachować w gotówce, P - poziom cen, Y wielkość produktu narodowego brutto PNB w stałych cenach (PY nominalne PNB) We wskaźniku k, w ujęciu A.Marshalla i A.Pigou, uwzględniono nie tylko transakcyjny motyw popytu na pieniądz, ale również chęć dysponowania pewna rezerwą płynności motyw przezornościowy. Podmioty gospodarcze oprócz tego, że potrzebują pieniędzy na realizację transakcji kupna i sprzedaży muszą posiadać rezerwy pieniężne na pokrycie nieplanowanych wydatków związanych np. ze wzrostem cen, kosztami związanymi z nieoczekiwanymi chorobami, wypadkami, klęskami żywiołowymi, zaburzeniami politycznymi. Nie poddano jednak tych motywów głębszej analizie uznając, że popyt na pieniądz zależy głównie od dochodu nominalnego. Im większy dochód, tym wyższe zapotrzebowanie na zasoby pieniężne transakcyjne i przezornościowe. Popyt na pieniądz wynikający z motywu transakcyjnego i przezorności można przedstawić jako funkcję dochodu nominalnego (funkcję dochodu realnego i wskaźnika cen): M1 = L1 (Y) M 1- popyt transakcyjny i przezornościowy, Y - dochód nominalny motyw spekulacyjny i majątkowy - skłonność do utrzymywania zasobów pieniężnych wynikających z chęci oszczędzania. Motyw ten wiąże się z funkcją pieniądza jako środka tezauryzacji. Wyodrębnienie tego motywu wynika z teorii Keynesa, który zakłada, że ilość pieniądza, na którą zostaje zgłoszony popyt, jest określona przez wielkość rezerw gotówkowych czyli preferencję płynności. Zapotrzebowanie dotyczy dwóch rodzajów pieniądza: 1. aktywne zasoby gotówkowe L1 (Y) omówione wcześniej 2. pasywne zasoby gotówkowe L2 (R)
Popyt na pieniądz wg Keynesa POPYT NA PIENIĄDZ PREFERENCJA PŁYNNOŚCI REZERWY AKTYWNE REZERWY PASYWNE rezerwy dla celów transakcyjnych rezerwy podyktowane przezornością rezerwy na lokaty majątkowe rezerwy na cele spekulacyjne Jednostki gospodarcze mogą dokonywać wyboru co do lokowania swoich pieniędzy, realizując swoje preferencje wyznaczone przez przewidywania dotyczące wielkości dochodu, który mogą otrzymać dysponując odpowiednimi składnikami majątku finansowego lub rzeczowego. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących lokowania gotówki w banku, czy giełdzie inwestorzy kierują się stanem obecnym (motyw majątkowy) i przewidywaniami (motyw przezornościowy) co do przyszłego kształtowania się stopy procentowej, ponieważ nie jest ona wielkości stałą. Jednakże ponoszą oni ryzyko w przypadku podjęcia błędnej decyzji. Spekulacyjny i portfelowy popyt na pieniądz Rynkwa stopa procentowa R max POPYT PORTFELOWY POPYT SPEKULACYJNY R min PUŁAPKA PŁYNNOŚCI Popyt spekulacyjny i portfelowy L2(R)
Ad. Popyt portfelowy Pieniądz w postaci gotówkowej traktowany jest jako najbardziej płynna LOKATA MAJĄTKOWA, która nie przynosi jednak odsetek. Jeżeli rynkowa stopa procentowa rośnie, to zasób ten maleje na rzecz lokat odsetkowych. Dla wartości niskich stopy zasoby utrzymywane są w gotówce. Ad. Popyt spekulacyjny Najłatwiej zilustrować go traktując jako formę potencjalnego inwestowania gotówki obligacje stałoprocentowe. Inwestor musi brać pod uwagę nie tylko stopę bieżącą, ale również oczekiwania co do kształtowania się stopy rynkowej w przyszłości. Niska rynkowa stopa procentowa sprawia, iż oczekujemy jej wzrostu. Oznacza to, że drogie obligacje mogą potanieć. Istnieje więc silny motyw spekulacyjny przechowywania gotówki i nieinwestowania jej w obligacje. Dalsze obniżanie stopy procentowej poniżej Rmin nie powiększa jednak popytu spekulacyjnego na gotówkę, bowiem wszystkie wolne środki przeznaczane są na zakup obligacji. Jest to tzw. pułapka płynności Ostatecznie popyt na pieniądz w spoczynku można wyrazić jako funkcję: Łączny popyt na pieniądz M2 = L2 (R) M2 - popyt spekulacyjny i portfelowy R rynkowa stopa procentowa M = M1 + M2 = L1( Y ) + L2( R ) Łączny popyt na pieniądz L1( Y ) + L2( R ) Rynkowa stopa procentowa Md=L1(Y)+L2(R) L1(Y) L2(R) Łączny popyt na pieniądz
PODAŻ PIENIĄDZA Podaż pieniądza to postawienie do dyspozycji przez instytucję pieniężną zasobów pieniężnych innej jednostce gospodarującej. Największym źródłem podaży pieniądza jest jego kreacja przez system bankowy. Koncepcja mechanistyczna kreacji pieniądza Założenia początkowe: 1. każdy z banków utrzymuje obowiązkową rezerwę minimalną ro 2. każdy bank utrzymuje dobrowolną rezerwę płynności rp na zerowym poziomie 3. kredyt udzielony przez bank zostaje wykorzystany przez klienta w postaci bezgotówkowej 4. każdy z banków może bez ograniczeń wykorzystywać rezerwę płynności 0 Mechanizm kreacji dla stopy ro=20% AKTWA PASYWA rp 1000 D0 1000 (kapitał) 1 2 3 4 KR 1000 ro 200 rp 800 KR 800 ro 160 rp 640 KR 640 ro 128 rp 512 KR 512 ro 102,4 rp 409,6 D1 1000 D2 800 D3 640 D4 512 Jeżeli q = 1 ro, wówczas Di = D0 * q n-1. Przyrost ilości pieniądza wynosi: dm = D1 + D2 + D3 +... = D0 ( 1 + q + q 2 + q 3 + q 4 +... ) = D0 / (1 q) = D0 / ro Jeżeli ro = 1, kreacja jest zerowa, jeżeli ro = 0, kreacja jest nieograniczona. Złagodzenie założeń pierwotnych: 1. oprócz rezerwy obowiązkowej bank utrzymuje dobrowolną rezerwę płynności kształtowana w zależności od indywidualnej oceny ryza (stopę rezerwy obowiązkowej i dobrowolnej można wyrazić łącznie jako ro) 2. należy przyjąć, że nie cała operacja wykorzystania kredytu będzie miała charakter bezgotówkowy i założyć pewną stopę wypłaty gotówkowej 3. w praktyce pewna stopa rezerw płynności nie będzie zagospodarowana (np. brak popytu na kredyt). Połączenie tej stopy i stopy wypłaty gotówkowej potraktujemy łącznie jako stopę wycieku c. wówczas: D1 = D0 (1-ro) (1-c)
D2 = D0 (1-ro) 2 (1-c) 2... dm = D1 + D2 + D3 +... = D0 / [c + r(1 c)] Podsumowując przy pojawieniu się wolnych rezerw płynności banki usiłują wykorzystać je w procesie kreacji kredytu rozpoczynając aktywną kreację pieniądza. Przy dążeniu do maksymalizacji zysku banki zakończą proces kreacji gdy wszystkie wolne rezerwy zostaną zużyte na rezerwy obowiązkowe i niezbędne rezerwy płynności dodatkowej. Koncepcja bazy monetarnej Zamiast do wolnych rezerw płynności pojedynczych banków teoria ta odwołuje się do pieniądza rezerwowego Banku Centralnego B = G + R (gotówka w obiegu + rezerwy banków na rachunkach w BC) Podaż pieniądza wyrażona agregatem M1 wynosi M = G + D (gotówka w obiegu + depozyty w bankach komercyjnych) M/B = (G + D)/(G + R) M/B = (G/D + 1)/(G/D + R/D) M = B (c + 1)/(c + r) c stopa utrzymywania gotówki r stopa rezerw bankowych
PODAŻ PIENIĄDZA, KREACJA PIENIĄDZA Bilans BANKU CENTRALNEGO Wyznaczenie wielkości pieniądza rezerwowego banku centralnego (MO) Bilans ZAGREGOWANY BANKÓW KOMERCYJNYCH Bilans ZAGREGOWANY SEKTORA BANKOWEGO Wyznaczenie wielkości podaży pieniądza (M2) Wyznaczenie współczynnika kreacji pieniądza
KREACJA PIENIĄDZA REZERWOWEGO (BANKU CENTRALNEGO M0) Narodowy Bank Polski Aktywa i Pasywa mln PLN Czynniki kreacji PIENIĄDZA REZERWOWEGO mln PLN AKTYWA 150 226,70 Aktywa zagraniczne 120 352,10 AKTYWA ZAGRANICZNE NETTO 105 863,10 Należności od banków 7 082,80 AKTYWA KRAJOWE NETTO - 53 057,20 Należności od niebankowych instytucji finansowych - Należności od sektora finansowego Należności od budżetu państwa - Zadłużenie netto sektora budżetowego Należności od sektora niefinansowego 70,70 Należności od sektora niefinansowego Papiery wartościowe 19 114,60 Saldo pozostałych pozycji (netto) Pozostałe aktywa 3 606,50 PASYWA 150 226,80 Pasywa zagraniczne 14 489,00 PIENIĄDZ REZERWOWY BANKU CENTRALNEGO (M0) 52 805,90 Pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków) 43 375,20 Pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków) 43 375,20 Zobowiązania wobec banków 9 430,70 Zobowiązania wobec banków krajowych 9 430,70 Zobowiązania wobec niebankowych instytucji finansowych 148,60 Zobowiązania wobec sektora budżetowego 7 040,30 Zobowiązania złotowe wobec sektora niefinansowego 2,30 WSPÓŁCZYNNIK KREACJI PIENIĄDZA Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 24 694,00 Fundusz statutowy i rezerwowy 1 548,20 Pozostałe pasywa 49 498,50 PIENIĄDZ REZERWOWY BANKU CENTRALNEGO (M0) 52 805,90 PODAŻ PIENIĄDZA OGÓŁEM (M2) 263 498,70 WSPÓŁCZYNNIK KREACJI PIENIĄDZA 4,99
KREACJA PIENIĄDZA ŻYROWEGO (WKŁADOWEGO M2) Banki komercyjne mln PLN System bankowy: banki komercyjne i NBP mln PLN AKTYWA 381 173,10 AKTYWA 531 399,80 Aktywa zagraniczne 32 666,40 Aktywa zagraniczne 153 018,50 Należności od banków 44 139,30 Należności od banków 51 222,10 - gotówka w kasach banków 5 292,50 - gotówka w kasach banków 5 292,50 - należności od NBP 9 574,00 - należności banków od NBP 9 574,00 - należności od innych banków 29 272,70 - należności banków od innych banków 29 272,70 Należności od niebankowych instytucji finansowych 6 585,50 - należności NBP od banków 7 082,80 Należności od sektora budżetowego 11 262,80 Należności od niebankowych instytucji finansowych 6 585,50 Należności od sektora niefinansowego 166 798,30 Należności od sektora budżetowego 11 262,80 Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym 86,40 Należności od sektora niefinansowego 166 869,10 przyrzeczeniem odkupu Papiery wartościowe 84 742,20 Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzecz. odkupu 86,40 Pozostałe aktywa 34 892,20 Papiery wartościowe 103 856,70 Pozostałe aktywa 38 498,70 PASYWA 381 173,10 PASYWA 531 399,70 Pasywa zagraniczne 27 822,00 Pasywa zagraniczne 42 311,00 Zobowiązania wobec banków 36 057,70 Pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków) 43 375,20 - wobec NBP 7 010,00 Zobowiązania wobec banków 45 488,40 - wobec innych banków 29 047,70 - zobowiązania banków wobec NBP 7 010,00 Zobowiązania wobec niebankowych instytucji finansowych 7 289,80 - zobowiązania banków wobec innych banków 29 047,70 Zobowiązania wobec sektora budżetowego 14 113,30 - zobowiązania NBP wobec banków 9 430,70 Zobowiązania złotowe wobec sektora niefinansowego 178 606,60 Zobowiązania wobec niebankowych instytucji finansowych 7 438,40 Zobowiązania walutowe wobec sektora niefinansowego 38 682,70 Zobowiązania wobec sektora budżetowego 21 153,60 Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udziel. 209,70 Zobowiązania złotowe wobec sektora niefinansowego 178 608,80 przyrzecz. odkupu Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 1 197,90 Zobowiązania walutowe wobec sektora niefinansowego 38 682,70 Fundusze własne podstawowe 25 609,20 Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udziel. przyrzeczeniem odkupu 209,70 Fundusze własne uzupełniające 3 051,20 Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych 25 891,90 Pozostałe pasywa 48 533,00 Fundusze własne podstawowe 27 157,40 Fundusze własne uzupełniające 3 051,20 Pozostałe pasywa 98 031,40 AKTYWA ZAGRANICZNE NETTO 110 707,60 AKTYWA KRAJOWE NETTO 152 791,10 C. Należności od osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 175 930,40 1. Należności od osób prywatnych 36 584,70 2. Należności od podmiotów gospodarczych 139 345,60 D. Zadłużenie netto sektora budżetowego 64 653,70 E. Saldo pozostałych pozycji (netto) - 87 793,00 PODAŻ PIENIĄDZA OGÓŁEM (M2) 263 498,70 A. Podaż pieniądza krajowego 223 795,10 1. Pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) 38 082,70 pieniądz gotówkowy w obiegu (z kasami banków) 43 375,20 gotówka w kasach banków 5 292,50 2. Zobowiązania złotowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 185 712,40 zobowiązania złotowe wobec osób prywatnych 124 078,40 zobowiązania złotowe wobec podmiotów gospodarczych 61 633,90 B. Podaż pieniądza zagranicznego 1. Zobowiązania walutowe wobec osób prywatnych i podmiotów gospodarczych 39 703,60 zobowiązania walutowe wobec osób prywatnych 30 353,50 zobowiązania walutowe wobec podmiotów gospodarczych 9 350,10
POLITYKA PIENIĘŻNA Polityka pieniężna BC polega na kształtowaniu podaży pieniądza, mającej ścisły związek z: wielkościami pieniężnymi: stopa procentowa kursy walutowe wielkościami realnymi: PKB inwestycje konsumpcja oszczędności Wzajemne powiązanie pomiędzy podażą pieniądza a pozostałymi wielkościami opisuje makroekonomiczny model gospodarki rynkowej Keynesa-Hicksa zwany modelem IS-LM (Investment- Saving, Liquidity-Money) Równanie IS Wychodząc z równania Y = C + I + G + Z wyprowadzić można zależność stopy procentowej od dochodu narodowego R = f(y) zwaną równaniem IS Równanie to wyraża wszystkie kombinacje stopy procentowej R i dochodu Y, które spełniają warunki tożsamości dochodowo wydatkowej, funkcji konsumpcji (C), inwestycji (I) i eksportu netto (Z). G jest wielkością egzogeniczną. Równanie LM Z równania funkcji popytu na pieniądz można wyznaczyć równanie R = (k / h) Y (1 / h) M R = f(y) Równanie to wyraża wszystkie kombinacje stopy procentowej R i dochodu Y, zapewniające zgodność popytu na pieniądz z jego podażą, ustaloną jako zmienna egzogeniczna przez bank centralny. Model IS-LM Jeżeli cały układ ma pozostawać w równowadze, wielkości stóp procentowych wynikające z równań IS i LM muszą być równe. Porównanie prawych stron równań IS i LM prowadzi do funkcji globalnego popytu (AD Aggregate Demand), które spełnia jednocześnie warunki IS i LM, a więc oznacza warunki równowagi ekonomicznej.
Model IS - LM R - Stopa procentowa Re IS LM Ye Y - Dochód narodowy Polityka pieniężna Banku Centralnego polega na takim kształtowaniu stopy rynkowej, aby gospodarka znajdowała się w punkcie równowagi.