3 POMAGAMY NASZYM SKRZYDLATYM PRZYJACIOŁOM CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka w środowisku przyrodniczym zachęcenie do aktywnej ochrony środowiska przyrodniczego kształtowanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy kształtowanie umiejętności pracy zespołowej. CELE OPERACYJNE: Przewidywane osiągnięcia uczeń potrafi: opisać zimowe zagrożenia dla ptaków rozpoznać kilka gatunków ptaków przylatujących do karmników opisać zachowanie się ptaków w różnych warunkach atmosferycznych zinterpretować niektóre elementy mowy ciała u ptaków posługiwać się atlasami do rozpoznawania gatunków ptaków opisać letnie i zimowe pożywienie ptaków samodzielnie przygotować karmę dla poszczególnych gatunków ptaków pomóc ptakom przetrwać trudy zimy być odpowiedzialnym i systematycznym w prowadzeniu dokarmiania samodzielnie prowadzić obserwacje, zapisywać je w kalendarzu dokarmiania i wyciągać wnioski być cierpliwym i zaangażowanym w systematycznym prowadzeniu obserwacji i notatek dzielić się spostrzeżeniami z obserwacji współpracować w grupie. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: karmniki i różne rodzaje karmy dla ptaków lornetki kalendarz dokarmiania materiały plastyczno-techniczne. Literatura dla nauczyciela: Sokołowski J. Ptaki Polski. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1977. Sokołowski J. Ptaki ziem polskich. PWN Warszawa 1958. Ptaki. Wyd. Arkady, seria Patrzę. Podziwiam. Poznaję. Warszawa 1993. Vasak P. Ptaki leśne. Wyd. Delta. 16
PRZEBIEG ZAJĘĆ Etap wprowadzający 1. Rozmowa kierowana Dlaczego dokarmiamy ptaki. Etap realizacji 1. Pogadanka Na czym polega praca przyrodnika badacza? (Zał. 1) omówienie zasad prowadzenia kalendarza dokarmiania. 2. Organizacja akcji dokarmiania założenie karmnika, przygotowanie karmy i ustalenie dyżurów. 3. Systematyczne dokarmianie i obserwacje (do kwietnia) wypełnianie kalendarza (Zał. 2). Uwaga! Kalendarz, który jest zamieszczony w Zestawie do ćwiczeń należy wydrukować (powielić) w formacie A3. Przygotowujemy karmniki dla naszych skrzydlatych przyjaciół klasa 2 Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubomierzu wychowawczyni Anna Łabuz Etap podsumowujący 1. Wypełnianie karty pracy. Napisz w jakich sytuacjach zaobserwowałeś takie zachowania ptaków. Napisz opowiadanie z ilustracją Pewnego dnia w moim karmniku. ZAŁĄCZNIKI: Przygotowujemy karmniki dla naszych skrzydlatych przyjaciół klasa 2 Szkoła Podstawowa nr 2 w Lubomierzu wychowawczyni Anna Łabuz Nr 1 Jak prowadzić kalendarz dokarmiania ptaków Nr 2 Kalendarz dokarmiania ptaków Nr 3 Pomagamy naszym skrzydlatym przyjaciołom tablica nr 27 Nr 4 Karta pracy. 17
Załącznik 1. JAK PROWADZIĆ KALENDARZ DOKARMIANIA Regularne dokarmianie ptaków połączone z prowadzeniem Kalendarza dokarmiania ptaków ma doprowadzić do ukształtowania: poczucia odpowiedzialności za dokarmiane zwierzęta, systematyczności w wykonywaniu podjętego zadania, cierpliwości w prowadzeniu samodzielnych obserwacji, umiejętności wyciągania wniosków. Poprzez prowadzenie kalendarza uczniowie doświadczą, na czym polega praca badacza przyrody, jak ważne jest długotrwałe i cierpliwe prowadzenie obserwacji oraz ich systematyczne notowanie. Dopiero zbiór obserwacji z długiego okresu pozwala wyciągnąć wnioski. Kalendarz dokarmiania ptaków załączony do materiałów proponujemy powiesić w klasie, w widocznym miejscu wraz z ilustracjami ptaków. Prowadząc obserwacje i wypełniając kalendarz, uczniowie będą analizować zależność pomiędzy aktywnością ptaków, a warunkami atmosferycznymi. Zauważą upodobania pokarmowe poszczególnych gatunków, zaobserwują elementy mowy ciała u ptaków. Bardzo ważne jest, aby jeden uczeń prowadził dokarmianie i wypełniał kalendarz przez więcej niż 1 dzień w miesiącu i mógł porównać obserwacje z kilku dni, wyciągnąć wnioski: jak pogoda wpływa na ptaki, jak ptaki zachowują się względem siebie itp. Taki sposób realizacji tematu wynika z głównego hasła II roku programu Zdobywamy wiedzę. Przy okazji tych zajęć można pokazać uczniom krótki film przyrodniczy o ptakach, ukazujący jednocześnie pracę przyrodników filmowców, uświadamiający ile czasu, cierpliwości i pomysłowości jest potrzebne (zrobienie 0, 5 godzinnego filmu może trwać nawet rok, czy kilka lat). Na całym świecie wszyscy naukowcy spotykają się na różnego rodzaju konferencjach, aby zaprezentować wyniki swoich badań, podzielić się doświadczeniami i dyskutować. Dlatego nauczyciel powinien zorganizować taką minikonferencję dla Młodych Przyrodników, by uczniowie podzielili się wynikami obserwacji z różnych dni (wystarczy na nią poświęcić pół godziny). Przewodniczącym takiej konferencji jest nauczyciel, który kieruje prezentacjami. Uczniowie indywidualnie lub w grupach opowiedzą o swoich obserwacjach, odpowiadając na pytania: Przy jakiej pogodzie najwięcej ptaków korzystało z karmnika? O jakiej porze dnia ptaki najintensywniej żerują? Co najchętniej jedzą poszczególne gatunki? Czy na podstawie zachowania ptaków można przewidzieć zmianę pogody? (zazwyczaj wyraźny wzrost intensywności żerowania zwiastuje silne pogorszenie warunków atmosferycznych: nadchodzące zamiecie, intensywne opady itp.) Jak zachowują się względem siebie ptaki w karmniku? Jak rozpoznać nastrój i stan zdrowia ptaka obserwując jego zachowanie? 18
Załącznik 2. KALENDARZ DOKARMIANIA 19
Załącznik 3 POMAGAMY NASZYM SKRZYDLATYM PRZYJACIOŁOM tablica nr 27 20