Raport końcowy ewaluacji projektu systemowego Więcej szans w powiecie dębickim

Raport końcowy ewaluacji projektu systemowego Więcej szans w powiecie dębickim Realizacja: Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy, w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki: Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych Rzeszów 2010 Opracowanie: Alina Zeprzałka (opracowanie raportu) Katarzyna Chudy Laskowska (analizy statystyczne) Realizator badania 1

Spis treści: I. Streszczenie 5 II. Wprowadzenie 10 III. Zastosowana metodologia badawcza 11 IV. Ocena realizacji projektu wyniki badań 15 V. Wnioski 52 VI. Podsumowanie 57 VII. Aneks 59 2

Spis tabel i wykresów: SPIS TABEL ZAMIESZCZONYCH W RAPORCIE Tytuł i numer tabeli Strona w Raporcie Tabela 1. Schemat ewaluacji 12 Tabela 2 Struktura i liczebność grupy docelowej wg wniosków o dofinansowanie 16 Tabela 3. Zakres finansowy i liczebność uczestników w poszczególnych zadaniach projektu 17 Tabela 4. Płeć badanych 22 Tabela 5. Wiek badanych 23 Tabela 6. Miejsce zamieszkania respondentów 24 Tabela 7. Wykształcenie respondentów 25 Tabela 8. Deklarowany przez badanych czas udziału w projekcie 26 Tabela 9. Deklarowany rok uczestnictwa w projekcie 27 Tabela 10. Aktualna sytuacja beneficjentów na rynku pracy 28 Tabela 11. Deklarowany czas pozostawania na bezrobociu 30 Tabela 12 Decyzja o udziale w projekcie 31 Tabela 13. Osoby, które doradzały przy podejmowaniu decyzji o udziale w projekcie Tabela 14. Rodzaj wsparcia dla beneficjentów projektu 33 Tabela 15. Ocena przydatności wsparcia otrzymanego w ramach projektu 34 Tabela 16. Średnie oceny otrzymanej pomocy 35 Tabela 17. Ocena stopnia/rodzaju zmiany sytuacji zawodowej 36 Tabela 18. Ocena wzrostu swoich kompetencji poprzez udział w projekcie 37 Tabela19. Ocena pomocy zaoferowanej w ramach projektu 38 Tabela 20. Ocena sposobu realizacji projektu 40 Tabela 21 Słabe strony realizowanego projektu 45 Tabela 22. Aspekty projektu mające istotne znaczenie w projekcie 48 Tabela 23. Ogólna ocena projektu i jego wpływu na sytuację życiową beneficjentów/ocena przydatności projektu Tabela 24 Ocena stopnia realizacji projektu i celów ewaluacji 55 32 50 3

SPIS TABEL ZAMIESZCZONYCH W ANEKSIE Tytuł i numer tabeli Strona w Aneksie Tabela I Analiza struktury grupy uczestników na podstawie wniosków o dofinansowanie i wniosków o płatność 23 Tabela II Analiza wniosków o płatność 24 SPIS WYKRESÓW ZAMIESZCZONYCH W RAPORCIE Tytuł i numer wykresu Strona w Raporcie Wykres 1. Płeć badanych 22 Wykres 2. Wiek badanych 23 Wykres 3. Miejsce zamieszkania respondentów 24 Wykres 4. Wykształcenie respondentów 25 Wykres 5. Deklarowany przez badanych czas udziału w projekcie 26 Wykres 6. Deklarowany rok uczestnictwa w projekcie 27 Wykres 7. Aktualna sytuacja beneficjentów na rynku pracy 29 Wykres.8. Deklarowany czas pozostawania na bezrobociu 30 Wykres 9. Decyzja o udziale w projekcie 31 Wykres 10. Osoby, które doradzały przy podejmowaniu decyzji o udziale w projekcie 32 Wykres 11. Rodzaj wsparcia dla beneficjentów projektu 33 Wykres 12. Ocena przydatności wsparcia otrzymanego w ramach projektu 34 Wykres 13. Średnie oceny otrzymanej pomocy 35 Wykres 14. Ocena stopnia/rodzaju zmiany sytuacji zawodowej 36 Wykres 15. Ocena wzrostu swoich kompetencji poprzez udział w projekcie 38 Wykres 16 Ocena pomocy zaoferowanej w ramach projektu 39 Wykres 17. Ogólna ocena realizacji projektu 44 Wykres 18 Słabe strony realizowanego projektu 47 Wykres 19.Mocne i słabe punkty projektu ogółem 48 Wykres 20. Aspekty projektu mające istotne znaczenie w projekcie 49 Wykres 21. Ogólna ocena projektu i jego wpływu na sytuację życiową beneficjentów/ocena przydatności projektu 51 4

I Streszczenie Potencjał gospodarczy powiatu dębickiego, wysoka aktywność gospodarcza oraz dodatkowe atuty wynikające z położenia powiatu na głównym szlaku komunikacyjnym o znaczeniu europejskim (autostrady A-4) sprawiają, że dębicki rynek pracy uważany jest za jeden z najbogatszych w województwie podkarpackim. Jednak problem bezrobocia i przeciwdziałania mu został uznany za jeden z głównych celów Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego. Zgodnie z diagnozą zawartą w tym dokumencie lokalny rynek charakteryzuje niekorzystna struktura bezrobocia. Rosnące wymagania pracodawców dotyczące coraz wyższej jakości kapitału ludzkiego oraz spadek popytu na pracę niewykwalifikowaną, powoduje, że osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy nie mogą bez pomocy podjąć i utrzymać zatrudnienie. Istotną przeszkodą jest brak lub zdezaktualizowane kwalifikacje zawodowe oraz brak środków finansowych na pokrycie kosztów szkoleń, dojazdów, założenia działalności gospodarczej. Konsekwencją trudności z trwałą integracją z rynkiem pracy tak opisanej grupy osób jest ich marginalizacja społeczna i ekonomiczna. Wśród osób bezrobotnych dominują kobiety (61,46% przy średniej w województwie podkarpackim 55,48% w 2009 r.). Opisana wyżej charakterystyka rynku pracy w powiecie dębickim została uwzględniona w projekcie systemowym realizowanym przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL. Wyniki ewaluacji tego projektu przedstawia niniejszy raport. Celem ewaluacji była ocena jakości projektu systemowego realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL oraz wpływu podejmowanych w ramach tego projektu działań na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia jego uczestników. Dla potrzeb opracowania uzyskanych wyników wobec wszystkich pytań w kwestionariuszu (CATI) przeprowadzono badanie dotyczące wpływu płci na udzielone odpowiedzi. Wyniki testu umieszczone zostały pod tabelami. Do badań wykorzystano test niezależności Chi kwadrat Pearsona (dwie cechy jakościowe). Kryteria ewaluacyjne zastosowane w ramach badania: 1. Trafność (adekwatność) rozumiana jako ocena sposobu doboru zastosowanych w projekcie systemowym instrumentów pod kątem realizacji celów szczegółowych Priorytetu VI PO KL, celu Działania 6.1 PO KL, celów projektów systemowych PUP a także ocena związku pomiędzy zdefiniowanymi celami a istniejącymi problemami społeczno-gospodarczymi, które mają zostać rozwiązane dzięki interwencji EFS; 2. Skuteczność rozumiana jako stopień, w jakim wdrażane w projekcie działania, poprzez wykorzystane instrumenty rynku pracy, przyczyniają się do realizacji celów projektu systemowego PUP w Dębicy, celu Działania 6.1, celów szczegółowych Priorytetu VI, czyli w jakim stopniu zakładane cele projektu zostały zrealizowane; 5

3. Użyteczność rozumiana jako wpływ zaoferowanego wsparcia na poprawę sytuacji uczestników na rynku pracy, a także ocena czy zmiany wywołane realizacją projektu są korzystne z punktu widzenia jego uczestników i do jakiego stopnia oddziaływanie projektu odpowiada potrzebom grupy docelowej; 4. Trwałość rozumiana jako użyteczność w dłuższym okresie czasu, a więc ocena czy i w jakim stopniu zmiany sytuacji zawodowej uczestników projektów, wywołane oddziaływaniem projektu są zauważalne w okresie co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie. Projekt systemowy Więcej Szans w Powiecie Dębickim realizowany jest na podstawie Umowy Ramowej z dnia 26 marca 2008r. zawartej pomiędzy Wojewódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie a Powiatem Dębickim Powiatowym Urzędem Pracy w Dębicy, w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych. Cel ogólny projektu: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej, zdobycie nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych oraz podjęcie zatrudnienia lub samozatrudnienia osób pozostających bez pracy. Cele szczegółowe: 1. Zwiększenie poziomu zatrudnienia kobiet i osób młodych 2. Zmniejszenie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy 3. Uzyskanie nowych lub dodatkowych kwalifikacji beneficjentów po szkoleniach 4. Podniesienie praktycznych umiejętności i kwalifikacji zawodowych przez beneficjentów po odbyciu stażu i przygotowania zawodowego w miejscu pracy 5. Zwiększenie liczby osób podejmujących działalność gospodarczą. Grupą docelową projektu są osoby bezrobotne, a szczególnie: osoby młode do 25 r życia, które nie posiadają doświadczenia zawodowego oraz kwalifikacji koniecznych do znalezienia miejsca pracy, długotrwale bezrobotni, bezrobotni powyżej 50 r.ż, kobiety, niepełnosprawni oraz osoby bez doświadczenia zawodowego. Instrumenty rynku pracy wybrane do realizacji w projekcie to: 1. szkolenia, 2. staże, 3. przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, 4. jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. Projekt systemowy Więcej Szans w Powiecie Dębickim jest zgodny z dokumentami programowymi POKL. Cele projektu, zawarte w nim działania oraz proponowane formy wsparcia są zgodne z celami i typami wsparcia zawartymi w Szczegółowym Opisie Priorytetów POKL wskazanymi dla projektów systemowych Powiatowych Urzędów Pracy w poddziałaniu 6.1.3. oraz w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego. Grupa docelowa projektu jest tożsama z grupami docelowymi wskazanymi w omawianych dokumentach. 6

Analiza uzyskanych w wyniku ewaluacji danych jest podstawą do sformułowania następujących wniosków: 1. Realizowane w projekcie działania w istotnym stopniu przyczyniają się do realizacji celów i wskaźników Priorytetu VI PO KL Działania 6.1 Poddziałania 6.1.3. Nowe lub dodatkowe kwalifikacje potwierdzone zaświadczeniami i certyfikatami uzyskało 98,63% skierowanych na szkolenia, praktyczne umiejętności zawodowe podniosło 72,60% skierowanych na staż/przygotowaniu zawodowe, uczestnicy, którzy uzyskali jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej w 99,69% podjęli i utrzymali własną działalność gospodarczą. 2. Podstawowym problemem lokalnego rynku pracy jest aktywizacja grup osób bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Grupa ta jest mniej aktywna, potrzebuje zintegrowanej pomocy instytucji o dosyć szerokim zakresie działania, jak urząd pracy. Projekt systemowy skutecznie wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom. 3. Skuteczność instrumentów rynku pracy zastosowanych w projekcie należy rozpatrywać w kilku płaszczyznach. Dobór instrumentów jest dostosowany do potrzeb uczestników i do przyjętych celów projektu. Najbardziej efektywne są dotacje. Skuteczność tego instrumentu jest 100%. Efektywność szkoleń wynika z ich skuteczności w realizacji celu jakim jest zdobycie nowych lub podwyższenie kwalifikacji, ale skuteczność mierzona podjęciem zatrudnienia jest o wiele niższa niż w przypadku dotacji lub stażu/przygotowania zawodowego. 4. Zdaniem koordynatora projektu, głównymi czynnikami sukcesu w projekcie systemowym jest przede wszystkim kompleksowość oferowanego wsparcia i znacząca ilość środków finansowych przeznaczanych na zadania projektu. Duża ilość środków finansowych przeznaczanych na podejmowanie przez osoby bezrobotne działalności gospodarczej zmienia wizerunek Powiatowego Urzędu Pracy podkreślając jego rolę we wspieraniu przedsiębiorczości. 5. Nie było istotnych problemów w trakcie realizacji projektu. W przypadku pojawiających się problemów, które na ogół wynikają z niejasnych zapisów dokumentów związanych z realizacją projektu systemowego, PUP w Dębicy na ogół zwraca się do Instytucji Pośredniczącej. 6. Projekt jest bardzo sprawnie i skutecznie zarządzany. Osiąga wszystkie zakładane wskaźniki. Współpraca z IP układa się bardzo pozytywnie 7. Przy realizacji projektu PUP w Dębicy współpracował z pracodawcami, organizującymi staże/ przygotowanie zawodowe, i firmami szkoleniowymi. Współpraca układała się dobrze. 8. Wsparcie udzielone uczestnikom w ramach projektu przyczyniło się do zmiany ich statusu na rynku pracy. Uczestnicy w trakcie udziału w projekcie uzyskali nowe lub dodatkowe kwalifikacje zawodowe (98,63% skierowanych na szkolenia), znaleźli i zdobyli zatrudnienie/samozatrudnienie (52,83% osób, które zakończyły udział w projekcie). 9. Ocena użyteczności wsparcia projektu zależna jest od płci ankietowanego. Różnica ta jest istotna statystycznie. Kobiety wskazują na następujące korzyści: podwyższyłam kwalifikacje 82,9%,nauczyłam się samodzielnie poszukiwać pracy 69,2%,znalazłam pracę 43,5%. Rozkład odpowiedzi mężczyzn jest następujący: podwyższyłem kwalifikacje 7

72,2%,znalazłem pracę 63,9%,otworzyłem firmę 55,7%,nauczyłem się samodzielnie poszukiwać pracy 45,8%. 10. Ankietowani poproszeni o porównanie swojej aktualnej sytuacji ze swoją sytuację sprzed udziału w projekcie stwierdzili, że uległa ona poprawie(65,3% odpowiedzi). Sukcesem projektu jest opinia 65,8% badanych, którzy stwierdzili, że udział w projekcie zwiększył ich umiejętności radzenia sobie w życiu zawodowym. 11. Badani bardzo wysoko ocenili otrzymaną pomoc. Średnie oceny wszystkich form wsparcia kształtują się powyżej oceny 5 w 6-cio stopniowej skali ocen. Zdecydowana większość osób biorących udział w badaniu uznaje, że pomoc zaoferowana w ramach projektu była wystarczająca. Odpowiedzi twierdzącej udzieliło aż 81% ankietowanych. 12. Wybierając aspekty projektu mające istotne znaczenie w projekcie respondenci wskazali przede wszystkim na: wzrost kwalifikacji i umiejętności (39,9%) i zdobycie środków finansowych na założenie firmy 24%. 13. Mężczyźni w 52,6% uznali, że możliwość zdobycia środków finansowych na założenie firmy miała dla nich największe znaczenie. Zdaniem 44,7% ankietowanych kobiet największe znaczenie miała dla nich możliwość podniesienia kwalifikacji i umiejętności. Różnice w odpowiedziach kobiet i mężczyzn są istotne statystycznie. 14. zawodowo(zatrudnione/samozatrudnione). Pracę znalazło i utrzymało 28,7% ankietowanych. Co czwarty badany (25%) deklaruje, że prowadzi własną firmę. 15. Sytuacja kobiet na lokalnym rynku pracy jest zdecydowanie gorsza niż mężczyzn. Różnica ta jest istotna statystycznie. Aktualnie 75,7% mężczyzn, którzy uczestniczyli w badaniu to osoby zatrudnione lub samozatrudnione. Natomiast 46,5% ankietowanych kobiet to osoby aktualnie zatrudnione lub samozatrudnione. 25,2% pozostaje bez pracy, a 10,7% jest zarejestrowana w PUP jako osoby bezrobotne, które poszukują pracy. 16. Ogólna ocena sposobu realizacji projektu przez Uczestników jest bardzo pozytywna. Badani uznali, że: współpraca z pracownikami PUP była dobra (80,8% odpowiedzi), sposób realizacji projektu był ciekawy (72,1% odpowiedzi),miejsce realizacji projektu było dobre (63,5% odpowiedzi),ilość zadań związanych z projektem była odpowiednia (59,4% odpowiedzi),termin realizacji zadań był właściwy (58,9% odpowiedzi). Zamieszczone powyżej wnioski są podstawą do weryfikacji przyjętych celów szczegółowych ewaluacji. Cel 1 -ocena stopnia w jakim cele projektu odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy. (weryfikowany poprzez analizę Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007 2020 oraz Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego ). Wniosek: Cele projektu są zgodne z analizowanymi dokumentami, odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy. Zdefiniowane w projekcie cele są bezpośrednio związane z istniejącymi lokalnymi problemami społeczno-gospodarczymi, które mają zostać rozwiązane dzięki interwencji EFS. Cel 2 - ocena stopnia realizacji zamierzonych celów projektu, ocena sposobu zarządzania projektem oraz jego wdrażania, stopnia jakości współpracy z lokalnymi instytucjami, zaangażowanymi w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013. (analiza: Indywidualnego Wywiadu Pogłębionego (IDI) przeprowadzonego z osobą odpowiedzialną za projekt, dokumentacji rzeczowej i finansowej projektu w tym wniosków o płatność). 8

Wniosek: Cele projektu przyjęte w okresie objętym ewaluacją zostały zrealizowane. Założone wskaźniki zostały osiągnięte. Sposób zarządzania projektem i jego wdrażanie są prawidłowe, sprzyjają realizacji zamierzonych celów. Projekt realizowany zgodnie z przyjętym harmonogramem. Współpraca z WUP w Rzeszowie, lokalnymi pracodawcami i instytucjami szkoleniowymi jest bardzo dobra. Cel 3 - identyfikacja barier i problemów związanych z realizacją projektu systemowego (analiza: IDI, dokumentacji rzeczowej i finansowej projektu w tym wniosków o płatność). Wniosek: PUP w Dębicy nie miał istotnych problemów z realizacją projektu Cel 4 - ocena sposobu doboru instrumentów i usług rynku pracy pod kątem ich adekwatności do celów projektu (analiza: IDI, dokumentacji rzeczowej i finansowej projektu w tym wniosków o dofinansowanie i wniosków o płatność) Wniosek: Dobór instrumentów rynku pracy zastosowanych w projekcie jest adekwatny do przyjętych celów projektu. Cel 5 -ocena użyteczności oferowanego wsparcia z punktu widzenia uczestników projektu (analizą badań ankietowych (CATI) Wniosek: Uczestnicy uznają ofertę zawartą w projekcie za wyjątkowo trafną i użyteczną. Uzyskane w projekcie wsparcie spowodowało poprawę sytuacji uczestników na rynku pracy, a zmiany wywołane realizacją projektu są korzystne z punktu widzenia jego uczestników Cel 6 - ocena trwałości działań podejmowanych w projekcie w okresie co najmniej 6 miesięcy od zakończenia przez uczestników udziału w projekcie (analizacati) Wniosek: W ocenie uczestników efekty otrzymanego w ramach projektu wsparcia są trwałe. Działania projektu spowodowały trwałą zmianę ich sytuacji zawodowej, wzrosły ich szanse na rynku pracy, podniósł się poziom ich kwalifikacji i kompetencji zawodowych, a 53,7% to aktualnie osoby zatrudnionie/samozatrudnionie. Reasumując: 1. Cele projektu odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy, 2. Projekt osiąga przyjęte cele i wskaźniki, jest bardzo sprawnie zarządzany i wdrażany, jakości współpracy z lokalnymi instytucjami, zaangażowanymi w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 jest bardzo dobra, 3. Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy nie ma problemów związanych z realizacją projektu systemowego(w tym z zarządzaniem projektem i wdrażaniem go), 4. Dobór instrumentów rynku pracy jest adekwatny do celów projektu, 5. Oferowane w ramach projektu wsparcia z punktu widzenia uczestników projektów jest bardzo użyteczne, 6. Działania podejmowane w projekcie są trwałe. Pozytywna weryfikacja szczegółowych pytań ewaluacyjnych pozawala na udzielenie pozytywnej odpowiedzi na przyjęty dla potrzeb niniejszego raportu cel ogólny ewaluacji. Jakości projektu systemowego realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL jest bardzo dobra, podejmowane w ramach projektu działania w istotnym stopniu wpływają na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia uczestników projektu. 9

II Wprowadzenie Powiat dębicki ma charakter przemysłowo- rolniczy. Potencjał gospodarczy, korzystne położenie i walory przyrodnicze dają możliwości rozwoju gospodarczego. Wysokiej aktywności gospodarczej w powiecie sprzyja rozwinięte otoczenie biznesu oraz wykształcenie mieszkańców. Atutem powiatu dębickiego, jest jego położenie na głównym szlaku komunikacyjnym o znaczeniu europejskim (autostrady A-4). Wg raportu społecznogospodarczego województwa podkarpackiego Dębica, leżąca w paśmie aktywności gospodarczej województwa, powinna pełnić funkcję przemysłowo-usługową, podobnie jak inne większe miasta regionu. Dębicki rynek pracy jest jednym z największych ośrodków gospodarczych w województwie uważany jest za jeden z najbogatszych w województwie podkarpackim. Jednak, zgodnie z diagnozą zawartą w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego, lokalny rynek charakteryzuje niekorzystna struktura bezrobocia, w której zaznaczają się następujące niepokojące zjawiska: - niekorzystny dla kobiet podział bezrobotnych wg płci, - podział bezrobotnych wg poziomu wykształcenia - niekorzystna struktura wg wieku - znaczny udział osób bez stażu pracy - wysoki udział osób pozostających bez pracy dłużej niż 12 m-cy. Lokalny rynek pracy charakteryzuje płynność przejawiająca się tym, iż w tym samym okresie zbliżona liczba osób uzyskuje status osoby bezrobotnej i taka sama ilość zostaje wykreślona z ewidencji osób bezrobotnych (Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego, rozdz. I) Powyższa diagnoza była punktem wyjścia do opracowania realizowanego od 2006 roku Planu Działań Powiatowego Urzędu Pracy w Dębicy. Dokument ten koncentrował się na analizie sytuacji bezrobotnych z grup ryzyka, jakie określone zostały w art. 49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zaplanowano prowadzenie dla nich następujących działań: 1. bezrobotni do 25 roku życia - staże oraz szkolenia w zakresie doskonalenia zawodowego, 2. bezrobotni długotrwale- warsztaty aktywnego poszukiwania pracy i zajęcia w Klubie Pracy, spotkania informacyjno-doradcze, -porady grupowe i indywidualne Doradcy Zawodowego, szkolenia (jako dokształcanie, przekwalifikowanie, prace interwencyjne), 3. bezrobotni powyżej 50 roku życia założono, że bezrobotni z tej grupy będą mogli podejmować pracę w ramach programów umożliwiających podjęcie zatrudnienia do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, jako grupa z dużym doświadczeniem zawodowym, 4. bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych szkolenia, zajęcia w Klubie Pracy i spotkania z Doradcą Zawodowym ułatwiające rozeznanie predyspozycji zawodowych. Opisana wyżej charakterystyka rynku pracy w powiecie dębickim oraz doświadczenia zdobyte w prowadzeniu działań zmierzających do aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych 10

znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy zostały wykorzystane przez PUP w Dębicy do planowania projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jednym z tych projektów jest projekt systemowy realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL. Wyniki ewaluacji tego projektu przedstawia niniejszy raport. III Zastosowana metodologia badawcza Przyjęta metodologia oraz zastosowane narzędzia badawcze zgodne były z wytycznymi zawartymi w dokumencie Założenia do ewaluacji projektów systemowych powiatowych urzędów pracy, realizowanych w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki opracowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Celem ewaluacji była ocena jakości projektu systemowego realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL oraz wpływu podejmowanych w ramach tego projektu działań na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia jego uczestników. Cele szczegółowe ewaluacji projektu: 1. ocena stopnia w jakim cele projektu odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy, 2. ocena stopnia realizacji zamierzonych celów projektu, ocena sposobu zarządzania projektem oraz jego wdrażania, stopnia jakości współpracy z lokalnymi instytucjami, zaangażowanymi w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, 3. ocena sposobu doboru instrumentów i usług rynku pracy pod kątem ich adekwatności do celów projektu, 4. identyfikacja barier i problemów związanych z realizacją projektu systemowego, 5. ocena użyteczności oferowanego wsparcia z punktu widzenia uczestników projektu, 6. ocena trwałości działań podejmowanych w projekcie w okresie co najmniej 6 miesięcy od zakończenia przez uczestników udziału w projekcie. W ramach badania zostały wykorzystane trzy narzędzia badawcze: 1. Analiza danych zastanych w PUP Dębica w tym: dokumentacji realizacji projektu systemowego w latach 2008-2009, dokumentów programowych POKL oraz Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego, (desk research), 2. Wywiad indywidualny z osobą do kontaktów roboczych, określoną we wniosku o dofinansowanie projektu systemowego (z 2009 r.) realizowanego w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL (IDI), 3. Wywiady telefoniczne z osobami, które zakończyły udział (zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia) w projekcie systemowym w 2009 r., co najmniej 6 m-cy przed udziałem w badaniu (CATI). 11

Dla potrzeb opracowania uzyskanych wyników wobec wszystkich pytań w kwestionariuszu (CATI) przeprowadzono badanie dotyczące wpływu płci na udzielone odpowiedzi. Wyniki testu umieszczone zostały pod tabelami. Do badań wykorzystano test niezależności Chi kwadrat Pearsona (dwie cechy jakościowe). Test niezależności chi kwadrat jest prosty zarówno w obliczeniach i interpretacji. Służy do porównywania dwóch jak i większej ilości grup. Obserwacje zestawiane są w tabeli wielodzielczej (jej rozmiary zależą od tego ile jest porównywanych grup). Hipoteza zerowa, która zostaje poddana weryfikacji brzmi: nie istnieje zależność pomiędzy badanymi cechami. Jeśli okaże się, że H0 o niezależności należy odrzucić na korzyść hipotezy alternatywnej, to znaczy że najprawdopodobniej istnieje statystycznie istotna zależność między badanymi cechami. Na podstawie danych z ankiet oblicza się p tak zwane prawdopodobieństwo testowe (komputerowy poziom istotności). Jeśli p> to nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej. Jeśli p< to hipotezę zerową o niezależności badanych cech należy odrzucić na korzyść hipotezy alternatywnej. Do badań przyjęto poziom istotności α=0,05. Przyjmuje się że: Gdy p < 0,05 to występuje statystycznie istotna zależność (oznaczona za pomocą *); gdy p < 0,01 to wysoce istotna zależności (**); gdy p < 0,001 to bardzo wysoko istotna statystycznie zależność (***). Kryteria ewaluacyjne zastosowane w ramach badania: 1. Trafność (adekwatność) 2. Skuteczność 3. Użyteczność 4. Trwałość. Przyjęto następujący schemat ewaluacji: Tabela 1. Schemat ewaluacji L Kryterium Zakres kryterium Techniki i narzędzia P ewaluacji badawcze 1 Analiza Ocena w jakim stopniu realizowane w projekcie (desk research) Analiza trafności działania przyczyniają się do realizacji celów i zapisów dokumentów projektu wskaźników Poddziałania 6.1.3 oraz Działania programowych: Program 6.1 i Priorytetu VI PO KL. Operacyjny Kapitał Ludzki, Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL, Projekty systemowe Powiatowych Urzędów Pracy w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Ocena zgodności działań projektu z programami Analiza Planu Rozwoju 12

2 Analiza skutecznośc i projektu promocji zatrudnienia i aktywizacji lokalnego rynku pracy, (zgodnie z art. 9, ust 1. pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Identyfikacja najbardziej skutecznych instrumentów rynku pracy zastosowanych w projekcie (najlepiej przyczyniających się do realizacji celów, rezultatów i wskaźników projektów). Określenie rodzaju problemów, których doświadcza PUP w trakcie realizacji projektu systemowego.identyfikacja: 1. Działań podejmowanych przez PUP w celu rozwiązania pojawiających się problemów, 2. Instytucji i osób z którymi PUP kontaktuje się, 3. Metod i sposobów wykorzystywanych w celu rozwiązania problemów, 4. Źródeł poszukiwania informacji, 5. Osób/instytucji od których PUP uzyskuje ewentualną pomoc. Lokalnego Powiatu Dębickiego Analiza dokumentacji projektu zrealizowanego przez PUP w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL w roku 2008 i 2009 (dokumentacja rzeczowa wniosek o dofinansowanie, wniosek o płatność), IDI, analiza dokumentacji projektu zrealizowanego przez PUP w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL w roku 2008 i 2009 (dokumentacja rzeczowa wniosek o dofinansowanie, wniosek o płatność) -desk research) IDI Ocena skuteczności zarządzania projektem. IDI, analiza dokumentacji projektu systemowego, zrealizowanego przez PUP w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL w roku 2008 i 2009 (wniosek o dofinansowanie, wniosek o płatność), -desk research 13

3 Analiza użytecznośc i projektu 4 Analiza trwałości projektu Identyfikacja potrzeb i oczekiwań uczestników projektów systemowych Określenie: 1. W jakim zakresie wsparcie udzielone uczestnikom w ramach projektu przyczyniło się do zmiany ich statusu na rynku pracy (uzyskali niezbędne kwalifikacje zawodowe, znaleźli i zdobyli zatrudnienie, podjęli dalsze kształcenie lub szkolenie w celu znalezienia pracy), 2. Obszaru, w jakim uczestnicy projektu odczuwają największe zmiany własnej sytuacji społeczno-zawodowej, 3. Osiągnięć uczestników wynikających z udziału w projekcie, 4. Jak uczestnicy oceniają uzyskane wsparcie, które z zastosowanych w projekcie instrumenty rynku pracy oraz formy udzielonego w projekcie wsparcia przyczyniły się do zmiany sytuacji społeczno-zawodowej uczestników projektu. 1. Analiza wsparcia uzyskanego w ramach projektu minimum 6 miesięcy wcześniej pod kątem jego odczuwalności przez uczestników. 2. Analiza, czy wg uczestników efekty wsparcia są trwałe (czy utrzymali zdobyte dzięki wsparciu projektowemu miejsca zatrudnienia, czy uzyskane kwalifikacje zawodowe są przez nich wykorzystywane w aktualnej pracy). CATI, desk research: -analiza dokumentacji projektu systemowego, zrealizowanego przez PUP w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL w roku 2008 i 2009 (dokumentacja rzeczowa, w tym wniosek o płatność) CATI, desk research: -analiza dokumentacji projektu systemowego, zrealizowanego przez PUP w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL w roku 2008 i 2009 (dokumentacja rzeczowa, w tym wniosek o płatność) 14

IV Ocena realizacji projektu wyniki badań 1. Analiza założeń projektu systemowego Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy od 2008 realizuje projekt systemowy Więcej szans w powiecie dębickim w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Podstawowym problemem zdiagnozowanym w projekcie jest pogarszająca się od 2008 roku koniunktura gospodarcza, rosnące wymagania pracodawców dotyczące coraz wyższej jakości kapitału ludzkiego oraz spadek popytu na pracę niewykwalifikowaną, co powoduje, że osoby młode oraz długotrwale bezrobotne, kobiety, osoby o niskich kwalifikacjach oraz niepełnosprawni nie mogą bez pomocy trwale zintegrować się z rynkiem pracy. Istotną przeszkodą jest brak lub zdezaktualizowane kwalifikacje zawodowe oraz brak środków finansowych na pokrycie kosztów szkoleń, dojazdów, założenia działalności gospodarczej. Konsekwencją trudności z trwałą integracją z rynkiem pracy tak opisanej grupy osób jest ich marginalizacja społeczna i ekonomiczna. We wniosku o dofinansowanie w 2009 roku podkreślono przewagę zarejestrowanych kobiet wśród osób bezrobotnych(61,46% przy średniej w województwie podkarpackim 55,48%). Tak zidentyfikowany problem był punktem wyjścia do przyjęcia następujących celów projektu: Cel ogólny: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej, zdobycie nowych umiejętności i kwalifikacji zawodowych oraz podjęcie zatrudnienia lub samozatrudnienia osób pozostających bez pracy. Cele szczegółowe: 1. Zwiększenie poziomu zatrudnienia kobiet i osób młodych 2. Zmniejszenie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy 3. Uzyskanie nowych lub dodatkowych kwalifikacji beneficjentów po szkoleniach 4. Podniesienie praktycznych umiejętności i kwalifikacji zawodowych przez beneficjentów po odbyciu stażu i przygotowania zawodowego w miejscu pracy 5. Zwiększenie liczby osób podejmujących działalność gospodarczą. Grupą docelową projektu były osoby bezrobotne, a szczególnie: osoby młode do 25 r życia, które nie posiadają doświadczenia zawodowego oraz kwalifikacji koniecznych do znalezienia miejsca pracy, długotrwale bezrobotni, bezrobotni powyżej 50 r.ż, kobiety, niepełnosprawni oraz osoby bez doświadczenia zawodowego Strukturę i liczebność grupy docelowej obrazuje poniższe zestawienie: 15

Tabela 2. Struktura i liczebność grupy docelowej wg wniosków o dofinansowanie Lp Status na rynku pracy Liczba uczestników 2008r. 2009r. 1 Bezrobotni 885 910 2 Długotrwale bezrobotni 280 245 3 Niepełnosprawni Nie określono 22 4 Osoby z terenów wiejskich Nie określono 505 Liczba Uczestników ogółem 885 910 W 2008 roku zaplanowano udział w projekcie 885 osób, udział zakończyło 638 osób. W roku 2009 zaplanowano udział 910 osób w tym 75% z terenów wiejskich wśród osób kończących projekt. 220 osób kontynuowało udział w projekcie od ubiegłego roku, w tym 205 osób znajdowało się w trudnej sytuacji na rynku pracy a 124 osób zamieszkiwało tereny wiejskie. Ponadto wyłoniona grupa docelowa składała się z 675 nowych osób oraz 15-tu, które powróciło do projektu. Wśród tych 690 osób, 447 znajdowało się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, na terenach wiejskich mieszkało 360 osób. Założono, że w rekrutacji preferowane będą kobiety i osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Udział w projekcie od początku 2008 r. zakończyło łącznie 1327 osób. (porównaj Tabela I w Aneksie). Realizacji przyjętych celów służyły następujące instrumenty rynku pracy będące równocześnie zadaniami zaplanowanymi w projekcie: 1. Szkolenia 2. Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej 3. Staże 4. Przygotowanie zawodowe Założono, iż rezultaty powyższych działań spowodują nabycie lub podniesienie kwalifikacji oraz zdobycie doświadczenia zawodowego lub środków na założenia działalności gospodarczej przez osoby pozostające bez pracy, co pomoże w ich przekwalifikowaniu i trwałej integracji z rynkiem pracy oraz istotny spadek stopy bezrobocia wśród osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. W efekcie projekt stworzy warunki dla rozwoju aktywności zawodowej poprzez koncentrację na grupach doświadczających szczególnych trudności na rynku pracy Wydatki finansowe zaplanowane na realizację całego projektu i jego wybranych zadań jak i liczebność uczestników w projekcie i w poszczególnych zadaniach przedstawia poniższa tabela. 16

Tabela 3. Zakres finansowy i liczebność uczestników w poszczególnych zadaniach projektu Zakres zadań w poszczególnych latach 2008 r. 2009 r. LP Kategoria kosztów Liczba Liczba Budżet zadania Uczestników w zadaniu Budżet zadania Uczestników w zadaniu 1 Szkolenia 351 750,00 210 429 130,00 237 2 Jednorazowe środki na podjęcie działalności 2 143 980,00 172 2447250,00 154 gospodarczej 3 Staż 1 486 230,00 300 2 335 880,00 475 4 Przygotowanie zawodowe 1 057 140,00 210 170 970,00 49 5 Ogółem wartość w projekcie 5059100,00 885 5 407 230,00 910 Projekt został zrealizowany terminowo, zgodnie ze wszystkim przyjętymi założeniami. Osiągnięto zaplanowane wskaźniki i rezultaty. Szczegółowe zestawienie zawarto w TABELI II ANALIZA WNIOSKÓW O PŁATNOŚĆ, zamieszczonej w Aneksie, strona 25. 2. Analiza zgodności projektu z dokumentami programowymi POKL oraz lokalnymi dokumentami strategicznymi Projekt systemowy Więcej Szans w Powiecie Dębickim realizowany jest na podstawie Umowy Ramowej z dnia 26 marca 2008r. zawartej pomiędzy Wojewódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie a Powiatem Dębickim Powiatowym Urzędem Pracy w Dębicy, w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych. Opis Priorytetu VI zawarty w Szczegółowym Opisie Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wskazuje, że wsparcie w ramach Priorytetu będzie koncentrowało się przede wszystkim na grupach docelowych, które doświadczają największych trudności związanych z wejściem i utrzymaniem się na rynku pracy. W dokumencie tym do grup tych zaliczono: 1. osoby młode (do dwudziestego piątego roku życia), które nie posiadają doświadczeń zawodowych oraz kwalifikacji koniecznych do znalezienia zatrudnienia, 2. kobiety (w tym zwłaszcza matek samotnie wychowujących dzieci), 3. osoby starsze (po czterdziestym piątym roku życia), mające trudności z dostosowaniem się do wymogów modernizującej się gospodarki, 4. osoby niepełnosprawne, poszukujące zatrudnienia na otwartym rynku pracy, 5. osoby długotrwale bezrobotne, których reintegracja z rynkiem pracy jest z reguły najbardziej czasochłonna i wymaga zastosowania różnorodnych instrumentów aktywizacyjnych. Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zawiera zapis wskazujący, iż istotnym elementem wsparcia w ramach Priorytetu VI będzie tworzenie warunków sprzyjających podnoszeniu zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych, w tym: 17

1. działania na rzecz dalszego doskonalenia, bądź zmiany kwalifikacji zawodowych w formie szkoleń, kursów i praktyk oraz możliwości zdobycia doświadczeń zawodowych w miejscu pracy, 2. pomoc skierowana na rozwoju przedsiębiorczości i samozatrudnienia, obejmując m.in. doradztwo, szkolenia oraz usługi finansowo prawne adresowane do osób pragnących rozpocząć własną działalność gospodarczą. Cel Priorytetu VI: Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób pozostających bez zatrudnienia oraz stworzenie warunków dla rozwoju aktywności zawodowej w regionie. Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przyjmuje następujące, niżej wymienione wytyczne dla Poddziałania 6.1.3 Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych - projekty systemowe. Typ realizowanych operacji (projektów) Instrumenty i usługi wymienione w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), finansowane ze środków Funduszu Pracy, związane z realizacją następujących form wsparcia: 1. szkoleniami, 2. stażami, 3. przygotowaniem zawodowym w miejscu pracy (do 2009 roku), 4. przygotowaniem zawodowym dorosłych, 5. pracami interwencyjnymi, 6. wyposażeniem i doposażeniem stanowiska pracy, 7. przyznaniem jednorazowych środków na podjecie działalności gospodarczej, w tym pomocą prawną, konsultacjami i doradztwem związanymi z podjęciem działalności gospodarczej. Grupy docelowe Osoby zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotne, w tym w szczególności osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, wymienione w art. 49 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.). Powyższe wytyczne zawarte są również w dokumencie Projekty systemowe Powiatowych Urzędów Pracy w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Dokument ten dodatkowo doprecyzowuje tryb zawierania umów na realizację projektów systemowych z Powiatowymi Urzędami pracy oraz zagadnienia związane z przygotowanie, zatwierdzaniem, rozliczaniem i monitorowaniem projektów systemowych. Przewiduje on między innymi realizację projektów na podstawie zawieranych z PUP umów ramowych oraz rozliczanie tych projektów w systemie kwartalnym. Właśnie według tych zasad realizowany był projekt systemowy Powiatowego Urzędu Pracy w Dębicy. 18

Kolejnym dokumentem rozpatrywanym w aspekcie zgodności z jego założeniami projektu będącego obiektem niniejszej ewaluacji jest Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego stanowiący Załącznik do uchwały Nr XXIX/333/05 Rady Powiatu Dębickiego z dnia 27 kwietnia 2005 roku Wśród trzech celów priorytetowych zawartych w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego jest Cel 1 Zwiększenie konkurencyjności powiatu dębickiego. Kierunki działania wyszczególnione w tym obszarze i przyjęte w ramach nich zadania znajdują swoje uzasadnienie w Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007 2020. Szczegółowe kierunki działań założone w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego w obszarze Celu 1 Zwiększenie konkurencyjności powiatu dębickiego zakładają: 1. Przeciwdziałanie bezrobociu, 2. Rozwój infrastruktury technicznej i drogowej, 3. Modernizację rolnictwo, 4. Stymulacja przedsiębiorczości, 5. Usprawnienie pracy administracji publicznej. Omawiany dokument wskazuje, iż realizacja Kierunku 1 Przeciwdziałanie bezrobociu powinna wynikać z realizacji projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz wykonywania między innymi następujących zadań spójnych z wytycznymi zawartymi w dokumentach programowych POKL: 1. Szkolenia dla bezrobotnych i poszukujących pracy-indywidualne i grupowe, 2. Staże dla bezrobotnych, 3. Udzielanie przez Powiatowy Urząd Pracy wsparcia finansowego dla bezrobotnych na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, 4. Aktywizacja osób długotrwale bezrobotnych poprzez: a. zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych i staży zawodowych b. szkolenia w ramach działalności Powiatowego Urzędu Pracy c. pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe. 5. Aktywizacja zawodowa osób w przedziale wieku 44-64 lata pozostających bez pracy. Przedstawiona powyżej analiza podstawowych założeń dokumentów programowych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego jednoznacznie wskazuje, że realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy projekt systemowy Więcej Szans w Powiecie Dębickim jest zgodny z tymi dokumentami. Cele projektu, zawarte w nim działania oraz proponowane formy wsparcia są zgodne z celami i typami wsparcia zawartymi w Szczegółowym Opisem Priorytetów POKL wskazanymi dla projektów systemowych Powiatowych Urzędów Pracy w poddziałaniu 6.1.3. oraz w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Dębickiego. Grupa docelowa projektu systemowego jest tożsama z grupami docelowymi wskazanymi w omawianych dokumentach. Przyjęte w projekcie zadania oraz zakładane rezultaty przyczyniają się do realizacji celów i wskaźników Priorytetu VI PO KL, Działania 6.1 oraz Poddziałania 6.1.3. Są zgodnie z programami promocji zatrudnienia i aktywizacji lokalnego rynku pracy, (zgodnie z art. 9, ust 1. pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). 19

3. Analiza wywiadu pogłębionego IDI PUP w Dębicy Wywiad przeprowadzono z koordynatorem projektu systemowego realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Dębicy. Pełny tekst wywiadu zamieszczono w Aneksie. 1. Wybrane w projekcie formy wsparcia to: szkolenia, staże oraz jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. Najwięcej środków finansowych przekazano na staże i dotacje. Dobór instrumentów wynikał z dążenia do optymalnej pomocy osobom pozostającym bez pracy w powrocie lub wejściu na rynek pracy i możliwie ich trwałej integracji z tym rynkiem. Szkolenia prowadzą do zdobycia lub uzupełnienia, a czasami zmiany kwalifikacji zawodowych, dotacje pozwalają na podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej. 2. Najbardziej efektywnymi formami wsparcia są dotacje. Zdaniem koordynatora projektu ta forma pomocy jest skuteczna i racjonalna. Efektywność tej formy wsparcia jest 100%. Jeśli chodzi o szkolenia, to ten instrument jest skuteczny w realizacji celu jakim jest zdobycie nowych lub podwyższenie obecnych kwalifikacji, natomiast jego efektywność mierzona podjęciem zatrudnienia jest o wiele niższa niż w przypadku dotacji. 3. Przepływ informacji między PUP a uczestnikami projektu był bardzo dobry. Przedstawiciele urzędu pracujący przy realizacji projektu systemowego starali się wychodzić naprzeciw potrzebom uczestników. 4. Liczba pracowników zatrudnionych przy realizacji projektu systemowego była wystarczająca. 5. Zdaniem koordynatora projektu środki przeznaczone na realizację projektu systemowego były optymalne. Ograniczone były jednak kwoty na poszczególne zadania. W razie otrzymania dodatkowego wsparcia środki finansowe byłyby przeznaczane na jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. 6. Zasoby kadrowe i czasowe Powiatowego Urzędu Pracy w Dębicy zostały ocenione jako wystarczające do realizacji projektu systemowego. Znacznej poprawie uległy warunki lokalowe urzędu w związku z rozbudową budynku. 7. Działania w ramach projektu były realizowane terminowo. 8. Podczas realizacji projektu nie pojawiały się większe trudności. Wszystkie niejasności głównie dotyczące interpretacji przepisów prawnych były od razu wyjaśniane. 9. Nie było istotnych problemów w trakcie realizacji projektu systemowego. Pojawiały się niejasności związane z wypełnianiem wniosków o płatność lub PEFS, ale były na bieżąco rozwiązywane. 10. Przy realizacji projektu PUP w Dębicy współpracował przede wszystkim z pracodawcami, organizującymi staże lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, i firmami szkoleniowymi. Współpraca ta układała się dobrze. W ramach projektu nie jest prowadzona szersza współpraca z lokalnymi czy regionalnymi instytucjami. 11. Zdaniem koordynatora projektu, głównymi czynnikami sukcesu w projekcie systemowym jest przede wszystkim kompleksowość wsparcia i znacząca ilość środków finansowych przeznaczanych na zadania projektu. Wielu uczestników staży pozostaje u pracodawców. Największym sukcesem są jednak dotacje na podjęcie działalności gospodarczej. W taki sposób bardzo wiele osób znalazło swoje, miejsce w życiu. Nie tylko nie są to już osoby bezrobotne, tworzą miejsca pracy dla innych. 20

Duża ilość środków finansowych przeznaczanych na podejmowanie przez osoby bezrobotne działalności gospodarczej zmienia wizerunek Powiatowego Urzędu Pracy podkreślając jego rolę we wspieraniu przedsiębiorczości. Czynniki te są szczególnie skuteczne w aktywizacji zawodowej osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. 12. Powiat dębicki nie zmaga się z żadnymi nietypowymi problemami społecznymi, w których rozwiązaniu mógłby pomóc projekt systemowy. Podstawowym problemem jest aktywizacja grup osób bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Projekt systemowy skutecznie pomaga tym osobom w trwałej integracji z rynkiem pracy. Grupa osób długotrwale bezrobotnych jest mniej aktywna, potrzebuje zintegrowanej pomocy instytucji o dosyć szerokim zakresie działania, jak urząd pracy. Firmy komercyjne z trudnym klientem nie radzą sobie dobrze. Natomiast Powiatowy Urząd Pracy wychodzi naprzeciw, pomaga takim osobom i na razie, w opinii koordynatora projektu, nie ma konkurencji. 13. Jako główne bariery, przeszkadzające w skutecznej realizacji projektów systemowych, zostały wymienione: przepisy ustawy, które nieco opóźniają realizację, sztywne przestrzeganie rozporządzeń. Również przepisy o ochronie danych osobowych ułatwiając i porządkując zagadnienie jednocześnie formalizują działania. Zdaniem koordynatora nie są to bariery istotnie utrudniające realizację projektu systemowego. 14. Współpraca z Instytucją Pośredniczącą, czyli Wojewódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie układa się bardzo pozytywnie. Równie dobrze koordynator projektu ocenił komunikację z Instytucją Pośredniczącą i jej gotowość do pomocy. 21

4. Wyniki badań ankietowych (CATI) uczestników projektu Charakterystyka grupy uczestników biorących udział w badaniu W październiku 2010 roku zostało przeprowadzone badanie z wykorzystaniem wywiadu telefonicznego z osobami, które zakończyły udział (zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia) w projekcie systemowym w 2009 r., co najmniej 6 miesięcy przed udziałem w badaniu. Dobór respondentów do wywiadu był losowy i objął zgodnie z założeniami wskazaniami Powiatowego Urzędu Pracy w Dębicy 390 uczestniczących w projekcie Więcej szans w powiecie dębickim Struktura demograficzna respondentów przedstawia się następująco: Tabela 4. Płeć badanych Liczba Procent Mężczyźni 97 24,9 Kobiety 293 75,1 Wykres 1. Płeć badanych Z danych zebranych w toku badania wynika, że wśród ankietowanych znalazło się 75,1% kobiet oraz 24,9% mężczyzn. Kobiety stanowiły stanowiły tu większośc respondentów. Wynika to z faktu, że również wśród uczestników projektu Więcej szans w powiecie dębickim kobiety stanowiły większość.w roku 2008 kobiety stanowiły 70,6% uczestników, a w 2009 roku-69,5% (porównaj Tabelę I w Aneksie). 22

Tabela 5. Wiek badanych Wiek Płeć Mężczyźni Kobiety Ogółem N % N % N % od 15 do 24 26 26,8% 112 38,4% 138 35,5% od 25 do 34 41 42,3% 105 35,8% 146 37,4% od 35 do 44 19 19,6% 48 16,4% 67 17,2% od 45 do 54 8 8,2% 25 8,6% 33 8,5% od 55 do 65 3 3,1% 3 1,0% 6 1,5% Suma w grupach 97 100% 293 100% - - Ogółem 97 24,9% 293 75,1% 390 100,0% *Dane mogą nie sumować się do 100% w wyniku zaokrągleń Wykres 2. Wiek badanych Analiza wieku respondentów wskazuje, że w badaniu ewaluacyjnym najczęściej brały udział osoby młode. W sumie 72,9% respondentów stanowiły osoby do 34 roku życia. Wśród tych osób 37,4% badanych stanowiły osoby w wieku od 25 do 34, a 35,5% badanych mieściło się w przedziale od 15 do 24 lat. Przy czym mężczyźni biorący udział w projekcie najczęściej byli w wieku od 25 34 lat, natomiast największy procent kobiet, to jest 38,4%, to osoby od 15 do 24 roku życia. Wśród uczestników projektu Więcej szans w powiecie dębickim osoby młode również stanowiły większość (porównaj Tabelę I w Aneksie). 23

Tabela 6. Miejsce zamieszkania respondentów Płeć Miejsce zamieszkania Mężczyźni Kobiety Ogółem N % N % N % wieś 35 36,1% 124 42,5% 159 40,9% wieś gminna 15 15,5% 44 15,1% 59 15,2% miasto do 8 000 mieszkańców 6 6,2% 19 6,5% 25 6,4% miasto powyżej 8000 mieszkańców 41 42,3% 106 36,2% 147 37,7% Suma w grupach 97 100% 293 100% - - Ogółem 97 24,9% 293 75,1% 390 100,0% *Dane mogą nie sumować się do 100% w wyniku zaokrągleń Wykres 3. Miejsce zamieszkania respondentów Jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania respondentów, to 40,9% z nich zamieszkuje wieś, a 37,7% miasto powyżej 8 tys. mieszkańców. W sumie tereny wiejskie (wieś, wieś gminna) zamieszkuje ponad połowa respondentów łącznie 56,1% osób. Zauważalne są różnice pomiędzy płcią badanych a miejscem zamieszkania, mianowicie kobiety biorące udział w badaniu częściej zamieszkują na terenie wsi, natomiast mężczyźni na ogół zamieszkują miasta powyżej 8 tys. mieszkańców. Dominacja osób zamieszkujących tereny wiejskie jest zgodna ze strukturą uczestników projektu ( porównaj Tabelę I w Aneksie). 24

Tabela 7. Wykształcenie respondentów Wykształcenie Płeć Mężczyźni Kobiety Ogółem N % N % N % podstawowe 6 6,2% 4 1,4% 10 2,6% zasadnicze zawodowe 22 22,7% 28 9,6% 50 12,9% średnie zawodowe 35 36,1% 71 24,2% 106 27,2% średnie ogólne 13 13,4% 91 31,2% 104 26,7% wyższe 21 21,6% 99 33,9% 120 30,8% Suma w grupach 97 100% 293 100% - - Ogółem 97 24,9% 293 75,1% 390 100,0% *Dane mogą nie sumować się do 100% w wyniku zaokrągleń Wykres 4. Wykształcenie respondentów Uczestnicy badania ewaluacyjnego na ogół posiadają wykształcenie co najmniej średnie. Największa liczba respondentów, bo 30,8% posiada wykształcenie wyższe. Niewiele mniej ankietowanych, bo 27,2% posiada wykształcenie średnie zawodowe, a 26,7% średnie ogólne. Wykształcenie respondentów różnicuje zmienna jaką jest płeć. Kobiety (33,9% badanej grupy kobiet) posiadają najczęściej wyższe wykształcenie, natomiast wśród badanych mężczyzn dominuje wykształcenie średnie zawodowe (36,1%). Zatem wykształcenie można uznać za zmienną, która jest zróżnicowana za względu na płeć badanych. Zależności te występują również w ogólnej populacji uczestników projektu (zobacz Tabela I w Aneksie). 25

Wyniki odpowiedzi uczestników projektu zadanych w ramach CATI Kolejna część analizy dotyczy oceny efektywności i jakości pomocy oferowanej Uczestnikom projektu Więcej szans w powiecie dębickim. Do badań przyjęto poziom istotności α=0,05. Przyjmuje się że, gdy p < 0,05 to występuje statystycznie istotna zależność (oznaczona za pomocą *); p < 0,01 to wysoce istotna zależności (**); p < 0,001 to bardzo wysoko istotna statystycznie zależność (***). Do badań wykorzystano test niezależności Chi kwadrat Pearsona (dwie cechy jakościowe). Poniżej zamieszczono wyniki odpowiedzi uzyskane w kolejnych pytaniach ankiety. Tabela 8. Deklarowany przez badanych czas udziału w projekcie Jak długo brał/a Pan/i udział w projekcie powiatowego urzędu Treść pytania pracy? Czas udziału w projekcie Płeć Mężczyźni Kobiety Ogółem N % N % N % 1-2 tygodnie 25 25,8% 66 22,6% 91 23,4% 3-4 tygodnie 22 22,7% 47 16,1% 69 17,7% 2-3 miesiące 6 6,2% 16 5,5% 22 5,7% więcej niż 3 miesiące 37 38,1% 154 52,6% 191 48,9% nie wiem, nie pamiętam 7 7,2% 10 3,4% 17 4,4% Suma w grupach 97 100% 293 100% - - Ogół 97 24,9% 293 75,1% 390 100,0% p=0,10225 nie ma różnic w odpowiedziach w podziale na płeć Czas udziału w projekcie nie zależy od płci *Dane mogą nie sumować się do 100% w wyniku zaokrągleń Wykres 5. Deklarowany przez badanych czas udziału w projekcie 26