Raport. Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Nowe perspektywy

Transkrypt

1 Raport Badanie ewaluacyjne projektu systemowego Nowe perspektywy realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Ostrzeszowie w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata , współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego.

2 Badanie ewaluacyjne projektu systemowego pn. Nowe perspektywy wykonane zostało zgodnie z Założeniami do ewaluacji projektów systemowych powiatowych urzędów pracy, realizowanych w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Raport z badania został zrealizowany przez Konsorcjum złożone z firm: Grupa Gumułka Sp. z o.o. oraz Grupa Gumułka Kancelaria Prawa Finansowego Sp. z o.o. Zespół badawczy: Radosław Gumułka Agnieszka Duśko Anna Kaniewska-Kowalska Renata Śnios 2/48

3 1. Podsumowanie Badanie wykazało wysoką adekwatność działań realizowanych w projekcie systemowym pn. Nowe perspektywy realizowanym przez Powiatowy Urząd Pracy w Ostrzeszowie. Są one zgodne z dokumentami programowymi PO KL i realizują cele oraz wskaźniki Poddziałania 6.1.3, Działania 6.1 i Priorytetu VI PO KL. Projekt wpisuje się również w Plan Działania na rok 2009 dla Priorytetu VI w województwie wielkopolskim oraz w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Ostrzeszowskiego na lata Spośród zastosowanych instrumentów rynku pracy największą efektywność (skuteczność) zatrudnieniową osiągają środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz staże. Ich stosowanie jest równocześnie zgodne i spójne z analizami statystycznymi rynku pracy powiatu ostrzeszowskiego. Odpowiada to również potrzebom samych uczestników zdiagnozowanym w badaniu CATI. Główne problemy, jakich doświadcza beneficjent systemowy w trakcie realizacji projektu to: 1. Dobór kryteriów dostępu do projektów systemowych w Planach Działania dla Priorytetu VI PO KL dla całego województwa, bez uwzględniania różnic istniejących w poszczególnych powiatach. 2. Trudność z wydatkowaniem środków na poszczególne działania w przypadku rezygnacji uczestników w trakcie realizacji projektu. Problem rozwiązano poprzez przesunięcia środków pomiędzy zadaniami. 3. Przerywanie udziału w projekcie przez uczestników szkoleń staży. Sposobami przeciwdziałania negatywnym skutkom tego zjawiska jest, w przypadku możliwość realizacji danej formy wsparcia, rekrutowanie następnych uczestników. 4. Utrudniona realizacja projektu w przypadku braku możliwości oddelegowania/ zatrudnienia pracowników wyłącznie do realizacji projektu systemowego. Beneficjent systemowy większość pojawiających się problemów rozwiązuje samodzielnie. W razie potrzeby zwraca się z prośbą o pomoc do Wielkopolskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy. WUP jest instytucją, która służy pomocą przy rozwiązywaniu bieżących problemów pojawiających się przy realizacji projektu. Ostrzeszowski Urząd Pracy posiada własnego opiekuna w WUP od strony rzeczowej oraz finansowej. Współpraca układa się bez zastrzeżeń. Większość uczestników projektu systemowego ocenia, że wsparcie udzielone im w ramach projektu było wystarczające, zarówno jeśli chodzi o dobór instrumentów, jak i formę pomocy. Nie stwierdzono uchybień w zarządzaniu projektem systemowym ze strony beneficjenta systemowego. Projekt systemowy jest skutecznie zarządzany pod względem dokumentacji 3/48

4 projektowej, a uczestnicy za najmocniejszą stronę projektu uznali miłą, fachową i pomocną obsługę pracowników Powiatowego Urzędu Pracy. Beneficjent systemowy przy realizacji projektu PO KL ocenia bardzo dobrze współpracę z instytucjami szkoleniowymi. Pozytywnie oceniono też współpracę z Urzędem Skarbowym, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych oraz Urzędem Miasta oferującymi wsparcie dla uczestników projektu zainteresowanych rozpoczęciem działalności gospodarczej. Zrealizowane badanie CATI wskazuje, że projekt systemowy osiągnął wysoką efektywność zatrudnieniową (znalezienie pracy lub rozpoczęcie działalności gospodarczej) na poziomie 61,85%. Najwyższą efektywność zatrudnieniową osiągnięto w ramach dotacji dla nowych przedsiębiorców oraz staży. Beneficjenci wiążą poprawę swojej sytuacji na rynku pracy z udziałem w projekcie. Większość z nich widzi pozytywny wpływ udziału w projekcie na swoją sytuację zawodową. Uczestnicy oceniają wysoko wsparcie udzielone im w ramach projektu. Obok osób, które dzięki udziałowi w projekcie systemowym założyły firmę lub znalazły stałe zatrudnienie, są osoby dostrzegające wpływ udziału w projekcie na podniesienie kwalifikacji oraz umiejętności samodzielnego poruszania się na rynku pracy. Najbardziej wymierne zmiany w sytuacji zawodowej uczestników projektu są związane ze środkami na podjęcie własnej działalności gospodarczej oraz staży. Jednocześnie, wszystkie zastosowane instrumenty zanotowały wysoką efektywność zatrudnieniową. Relatywnie najniższy wpływ na sytuację zawodową przyniosła realizacja szkoleń. Beneficjenci skutki udziału w projekcie odczuwają zakończenia uczestnictwa. jako trwałe, po 6 miesiącach od 4/48

5 2. Streszczenie W niniejszym raporcie przedstawiono wyniki badania ewaluacyjnego projektu systemowego pn. Nowe perspektywy. Badanie zostało zrealizowane przez Grupa Gumułka Sp. z o.o. oraz Grupa Gumułka Kancelaria Prawa Finansowego Sp. z o.o. w okresie r r. Raport przygotowano zgodnie z zaleceniami zawartymi w dokumencie Założenia do ewaluacji projektów systemowych powiatowych urzędów pracy realizowanych w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W pierwszej części raportu przedstawiono cel główny badania oraz wymieniono cele szczegółowe. Celem głównym badania ewaluacyjnego była ocena jakości projektu systemowego realizowanego przez PUP w Ostrzeszowie w ramach Poddziałania PO KL oraz wpływu podejmowanych w ramach projektu działań na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia jego uczestników. W ramach celów szczegółowych wyróżniono, między innymi: ocenę trafności działań podejmowanych w ramach projektu, stopnia realizacji zamierzonych celów i zarządzania projektem, barier związanych z realizacją projektu oraz trwałości działań podejmowanych w ramach projektu. Oceny tej dokonano w odniesieniu do czterech kryteriów ewaluacyjnych: trafności, skuteczności, użyteczności oraz trwałości. W szczególności sformułowano 11 pytań badawczych, na które udzielono odpowiedzi w końcowej, podsumowującej części raportu. Kolejna część raportu została poświęcona szczegółowemu opisowi rezultatów badania, z podziałem na poszczególne narzędzia badawcze. W ramach analizy danych zastanych dokonano badania zgodności dokumentów programowych związanych z Poddziałaniem PO KL z działaniami realizowanymi w projekcie, począwszy od założeń Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz Szczegółowego Opisu Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Przeanalizowano również zgodność projektu systemowego z dokumentem Projekty Systemowe Powiatowych Urzędów Pracy w ramach PO KL Uwzględniono również inne dokumenty udostępnione przez powiatowy urząd pracy, w tym wnioski o dofinansowanie z lat , sprawozdania finansowe (wniosek o płatność wraz z załącznikami 1 i 2), a także inne zestawienia statystyczne dotyczące rynku pracy w powiecie ostrzeszowskim. W kolejnej części przedstawiono wyniki badania telefonicznego osób objętych wsparciem w ramach projektu systemowego w roku 2009, które ukończyły udział w projekcie najwcześniej 6 miesięcy wstecz od momentu badania. Na podstawie wywiadów przeprowadzonych na próbie 151 osób (111K i 40M), przedstawiono zmiany w ich sytuacji zawodowej, opinie na temat wsparcia oraz ocenę zadowolenia z udziału w projekcie. Najważniejsze wyniki przedstawiono w formie graficznej. W raporcie przedstawiono również 5/48

6 sprawozdanie z wywiadu indywidualnego z osobą do kontaktów roboczych, określoną we wniosku o dofinansowanie. Wywiad został zrealizowany w dniu r. oraz przeprowadzony w oparciu o dyspozycje do wywiadu indywidualnego zamieszczone w Założeniach do ewaluacji projektów systemowych powiatowych urzędów pracy, realizowanych w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Wywiad dotyczył między innymi kryteriów wyboru określonych instrumentów rynku pracy do przedmiotowego projektu systemowego, a także relacji pomiędzy wykonawcą projektu a uczestnikami oraz różnymi instytucjami otoczenia. Podczas rozmowy szczególną uwagę poświęcono problemom, jakie pojawiały się w trakcie realizacji projektu oraz sposobom ich rozwiązywania. Ostatnią część wywiadu poświęcono czynnikom sukcesu w realizacji projektów systemowych PO KL oraz barierom w jego realizacji. Kolejną część raportu poświęcono metodologii zastosowanej w ramach badania. Dokonano przedstawienia poszczególnych narzędzi badawczych, uzasadniając celowość ich wyboru, a także przedstawiając szczegóły realizacji badań. W przypadku analizy treści dokonano wyszczególnienia dokumentów i treści będących przedmiotem analizy. Przedstawiono sposób doboru próby badawczej do wywiadów CATI. Przedstawiono też uzasadnienie i sposób przeprowadzenia wywiadu indywidualnego z osobą wyznaczoną do kontaktów roboczych w ramach projektu systemowego PO KL. Końcową część raportu stanowią wnioski z badania oraz rekomendacje. Wnioski z badania zostały zebrane w formie tabelarycznej, jako odpowiedzi na przedstawione w części wprowadzającej pytania badawcze. Rekomendacje zostały zebrane w formie tabelarycznej, według wzoru Tabeli wdrażania rekomendacji, z uwzględnieniem wniosku, z którego wynika rekomendacja, adresata rekomendacji oraz proponowanego sposobu wdrożenia. Na podstawie dokonanej analizy wyodrębniono dwa kluczowe wnioski. Po pierwsze czynnikiem ryzyka mogącym w przyszłości mieć negatywy wpływ na jakość zarządzania projektami mogą być niewystarczające zasoby ludzkie przeznaczone do realizacji zadań w ramach projektu. W zakresie tym rekomenduje się uwzględnienie kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników we wniosku o dofinansowanie. Drugim zdiagnozowanym w trakcie ewaluacji problemem jest nieadekwatność szczegółowych kryteriów dostępu w projekcie do bieżącej struktury bezrobocia w powiecie. W związku z tym zarekomendowano możliwość doboru przez powiatowe urzędy pracy kryteriów dostępu do projektu systemowego odnośnie grupy docelowej, co może mieć wpływ na wzmocnienie aktywizacji osób bezrobotnych. Do raportu dołączono materiały dodatkowe: wzór ankiety wywiadu CATI, dyspozycje do wywiadu IDI oraz transkrypcję wywiadu indywidualnego. 6/48

7 3. Spis treści 1. PODSUMOWANIE STRESZCZENIE SPIS TREŚCI WPROWADZENIE CELE BADANIA KRYTERIA EWALUACYJNE PYTANIA BADAWCZE REZULTATY BADANIA ANALIZA DANYCH ZASTANYCH WYWIADY TELEFONICZNE (CATI) Z OSOBAMI, KTÓRE ZAKOŃCZYŁY UDZIAŁ (ZGODNIE Z ZAPLANOWANĄ ŚCIEŻKĄ WSPARCIA) W PROJEKCIE SYSTEMOWYM W 2009 R., CO NAJMNIEJ 6 MIESIĘCY PRZED UDZIAŁEM W BADANIU WYWIAD INDYWIDUALNY (IDI) Z OSOBĄ DO KONTAKTÓW ROBOCZYCH, OKREŚLONĄ WE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU SYSTEMOWEGO (Z 2009R.) REALIZOWANEGO W RAMACH PODDZIAŁANIA PO KL METODOLOGIA BADANIA ANALIZA DANYCH ZASTANYCH (DESK RESEARCH) WYWIADY TELEFONICZNE (CATI) Z OSOBAMI, KTÓRE ZAKOŃCZYŁY UDZIAŁ (ZGODNIE Z ZAPLANOWANĄ ŚCIEŻKĄ WSPARCIA) W PROJEKCIE SYSTEMOWYM W 2009 R., CO NAJMNIEJ 6 M-CY PRZED UDZIAŁEM W BADANIU WYWIAD INDYWIDUALNY (IDI) Z OSOBĄ DO KONTAKTÓW ROBOCZYCH, OKREŚLONĄ WE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU SYSTEMOWEGO (Z 2009R.) REALIZOWANEGO W RAMACH PODDZIAŁANIA PO KL WNIOSKI Z BADANIA ODPOWIEDZI NA PYTANIA BADAWCZE TABELA WDRAŻANIA REKOMENDACJI ZAŁĄCZNIKI WZÓR ANKIETY CATI DYSPOZYCJE DO WYWIADU INDYWIDUALNEGO Z OSOBĄ DO KONTAKTÓW ROBOCZYCH /48

8 4. Wprowadzenie 4.1 Cele badania Cel główny Głównym celem ewaluacji była ocena jakości projektu systemowego realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Ostrzeszowie w ramach Poddziałania PO KL oraz wpływu podejmowanych w ramach projektu działań na podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia jego uczestników. Cele szczegółowe: Cele szczegółowe zrealizowanego badania to: 1. ocena stopnia, w jakim cele projektu odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy, 2. ocena stopnia realizacji zamierzonych celów projektu, ocena sposobu zarządzania projektem oraz jego wdrażania, stopnia jakości współpracy z lokalnymi instytucjami, zaangażowanymi w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki , 3. identyfikacja barier i problemów związanych z realizacją projektu (w tym związanych z zarządzaniem projektami i ich wdrażaniem), 4. ocena sposobu doboru instrumentów rynku pracy pod kątem ich adekwatności do celów projektu, 5. ocena użyteczności oferowanego wsparcia z punktu widzenia uczestników projektu, 6. ocena trwałości działań podejmowanych w projekcie w okresie co najmniej 6 miesięcy od zakończenia przez uczestników udziału w projekcie. 4.2 Kryteria ewaluacyjne Kryteria ewaluacyjne, którymi kierowano się w trakcie realizacji badania to: 1. Trafność (adekwatność) rozumiana jako ocena sposobu doboru zastosowanych w projektach systemowych instrumentów pod kątem realizacji celów projektów systemowych PUP, celu Działania 6.1 PO KL, celów szczegółowych Priorytetu VI PO KL, celu szczegółowego nr 1 PO KL), a także ocena związku pomiędzy zdefiniowanymi celami a istniejącymi problemami społeczno-gospodarczymi, które 8/48

9 mają zostać rozwiązane dzięki interwencji EFS; 2. Skuteczność rozumiana jako stopień, w jakim wdrażane w projektach działania, poprzez wykorzystane instrumenty rynku pracy, przyczyniają się do realizacji celów projektów systemowych PUP, celu Działania 6.1, celów szczegółowych Priorytetu VI, celu szczegółowego nr 1 PO KL czyli w jakim stopniu zakładane cele projektu zostały zrealizowane; 3. Użyteczność rozumiana jako wpływ zaoferowanego wsparcia na poprawę sytuacji uczestników na rynku pracy, a także ocena, czy zmiany wywołane realizacją projektu są korzystne z punktu widzenia jego uczestników i do jakiego stopnia oddziaływanie projektów odpowiada potrzebom grupy docelowej; 4. Trwałość rozumiana jako użyteczność w dłuższym okresie czasu, a więc ocena czy i w jakim stopniu zmiany sytuacji zawodowej uczestników projektu, wywołane oddziaływaniem projektu są zauważalne w okresie co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie. 4.3 Pytania badawcze Aby zrealizować cele badania ewaluacyjnego, udzielono odpowiedzi na przedstawione poniżej pytania badawcze wynikające z zakresu przedmiotowego badania. Do pytań badawczych zostały przyporządkowane metody, za pomocą których zostaną zebrane niezbędne dane oraz został określony sposób analizy prowadzący do uzyskania odpowiedzi na postawione pytania. Opisane powyżej projektowanie przedstawia poniższa Tabela. Tabela 1. Pytania ewaluacyjne Lp Pytanie ewaluacyjne Kryterium ewaluacyjne 1. W jakim stopniu realizowane w projektach systemowych działania trafność przyczyniają się do realizacji celów (adekwatność) i wskaźników Poddziałania oraz Działania 6.1 i Priorytetu VI PO KL? Czy są zgodnie z programami promocji zatrudnienia i aktywizacji lokalnego rynku pracy, (zgodnie z art. 9, ust 1. pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy)? Proponowana metoda / technika badawcza analiza danych zastanych (desk research) 9/48

10 Lp Pytanie ewaluacyjne Kryterium ewaluacyjne Proponowana metoda / technika badawcza 2. Które instrumenty rynku pracy, stosowane w projektach skuteczność IDI, analiza danych systemowych są najbardziej skuteczne (najlepiej przyczyniają się zastanych (desk do realizacji celów, rezultatów i wskaźników projektów)? research) 3. Jakiego rodzaju problemów doświadczają beneficjenci systemowi w trakcie realizacji projektów systemowych w ramach Poddziałania PO KL? 4. Jakie działania podejmują PUP w celu rozwiązania pojawiających się problemów? Z kim się kontaktują? Jakie metody i sposoby wykorzystują w celu rozwiązania problemów? Gdzie poszukują informacji? Od kogo uzyskują ewentualną pomoc? 5. Jakie są potrzeby i oczekiwania uczestników projektów systemowych? skuteczność skuteczność użyteczność IDI IDI CATI, analiza danych zastanych (desk research) 6. W jakim stopniu projekty systemowe w Poddziałaniu PO KL są skutecznie zarządzane? skuteczność IDI, analiza danych zastanych (desk research) 7. Jak beneficjenci systemowi realizujący projekty w ramach Poddziałania PO KL oceniają współpracę przy realizacji projektu z innymi instytucjami lokalnymi, organizacjami pozarządowymi, a także IP/IP2 PO KL? skuteczność IDI 8. Czy i w jakim zakresie wsparcie udzielone uczestnikom w ramach projektów systemowych w ramach Poddziałania PO KL przyczyniło się do zmiany ich statusu na rynku pracy (uzyskali niezbędne kwalifikacje zawodowe, znaleźli i zdobyli zatrudnienie, podjęli dalsze kształcenie lub szkolenie w celu znalezienia pracy)? użyteczność analiza danych zastanych (desk research),cati 9. W jakim obszarze uczestnicy projektu odczuwają największe zmiany własnej sytuacji społeczno-zawodowej? Co dokładnie osiągnęli dzięki udziałowi w projekcie systemowym? Jak uczestnicy oceniają uzyskane wsparcie? 10. Dzięki zastosowaniu jakich instrumentów rynku pracy wsparcie udzielone w ramach projektu przyczyniło się do zmiany sytuacji społeczno-zawodowej uczestników projektu? użyteczność użyteczność CATI, analiza danych zastanych (desk research) CATI 10/48

11 Lp Pytanie ewaluacyjne Kryterium ewaluacyjne 11. Czy wsparcie uzyskane w ramach projektu minimum 6 miesięcy trwałość wcześniej jest nadal odczuwalne? Czy wg uczestników efekty wsparcia są trwałe (czy utrzymali zdobyte dzięki wsparciu projektowemu miejsca zatrudnienia, czy uzyskane kwalifikacje zawodowe są przez nich wykorzystywane w aktualnej pracy)? Proponowana metoda / technika badawcza CATI, analiza danych zastanych (desk research) SI PULS, SI SYRIUSZ 11/48

12 5. Rezultaty badania 5.1. Analiza danych zastanych Uzasadnienie realizacji projektu systemowego będącego przedmiotem niniejszego badania ewaluacyjnego bezpośrednio odnosi się do zapisów Priorytetu VI Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działania 6.1. Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie oraz Poddziałania Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie aktywności zawdowej osób bezrobotnych. Czynnikami charakteryzującymi powiat ostrzeszowski w kontekście działań projektu systemowego są: rosnące bezrobocie, w tym duża grupa osób z niskim wykształceniem i brakiem kwalifikacji zawodowych powyżej 45 r.ż., która utraciła pracę w związku z redukcją zatrudnienia w branży produkcyjnej i usługowej, osoby młode do 25 roku życia, które nie posiadają jeszcze odpowiedniego doświadczenia zawodowego oraz rolniczy charakter powiatu. Przedmiotowy projekt wpisuje się w realizację wszystkich celów szczegółowych Priorytetu VI PO KL 1. W Tabeli 2 zaprezentowano zestawienie poszczególnych celów szczegółowych Priorytetu VI PO KL z odpowiednimi zapisamu wniosku o dofinansowanie. Tabela 2. Cele PO KL i zgodne z nimi zapisy wniosku o dofinansowanie projektu Cel szczegółowy Priorytetu VI PO KL 1 Zwiększenie zasięgu oddziaływania Aktywnej Polityki Rynku Pracy Zapisy we wniosku o dofinansowanie Realne ograniczenie bezrobocia na terenie powiatu ostrzeszowskiego poprzez zastowanie różnych form wsparcia i aktywizacji zawodowej. Uczestniczyć w projekcie będzie 285 osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP Ostrzeszów, 162 uczestników ukończy staż zawodowy i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, 85 uczestników podniesie kwalifikacje zawodowe, po zakończeniu form wsparcia uczestnicy otrzymają pomoc w zakresie poszukiwania pracy. 1 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, s /48

13 2 Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób młodych 3 Zmniejszanie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (kobiet, osób długotrwale bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, osób bezrobotnych zamieszkujących na obszarach wiejskich) 4 Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób starszych 5 Zmniejszanie bezrobocia wśród osób bezrobotnych oraz rozwój przedsębiorczości Udział w projekcie zakończy co najmniej 89 osób w wieku lata. Udział w projekcie zakończą osóby znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, w tym 30 osób długotrwale bezrobotnych. Udział w projekcie zakończy 43 osób w wieku 45+. Trwałe zatrudnienie znajdzie 50,19% uczestników. 38 uczestników założy wsłasną działalność gospodarczą. Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 We wniosku o dofinansowanie projektu podkreślono udział osób po 45 roku życia oraz osób do 25 roku życia. W ten sposób projekt dobrze wpisuje się w Plan Działania na rok 2009 dla Priorytetu VI Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie wielkopolskim. W dokumencie tym, w szczegółowych kryteriach wyboru projektów Poddziałania PO KL uznano, że grupa w wieku 45+ została zidentyfikowana w województwie wielkopolskim jako szczególnie defaworyzowana na rynku pracy oraz że wsparcie w ramach projektu powinno zostać dostosowane do specyficznych potrzeb osób bezrobotnych w tym wieku. Projekt systemowy pn. Nowe perspektywy uwzględnił udział 15% osób reprezentujących tę grupę społeczną w ogóle uczestników projektu. Z danych Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrzeszowie na koniec stycznia 2009 roku (stan będący podstawą działań na rok 2009) wynika, że spośród grup będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, największy udział w grupie bezrobotnych stanowią mieszkańcy wsi. Pomimo, że we wniosku nie wskazano ogólnej liczby osób z tej grupy do objęcia wsparciem, spośród 178 uczestników, którzy rozpoczęli udział w projekcie w 2009 r., 107 osób (60% ogółu) pochodziło z terenów wiejskich. W ramach projektu systemowego założono, że co najmniej 31,2% ogółu beneficjentów ostatecznych stanowić będą osoby w wieku lata. Pozostaje to w zgodzie z danymi statystycznymi na koniec stycznia 2009 roku, z których wynika, że osoby te stanowiły wtedy 28,1% ogółu osób bezrobotnych w powiecie ostrzeszowskim. 13/48

14 Porównując dane dotyczące sytuacji na rynku pracy w grudniu 2008 i grudniu 2009 roku można zauważyć, że ogólna liczba osób bezrobotnych w tym okresie wzrosła prawie dwukrotnie (z 1184 do 2215 osób), a co za tym idzie liczba osób w poszczególnych grupach w szczególnej sytuacji na rynku pracy wzrosła. Znaczący jest wzrost udziału osób do 25 roku życia z 308 w 2008 roku do 581 w roku 2009, a także osób po 50 roku życia w ogólnej liczbie osób bezrobotnych z 241 do 362. Tabela 3. Liczba osób bezrobotnych z uwzględnieniem grup pozostających w szczególnej sytuacji na rynku pracy w latach ogółem Grudzień 2008 Grudzień 2009 udział w ogólnej liczbie udział w ogólnej liczbie bezrobotnych ogółem bezrobotnych Ogółem ,0% ,0% Kobiety ,9% ,6% do 25 roku życia ,0% ,2% długotrwale bezrobotni ,9% ,9% Powyżej 50 roku życia ,4% ,3% Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Z analizy danych statystycznych zgromadzonych w sprawozdaniach o rynku pracy przekazywanych przez Powiatowy Urząd Pracy do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że założenia projektu systemowego odpowiadają specyfice rynku pracy powiatu ostrzeszowskiego. Analiza porównawcza zapisów Szczegółowego Opisu Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz zapisów wniosku o dofinansowanie pokazuje, że projekt odpowiada celom Poddziałania Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych. Działania przedmiotowego projektu systemowego odpowiadają wyszczególnionym tam typom realizowanych operacji, tj. instrumentów i usług wymienionych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.), jak również definicji beneficjentów ostatecznych wymienionej w Szczegółowym Opisie Priorytetów PO KL Poddziałania 6.1.3, tj. osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotne, w tym w szczególności osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, wymienione w art. 49 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm) 2. 2 Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, s /48

15 Z analizy treści dokumentu Projekty Systemowe Powiatowych Urzędów Pracy w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki wynika, że przedmiotowy projekt odpowiada założeniom dotyczącym projektów systemowych wyszczególnionym w tym dokumencie. Analiza dokumentów nie wykazała również, aby działania na etapie przygotowania, realizacji i rozliczenia wniosków były niezgodne z zasadami określonymi w wyżej wymienionym dokumencie 3. Wniosek o dofinansowanie, jak również wnioski o płatność zostały sporządzone zgodnie z instrukcjami zawartymi w załącznikach do ww. dokumentu. Wykres 1. Założona we wniosku o dofinansowanie projektu ilość osób z podziałem na poszczególne formy wsparcia. Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Projekt systemowy należy również uznać za adekwatny w odniesieniu do potrzeb lokalnego rynku pracy, jeśli chodzi o strukturę wsparcia poszczególnych osób w zależności od zastosowanych instrumentów rynku pracy. Jak można zauważyć na Wykresie 1, największa grupa uczestników została objęta wsparciem w zakresie staży u pracodawców. Jednym z głównych celów i zadań opisanych w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Ostrzeszowskiego na lata jest Ograniczenie bezrobocia poprzez aktywizację zawodową mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży wchodzącej na rynek pracy. Poza szkoleniami, duży nacisk został również położony na dotacje dla nowo powstających przedsiębiorstw. Jest to również zgodne z celem i zadaniem powiatu ostrzeszowskiego - 3 Projekty Systemowe Powiatowych Urzędów Pracy w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 15/48

16 Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości w celu tworzenia nowych miejsc pracy, wspieranie działań gmin w tym zakresie opisanego w Planie Rozwoju Lokalnego Powiatu Ostrzeszowskiego na lata Założenie, że ponad połowa beneficjentów projektu otrzyma możliwość odbycia staży u pracodawców, a kolejne 85 osoby udziału w szkoleniach zawodowych, jest uzasadnione sytuacją na rynku pracy powiatu ostrzeszowskiego z punktu widzenia publicznych służb zatrudnienia w powiecie. Z danych statystycznych PUP wynika, że osoby bez doświadczenia zawodowego stanowią w powiecie ostrzeszowskim ponad 1/2 ogółu osób bezrobotnych. Na koniec 2008 roku stanowiły one 54,1% ogółu bezrobotnych, zaś na koniec 2009 roku 51,9%. Natomiast osoby bez kwalifikacji zawodowych na koniec 2008 roku stanowiły 19,3% ogółu, natomiast w grudniu 2009 roku 18,5% ogólu bezrobotnych pozostających w rejestrach PUP w Ostrzeszowie. W 2009r. udział w projekcie systemowym Nowe perspektywy realizowanym przez Powiatowy Urząd Pracy w Ostrzeszowie zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia zakończyło 194 uczestników (135 kobiet i 59 mężczyzn), 4 osoby przerwały, a 61 osób kontynuuje udział w projekcie w 2010r.. Wykres 2 prezentuje wartości wskaźników jakie osiągnięto w projekcie, w porównaniu do zaplanowanych we wniosku o dofinansowanie. Liczba uczestników osiągnięta w projekcie zaprezentowana na wykresie dotyczy osób, które rozpoczęły udział w projekcie w 2009r. Udział w projekcie rozpoczęło 178 uczestników, 5 osób powróciło ponownie do projektu, a 102 osoby (w tym 21 osób tylko płatność) kontynuowały udział w projekcie z 2008 r. Wykres 2. Wartości wskaźników zaplanowanych do wartości osiągniętych w 2009r. Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów /48

17 Podsumowując należy stwierdzić, że projekt systemowy realizowany w roku 2009 w powiecie ostrzeszowskim spełnia kryteria adekwatności wobec ogólnopolskich dokumentów programowych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, a także wpisuje się w bieżący stan wiedzy na temat problemów rynku pracy powiatu ostrzeszowskiego. W ramach badania ewaluacyjnego dokonano również analizy sprawozdania PUP z wykonania tzw. twardych i miękkich rezultatów projektu systemowego realizowanego w 2009 roku. Analiza 4 rezulatów miękkich wykazała wysoką, wynoszącą 61,85% efektywność zatrudnieniową projektu, mierzoną na 6 miesięcy po zakończeniu przez beneficjenta udziału w projekcie (82 osoby podjęły pracę, a 38 osób założyło własną działalność gospodarczą). Najwyższą efektywność zatrudnieniową osiągnięto wśród odbiorców dotacji wszyscy rozpoczęli własną działalność gospodarczą. Efektywność zatrudnieniowa staży, przygotowań zawodowych oraz szkoleń wyniosła nieco ponad 40%. Analiza rezultatów projektu systemowego realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Ostrzeszowie wykazała również osiągnięcie szeregu miękkich rezultatów projektu wśród jego beneficjentów 5. Ponad 66% beneficjentów stwierdziło, że w wyniku udziału w różnych formach wsparcia, wzrosło ich poczucie we własne możliwości. Na 151 osoby, które wzięły udział w badaniu, 117 stwierdziło, że ich aktywność w poszukiwaniu zatrudnienia wzrosła, a 102 uznały, że lepiej radzi sobie w życiu zawodowym. Badając postęp finansowy realizacji projektu, analiza dokumentów finansowych wskazała, że wartość dofinansowania projektu w 2009 r. wynosiła ,40zł. Zgodnie z założeniami projektu, środki te podzielono następująco: kwota ,38 zł na zadanie 1 Dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, kwota ,76 zł na zadanie 2 Staż zawodowy, kwota 5.434,51 zł na zadanie 3 Przygotowanie zawodowe, kwota ,75 zł na zadanie 4 Szkolenia zawodowe. Realizacja projektu systemowego w 2009 r. wyniosła 99,99%. 4 Monitoring do 6 miesięcy od ukończenia uczestnictwa w projekcie przeprowadzono na grupie 194 uczestników 5 Analiza rezultatów miękkich wśród uczestników projektu w 2009 roku przeprowadzona na podstawie 151 wywiadów CATI z uczestnikami 17/48

18 5.2 Wywiady telefoniczne (CATI) z osobami, które zakończyły udział (zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia) w projekcie systemowym w 2009r., co najmniej 6 miesięcy przed udziałem w badaniu. W ramach badania ewaluacyjnego przeprowadzono 151 wywiady z uczestnikami projektu systemowego (77,8% ogółu uczestników) realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Ostrzeszowie. Operatem badania była baza beneficjentów projektu systemowego w roku Przeprowadzono wywiady z 111 kobietami i 40 mężczyznami. Większość osób badanych to osoby młode. 48,3% (73 badanych) stanowiły osoby w wieku lata, 34 respondentów (22,5%) to osoby w wieku lata, natomiast 10,6% stanowiły osoby między 35 a 44 rokiem życia. Zgodnie z planowaną strukturą beneficjentów projektu 16,6 % respondentów to osoby w wieku lata, a natomiast 3 osoby znajdowały się w grupie wiekowej lat. Tylko 12,6% badanych osób decyzję o udziale w projekcie systemowym podjęło po konsultacjach z innymi osobami. Reszta zdecydowała o tym samodzielnie. Wystąpiły drobne różnice w podziale na płeć. W grupie osób, które decyzję o udziale w projekcie skonsultowały z innymi osobami, 63,2% stanowią kobiety. Ponad połowa (59,6%) badanych osób brała udział w projekcie systemowym dłużej niż 3 miesiące. Osoby, które uczestniczyły w nim miesiąc lub krócej, stanowiły 28,5% badanych, zaś pozostałe 9,9%. 3 osoby nie odpowiedziały na to pytanie. Długotrwałość wsparcia zależy od pomocy jaką uczestnicy otrzymali podczas trwania projektu. 83,3% osób, które brały udział w projekcie systemowym dłużej niż 3 miesiące, to uczestnicy staży i przygotowań zawodowych w miejscu pracy 11,9% to osoby biorące udział w szkoleniach zawodowych i takie, które otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej. 76,7 % kobiet uczestniczących w projekcie otrzymywało wsparcie trwające dłużej niż 3 miesiące (wśród mężczyzn było 23,3% takich osób). 36 badanych osób stwierdziło, że wsparcia w ramach projektu systemowego udzielano im w 2008 i 2009 roku. Wszystkie badane osoby stwierdziły, że uczestniczyły w projekcie w 2009 roku. Przystępując do projektu systemowego, wszystkie badane osoby były zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne. W ramach badania pytano te osoby o ich aktualną sytuację zawodową. Na Wykresie 3 przedstawiono wyniki badań. 18/48

19 Wykres 3. Aktualna sytuacja zawodowa uczestników projektu systemowego w podziale na płeć (w proc.); n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów ,7% z tych osób jest obecnie zatrudniona, a 21,2% prowadzi własną działalność gospodarczą. W sumie 64,9% osób objętych badaniem ma pracę. 63,6% osób obecnie zatrudnionych ukończyło w ramach projektu staże. Równocześnie, 13,2% badanych osób jest nadal zarejestrowanych w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne, a 13,9% - zarejestrowane jako osoby poszukujące pracy. Zmiany statusu zawodowego uczestników projektu systemowego są pozytywne. Widoczny jest zdecydowanie większy procentowo udział mężczyzn wśród osób, które rozpoczęły prowadzenie własnej działalności gospodarczej (67,7% spośród nich odpowiedziało tak podczas wywiadu telefonicznego), natomiast 46,8% spośród badanych kobiet jest obecnie zatrudnionych. Z kolei wśród osób zarejestrowanych w urzędzie pracy jako bezrobotne lub poszukujące pracy kobiety stanowią 92,7%. Spośród badanych osób posiadających nadal status osoby bezrobotnej, największą część stanowią długotrwale bezrobotni (posiadający ten status dłużej niż 12 miesięcy) 65 %. Kobiety objęte badaniem w przeciwieństwie do mężczyzn stanowią zdecydowaną większość wśród osób długotrwale bezrobotnych. Mniejszą część stanowią osoby bezrobotne od 7 do 12 miesięcy - również 10,0% badanych. Osoby pozostające w rejestrze PUP krócej niż 6 miesięcy 30%. Oznacza to, że działania w ramach projektu systemowego okazały się 19/48

20 najbardziej efektywne wobec osób krótkotrwale bezrobotnych. Największa część badanych osób uczestniczyła w ramach projektu systemowego w stażach. Odpowiedziało tak 73 osoby spośród 151 objętych badaniem. Na udział w szkoleniu wskazało 47 osób, a otrzymanie środków na podjęcie działalności gospodarczej 31 badanych. Dwie osoby wskazały na ukończenie przygotowań zawodowych. Z badań wynika, że 2 osoby skorzystały z podwójnego wsparci w ramach projektu. Struktura badanych w dużym stopniu odzwierciedla strukturę uczestników projektu systemowego, w związku z czym opinie badanych o udzielonym wsparciu w ramach poszczególnych form dają przybliżony obraz opinii wszystkich uczestników, również tych, którzy nie wzięli udziału w badaniu telefonicznym. Podział uczestników pod względem kryterium płci i rodzaju wsparcia przedstawia Wykres 4. Wykres 4. Liczba uczestników w podziale na rodzaj wsparcia i płeć; n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Stażem objęto dużo więcej kobiet niż mężczyzn. W podobnej proporcji kobiety uczestniczyły w szkoleniach zawodowych. Natomiast jedynie 10 kobiet zdecydowało się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Potwierdza to fakt, że kobiety rzadziej niż mężczyźni podejmują ryzyko prowadzenia własnej firmy. Kolejnym aspektem przeprowadzonego badania było określenie wpływu udzielonego wsparcia na zmiany w życiu zawodowym uczestników projektu. Wyniki zaprezentowano na Wykresie 5. 20/48

21 Wykres 5. Wpływ udzielonego wsparcia na zmiany w życiu zawodowym w podziale na formy (w proc.); n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Na pytanie o to, czy udzielone wsparcie przyczyniło się do zmian w życiu zawodowym uczestników, odpowiedzi respondentów były zróżnicowane. Osoby, które ukończyły przygotowania zawodowe stwierdziły, iż udzielone wsparcie w 100% wpłynęło na ich życie zawodowe. Następnie najbardziej zgodne były osoby, które otrzymały dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej. 93,5% z nich stwierdziło, że wpłynęło to na ich sytuację zawodową, w przypadku staży odpowiedziało tak 74,0% ankietowanych. Najniższy wpływ na sytuację zawodową zanotowano wśród uczestników szkoleń. 40,4% osób uczestniczących w tej formie wsparcia uznało, że ukończenie szkolenia wpłynęło na ich życie zawodowe, a równocześnie nieco większa część badanych uznała, iż ukończenie szkolenia nie miało żadnego wpływu. Na Wykresie 6 zaprezentowano w podziale na płeć zmiany w życiu zawodowym po dzielonym wsparciu. Wykres 6. Wpływ udzielonego wsparcia na zmiany w życiu zawodowym w podziale na płeć (w proc.); n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów /48

22 Poproszeni o ocenę skuteczności poszczególnych form wsparcia w ramach projektu systemowego w skali od 1 do 5, respondenci ogólnie ocenili tę skuteczność wysoko. Średnio dotacje zostały ocenione na 4,4; szkolenia i staże na 4,2. Objęci badaniem najczęściej stwierdzali, że w porównaniu z sytuacją przed udziałem w projekcie, ich sytuacja zawodowa poprawiła się. 24,5% badanych stwierdziło, że obecnie jest lepiej, a 23,8% - twierdzi że jest zdecydowanie lepiej. 11,3% uznało, że ich sytuacja zawodowa pozostała bez zmian. Jedna osoba odczuła pogorszenie swojej sytuacji zawodowej. 7,3% nie potrafiło wyrazić swojego zdania. 49 osób nie udzieliło żadnej odpowiedzi na to pytanie. Mężczyźni zdecydowanie bardziej niż kobiety odczuli poprawę sytuacji zawodowej (40,5% kobiet i 70,0 % mężczyzn). Poprawę swojej sytuacji zawodowej odczuwają nie tylko osoby, które znalazły zatrudnienie, ma na taką ocenę również wpływ wzmocnienie motywacji i poczucia własnej wartości w związku z udziałem w projekcie. Znajduje to potwierdzenie w odpowiedziach na pytanie o to, czy po zakończeniu udziału w projekcie PUP uczestnik lepiej radzi sobie w życiu zawodowym niż po przystąpieniu do projektu. Aż 65,6% badanych stwierdziło, że tak. 18,5% stwierdziło, że nie ma takiego odczucia, a 15,9% nie miało zdania. Skłonność do pozytywnej opinii na ten temat była podobna zarówno w przypadku mężczyzn (67,5%) jak i kobiet (67,6%). Z badania wynika, że pomoc zaoferowana beneficjentom w ramach projektu systemowego była wystarczająca. Potwierdziło to 87,4% badanych. Osoby, które uznały, że pomoc była niewystarczająca (w równiej mierze kobiety i mężczyźni), na pytanie o to, czego brakowało, wskazywały zdecydowanie na: brak ofert pracy/praktyki po ukończonym szkoleniu, zbyt krótki okres trwania szkolenia, dyskryminacja wiekowa (szkolenie), zbyt mało środków finansowych (dotacja), nieodpowiednia firma (staż), brak kontynuacji pracy po ukończonym szkoleniu. Następnie uczestników badania poproszono o wskazanie mocnych stron projektu. Wyniki zaprezentowano na Wykresie 7. 22/48

23 Wykres 7. Mocne strony projektu (w proc.); n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Wśród najmocniejszych stron projektu systemowego, na pierwszym miejscu w opinii badanych znalazła się dobra współpraca z urzędem pracy. 35,8% respondentów uznało to za mocną stronę projektu. 17,9%, badanych uznało, że mocną stroną projektu był ciekawy sposób realizacji projektu, 7,9% właściwy termin realizacji projektu, a 8,6% dobre miejsce realizacji projektu. 31,1% badanych wskazało inne mocne strony projektu. 1,3% respondentów stwierdziło, że projekt nie miał mocnych punktów. Tabela 4. Mocne strony projektu wg ankietowanych. Współpraca z PUP Ciekawy sposób realizacji Dobre miejsce realizacji Inne dobry kontakt, fachowa obsługa, konkretna informacja, pomoc w wypełnianiu dokumentów, miła atmosfera ciekawy kurs, kompetentny wykładowca, ciekawy program zajęć, ciekawy cały projekt, program, z którym uczestnik nie miał wcześniej do czynienia, staż u odpowiedniego pracodawcy, niedaleko od miejsca zamieszkania, przygotowanie do pracy w ośrodku, po stażu otrzymano kontakt z ludźmi, wynagrodzenie, zdobycie doświadczenia, uzyskanie środków na działalność gospodarczą, możliwość odbycia stażu, możliwość przyuczenia do zawodu, możliwość odbycia praktyki propozycję zatrudnienia samodzielne wybranie stażu Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Na pytanie o słabe punkty projektu, respondenci w większości (72,8%) wyrazili opinię, że projekt nie miał słabych punktów. Zdecydowana większość nie była w stanie wskazać, 23/48

24 które elementy projektu nie spełniły ich oczekiwań. Jedynie 4 osoby uznały, że projekt jest realizowany w mało ciekawy sposób, kolejne 3, że była trudna współpraca z pracownikami PUP oraz 2 osoby wskazały na niewłaściwe miejsce realizacji. Dla 2 osób w projekcie było za mało zadań, a 4 wskazały na niewłaściwy termin realizacji. 18,50% osób wśród innych słabych stron projektu wskazało brak gwarancji zatrudnienia po stażu, nie dobre jedzenie/ catering, trudną współpracę z pracodawcą, niskie zarobki, czy biurokrację. Wykres 8. Korzyści z uczestnictwa w projekcie systemowym w podziale na płeć (w proc.); n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Na pytanie o to, co miało największe znaczenie dla uczestników w projekcie systemowym, badani najczęściej wskazywali na wzrost własnych kwalifikacji i umiejętności. Odpowiedź tę wybrało 33,8% respondentów. 29 osób (19,2%) odbiorcy dotacji stwierdziło zgodnie z oczekiwaniami, że największe znaczenie miało dla nich zdobycie środków na założenie własnej firmy. Kolejna grupa respondentów za najważniejszą korzyść uznała możliwość nawiązania kontaktów z pracodawcami. Pozostałe odpowiedzi uzyskały mniejszą liczbę wskazań, co wyraźnie pokazuje, że uczestnicy dostrzegają bardzo realne korzyści wynikające z udziału w projekcie: wiedzę, kwalifikacje, wsparcie finansowe oraz kontakty z pracodawcami. Następne uczestnicy projektu wypowiadali się m.in. w kwestiach, czy dzięki udziałowi 24/48

25 w projekcie znaleźli pracę, założyli firmę, podnieśli kwalifikacje lub nauczyli się samodzielnie szukać pracy. Wyniki zaprezentowano na Wykresie 9. Wykres 9. Zgoda na stwierdzenia dot. projektu systemowego w podziale na płeć (w proc.); n=151 Źródło: badanie ewaluacyjne, PUP Ostrzeszów 2010 Wnioski zawarte na Wykresie 9 znajdują potwierdzenie w kolejnym pytaniu kwestionariusza badawczego, w którym zapytano, czy badani zgadzają się z szeregiem stwierdzeń odnoszących się do sytuacji zawodowej uczestnika w związku z udziałem w projekcie systemowym urzędu pracy. Najwięcej osób (88,1% biorących udział w badaniu) zgodziło się z tym, że dzięki udziałowi w projekcie podwyższyli kwalifikacje, a 77,5% uznało, że dzięki udziałowi w projekcie nauczyło się samodzielnie poszukiwać pracy. 58,9% badanych dzięki udziałowi w projekcie znalazło pracę, a 21,9% - otworzyło własną firmę. Jednocześnie, spora grupa osób, bo 31,1% ogółu zgodziła się z opinią, że od projektu urzędu pracy bardziej skuteczna jest pomoc rodziny i znajomych. 25/48

26 5.3. Wywiad indywidualny (IDI) z osobą do kontaktów roboczych, określoną we wniosku o dofinansowanie projektu systemowego (z 2009r.) realizowanego w ramach Poddziałania PO KL. Wywiad indywidualny został przeprowadzony dnia r. w siedzibie Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrzeszowie. Informacji udzielała osoba decyzyjna w projekcie Dyrektor PUP oraz Specjalista ds. Programów odpowiedzialny za zarządzanie i nadzorowanie realizacji projektu systemowego w 2009r. Struktura wywiadu oparta była na dyspozycjach do wywiadu indywidualnego zamieszczonych w Założeniach do ewaluacji projektów systemowych powiatowych urzędów pracy, realizowanych w ramach Poddziałania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W ważnych z punktu widzenia procesu ewaluacji kwestiach tematyka rozmowy wykraczała bądź doprecyzowywała problemy uwzględnione w dyspozycjach. Pierwsza część rozmowy dotyczyła kryteriów i uzasadnienia wyboru do przedmiotowego projektu systemowego określonych instrumentów i usług rynku pracy. Powiatowy Urząd Pracy w 2009 roku korzystał z 4 form wsparcia spośród dostępnych w ramach projektu systemowego. Poza stażami, przygotowaniami zawodowymi, szkoleniami oraz dotacjami, realizowano dodatkowo poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy. Dobór instrumentów oraz alokacja środków na poszczególne rodzaje wsparcia dokonywane były na podstawie przeprowadzonych rozmów pośredników pracy oraz doradców zawodowych z osobami bezrobotnymi pozostającymi w rejestrze PUP oraz rejestrującymi się po raz pierwszy. Na pytanie o to, które z instrumentów wsparcia zastosowanych w projekcie systemowym sprawdziły się najlepiej, rozmówca wskazał na środki na podjęcie działalności gospodarczej z tego względu, że stanowią stuprocentową efektywność. Ponadto osoby, które rozpoczęły działalność nadal pozostają na rynku pracy, a po pewnym czasie same zatrudniają kolejne osoby bezrobotne. Sposób pracy z klientem rozmówcy przedstawili na podstawie procedury rejestracji osoby bezrobotnej. Przy wypełnianiu karty rejestrowej klient PUP określa formy wsparcia którymi byłby zainteresowany, następnie w dniu rejestracji kierowana jest ona na indywidualną rozmowę z doradcą zawodowym. Doradca zawodowy zakłada osobie bezrobotnej Kartę usług doradczych, w której oznacza, jakimi formami wsparcia dana osoba jest zainteresowana. Dodatkowo w rozmowie uczestniczy pośrednik pracy, który przedstawia ogólną sytuację na rynku pracy, aktualne oferty pracy oraz prezentuje pracodawców, do których młody człowiek może pójść na rozmowę kwalifikacyjną. Po wizycie osoby bezrobotnej u pracodawcy, w przypadku wsparcia w postaci stażu, składa on już wniosek z wyszczególnieniem 26/48

27 konkretnej osoby na staż. Kolejną formą wsparcia są szkolenia zawodowe. Są one realizowane w oparciu o roczny Plan szkoleń. Szkolenia pozwalają osobom bezrobotnym na nabycie bądź uzupełnienie kwalifikacji zawodowych poszukiwanych przez pracodawców. Najbardziej interesującą formą wsparcia są dotacje. Osoby przedsiębiorcze mają możliwość pozyskania środków finansowych na podjęcie własnej działalności gospodarczej. Dla tych osób PUP Ostrzeszów organizuje spotkania informacyjne z przedstawicielami różnych instytucji, m.in. z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego, Urzędu Miasta i Gminy. Każdy przedstawiciel przekazuje przyszłym przedsiębiorcom zakres informacji ze swojej działki. Kontakty i relacje pomiędzy uczestnikiem a urzędem zostały ocenione na dobrym poziomie. Przepływ informacji odbywał się bez zastrzeżeń. Bezpośrednio polegał on na przekazywaniu przez pracowników PUP doradców zawodowych oraz pośredników pracy - informacji o możliwościach wsparcia osób bezrobotnych. PUP zamieszczał również ogłoszenia w lokalnej prasie, kolportował ulotki na terenie swojej siedziby oraz zamieszczał informacje na stronie urzędu. Rozmówczyni oceniła, że środki finansowe, jakimi dysponował urząd pracy w projekcie systemowym w 2009 roku nie były wystarczające, braki finansowe zauważono zarówno w zakresie staży, szkoleń zawodowych, jak i jednorazowego wsparcia na działalność gospodarczą (zainteresowanie było wyższe niż przeznaczone środki). Z wywiadu indywidualnego wynika, że urząd pracy w Ostrzeszowie dysponuje coraz mniejszymi zasobami lokalowymi do realizacji projektu, ponieważ ilość osób bezrobotnych zwiększa się. Gdyby była możliwość wydzielenia pomieszczeń na potrzeby projektu systemowego, znacznie ułatwiło by to jego realizację. Osoba decyzyjna w projekcie wskazała również, że występują problemy z zasobami ludzkimi. W przypadku mniejszego urzędu pracy, jakim jest PUP w Ostrzeszowie, nie było możliwym stworzenie odrębnego zespołu zarządzającego projektem. Jest jeden specjalista ds. programów, natomiast pozostałe zadania zostały rozproszone pomiędzy pozostałych pracowników merytorycznych. Pracownicy urzędu realizują projekt systemowy poprzez włączanie jego zadań do pozostałych działań, za które są odpowiedzialni. Większość pracowników jest zaangażowana w realizację projektu systemowego. Rozwiązaniem takiej sytuacji byłoby stworzenie zespołu zarządzającego projektem finansowanego w ramach realizowanego projektu. Pomimo tych trudności, wszystkie działania projektu realizowane w 2009 roku zostały wykonane terminowo. Specjalista ds. programów czuwał nad prawidłowymi przebiegiem projektu, zgodnie z harmonogramem. Kolejna część wywiadu indywidualnego była poświęcona problemom, które pojawiały się podczas realizacji projektu systemowego i działaniom, jakie podejmowano, aby im zaradzić. 27/48

28 Rozmówcy stwierdzili, że realizacja projektu w 2009 roku nie przyniosła większych problemów. Wśród problemów o mniejszym znaczeniu, wyróżniono przerwania staży, ale przy tej formie jest to sytuacja nie do uniknięcia. W takim przypadku konieczne było zrekrutowanie kolejnych osób. Zawsze istnieje możliwość zwiększenia liczby uczestników, natomiast nie w drugą stronę. W przypadku powstania oszczędności na tej formie wsparcia, zachodziła konieczność przesunięć na inne zadania planowane w budżecie. Specjalista ds. programów ocenia pozytywnie współpracę z Wielkopolskim Wojewódzkim Urzędem Pracy przy realizacji projektu systemowego. WUP jest instytucją, która służy pomocą przy rozwiązywaniu bieżących problemów pojawiających się przy realizacji projektu. Ostrzeszowski Urząd Pracy posiada własnego opiekuna w WUP od strony rzeczowej oraz finansowej. Współpraca układa się bez zastrzeżeń. Dotychczas projekt systemowy Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrzeszowie realizowany był samodzielnie. Najważniejszymi partnerami nieformalnymi przy realizacji tego projektu byli przede wszystkim Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Urząd Skarbowy oraz Urząd Miasta. Instytucje te organizują nieodpłatne szkolenia dla osób zainteresowanych otwarciem działalności gospodarczej. Z przeprowadzonej rozmowy wynika, że pomoc udzielana przez wymienione w rozmowie instytucje ma charakter nieformalny. PUP współpracuje również z instytucjami szkoleniowymi, które organizują szkolenia dla osób bezrobotnych (wybór instytucji na podstawie zapytania ofertowego). Współpraca przebiegała bez zastrzeżeń. Głównym czynnikiem sukcesu przy realizacji projektów systemowych jest zdaniem specjalisty ds. programów dobra znajomość lokalnego rynku pracy oraz potrzeb osób bezrobotnych niezbędnych do napisania dobrego projektu, a następnie jego prawidłowej realizacji. Odpowiedni dobór wsparcia dla wyselekcjonowanej grupy osób bezrobotnej zagwarantuje zrealizowanie złożonych celów projektu. Dyrektor PUP wskazała, jakie lokalne problemy społeczne można rozwiązać dzięki realizacji projektów systemowych, a także podkreśliła jak ważne są dodatkowe fundusze. Zdaniem rozmówczyni projekt systemowy zasila środki PUP dzięki czemu możliwa jest aktywizacja większej liczby osób oraz zmniejszenie bezrobocia w powiecie. Projekt systemowy gwarantuje niezależnie od poziomu finansowania wsparcie na kolejne lata, w przeciwieństwie do projektów konkursowych. PUP posiada informację o wysokości dofinansowania w projekcie systemowym, a zakontraktowanie tych środków jest pewne. Jeżeli chodzi o projekty konkursowe, procedura wydłuża się w czasie. Dodatkowo istnieje realne zagrożenie braku możliwości pozyskania dodatkowych środków na działalność. W rozmowie zapytano również o istnienie problemów, których pomimo realizacji projektu systemowego, nie udało się rozwiązać. Osoba decyzyjna wskazała na fakt, iż projekt 28/48