NATALIA KOWALSKA, DANUTA SAMEK. Język rosyjski dla uczniów szkoły podstawowej. Poradnik metodyczny dla nauczyciela

NATALIA KOWALSKA, DANUTA SAMEK Język rosyjski dla uczniów szkoły podstawowej Poradnik metodyczny dla nauczyciela

Projekt okładki: Adam Olchowik Redaktor prowadzący: Danuta Samek Konsultacja metodyczna: Bożena Jaskulska ISBN 83-7141-652-0 Wydawnictwo REA sj., Warszawa 2006 01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 9/11 tel. 022 631 94 23, 022 632 68 82, 022 632 69 03 fax: 022 632 21 15 http://www.rea-sj.pl e-mail: handlowy@rea-sj.pl Wszystkie prawa zastrzeżone. Zakaz publikowania bez zgody Wydawcy zarówno całości, jak i fragmentów bez względu na technikę reprodukcji. Skład: TYRSA Sp. z o.o. 03-614 Warszawa, ul. Kościeliska 7 tel. 022 679 95 47

Spis treści WSTĘP................................... 5 A. MOJE ZACZAROWANE ABECADŁO................... 5 B. PODSTAWOWE ZASADY PRACY Z PODRĘCZNIKIEM............ 6 C. PREZENTACJA STAŁYCH ELEMENTÓW LEKCJI, WEDŁUG KURSU МОЯ ВОЛШЕБНАЯ АЗБУКА...................... 8 REALIZACJA PROGRAMU NAUCZANIA JĘZYKA ROSYJSKIEGO. KLASA 4...... 10 PROPOZYCJA REALIZACJI WYBRANYCH LEKCJI. KLASA 4............ 51 REALIZACJA PROGRAMU NAUCZANIA JĘZYKA ROSYJSKIEGO. KLASA 5...... 64 PROPOZYCJA REALIZACJI WYBRANYCH LEKCJI. KLASA 5............ 96 REALIZACJA PROGRAMU NAUCZANIA JĘZYKA ROSYJSKIEGO. KLASA 6...... 122 PROPOZYCJA REALIZACJI WYBRANYCH LEKCJI. KLASA 6............ 157 UROZMAICAMY LEKCJE JĘZYKA ROSYJSKIEGO................. 165 PREZENTACJE CZYLI KOMPUTER NA LEKCJI JĘZYKA ROSYJSKIEGO....... 172 WYKAZ ĆWICZEŃ NA ROZUMIENIE ZE SŁUCHU АУДИРОВАНИЕ......... 177 GRY. KLASA 5, 6.............................. 185

Wstęp Non scholae, sed vitae discimus! Uczymy się nie dla szkoły, ale dla życia! Мы учимся не для школы, а для жизни! Jednym z filarów europejskiego sposobu postrzegania świata jest respektowanie wartości uniwersalnych wolności i demokracji. Są one definiowane poprzez pryzmat doświadczeń narodów i państw Europy. Zasada jedności w wielości zawsze wymagała ogromnej pracy, i nadal też stanowi przestrzeń poszukiwań. Odzwierciedleniem tego procesu jest, między innymi, prawo jednostki do wszechstronnego rozwoju, do pełnej i profesjonalnej oferty edukacyjnej, wolności dostępu do informacji i nabywania umiejętności korzystania z niej. Wynikiem tych działań jest możliwość ponadgranicznego porozumiewania się, zwłaszcza w dominującej dziś łączności internetowej. W przestrzeni kultury, edukacji oraz informacji nie ma języków lepszych i gorszych, przyjaznych i nieprzyjaznych. Są natomiast języki, znajdujące się w ofercie współczesnego systemu edukacji, nauczane przez kadrę wykwalifikowanych nauczycieli, na poziomie gwarantującym sukces dydaktyczny. A. Moje zaczarowane abecadło Propozycja kompletu dydaktycznego Моя волшебная азбука (Moje zaczarowane abecadło) skonstruowana jest na podstawie przemyśleń, dotyczących nauczania języka w ogóle, w tym także języka innego niż ojczysty. Rozpoczęcie nauki języka obcego bez względu na trendy i zmieniające się społeczne zapotrzebowanie jest dla uczniów pierwszym (często nieuświadomionym jeszcze) spotkaniem z inną społecznością, z inną kulturą, z krajem języka nauczanego. Spotkanie to odbywa się poprzez język, w procesie jego profesjonalnej prezentacji, w ustalonym trybie pracy, w przyjętych sposobach przekazu i utrwalania wiedzy. Моя волшебная азбука zalicza się do opracowań dydaktycznych preferujących m.in. podejście komunikacyjne w edukacji językowej. Został on przygotowany dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej. Umożliwia zatem 11-letnim uczniom rozpoczęcie nauki języka, z której efektów będą mogli później korzystać w sposób bardziej świadomy i zgodny z ich potrzebami. 5

Jednym z założeń, określającym cele kształcenia na etapie II (patrz: autorski program nauczania, str. 14) jest jednoczesne kształtowanie czterech sprawności językowych w okresie trzech lat nauki. Słyszenie, czytanie, mówienie i pisanie to sprawności, które są równoznaczne z nabywaniem zdolności korzystania z nowych źródeł informacji. Warto zatem, zaczynając od А, Б, В, Г, Д..., rozbudzać w uczniach przekonanie, że współuczestniczą w procesie ciekawym i przydatnym, a najważniejsze, że uczą się dla siebie! B. Podstawowe zasady pracy z podręcznikiem Моя волшебная азбука 1. W części 1 kompletu Моя волшебная азбука 1 autorki prezentują rosyjski elementarz, w którym alfabet cyryliczny stanowi przedmiot nauczania dla cudzoziemców. Język rosyjski stwarza uczniom operującym pismem łacińskim wyraźną barierę. Zmniejszanie jej (a w perspektywie likwidację) należy uznać za fakt oznaczający progresywność nauki odczytu i zapisu komunikatów. Nauka alfabetu jest wkomponowana w elementarne informacje o języku jako systemie dźwięków mowy i odpowiadających im znaków graficznych. Przy okazji autorki podkreślają, że budowanie podstaw poprawnych nawyków mówienia i czytania jest podobnie jak w nauce każdego języka integralną częścią nauki poprawnej fonetyki, zaś nauka pisania łączy się z nauką ortografii. 1. Uczniowie po raz pierwszy stykają się z językiem rosyjskim i nie posiadają żadnych umiejętności ani wiedzy na jego temat. Nauka w zakresie czterech sprawności jest zatem zapisywaniem czystych tabliczek. 2. Początkowy etap nauczania i uczenia się języka rosyjskiego łączy się z koniecznością posługiwania się w procesie dydaktycznym językiem ojczystym. Stanowi on język niezbędnego komentarza. Należy założyć, że podczas lekcji podstawowym językiem komunikacji nauczyciel-uczeń jest język rosyjski. 3. Uczenie się języka rosyjskiego powinno sprzyjać ogólnemu rozwojowi wiedzy ucznia, w tym także na temat Rosji i Rosjan. 4. Już od pierwszych lekcji uczniowie powinni mieć możność wyrażania swoich poglądów i myśli. 5. Uczenie się języka obcego jest zajęciem ciekawym, ale trudnym. Podstawowym elementem nauczania jest systematyczne powtarzanie materiału leksykalnego. 6. Pozytywne nastawienie uczniów do przedmiotu jest ważnym czynnikiem sprzyjającym osiąganiu dobrych wyników. 6

Моя волшебная азбука 2. 1. Uczniowie kontynuują naukę języka rosyjskiego. Jest to ich drugi rok nauki. 2. Uczniowie prezentują znajomość rosyjskiego alfabetu w stopniu umożliwiającym poprawne odniesienie dźwięku mowy do znaku graficznego oraz dokonanie autokorekty w doborze znaku w trakcie czytania i zapisywania znanego im (rozumianego) komunikatu. 3. Uczniowie pamiętają o roli akcentu w języku rosyjskim i dysponują nawykiem wyraźnego, mocniejszego artykułowania samogłosek akcentowanych. 4. Uczniowie wiedzą, że intencje komunikacyjne wyrażamy poprzez intonację wypowiedzi (oznajmującą, pytającą i wykrzyknikową). 5. Uczniowie opanowali umiejętność zapisu liter rosyjskiego alfabetu. Potrafią zastosować zasady ortografii przekazane im w pierwszym roku nauczania (zakres leksyki czynnej). 6. Podstawowym językiem komunikacji nauczyciel-uczeń jest język rosyjski. Język polski stanowi język niezbędnego komentarza o charakterze gramatycznym lub ogólnopoznawczym. 7. Podane w materiałach wskazówki określające sposób wykonania poszczególnych ćwiczeń należy traktować jako propozycje. Nie ograniczają one w niczym pomysłów twórczych nauczyciela, jego osobistych metod pracy. Моя волшебная азбука 3. 1. Uczniowie kontynuują naukę języka rosyjskiego. Jest to dla nich trzeci rok nauki. 2. Uczniowie utrwalają umiejętność czytania, mówienia i pisania w zakresie materiału przeznaczonego do czynnego opanowania (znają alfabet, mają nawyki poprawnego artykułowania samogłosek akcentowanych, zachowują zasady ortografii). 3. W pracach pisemnych, utrwalających posługiwanie się znaną i rozumianą leksyką, uczniowie prezentują nawyk poprawnego odczytywania zapisanej informacji, tj. poprawnej akcentuacji, także w krótkich tekstach bez pomocniczego oznaczenia akcentu. 4. W materiale dydaktycznym trzeciego roku nauczania polecenia do zadań formułowane są po rosyjsku. Dotyczy to również poleceń: Вsберите, Пjмощь oraz komentarzy informacyjnych Для любознfтельных. 5. Uczniowie opanowali umiejętność zapisu tych komunikatów, które należą do bazy leksyki czynnej i zawierają słownictwo czynne, poznane w poprzednich latach nauki. 7

6. Uczniowie wiedzą, że najważniejszym elementem nauki języka jest systematyczne powtarzanie i poszerzanie stosowanego w praktyce słownictwa. 7. Uczniowie samodzielnie posługują się słowniczkiem Моя волшебная азбука w celu samokontroli poprawności doboru słów i ich zapisu. Uwaga! Nauczyciel nie musi dążyć do wykonania wszystkich ćwiczeń, podanych w poszczególnych podręcznikach. Realizujemy bowiem założenia programowe, nie zaś prezentowane w materiałach dydaktycznych pensum zadań. C. Prezentacja stałych elementów lekcji, według kursu Моя волшебная азбука 1. Ćwiczenia fonetyczne / Фонетbческие зарzдки (podręcznik) Są to zdania, które pojawiły się w materiale poprzedniej lekcji. Stanowią element powtórzeniowo-utrwalający. Zasadniczym celem ćwiczeń fonetycznych jest kształtowanie umiejętności rozumienia ze słuchu oraz utrwalenie nawyków poprawnego mówienia. Należy zadbać w ramach realnych możliwości grupy aby każdy uczeń powtórzył na głos podane zdanie. 2. Ćwiczenia rytmiczne / Ритмbческие упражнtния (podręcznik) Pomagają one w rozwijaniu umiejętności poprawnej akcentuacji oraz odróżnianiu sylaby akcentowanej od zredukowanej. Służą rozwojowi zarówno mechanicznej, jak i logicznej pamięci akcentuacyjnej. Treść ćwiczeń rytmicznych (ich leksykalna zawartość) może być modyfikowana zgodnie z decyzją nauczyciela. Ćwiczenia tego typu mogą pojawiać się w trakcie lekcji, w momencie najbardziej uzasadnionym metodycznie. 3. Testy / Тtсты (zeszyt ćwiczeń) Zbudowane są w klasycznej formie pytań i zamieszczone w zeszycie ćwiczeń. Dostępność pytań testowych motywuje uczniów do powtórzenia przerobionego materiału i świadomej samooceny swoich możliwości. Każdy uczeń ma możliwość przygotowania się do testu samodzielnie, co należy postrzegać jako rodzaj pełnowartościowej nauki. Praca nad testem umożliwia uczniowi szereg działań poznawczych, poszukiwania informacji w podręczniku, korzystania z pomocy nauczyciela. Do realizacji prac pisemnych (tu: testów) uczniowie powinni założyć dodatkowy zeszyt. 8

4. Zadania pisemne / Пbсьменные задfния (zeszyt ćwiczeń) Przeznaczone są realizacji w zeszycie ćwiczeń. W podręczniku oznaczone są piktogramem ołówek. Można przyjąć, iż zanim przystąpimy do wykonywania zadania pisemnego, powinno być ono wykonane ustnie. Zadania pisemne stanowią w większości przedmiot pracy domowej, jednak ich realizację należy rozpoczynać w klasie. Stopień poprawności wykonania pracy domowej sprawdzamy na następnej lekcji. 5. Ćwiczenia na szybkie mówienie / Скороговjрки Służą kształtowaniu poprawności fonetycznej i płynności wypowiedzi w tempie szybszym niż naturalne. Wariant pracy z materiałem ćwiczeń: a). słuchamy nagrania; b) tłumaczymy tekst na język polski; c) powtarzamy za lektorem sekwencje nagrania lub całe zdanie w tempie zbliżonym do normalnego; d) powtarzamy całe zdanie w tempie szybszym niż naturalne; e) powtarzamy zdanie bez nagrania; f) wprowadzamy zasadę zabawowego współzawodnictwa (кjнкурс скороговjрщиков). 6. Gry / Bгры Treść i opis gier, proponowanych w procesie nauki języka rosyjskiego, zamieszczony jest w niniejszym wydaniu Poradnika (patrz: rozdział GRY, str. 186) Decyzja o zakresie realizacji gier należy do prowadzącego zajęcia. Autorki sugerują jednak, że nie należy ostatecznie rezygnować z tego rodzaju ćwiczeń, gdyż sprzyjają one praktycznemu wykorzystaniu zdobytych umiejętności językowych, pobudzają i zachęcają uczniów do posługiwania się nauczanym językiem (tu: skuteczność komunikacyjna). W wariancie przewidzianym przez autorki nauczyciel występuje w roli jednego z grających. Czas trwania gier nie powinien przekraczać 10 minut. Ze względu na wielofunkcyjność gier, można je włączyć w każdą niemal fazę lekcji. 9

Realizacja programu nauczania języka rosyjskiego. Klasa 4 Czy gotowce są gwarantem sukcesu dydaktycznego? Należy założyć, że nie. Natomiast bezspornym pozostaje fakt, że dodatkowe uwagi dydaktyczne, skierowane do pedagogów, nie powinny przybierać formy szczegółowych instruktaży (scenariuszy), zgodnie z którymi należy uczyć danego przedmiotu. To nauczyciel profesjonalista o wysokich kwalifikacjach zawodowych jest niezastąpionym animatorem przeprowadzanych przez niego zajęć. Nauczyciel także wybiera taki podręcznik, który zagwarantuje mu realizację jego własnych wyobrażeń o nauczanym przedmiocie oraz zapewni pod względem merytorycznym i edytorskim pozytywne (motywujące) reakcje uczniów. Zatem materiały dodatkowe powinny zawierać jedynie usystematyzowane warianty działań, których głównym atutem jest sprawdzona w praktyce skuteczność. Podkreślmy, że uwaga ta dotyczy praktyki pracy w oparciu o materiał określonego podręcznika. Niewątpliwie, założenia wyjściowe (wytyczne programowe), którymi autorzy muszą się kierować przystępując do pisania podręcznika, zawierają pewien element teoretyczny. Życie zaś i realia pracy w szkole wnoszą do tych ustaleń niekończący się ciąg poprawek. Dlatego, tym bardziej cennymi stają się inicjatywy nauczycieli, którzy proponują prezentację swojego doświadczenia pracy nad materiałem konkretnego podręcznika, poszerzając zakres uwag poczynionych w poradniku metodycznym. Dostępność tego typu pomocy dydaktycznej niewątpliwie wpływa na wybór danego podręcznika przez szerszy krąg pedagogów. Mają oni bowiem pewność, że podręcznik przeszedł nie jeden test na przydatność, co dokonuje się zawsze w praktyce i zawsze indywidualnie. Potencjalnie, zawsze może paść pytanie: Jak pracować w oparciu o dany podręcznik? Sądzimy, że żaden poradnik, czy też warsztaty metodyczne nie udzielą na to pytanie wyczerpującej odpowiedzi. Mogą również pojawić się stwierdzenia typu: podręcznik jest trudny, w podręczniku jest zbyt dużo ćwiczeń. Uprzedzając zaledwie tego typu uwagi, autorki Моей волшебной азбуки wyraźnie podkreślają, że nie podręcznik jest przedmiotem realizacji materiału językowego, lecz podstawy programowe oraz treści zawarte w programie autorskim. Podręczniki i zeszyty ćwiczeń stanowią bazę dla działań wybiórczych, syntetyzujących i organizujących kształtowanie sprawności językowych na danym etapie nauczania. Nauczyciel przygotowując się do zajęć samodzielnie podejmuje decyzję jaką grupę ćwiczeń i kiedy realizować. Warto raz jeszcze 10

zaznaczyć, że mechaniczne przerabianie wszystkich ćwiczeń zawartych w podręcznikach i zeszytach Моей волшебной азбуки w ogóle nie jest brane pod uwagę. Autorki zwracają także uwagę na fakt niemożności wytyczenia najlepszej metody i techniki pracy z uczniami. Przyjęta tu opcja, sugerującą stosowanie metod kompilujących doświadczenia różnych szkół metodyki, zda się mieć największe uzasadnienie w praktyce. Opcja ta bowiem potwierdza nieszablonowość procesu nauczania i uczenia się, uwzględnia wielowątkowe aspekty indywidualizacji pracy, zależnej m.in. od: charakteru przedmiotu nauczania, cech osobowych i zawodowych nauczyciela, możliwości i potrzeby danej grupy uczniów, czynników, które można określić mianem zewnętrznych : ramowy plan nauczania, liczba uczniów w grupie, wyposażenie / istnienie pracowni języka obcego itp. Wymienione aspekty znajdują swoje odzwierciedlenie w założeniach i warunkach realizacji autorskiego programu nauczania języka rosyjskiego w szkole podstawowej oraz w niniejszym Poradniku. Prezentowany poniżej (w ujęciu tabelarycznym) wariant realizacji programu nauczania języka rosyjskiego w 4 klasie szkoły podstawowej (Моя волшебная азбука 1) nie wykracza poza pojęcie dodatkowej pomocy dydaktycznej i w niczym nie ogranicza samodzielności nauczyciela. Wszystkie realnie zaistniałe i niepowtarzalne (!) elementy pracy nauczyciela na lekcji nie podlegają próbie definicji. Uwagi: 1. Na realizację programu nauczania języka obcego w szkole podstawowej w klasie czwartej najczęściej przeznacza się 1-2 jednostki lekcyjne tygodniowo. W przypadku 2 godzin tygodniowo nauczyciel ma do dyspozycji 72 lekcje w ciągu roku. 2. Proponujemy, aby materiał dotyczący wprowadzania liter rosyjskiego alfabetu zrealizować w ciągu 30 jednostek lekcyjnych. 3. Kurs nauczania języka rosyjskiego w klasie 4 (materiał podrecznika) przewiduje 60 jednostek lekcyjnych. Pozostałą ilość godzin proponujemy wykorzystać na lekcje powtórzeniowe, utrwalające i sprawdzające poznany materiał. Regularna kontrola postępów kształtuje postawę poczucia wiary we własne siły i możliwości uczniów, a także pozwoli na szybkie wychwycenie braków u uczniów, którzy nie nadążają za prezentacją materiału. 11

4. W rubryce Pomoce dydaktyczne zaproponowane zostały tylko pomoce dodatkowe. Należy założyć, że na każdej lekcji nauczyciel będzie pracował w oparciu o materiał podręcznika, zeszytu ćwiczeń, nagrań oraz tablic gramatycznych, slajdów, map i plansz tematycznych. 5. Dla pełnego osiągnięcia celów przewidzianych w programie, należy wdrażać uczniów do korzystania z różnych źródeł informacji, a także, by rozwijali indywidualną strategię uczenia się. 6. Nauczyciel, dobierając pomoce naukowe, powinien korzystać, np.: z Internetu czy rosyjskojęzycznej prasy dziecięcej. Dziś nie jest już problemem wyszukanie na stronach internetowych materiału, dotyczącego ulubionej bajki czy filmu dla dzieci. Taki materiał uatrakcyjni lekcje i na pewno zwiększy motywację do nauki. Spełni również funkcję wychowawczą w rozwijaniu postawy ciekawości i otwartości wobec kultury rosyjskiej. 12

Nr jednostki metodycznej podręcznika 1. Tematyka programowa Materiał morfo- -syntaktyczny Umiejętności, intencje językowe Materiał gramatyczny, ortograficzny i fonetyczny Tematy jednostek lekcyjnych Cele operacyjne Formy pracy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Powitanie i pożegnanie w języku rosyjskim 5 Jak się przedstawiać? Muzyka Piotra Czajkowskiego fragm. baletu Jezioro Łabędzie Zaimek pytający как? Forma biernika zaimków osobowych: менz, его, её Dlaczego uczymy się języka rosyjskiego Nie od razu alfabet zbudowano przywitać się i pożegnać po rosyjsku oraz wskazać Rosję na mapie objaśnić zasady korzystania z podręcznika, zeszytu ćwiczeń i kaset; wie dlaczego litery rosyjskiego alfabetu podzielono na 3 grupy Ćwiczenia imitacyjne. Powtórzenia chóralne i indywidualne Ćwiczenia imitacyjne. Powtórzenia chóralne i indywidualne Pomoce dydaktyczne Mapa Rosji. Nagranie z fragm. baletu Jezioro łabędzie 13

2. Rozwiązujemy zagadki, krzyżówki 1 Przywitanie i pożegnanie w języku rosyjskim Intonacja zdań oznajmujących i pytających; wymowa liter alfabetu rosyjskiego; akcent i zjawisko redukcji dźwięków nieakcentowanych 33 litery rosyjskiego alfabetu. wymawiać rosyjskie o nieakcentowane; wymawiać sylabę akcentowaną Ćwiczenia fonetyczne i intonacyjne; ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu; rozwiązujemy krzyżówkę; ćwiczenia rytmiczne Alfabet drukowany i pisany 3. Gramy i bawimy się 5 Wskazywanie osób i przedmiotów Nauka pisania i łączenia liter: Аа, Бб, Вв, Гг, Кк, Оо; zaimki pytające: кто? что? Każda litera w alfabecie ma swoje miejsce. połączyć i napisać poznane litery; umie pracować z testem samooceny Ćwiczenia rytmiczne; czytanie poznanych liter; wykonywanie prostych poleceń 14

4. Szkoła nazywanie przedmiotów znajdujących się w klasie 5. Gramy i bawimy się 5 Wskazywanie osób i przedmiotów 5 Wskazywanie na kogoś Nowa grupa liter: Уу, Ии, Пп, Рр, Мм, Тт; Intonacja zdań oznajmujących, pytających, wykrzyknikowych Zmiękczająca funkcja głoski i ; zjawisko ubezdźwięcznienia w wygłosie [дуб, гриб]; liczebniki:1, 2, 3 Klasa, w której się uczę nazywanie przedmiotów Po nitce do słowa ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu pisać nowe litery; nazwać podstawowe przedmioty znajdujące się w klasie; odwzorowywać rosyjską intonację wypowiedzi prawidłowo wymawiać i pisać wyrazy z sylabami -би-, -ви-,-ги-, -ми-, -пи-, -ди-, -ри-, -ти-; wie, jak sprawdzić pisownię wyrazów z ubezdźwięcznieniem Ćwiczenia rytmiczne; ćwiczenia w pisaniu i łączeniu nowych liter; Ustne opisywanie klasy; ćwiczenia imitacyjne Gra utrwalamy poznane litery; ćwiczenia rozumienia ze słuchu; ćwiczenia sprawności czytania Plątanina odnajdź właściwe słowo 15

6. Czytamy wiersze 3 Zależności między osobami Akcent w wyrazach rosyjskich podobnych do wyrazów polskich [рукf, ногf]; nauka pisania trzeciej grupy liter: Нн, Сс, Йй, Ээ, ы: wymowa połączenia spółgłoskowego -кв-; intonacja zdania pytającego bez zaimka pytającego; liczba mnoga rzeczowników; pisownia sylab -ги-, -ки- Czytanie wiersza ze słownicz- -kiem; nauka pisania nowej grupy liter napisać i odwzorować brzmienie nowych liter; prawidłowo intonować zdania pytające; zna zasadę ortograficzną pisowni połączeń -ги-, -ки-; tworzy liczbę mnogą wskazanych rzeczowników Ćwiczenia wymowy i rozróżniania nowych liter; zabawa Jaka to litera? ; praca ze słowniczkiem; krótkie dialogi ortogram: pisownia и po spółgłoskach г, к 16

7. Gramy i bawimy się 4 9 Zwracanie się do osób; określanie zewnętrznej charakterystyki osób i przedmiotów Połączenie literowe -си-; zwroty grzecznościowe [спасbбо]; konstrukcje у + dopełniacz + что; akcent logiczny w zdaniu o kogo, o co pytamy Kto co ma? układanie i zapis zdań napisać i przeczytać liczebniki 1, 2, 3; powiedzieć: kto co ma Praca ze słowniczkiem; ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu; czytanie dialogów z podziałem na role; pisemne odpowiedzi na pytania; gra znajdź swoją parę 17

8. Atrybuty ucznia 10 11 Oznaczanie przynależności; czynności i rodzaje zajęć Poznajemy grupę głosek jotowanych; zaimki dzierżawcze; Ё we wzorze akcentuacyjnym wyrazu; czasowniki: ем, ест, пою, поёт, стою, стоят To jest moje, a to jest twoje...; poznajemy grupę głosek jotowanych zastosować zaimki dzierżawcze; wymawiać prawidłowo głoski jotowane akcentowane Wymowa głosek jotowanych akcentowanych po samogłosce i w pozycji zredukowanej; układanie zdań; wyszukiwanie potrzebnych informacji 18

9. Czytamy wiersze 10. Moja ojczyzna 11 Czynności i rodzaje zajęć 7 Określanie miejsca zamieszkania, pobytu lub znajdowania się Е, ё, ю, я po spółgłosce; wymowa miękkich sylab Wymowa głosek jotowanych w pozycji nieakcentowanej; pisownia nazw narodowości; zdania pytające z zaimkiem кто?; przymiotniki rodzaju żeńskiego Dziwne nowiny pleciugi- układanie zdań na podstawie wiersza i ilustracji Kogo i co widzi Wiktor? Когj / что вbдит Вbктор? poprawnie wymawiać i stosować w piśmie miękkie sylaby; rozumie pytania zadawane po rosyjsku i odpowiada na nie wymawiać głoski jotowane nieakcentowane; pisać nazwy narodowości Ćwiczenia imitacyjne; ćwiczenia poprawnej wymowy; tłumaczenie na język rosyjski; ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu; odpowiadanie na pytania Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej; trenujemy pamięć artykulacyjną; śpiewamy piosenkę o wiośnie Mapa Polski lub Europy 19

11. Atrybuty ucznia 7 Określanie miejsca znajdowania się Potwierdzamy informację i zaprzeczamy z użyciem wyrazów да, нет; zaimki dzierżawcze w liczbie mnogiej: моb, твоb; intonacja zdania pytającego z użyciem pytajnika где; nazwy państw zakończone w mianowniku liczy pojedynczej na -ия Gdzie jest...? "то кfрта Еврjпы. prawidłowo stosować partykułę twierdzącą i przeczącą; nazywać i pisać nazwy państw zakończone na ия Dobieranie podpisów do ilustracji; ćwiczenia dialogowe; gra dydaktyczna 20

12. W kręgu szkolnym 13. Ludzie wokół nas 3 Zależności między osobami, wskazywanie osób 1 Przywitanie, pożegnanie w języku rosyjskim Poznajemy zaimki osobowe; rzeczowniki nieodmienne [кино]; dopełniacz zaimków osobowych w liczbie pojedynczej; wymowa г w wyrazach егj, когj; zwrot grzecznościowy до свидfния; [и, ы] w połączeniach międzywyrazowych Zwrot grzecznościowy: здрfвствуй /-те; liczebnik 3 z rzeczownikiem раз; poznanie nowej grupy liter: Зз, Лл, Фф, Хх Кто 'то? stosujemy zaimki osobowe Мы здорjваемся witamy się; poznajemy nową grupę liter: Зз, Лл, Фф, Хх pisać i stosować zaimki osobowe w mianowniku i dopełniaczu; prawidłowo wymawiać wyrazy егj, когj, сегjдня przywitać się po rosyjsku z osobą znaną i nieznaną; napisać nowe litery, rozpoznawać je i czytać w wyrazach Dialogi z wykorzystaniem zaimków osobowych; czytanie zdań z zachowaniem poprawnej wymowy i rytmu; gra lista obecności Porównywanie, analizowanie nowych głosek; pisanie i budowanie nowych wyrazów Alfabet ruchomy 21

14. Informujemy o sobie 5 Zawieranie znajomości Przymiotniki rodzaju męskiego; pytanie: какjй; Formy grzecznościowe w sytuacji przedstawiania się; recepcja wyrazu зовeт; ćwiczenia ortograficzne pisowni przymiotników (końcówki); wymowa głoski з з' Как тебz зовeт? prowadzenie dialogów w sytuacji przedstawiania się przedstawić się i zapytać o imię; prawidłowo wymawia głoski з з' Piszemy i czytamy ze zrozumieniem; przyporządkowanie wyrazów do ilustracji; ćwiczenia w głośnym czytaniu łączna wymowa wyrazów w zdaniu 22

15. Zwierzęta wokół mnie 3 Wskazywanie zwierząt Miękkie i twarde Л wymowa; rzeczowniki typu линtйка, класс ich rodzaj gramatyczny; imiona rosyjskie: Елtна, Лукf, Елизавtта, Николfй itp.; porównywanie wymowy wyrazów rosyjskich i polskich typu: лев lew Какjе 'то живjтное? Кто это? jakie to zwierzę? (dobieranie słów do ilustracji) poprawnie wymawiać głoskę Лл [лfмпа, класс]; pamięta nowe wyrazy; czyta ze zrozumieniem Czytanie ze zrozumieniem; odpowiedzi na pytania do tekstu; pisownia nowych wyrazów; dobieranie ilustracji do podpisów; budowanie zdań, według podanego wzoru 23

16. Moja klasa 3 Nazywanie przedmiotów z otoczenia ucznia; zależności między osobami Zdania pytające ćwiczenia [czy / Ø]; leksyka związana z klasą i uczniem; intonacja zdania przeczącego; czasowniki есть / ест, зfвтракать Что нaхjдится в клfссе / в кjмнате? opis klasy / pokoju (ćwiczenia ustne) nazwać przedmioty znajdujące się w klasie (w tym atrybuty ucznia) Ćwiczenia w kojarzeniu przedmiotów z ich rosyjskimi nazwami; nauka tekstu na pamięć; wyróżnianie sylaby akcentowanej; gra Pomyliłem się 24

17. Rozwiązujemy zagadki, rebusy 3 Zależności między osobami; wskazywanie osób Ćwiczenia poprawnej wymowy Ф; rosyjskie wykrzykniki typu: ах, ох, эх; pochodzenie wyrazu петeх; ćwiczenia ortograficzne [г, к, х и]; intonacja zdań wykrzyknikowych Загfдки rozwiązujemy zagadki z wykorzystaniem spółgłosek ф, л, з, х oraz rosyjskich wykrzykników czytać z odpowiednią intonacją zdania wykrzyknikowe; zna i stosuje zasadę ortograficzną pisowni и po г, к, х Odpowiedzi na pytania w zależności od akcentu logicznego pytania; uzupełnianie zdań na podstawie znanej leksyki i słowniczka; czytanie tekstu ze słowniczkiem dwujęzycznym 25

18. Moja rodzina 5 Pytamy o czyjeś imię i nazwisko; przedstawiamy się Zapoznanie z leksyką dotyczącą fotografii; pytamy o nazwisko; użycie rzeczownika фамbлия; kalkowanie imion i nazwisk polskich Фотогрfфии ворjны Фbмы; przedstawiamy osoby na zdjęciach w odpowiedzi na pytanie: кто 'то? przedstawić się (imię i nazwisko); zapytać o czyjeś nazwisko Budowanie zdań z rozsypanki; rozmowa telefoniczna scenka; gra Głuchy telefon Zdjęcia uczniów i ich bliskich 19. Ludzie wokół mnie 7 Określamy miejsce zamieszkania Nauka pisania i wymowy głosek: Жж, Шш, Цц; ćwiczenia ortograficzne pisownia po ж, ш, ц; intonacja mowy dialogowej; użycie rzeczownika этfж i czasownika жить Кто где живёт? На какjм этажt он живёт? Kto gdzie mieszka / na którym piętrze?; nowa grupa liter: ж, ш,ц nazwać głoski, które wymawiamy zawsze twardo; wie, jakie litery piszemy po ж ш, ц; umie powiedzieć, na którym piętrze mieszka Ćwiczenia ortograficzne i artykulacyjne; dialogi; przepisywanie tekstu drukowanego pismem odręcznym; ćwiczenia kaligrafii; dyktando 26

20. Świat, do którego należę 2 Podziękowanie, przeprosiny; formy grzecznościowe Zwrot grzecznościowy пожfлуйста; wymowa grup: тв, зи, си, жи, ся; wyrazy z ruchomym akcentem; rzeczowniki żywotne i nieżywotne Что у когj? Co kto ma? czytanie wiersza; układanie dialogów z wyrazem пожfлуйста pisać i używać zwrotu grzecznościowego; pisać wyrazy z sylabami -же-, -жё-, -жи-, -ше-, -шё-, ши-; tworzy liczbę mnogą rzeczowników zakończonych na -ж, -ш. Dialogi z wykorzystaniem zwrotu grzecznościowego; układanie pytań do zdań oznajmujących; ćwiczenie w głośnym czytaniu; dobieranie ilustracji do podanych wyrazów; mini zabawa (wyszukiwanie wyrazów, według ich cech) 27

21. Świat, do którego należę 1 Formy grzecznościowe przy powitaniu i pożegnaniu Zaimek Вы w znaczeniu pan / pani; nazwy kolorów; artykulacja це, ци, цы У когj какjй карандfш? Jaki to kolor? używać zaimka Вы jako zwrotu grzecznościowego; zna podstawowe nazwy kolorów; zna zasadę dotyczącą pisowni i wymowy sylab ze spółgłoską ц Dobieranie wyrazów na zasadzie podobieństwa brzmieniowego w języku rosyjskim i polskim; ćwiczenia w czytaniu wyrażenia przyimkowe; ćwiczenia kaligraficzne; gra Znalazłem! 28

22. Świat, do którego należę 13 Oceniamy, wyrażamy swoje zdanie; posiadanie wiedzy, umiejętności Pisownia i wymowa rzeczowników: сjлнце, прfздник; nazwy zwierząt; wyrażanie oceny pozytywnej i negatywnej [хорошj, плjхо] Хорошj bли плjхо? / Кeрица bли яйцj? Nazywanie zwierząt na podstawie wiersza Co było pierwsze? ; Wyrażanie swojej opinii. nazwać zwierzęta występujące w tekście; jak powiedzieć po rosyjsku dobrze / źle Trenujemy pamięć; ćwiczenia fonetyczne; głośne czytanie tekstu drukowanego; wyrażamy własną ocenę; utrwalamy poznane litery alfabetu rosyjskiego 29

23. Moja szkoła 8 Określanie zawodu, zajęcia, miejsca pracy Poznajemy kolejną grupę liter: Чч, Щщ pisownia i wymowa; leksyka związana z życiem ucznia; czasownik смотрtть; rzeczownik огорjд; zaimek pytający что; budujemy pytania z użyciem кто / что intonacja zdań; imię odojcowskie [Данbлыч] Я ученbк... - mówimy o sobie; zabawy językowe z głoskami ч, щ pisać i czytać zawsze miękkie głoski ч, щ; układać pytania z pytajnikami: кто, что; powiedzieć kilka zdań o sobie Przyporządkowujemy czasowniki do rzeczowników; ćwiczenia fonetyczne; głośne czytanie tekstu; ćwiczenia ortograficzne; ćwiczenia rytmiczne; mówimy o sobie Alfabet ruchomy 30

24. Świat, do którego należę 7 Określanie miejsca zamieszkania Rozróżnianie głosek: ш, щ, ц Ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu tekst На дfче wymawiać i pisać głoskę щ w wyrazach i zdaniach; zna zasadę ortografii dotyczącą pisowni po щ Ćwiczenia w rozumieniu tekstu На дfче ; redagowanie odpowiedzi na pytania; praca ze słowniczkiem; ćwiczenia w czytaniu 31

25. Czas i ja 11 Czynności i rodzaje zajęć Poznajemy ostatnią grupę liter: ь, ъ (znak miękki i twardy); liczebniki główne od 0 do 12; nazwy miesięcy; znak miękki w rzeczownikach rodzaju żeńskiego i w 2 osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego czasowników; podstawowe czynności ucznia Что ты дtлаешь? określanie czynności ucznia; wprowadzenie liter, które nie oznaczają żadnego dźwięku mowy określić funkcje znaku miękkiego i twardego; stosować leksykę dotyczącą czynności ucznia Zapisujemy informacje o sobie; mówimy o sobie w oparciu o podane informacje; rozróżniamy wyrazy, w których występuje twarda / miękka spółgłoska 32

26. Moja szkoła 11 13 Nazywanie czynności ucznia; posiadanie wiedzy, umiejętności Forma bezokolicznika czasowniki есть, быть; znak miękki i twardy rozdzielający; rzeczowniki семьz, друзьz Что ты умtешь делfть? nazywanie czynności ucznia za pomocą bezokolicznika wymienić bezokoliczniki określające jego czynności; wyróżnić czasowniki zwrotne; umie czytać wyrazy ze znakiem miękkim i twardym rozdzielającym Wymowa czasowników zwrotnych; czytanie ze zrozumieniem; układanie zdań do ilustracji; pisanie wyrazów dyktando / autokoreta; ćwiczenia rytmiczne 33

27. Moja szkoła i klasa 28. Gramy, bawimy się 10 9 Oznaczanie przynależności; określanie zewnętrznej charakterystyki przedmiotu 13 Posiadanie wiedzy, umiejętności Liczebniki porządkowe od 1 do 10; przysłówki тудf, сюдf Wyrazy bez akcentu; różnica w rodzaju gramatycznym między rzeczownikami rosyjskimi i polskimi typu лисf lis "то наш класс (opis klasy) Eчимся и игрfем ćwiczenia. napisać i nazwać wszystkie litery alfabetu; zastosować poznane zasady ortograficzne; dyktando z komentowaniem stosować podstawowe elementy sprawności artykulacyjnych, obejmujących zjawiska językowe poznane na lekcjach Czytanie ze zrozumieniem; opisujemy swoją klasę; mini test sprawdzający znajomość alfabetu i zasad ortografii; gra: Czy pamiętasz? Utrwalamy znajomość alfabetu pisanie liter; zabawa w Echo ; praca z tekstem 34

29. Życie w rodzinie 1 2 4 Formy grzecznościowe w typowych dla ucznia sytuacjach Poszerzamy zakres słownictwa biernego; konstrukcja у + неё; utrwalamy poznane zwroty grzecznościowe; wyodrębniamy z grupy wyrazów: czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki Инсценирjвка стихотворtния: Весёлый старичjк. Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej. stosować podstawowe elementy sprawności artykulacyjnych, obejmujących zjawiska językowe poznane na lekcjach Czytanie ze zrozumieniem wiersza; odpowiedzi na pytania; układanie zdań z rozsypanki wyrazowej 30. Inscenizujemy wiersze 1 2 4 Formy grzecznościowe w typowych dla ucznia sytuacjach Utrwalamy użycie zaimków osobowych w mianowniku i mopełniaczu; rzeczowniki zakończone na -ия poszerzenie zakresu słownictwa uczniów Учbтель Жук wiersz / ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem; gra Czy pamiętasz? stosować podstawowe elementy sprawności artykulacyjnych, obejmujących zjawiska językowe poznane na lekcjach Czytanie tekstu i tłumaczenie za pomocą słowniczka dwujęzycznego; wyszukiwanie w tekście odpowiedzi na pytania; czytanie dialogu z podziałem na role 35

31. Moja rodzina 32. Czytanie rosyjskich wierszy 3 Pokrewieństwo w rodzinie; wskazywanie osób 1 Przywitanie; formy grzecznościowe Zapoznanie z leksyką dotyczącą rodziny; imię odojcowskie; czasownik познакjмиться; rzeczownik семьz. Dobre Słowo: Здрfвствуйте! Привtт!; wymowa -же-, -шь- i -г- w wyrazie мнjго; konstrukcja (по) здорjваться с кем; imiona własne w narzędniku Генеалогическое дерево семьи Мироновых Nazywanie członków rodziny. Мы здорjваемся с... etykieta powitań nazwać członków rodziny; umie przedstawić mamę tatę, rodzeństwo itp. zastosować normy użycia zwrotów grzecznościowych przy powitaniu; poinformować z kim się przywitał (с кем поздорjвался) Ćwiczenia w mówieniu na podstawie drzewa genealogicznego; rozwiązywanie krzyżówki; gra dydaktyczna Praca ze słowniczkiem dwujęzycznym czytanie wiersza; ćwiczenia dialogowe; śpiewanie piosenki Drzewo genealogiczne swojej rodziny 36

33. Moja rodzina 34. Kontakty z rówieśnikami 5 Zależności między osobami; określanie i wskazywanie na kogoś 1 5 Zawieranie znajomości; formy grzecznościowe Mianownik liczby mnogiej rzeczownika брат (брfтья), сестрf (сёстры) i ich łączenie z zaimkami dzierżawczymi; Mianownik liczby mnogiej rosyjskich nazwisk; wyrazy pokrewne (друг) Konstrukcja познакjмься / познакjмьтесь, пожfлуйста; jчень приzтно; мы знакjмы Przedstawiamy swoją rodzinę Моz семьz Zapoznaj się z... mini inscenizacje; Познакjмьтесь, 'то... przedstawić swoją rodzinę używając konstrukcji "то моz..., "то моz...; poprawnie pisze rzeczowniki: друзьz, сёстры, родbтели czynnie posługiwać się konstrukcjami dotyczącymi zawierania znajomości Wypowiedzi w oparciu o drzewo genealogiczne rodziny; ćwiczenia dialogowe; układanie i pisanie zdań Mini inscenizacje: zawieranie znajomości; czytanie ze zrozumieniem Drzewo genealogiczne swojej rodziny 37

2 4 35. Ja i moje życie rodzinne Podziękowanie; formy grzecznościowe; zawieranie znajomości; określanie i wskazywanie osób Formy podziękowania w różnych sytuacjach; utrwalenie liczebników porządkowych od 1 do 10; rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego w celowniku [мfме, брfту]; biernik liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego i żeńskiego w konstrukcji когj как зовeт?; zaimki моu, моегj Utrwalamy poznaną leksykę związaną z tematem rodzina. Члtны моtй семьb... używać konstrukcji typu: моu сестрe / моегj брfта зовeт... (odniesienie do realiów własnych) Ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu; budowanie wypowiedzi w oparciu o leksykę poprzednich lekcji; rozwiązywanie krzyżówki 38

36. Ludzie wokół mnie 37. Zainteresowania rówieśników 4 Zawieranie znajomości; zwracanie się do osób 11 Określanie czynności i rodzaju zajęć Zaimki osobowe w dopełniaczu: егj, её, нас, вас, их; imiona rosyjskie w formie pełnej i zdrobniałej; użycie konstrukcji: да, я знfю / нет, я не знfю Formy czasowników подарfть, дать, отдfть, прочитfть w czasie przeszłym; imiona własne w celowniku; formy czasowników дать w czasie przeszłym redagujemy zdania na temat : kto jak się nazywa Когj как зовeт? рeсские именf. Kto komu co podaruje / da? ćwiczenia w użyciu poprawnych form czasownika; Кто комe даст кнbгу? używać konstrukcji как когj зовeт ze wszystkimi poznanymi zaimkami; używać zdań z podwójnym zaprzeczeniem używać form czasownika дать; zna imiona bohaterów wybranych rosyjskich bajek Układanie zdań z rozsypanek wyrazowych; gra Poznajmy się Jak masz na imię? Układanie pytań i odpowiedzi na nie w oparciu o wiersz Interesująca książka 39

38. Rówieśnicy ucznia 39. Informacje o sobie i naszych bliskich 5 Zawieranie znajomości; wskazywanie na kogoś 6 Określanie wieku Pełna forma przedstawiania się; rzeczowniki семьz, фамbлия; liczebniki porządkowe od 1 do 10 Konstrukcja скjлько комe (емe, ей) лет?; pisownia liczebników od 1 do 39; akcent logiczny w pytaniu; liczebniki w połączeniu z rzeczownikiem год Przedstawiamy siebie i kolegów; "то моb друзьz Ile masz lat? Ile on ma lat? ćwiczenia dialogowe Скjлько тебt (емe, ей) лет? przedstawić się (imię i nazwisko); zapytać kolegę / koleżankę o imię i nazwisko używać liczebników 1, 2, 3, 4, 5... w połączeniu z rzeczownikiem год; powiedzieć, ile ma lat i zapytać o wiek kolegi / koleżanki Ćwiczenia dialogowe; czytanie tekstu; układanie wypowiedzi o swojej rodzinie na podstawie wzoru; krzyżówka Zapisujemy usłyszaną informację; ćwiczenia dialogowe pytamy o wiek 40

40. Informacje o sobie i naszych bliskich; określanie wieku 41. Praca, zawód rodziców i bliskich 6 Określanie wieku 11 8 Czynności i rodzaje zajęć; określanie zawodu i zajęcia Mianownik w funkcji wołacza; przysłówek здесь Czasowniki określające czynności poranne; rzeczowniki określające zawody [врач, истjрик, инженtр] odpowiedzi na pytanie: кто он / онf? Czy umiemy liczyć? ćwiczenia sprawdzające; Cчитfем, спрfшиваем скjлько комe лет Kim oni są? poznajemy zawody naszych bliskich кто что дtлает в семьt Мирjновых? napisać, jak ma na imię, jak ma na nazwisko i ile ma lat powiedzieć, co Witia robi rano; nazwać zawody członków rodziny Mironowów Gra Ile masz lat?; ćwiczenia w pisaniu liczebników; określamy wiek ucznia na zdjęciu Opowiadamy o rodzinie na podstawie przeczytanego tekstu; dobieramy ilustracje do treści wiersza Zdjęcia uczniów z różnego okresu życia 41

42. Zawód moich rodziców, miejsce pracy 43. Przestrzeń i ja 8 7 11 15 Określanie zawodu i rodzaju zajęć; określanie miejsca znajdowania się Czynności i rodzaje zajęć; określanie kierunku ruchu do przedmiotu Zapoznanie z leksyką określającą miejsce pracy; użycie przyimków: в / на; formy czasownika рабjтать; budowanie odpowiedzi na pytanie где он? Czasowniki 1 osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego określające czynności poranne; czasowniki ruchu: идтb, tхать; biernik liczby pojedynczej rzeczownika; użycie pytań: где? кудf? Gdzie on / ona pracuje? pytania i odpowiedzi (Где он / онf рабjтает?) Gdzie jesteś / byłeś? Dokąd idziesz? (układamy pytania) Где он / он был? Кудf он пошёл? nazwać zawód, miejsce pracy wskazanych osób; poprawnie stosuje formy czasownika рабjтать powiedzieć, jakie czynności wykonuje rano; układa pytania do czasowników oznaczających ruch i odpowiada na nie Gra Kim jesteś z zawodu? ; ćwiczenia w głośnym czytaniu tekstu o rodzinie Mironowów Ćwiczenia w układaniu pytań do odpowiedzi i odwrotnie; opowiadamy o czynnościach porannych 42

44. Moje podróżowanie 15 Określanie sposobów poruszania się; określanie kierunku ruchu do i od przedmiotu 45. Moja klasa 7 Określanie miejsca znajdowania się Nazwy środków transportu; formy osobowe czasownika tхать; rzeczowniki nieodmienne: метрj, таксb; użycie pytań: кудf? откeда? Formy osobowe czasownika учbться; odmiana liczebników porządkowych dopełniacz i celownik; wymowa -тся / -ться; przysłówki: здесь, там Dokąd / skąd i czym jedziesz? udzielamy odpowiedzi z użyciem przyimków: в из / на с W której klasie on / ona się uczy? Użycie liczebników porządkowych od 1 do 6 В какjм клfссе ты eчишься? nazwać środki transportu; powiedzieć, czym jedzie do szkoły i jak z niej wraca powiedzieć, w której klasie się uczy; poprawnie pisze liczebniki porządkowe Czytanie ze zrozumieniem; układanie zdań, według wzoru; tłumaczenie zdań na język rosyjski Układanie zdań do ilustracji; układanie zdań do rozsypanki wyrazowej 43

46. Czas i ja dni tygodnia, plan lekcji 47. Moja szkoła 12 11 Określanie czasu; określanie czynności i rodzaju zajęć 13 Określanie posiadania wiedzy i umiejętności; określanie sposobów ich zdobywania Nazwy dni tygodnia; konstrukcja когдf? в понедtльник, во втjрник; użycie wyrazów: вчерf, сегjдня, зfвтра; liczebniki główne z rzeczownikiem урjк; użycie konstrukcji у когj + biernik rzeczowników i zaimków Учbться что дtлать (говорbть, писfть, читfть, отвечfть, понимfть, спрfшивать); formy osobowe czasowników учbться, читfть, писfть Ile lekcji jest w wybranym dniu tygodnia? Скjлько у тебz сегj- дня урjков? Uczymy się przez całe życie; Что ученикb дtлают на урjках? nazwać dni tygodnia; powiedzieć, ile ma lekcji danego dnia nazwać przedmioty nauczania; używać form czasownika учbться + bezokolicznik określający czynności ucznia Wyszukiwanie potrzebnych informacji; budowanie zdań na podstawie ilustracji i gotowych elementów Nazywamy przedmioty nauczania; ćwiczenia dialogowe; dobieramy zdania do ilustracji 44

48. Moja szkoła czynności ucznia 49. Droga do szkoły i do domu 13 2 15 14 Określanie posiadania wiedzy i umiejętności; określanie sposobów ich zdobywania; formy grzecznościowe przeprosiny Określanie kierunku ruchu do przedmiotu; formy grzecznościowe pożegnanie; oznaczanie pozwolenia i zakazu Czasowniki: знать, умtть; Dobre Słowo Извинbте Użycie wyrazów: домjй, покf, мjжно, нельзz Co już wiem i umiem? budowanie pytań i odpowiedzi na nie; Я ужt 'то знfю и умtю... Co można, a czego nie wolno? Что мjжно, а что нельзz? powiedzieć, co już wie i umie (zakres poznanego słownictwa) zastosować formę grzecznościową w zależności od sytuacji; używa wyrazów określających przyzwolenie bądź zakaz Czytamy ze zrozumieniem; czytanie dialogów; ćwiczenia dialogowe Dobieranie form grzecznościowych w zależności od sytuacji 45

50. Przestrzeń i ja miejsce zamieszkania 51. Mój czas wolny 9 Określanie miejsca zamieszkania; określanie zewnętrznej charakterystyki przedmiotu 12 11 Określanie czasu; określanie czynności i rodzaju zajęć Formy czasownika жить; użycie rzeczowników: этfж, гjрод, дерtвня, eлица, квартbра, кjмната Użycie wyrazów: eтром, днём, вtчером, нjчью; użycie czasowników: зfвтракать, обtдать, eжинать, есть Gdzie mieszkasz? dialogi sytuacyjne Где ты живёшь? твой fдрес Kiedy i co robi Witia? ćwiczenia w mówieniu na podstawie ilustracji i słowniczka pomocniczego (День Вbти) odmieniać czasownik жить; poinformuje dokładnie, gdzie mieszka używać form osobowych czasownika есть; określa porę dnia i nocy (spożywania posiłków) Ćwiczenia w mówieniu na podstawie ilustracji i realiów własnych ucznia; ćwiczenia w czytaniu; dialogi sytuacyjne Utrwalamy umiejętność wypowiedzi na temat gdzie, kto mieszka; ćwiczenia w mówieniu na podstawie ilustracji 46

52. Czas i ja miesiące i pory roku 53. Przekaz informacji widokówka 54. Czas i ja czas zegarowy 12 9 16 12 Określanie czasu pory roku, miesiące; określanie zewnętrznej charakterystyki Składanie życzeń, pozdrowienia; określanie czasu 12 Określanie czasu Pory roku: веснf, лtто, jсень, зимf; użycie konstrukcji когдf? веснjй / в январt; rzeczownik канbкулы Użycie konstrukcji: поздравлzть когj с чем; переда(ва)ть комe привtт Określamy pełne godziny zegarowe; użycie liczebników z rzeczownikiem час Jaka to pora roku? ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem Какjе 'то врtмя гjда? Składamy życzenia z okazji... Я тебz поздравлzю с... Powiedz, która jest godzina? Котjрый час? na podstawie opisu określić, o jaką porę roku chodzi, o jaki miesiąc używać konstrukcji поздравлzть когj с чем zapytać i poinformować, która jest godzina; stosuje zwroty grzecznościowe Czytanie ze zrozumieniem, dobieranie ilustracji do treści, nauka tekstu na pamięć Pytamy o godzinę; określamy czas; ćwiczenia w rozumieniu ze słuchu Ilustracje przedstawiające pory roku Układamy treść życzeń; rozwiązujemy krzyżówkę; ćwiczenia dialogowe; ćwiczenia w słuchaniu ze zrozumieniem Świąteczne kartki kalendarza Model zegara 47

55. Mój czas wolny ulubione zajęcia 56. j.w. Czas i ja Czas zegarowy 57. Świat wokół mnie 12 11 Określanie czasu; określanie czynności i rodzaju zajęć Czasowniki: начинfться, гулzть, принимfть (душ), ложbться (спать), приходbть (домjй), учbть (урjки) j.w. Czasowniki określające czynności i rodzaje zajęć 9 Określanie cech zewnętrznej charakterystyki osoby i przedmiotu Nazwy kolorów tęczy rozróżnianie rodzajów przymiotników / fleksja przymiotników Co i o której godzinie robi Witia? ( ćwiczenia dialogowe) День Вbти. Мой день opowiadanie o przebiegu dnia z uwzględnieniem godzin. Jakiego koloru są...? dobieranie przymiotników do rzeczownika Какjго цвtта онb? ułożyć krótką wypowiedź dotyczącą czynności wykonywanych w ciągu dnia j.w. Zaplanuje swój dzień, podając godzinę wykonania czynności określić kolor; znaczenie koloru w ruchu drogowym; dobrać przymiotnik nazywający kolor do wskazanego rzeczownika Informujemy o czynnościach wykonywanych w ciągu dnia; układanie dialogów j.w. Opowiadanie o przebiegu swojego dnia, planowanie zajęć Czytanie ze zrozumieniem; gra Jakiego to jest koloru? ; czytanie z podziałem na role 48

58. Świat wokół mnie 59. Świat wokół mnie 9 Określanie cech zewnętrznej charakterystyki osoby i przedmiotu 9 Określanie cech zewnętrznej charakterystyki osoby i przedmiotu Leksyka określająca części ciała człowieka; cechy charakterystyczne zwierząt Rzeczownik рост i odpowiadające mu przymiotniki w dopełniaczu Cechy charakterystyczne mojego wyglądu zewnętrz- -nego: Как он (онf) вsглядит? Opowiadamy o sobie Познакjмьтесь, 'то я... nazwać części ciała człowieka opowiedzieć o sobie, określając swój wzrost, wykorzystując poznaną leksykę Wypowiedzi na podstawie ilustracji i słowniczka; ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem Opisujemy wygląd zewnętrzny; ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem 49

60. Rozwiązujemy zagadki, rebusy, zadania Utrwalamy materiał morfosyntaktyczny, gramatyczny, ortograficzny i fonetyczny poznany w klasie 4-tej Повторtние мать учtния. Lekcja utrwalającosprawdzająca Uczeń, posługując się poznaną leksyką, buduje poprawne gramatycznie i ortograficznie wypowiedzi Odpowiedzi na pytania, ćwiczenia fonetyczne, pisanie, redagowanie dłuższej wypowiedzi, tłumaczenie zdań itp. 50

Propozycja realizacji wybranych lekcji. Klasa 4 Ponieważ możliwość przewidzenia wszystkich aspektów pracy podczas lekcji języka rosyjskiego jest praktycznie niemożliwa (ograniczona do minimum), autorki uznały za konieczne przedstawienie p r o p o z y c j i realizacji materiału, z których nauczyciel zgodnie z zapotrzebowaniem własnym oraz grupy uczniów może bez przeszkód skorzystać. Dokładnej recepty, dającej odpowiedź na pytanie jak nauczać języka obcego skutecznie nie ma. Dzielimy się zatem z nauczycielami naszymi sugestiami, wyrażając jednocześnie nadzieję, że staną się one inspiracją do własnych poszukiwań i twórczych rozwiązań. Materiał pierwszych jednostek metodycznych podręcznika obejmuje wprowadzenie alfabetu rosyjskiego liter drukowanych i pisanych, a także rozpoczęcie nauki poprawnego pisania i mówienia (ćwiczenia fonetyczne, intonacyjne i akcentuacyjne). I. Wprowadzenie alfabetu Lekcja 1 Cele lekcji: Poznanie zwrotów grzecznościowych powitania i pożegnania w języku rosyjskim. Zapoznanie z krajem, którego języka będziemy się uczyć. Odpowiedź na pytanie: dlaczego uczymy się języka rosyjskiego? Materiały dydaktyczne: a) podręcznik; b) zeszyt ćwiczeń; c) mapa Rosji; d) ruchomy alfabet drukowany i odręczny. W trakcie rozmowy z uczniami warto pokazać na mapie obszar Rosyjskiej Federacji, tj. terytorium, na którym językiem państwowym jest język rosyjski. 51

Warto jednocześnie uświadomić uczniom, że językiem rosyjskim posługują się nim nie tylko etniczni Rosjanie mieszkańcy Rosji (w ich przypadku to język ojczysty), ale i obywatele innych krajów, ucząc się języka rosyjskiego jako obcego. Należy także podkreślić, że język rosyjski jest jednym z oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Od inwencji nauczyciela zależy, z jakich dodatkowych materiałów poglądowych (pomocniczych) skorzysta na lekcji i urozmaici sposób jej przeprowadzenia. Zanim przystąpimy do pracy z materiałem podręcznika, powinniśmy na pierwszej lekcji, zapoznać uczniów z bohaterami podręcznika, którzy towarzyszyć im będą w poznawaniu alfabetu oraz odkrywaniu zjawisk ważnych i wartych zapamiętania. Należy zapoznać uczniów ze znakami i umownymi oznaczeniami w podręczniku, a także w zeszycie ćwiczeń. To znacznie ułatwi uczniom pracę. Pracę z podręcznikiem rozpoczynamy od zapoznania się z historią powstania i rozwoju pisma alfabetycznego. Przystępując do pracy nad materiałem lekcji, prosimy uczniów o dokładne obejrzenie rysunków i ilustracji. Lekcja kończy się 4 pytaniami, które nauczyciel może zapisać na tablicy lub poprosić ucznia o odczytanie ich z podręcznika. Takie ukierunkowane czytanie zmusza uczniów do skupienia uwagi na odpowiednich fragmentach tekstu. W zadaniu 1 (zeszyt ćwiczeń) uczniowie próbują odpowiedzieć, dlaczego litery rosyjskiego alfabetu podzielone są na trzy grupy. Lekcja 2 Cele lekcji: Zapoznanie uczniów z zasadami korzystania z podręcznika, zeszytu ćwiczeń i kaset. Próba wyjaśnienia, dlaczego litery rosyjskiego alfabetu podzielono na 3 grupy. Słownictwo związane z sytuacją przedstawiania się. Uczymy się przedstawiać. Prosimy uczniów o przedstawienie się. Materiały dydaktyczne: a) podręcznik; b) zeszyt ćwiczeń; c) ruchomy alfabet drukowany i odręczny; d) nagrania. 52

Wprowadzanie alfabetu na każdej jednostce lekcyjnej łączy się z występowaniem stałych elementów lekcji: a) opanowania pisma rosyjskiego; b) wyrobienia umiejętności czytelnego i poprawnego pod względem ortograficznym zapisywania wybranych wyrazów; c) czytaniem zdań; układaniem krótkich wypowiedzi. Jest to również proces wyrobienia u uczniów sprawności ustnego porozumiewania się w języku rosyjskim w ramach określonej tematyki i z uwzględnieniem określonego materiału językowego. Bardzo ważnym aspektem pracy są też ćwiczenia kształtujące sprawność rozumienia mowy rosyjskiej ze słuchu. W zadaniu 1, 2, 3 zapoznajemy uczniów z fonetyczną i graficzną stroną rosyjskiego alfabetu. Kształtujemy umiejętność rozumienia ze słuchu oraz czytania. Podczas czytania wierszyka, zwracamy szczególną uwagę na wymowę liter: В, Г, Ж, З, Ч, Щ. W zadaniu 4 zapoznajemy uczniów z alfabetem w formie odręcznej. Porównujemy grafikę liter rosyjskich i polskich. Zadanie może stanowić przedmiot pracy domowej (po uprzednim ustnym wykonaniu w klasie). W zadaniu 5, 6, 7 zapoznajemy uczniów ze zjawiskiem akcentu i redukcji dźwięków nieakcentowanych. Omawiając punkty zadania, możemy posłużyć się przykładami typu: мукf мeка, зfмок замjк, в шкjле. Uczymy się poprawnej (mocnej i wyraźnej) wymowy sylaby akcentowanej. Uważamy na samogłoski słabsze, a zwłaszcza zredukowane o. Ćwiczymy wymowę wyrazu: водf. Ćwiczenie rytmiczne przeprowadzamy w oparciu o wyrazy: водf, мfма (ta- -TA, TA-ta, gdzie wielkie TA zawsze oznacza sylabę akcentowaną). Dbamy o to, aby na każdej lekcji przeprowadzać ćwiczenia rytmiczne na 3-4 nowych wyrazach, występujących na danej lekcji. Takie ćwiczenia koncentrują uczniów na właściwej wymowie i akcencie, a dodatkowo wprowadzą element zabawy. Wymowę sylab można wspomagać wyklaskiwaniem sylaby akcentowanej, bądź wszystkich sylab z wprowadzeniem silniejszego klaśnięcia. Lekcja 3 Cele lekcji: Zapoznanie z wymową i pisownią liter pierwszej grupy alfabetu rosyjskiego: (Аа, Оо, Кк, Бб, Вв, Гг, Дд). Ćwiczenia wymowy rosyjskiego o nieakcentowanego. Ćwiczenia wymowy sylaby akcentowanej. 53