POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRA WNYCH POWIATU KŁODZKIEGO

Załącznk nr 1 do Uchwały Rady Powatu Kłodzkego Nr LIII/661/2010 Z dna 26 paźdzernka 2010 roku POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRA WNYCH POWIATU KŁODZKIEGO na lata 2011-2015

WPROWADZENIE Lczba osób nepełnosprawnych w Polsce oraz różnorodność problemów jake rodz nepełnosprawność sprawa, że grupa ta pownna zajmować szczególne mejsce w społecznej poltyce państwa. Wdrożona z dnem 1 styczna 1999 roku reforma ustrojowa przynosła szereg zman w zasadach organzacj dzałań władz publcznych. Powstały nowe struktury samorządu terytoralnego - powaty, które przejęły szereg zadań realzowanych wcześnej przez organy admnstracj rządowej. Samorządy stały sę odpowedzalne za sytuację życową swoch meszkańców. Odpowedzalność ta dotyczy też osób nepełnosprawnych. Zakres kompetencj poszczególnych służb dzałających na rzecz osób nepełnosprawnych określa ustawa z dna 27 serpna 1997 roku o rehabltacj zawodowej społecznej oraz zatrudnanu osób nepełnosprawnych ( Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz.92 z późn. zm. ). Według ustawy do zadań powatu należy m.n.: - opracowane, zgodnych ze strategą rozwoju województwa, projektów powatowych programów dzałań na rzecz osób nepełnosprawnych w zakrese: rehabltacj społecznej; rehabltacj zawodowej zatrudnena; przestrzegana praw osób nepełnosprawnych. Istotą Programu Dzałań na Rzecz Osób Nepełnosprawnych jest stworzene na terene Powatu Kłodzkego lokalnych warunków oraz zagwarantowane udzelene osobom nepełnosprawnym takej pomocy, która umożlw osągnęce jak najlepszej życowej samodzelnośc aktywnośc przy wykorzystanu tkwących w nch potencjalnych zdolnośc możlwośc. - 1-

Został on opracowany w oparcu o przesłane nformacje przez jednostk samorządu terytoralnego, organzacje pozarządowe nstytucje dzałające na terene Powatu Kłodzkego na rzecz osób nepełnosprawnych. Powatowy program pomocy osobom nepełnosprawnym jest kompatyblny z Powatową Strategą Rozwązywana Problemów Społecznych na lata 2007-2015. Nadrzędnym celem strateg jego kontynuacją w programe jest objęce udzelene potrzebującym pomocy osobom w pokonanu przecweństw losu życu w warunkach odpowadających godnośc człoweka. Program wyznacza kerunk rozwoju oferty wsparca dla osób nepełnosprawnych, które dostosowane do rzeczywstych potrzeb stanowć będą podstawę do sporządzena konkretnych projektów wcelanych w życe na terene naszego powatu. Do skutecznej realzacj zamerzonych celów nezbędna będze współpraca władz powatowych, gmnnych, organzacj pozarządowych oraz nnych nstytucj dzałających na rzecz osób nepełnosprawnych mogących wsperać realzację programu merytoryczne fnansowo, z uwzględnenem problemów, zasobów specyfk poszczególnych jednostek.

I. Ops problemu. Osoby nepełnosprawne żyją we wszystkch częścach śwata we wszystkch warstwach społecznych, ch lczba na śwece jest bardzo duża stale wzrasta. Odsetek nepełnosprawnych w Polsce sęga około 14,3% ogólnej populacj ludnośc - problem ten dotyka węc przeszło 5,5 mlonów Polaków. Dodatkowo w naszym kraju stale rośne lczba osób, które ze względu na pogarszający sę stan zdrowa mają trudnośc w wypełnanu ról życowych społecznych. W cągu 14 lat lczba nepełnosprawnych wzrosła o 46,1%, co wąże sę przede wszystkm z procesem starzena sę społeczeństwa. Demografowe polscy twerdzą, że wzrostow lczby osób nepełnosprawnych sprzyja też postęp cywlzacyjny technczny. Zakres waga tego problemu skłanają jednocześne zobowązują do dzałań mających na celu zagwarantowane każdej osobe nepełnosprawnej prawa do nezależnego, samodzelnego aktywnego życa. Nepełnosprawność ne jest wyłączne osobstą tragedą dotknętego ną człoweka. Jest ona wpsana w życe tak samo jak choroba czy starość. Społeczeństwo mus uśwadomć sobe zrozumeć nepełnosprawnych, którzy żyją wśród nas mają take same prawa. Szeroko pojęta rehabltacja osób nepełnosprawnych ( zawodowa społeczna ) ne może dokonywać sę bez udzału osób w pełn sprawnych. Funkcjonowane tej grupy osób zależy w dużej merze od nch samych, ale też od społecznośc, w której przyszło m wzrastać żyć.

Defncja zawarta w Karce Praw Osób Nepełnosprawnych mów, ż : nepełnosprawnym są osoby, których sprawność fzyczna, psychczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudna, ograncza lub unemożlwa życe codzenne, naukę, pracę oraz wypełnane ról społecznych, zgodne z normam prawnym zwyczajowym... Ustawa o rehabltacj zawodowej społecznej oraz zatrudnanu osób nepełnosprawnych określa nepełnosprawność jako trwałą lub okresową nezdolność do wypełnana ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszena sprawnośc organzmu, w szczególnośc powodującą nezdolność do pracy. Karta Praw Osób Nepełnosprawnych podkreśla fundamentalne prawa osób nepełnosprawnych do godnego życa zakazując przy tym dyskrymnacj. Często nny w opn ludz to odmenny, jakże blsko od odmennośc do odmeńca do pejoratywnych skojarzeń. Należy węc podjąć rożne dzałana w celu podnesena publcznej śwadomośc o prawach osób nepełnosprawnych, o pozytywnym wkładze jak wnoszą te osoby w życe nnych ludz, a także o problemach z którym spotykają sę z powodu swej nepełnej sprawnośc. Zebrane szczegółowych danych na temat lczby osób nepełnosprawnych w powece jest nemożlwe z uwag na brak danych z Zakładu Ubezpeczeń Społecznych Kasy Rolnczego Ubezpeczena Społecznego. Dla potrzeb programu przyjęto lczbę osób nepełnosprawnych w oparcu o dane ( wydane orzeczena o stopnu nepełnosprawnośc ) Powatowego Zespołu do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc.

Lczba osób nepełnosprawnych powyżej 16 roku życa wg pc stopna nepełnosprawnośc w oparcu o wydane orzeczena przez Powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc w 2009 roku. Tabela nr 1 Stopeń KOBIETY MĘZCZYZNI nepełnosprawnośc Udzał Udzał Udzał Udzał Ogółem lczbowy procentowy lczbowy procentowy Znaczny 305 50,50 % 299 49,50 % 604 Umarkowany 660 50,38 % 650 49,62 % 1 310 Lekk 771 53,62 % 667 46,38 % 1438 Ogółem 1 736 51,79 % 1 616 48,21 % 3 352 Wśród osób nepełnosprawnych najlcznejszą grupę stanową osoby z orzeczenem o lekkm stopnu nepełnosprawnośc ( 42,90%) z przewagą kobet ( 53,62% ). Neco mnejszą część stanową osoby z orzeczenem o umarkowanym stopnu nepełnosprawnośc. W tej grupe osób równeż mnmalne przeważają kobety - 50,38%. W 2007 roku orzeczene o lekkm stopnu nepełnosprawnośc uzyskało 1118 osób ( 37,11 %), natomast w 2008 roku 1 522 ( 48%). Z uwag na fakt, że najlcznejsza rzesza osób to osoby z lekkm stopnem nepełnosprawnośc, należy podjąć lczne dzałana, by ogranczyć do mnmum skutk nepełnosprawnośc umożlwając rehabltację społeczną, m.n. poprzez udzelane dofnansowana do sportu, kultury, rekreacj turystyk osób nepełnosprawnych oraz aktywzację zawodową m.n. pomoc w znalezenu zatrudnena.

Lczba osób nepełnosprawnych wg schorzena w oparcu o wydane orzeczena w 2009 roku przez Powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc. Tabela nr 2 Rodzaj ZNACZNY Stopeń nepełnosprawnośc UMIARKOWANY LEKKI Ogółem schorzena Udzał lczbowy Udza! procent. Udzał lczbowy Udzał procent. Udzał lczbowy Udzał procent. 01 -U 9 18,75% 24 50,00 % 15 31,25% 48 02 -P 37 22,15% 85 50,90 % 45 26,95 % 167 03 -L 21 13,46% 35 22,44 % 100 64,10% 156 04-0 35 34,31 % 31 30,39 % 36 35,30 % 102 05 -R 53 3,88 % 508 37,19% 805 58,93 % 1366 06-E 1 1,96% 22 43,13 % 28 54,91 % 51 07 -S 142 19,58% 314 43,31 % 269 37,11% 725 08 -T 46 35,11 % 55 41,98% 30 22,91 % 131 09-M 74 53,62% 54 39,13 % 10 7,25 % 138 10 - N 160 48,34% 121 36,55% 50 15,11% 331 11 - I 26 18,97% 61 44,52% 50 36,51% 137 Ogółem 604 18,02% 1310 39,08% 1438 42,90% 3352 Według Rozporządzena Mnstra Pracy Poltyk Społecznej z dna 21 maja 2002 r. ( Dz. U. Nr 66, poz. 604 ) 26. Stopeń nepełnosprawnośc: znaczny, umarkowany lub lekk ustala sę, uwzględnając: 1) wystąpene naruszena sprawnośc organzmu zakres tego naruszena spowodowany przez: 01 4 U - upośledzene umysłowe; 02 ^ P - choroby psychczne; 03 - L - zaburzena głosu, mowy choroby słuchu; - 6-

04 - O - zaburzena narządu wzroku; 05 - R - upośledzene narządu ruchu; 06 - E - eplepsja; 07 - S - choroby układu oddechowego krążena; 08 - T - choroby układu pokarmowego; 09 - M - choroby układu moczowo - płcowego; 10 - N - choroby neurologczne; 11-1 - nne, w tym schorzena: endokrynologczne, metabolczne, zaburzena enzymatyczne, choroby zakaźne odzwerzęce, zeszpecena, choroby układu krwotwórczego. 2) przewdywany okres trwana naruszonej sprawnośc organzmu przekraczający 12 mesęcy, 3) zakres naruszena sprawnośc organzmu powodujący ogranczene lub nezdolność do: zatrudnena, pełnena ról społecznych lub samodzelnej egzystencj, zwany dalej naruszenem sprawnośc organzmu. Z przedstawonych danych zawartych w tabel wynka, że najwększą lczbę stanową osoby z dysfunkcją narządu ruchu (40,75% ). Mnejszą grupę tworzą osoby cerpące na choroby układu oddechowego krążena ( 21,63% ) oraz osoby z : dysfunkcją narządu wzroku, narządu słuchu, zaburzenam głosu mowy oraz chorobam neurologcznym-łączne 589 osób (17,57%). Borąc pod uwagę lość wydanych orzeczeń przez Powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc równeż w 2007 roku ( 1 118 osób - 37,11% ) oraz w 2008 roku ( 1 268 osób - 39,99%) domnowały osoby z dysfunkcją narządu ruchu. Analzując powyższe dane za zadane prorytetowe należy uznać pomoc osobom nepełnosprawnym w lkwdacj barer archtektoncznych

m.n. poprzez budowę podjazdów do budynków, poszerzane drzw wejścowych, przystosowane toalet, zakładane poręczy, wytyczane mejsc parkngowych dla nepełnosprawnych nteresantów, dostosowywane przejść zakładane sygnalzacj dla nepełnosprawnych peszych, udzelane dofnansowań do sportu, kultury, turystyk rekreacj oraz zaopatrzene nepełnosprawnych nedosłyszących w aparaty słuchowe.

Lczba nepełnosprawnych kobet mężczyzn w powece zatrudnonych pozostających bez zatrudnena w 2009 roku w oparcu o przekazane dane przez Powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc. Tabela nr 3 OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Zatrudnone pozostające bez zatrudnena Wek Kobety Mężczyźn Razem Kobety Mężczyźn Razem Ogółem u. lczb. u. proc. u. lczb. u. proc. u. lczb. u. proc. u. lczb. u. proc. u. lczb. u. proc. u. lczb. u. proc. 1 6-2 5 49 42,60% 60 55,05 % 109 48,66 % 66 57,40% 49 44,95 % 115 51,34% 224 2 6-4 0 130 65,99 % 130 72,22 % 260 68,97 % 67 34,01% 50 22,78 % 117 31,03% 377 4 1-6 0 51 5,39 % 52 5,83 % 103 5,60 % 895 94,61 % 840 94,13 % 1 735 94,40 % 1 838 60 węcej 0 0 % 2 0,46 % 2 0,22 % 478 100% 433 99,54 % 911 99,78 % 913 Ogółem 230 13,25 % 244 15,10 % 474 14,14 % 1 506 86,75 % 1372 84,90 % 2 878 85,86 % 3 352

Z danych zawartych w tabel wynka, że przeważająca część osób nepełnosprawnych ( 85,86% ) pozostaje bez pracy. Tak stan rzeczy utrzymuje sę na terene Powatu Kłodzkego od lat - wskaźnk osób nepełnosprawnych pozostających bez pracy ne spada ponżej 70%. W grupe 2 751 osób nepełnosprawnych, które ukończyły 41 rok życa zaledwe 105 osób ( 3,82 %) wykonuje pracę zawodową. Problem nepełnosprawnośc nasla sę z wekem. Co czwarta osoba nepełnosprawna w Powece Kłodzkm jest w weku poprodukcyjnym co powoduje, że ważnym zadanem programu będze ch rehabltacja społeczna. Drugą bardzo lczną grupę nepełnosprawnych nepracujących stanową osoby młode w weku 16-25 lat - w tym przedzale wekowym bez pracy pozostaje 57,40 % kobet 44,95 % mężczyzn. Istotnym zadanem jest węc aktywzacja zawodowa tej grupy - pomoc w pozyskwanu pracy oraz stworzene możlwośc przekwalfkowana sę, a także dokształcana. Lczba nepełnosprawnych dzec w powece w roku 2009 wg przyczyn nepełnosprawnośc, weku płc w oparcu o wydane orzeczena przez Powatowy zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc. Tabela nr 4 Przyczyny nepełnosprawnośc Wek Pleć Ogółem 0* 3 4-7 8-16 K M u.l. u. pr. u. 1. u. pr. u. 1. u. pr. u. 1. u. pr. u. 1 u. pr. u. 1 u. pr. L P- 1. 01 -U 1 2,33 8 18,60 34 79,07 25 58,14 18 41,86 43 12,22 2.! 02-P 0 0 7 26,92 19 73,08 9 34,62 17 65,38 26 7,39 3. 03- L 8 32,oo 12 48,oo 5 20,oo 7 28,oo 18 72,oo 25 7,10 4. ; 04-0 5 25,oo 3 15,oo 12 60,oo 8 40,oo 12 60,oo 20 5,68 5. 05-R 9 19,57 9 19,57 28 60,86 21 45,66 25 54,34 46 13,07 6.! 06- E 5 27,78 2 11,11 11 61,11 7 38,89 11 61,11 18 5,11 7. 07 -S 11 40,74 5 18,52 11 40,74 12 44,44 15 55,56 27 7,67 8. 4 50,oo 0 0 4 50,oo 3 37,50 5 62,50 8 2,27 9. 09-M 8 29,63 11 40,74 8 29,63 10 37,04 17 62,96 27 7,67 10 - N 35 53,85 11 16,92 19 29,23 28 43,08 37 56,92 65 18,47 11-1 11 23,40 13 27,66 23 48,94 22 46,80 25 53,20 47 RAZEM 97 27,56 81 23,01 174 49,43 152 43,18200 56,82 352 0 00 1 H - 10-

2 ust. 1 Do stanów chorobowych, które uzasadnają koneczność stałej opek lub pomocy dzecku, należą: 1) wady wrodzone schorzena o różnej etolog prowadzące do nedowładów, porażena kończyn lub zman w narządze ruchu, upośledzające w znacznym stopnu zdolność chwytną rąk lub utrudnające samodzelne poruszane sę, 2) wrodzone lub nabyte cężke choroby metabolczne, układu krążena, dddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnęca nne zjnaczne upośledzające sprawność organzmu, wymagające systematycznego leczena w domu okresowo leczena szptalnego, 3) upośledzene umysłowe, począwszy od upośledzena w stopnu umarkowanym, 4) psychozy zespoły psychotyczne, 5) zespół autystyczny, 6) {jadaczka z częstym napadam lub wyraźnym następstwam psychoneurologcznym, 7) nowotwory złoślwe choroby rozrostowe układu krwonośnego do 5 lat od Zakończena leczena, 8) Wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne Ogranczene jego sprawnośc, prowadzące do obnżena ostrośc wzroku \jv oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według Snellena po wyrównanu wady wzroku szkłam korekcyjnym, lub ogranczene pola wdzena do przestrzen zawartej w grancach 30 stopn, 9) głuchonemota, głuchota lub obustronne upośledzene słuchu nepoprawające sę w wystarczającym stopnu po zastosowanu aparatu słuchowego lub mplantu ślmakowego, Ust 2. Przy ocene nepełnosprawnośc dzecka berze sę pod uwagę:

1) ródzaj przebeg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnoścowy organzmu, 2) sprawność fzyczną psychczną dzecka oraz stopeń jego przystosowana do skutków choroby lub naruszena sprawnośc organzmu, 3) możlwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczena rehabltacj. Na podstawe posadanych danych można powedzeć, że: - njajbardzej lczną grupę nepełnosprawnych według weku stanową dzec W weku od 8-16 lat co stanow ( 49,43% ) ogółu. Przeważają chłopcy - 56,82%. 44,89 % stanową dzec z wrodzonym lub nabytym cężkm chorobam metabolcznym, neurologcznym oraz z dysfunkcją narządu ruchu ( łączne 158 dzec). Dokonując analzy powyższego zagadnena należy stwerdzć, że najwększa lczba dzec nepełnosprawnych, to dzec w weku szkolnym, dlatego węc należy podjąć dzałana w celu tworzena klas ntegracyjnych w szkołach. Dla! prawdłowego rozwoju dzecka nepełnosprawnego bardzo stotny jest kontakt ze zdrowym dzećm. Wspólna nauka, zabawa pomaga w ntegracj, wzbogacając przy tym zdrowych róweśnków, ucząc ch odpowedzalnośc, szaęunku cerplwośc dla ogranczeń realstycznego spojrzena na rzeczywstość. Powatowy Program Dzałań na Rzecz Osób Nepełnosprawnych wcelany będze w życe poprzez systematyczne realzowane poszczególnych zadań, które są ścśle nakerowane na osągnęce przedstawonych w dalszej częśc celów.

Monjtorowany będze na beżąco przez wyznaczone osoby, a wskaźnk l mejzalnośc przedstawane będą Radze Powatu Kłodzkego przez Starostę w trakce planowanych, przypadających w kwetnu, sesj pośwęconych Ocene Realzacj Powatowego Programu Dzałań na Rzecz Osób Nepełnosprawnych. CELE OPERACYJNE POWIATOWEGO PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH POWIATU KŁODZKIEGO W LATACH 2011-2015 1. Pomoc osobom nepełnosprawnym w poprawe jakośc życa, w rozwjanu śwadomośc społecznej oraz w rozwązywanu występujących problemów. 2. Lkwdacja barer funkcjonalnych w środowsku zameszkana osoby nepełnosprawnej. 3. Aktywzacja zawodowa, zatrudnane przecwdzałane skutkom bezroboca wśród osób nepełnosprawnych. 4. Edukacja osób nepełnosprawnych. j 5. Proflaktyka edukacja zdrowotna w zakrese przecwdzałana nepełnosprawnośc. II. te ł główny nr 1 Pomoc osobom nepełnosprawnym w poprawe jakośc życa, w rozwjanu śwadomośc społecznej oraz w rozwązywanu występujących problemów. Uzasadnene wyboru celu: Uczestnctwo w życu publcznym, społecznym, kulturalnym, artystycznym, sportowym oraz rekreacj turystyce w dużej merze decyduje o jakośc życa rozboju ludz nepełnosprawnych oraz ch ntegracj z otaczającym środowskem. - 13-

Aktywna dzałalność sukcesy odnoszone przez osoby nepełnosprawne przełamują barery lkwdują społeczny ostracyzm przyczynając sę do budówy otwartego, tolerancyjnego społeczeństwa. A. Cele szczegółowe. 1. Współorganzowane wraz z powatem mprez dla osób nepełnosprawnych. r 2. Utworzene na terene powatu Środowskowego Domu Samopomocy. 3. Umeszczane dokładnej nformacj dla osób nepełnosprawnych na materałach promujących mprezy kulturalne, ośwatowe, sportowe nne (np. bezpłatny wstęp, warunk technczne tp.). 4. Promowane nformacj o możlwośc dofnansowana ze środków PFRON aportu, kultury, turystyk rekreacj dla osób nepełnosprawnych. 5. Aktywzacja środowska lokalnego na rzecz pomocy osobom nepełnosprawnym. 6. Powołane Pełnomocnka Starosty do Spraw Osób Nepełnosprawnych. 7. Opracowane, publkacja rozpowszechnane paketu nformacyjnego nt: - adresów nstytucj śwadczących pomoc osobom nepełnosprawnym na jerene powatu; - możlwośc sposobów otrzymana pomocy; - praw osób nepełnosprawnych możlwośc ch egzekwowana; - stnejących dzałających grup wsparca; - służb pośrednctwa pracy, - Organzacj pozarządowych dzałających na rzecz osób nepełnosprawnych. I 8. Udzelane pomocy osobom nepełnosprawnym w oparcu o dzałalność Ośrodka Interwencj Kryzysowej. 9. Wczesna nterwencja podjęce dzałań w celu zapobegana sytuacjom kryzysowym zwązanym z nagłym pojawenem sę nepełnosprawnośc.

lo.aktywzacja organzacj pozarządowych dzałających na rzecz osób nepełnosprawnych: - organzowane szkoleń z zakresu pozyskwana funduszy unjnych, - pomoc w psanu wnosków projektów, - koordynowane dzałań organzacj pozarządowych dzałających na rzecz ośób nepełnosprawnych, - współpraca z organzacjam pozarządowym w celu rozeznana potrzeb osób nepełnosprawnych w ch środowsku. B. Adresac programu. - ojsoby nepełnosprawne, j - rpdzny osób nepełnosprawnych, - przedstawcele organzacj pozarządowych, - nstytucje zajmujące sę osobam nepełnosprawnym. C. Wskaźnk osągnęca celu: - lczba uczestnczących osób nepełnosprawnych mprez o charakterze sportowym, kulturalnym, rekreacyjno-turystycznym; j - lpzba osób korzystających z dofnansowana do turnusów rehabltacyjnych; j - ljość kampan nformacyjnych, szkoleń warsztatów oraz uczestnczących w nch osób; - lczba osób nepełnosprawnych objętych śwadczenam pomocy społecznej; - lczba wolontaruszy;

D. Realzator odpowedzalny za montorowane Programu - sanorząd gmnny powatowy - Ponatowe Centrum Pomocy Rodzne - odpowedzalny Dyrektor E. Partnerzy - Państwowy Fundusz Rehabltacj Osób Nepełnosprawnych, - Powatowy Urząd Pracy, - Samorząd gmnny, - Ośrodk Pomocy Społecznej, - przedstawcele organzacj pozarządowych, - powatowy Zespół do Spraw Orzekana o Nepełnosprawnośc, - tlrząd Marszałkowsk Województwa Dolnośląskego, - Regonalny Ośrodek Poltyk Społecznej. - polcja, - Poradna Psychologczno - Pedagogczna, - Dolnośląsk Urząd Wojewódzk - Wydzał Poltyk Społecznej F. Źródła fnansowana programu. - Starostwo Powatowe w Kłodzku, - państwowy Fundusz Rehabltacj Osób Nepełnosprawnych, - Urząd Marszałkowsk, - Dolnośląsk Urząd Wojewódzk - Wydzał Poltyk Społecznej - Samorząd gmnny powatowy G. Oczekwane efekty. j - ntegracja osób nepełnosprawnych ze środowskem lokalnym, I - Wyrównane szans w zakrese możlwośc spędzana wolnego czasu, m.n. Zapewnene dostępu do obektów kulturalnych, sportowych wypoczynkowych, - Umejętność samodzelnego życa egzekwowana swoch praw, - podnesene jakośc usług śwadczonych na rzecz osób nepełnosprawnych,

- ufnej ętność radzena sobe z ogranczenam spowodowanym nepełnosprawnoścą, - podnesene pozomu śwadomośc społecznej osób nepełnosprawnych ch rodzn, - Wytworzene poczuca własnej wartośc, - zmnejszene poczuca bezradnośc, - zapobegane patologom wśród osób nepełnosprawnych ch rodzn, I - zjapobegane sytuacjom kryzysowym zwązanym z nagłym powstanem nepełnosprawnośc. j III. jcel główny nr 2 Lkwdacja barer funkcjonalnych w środowsku zameszkana osoby nepełnosprawnej. Uzasadnene wyboru celu: Ważne jest tworzene warunków życa, w których osoby nepełnosprawne będą mały możlwość włączena sę lub całkowtego powrotu do czynnego życa w społeczeństwe. Istotne jest podejmowane dzałań zmerzających do usuwana barer komunkacyjnych oraz transportowych, które unemożlwają ora?, utrudnają osobom nepełnosprawnym normalne funkcjonowane w społeczeństwe. A. jcele szczegółowe. 1. Egzekwowane, na etape projektowana realzacj, dostępnośc dla osób lepełnosprawnych nowobudowanych modernzowanych obektów v powece. 1 2. (Wydzelene z zasobów mena komunalnego meszkań, które w sposób Rotacyjny przydzelane byłyby osobom nepełnosprawnym po wcześnejszej lkwdacj barer archtektoncznych. - 17-

3. Obnżene krawężnków, naprawa chodnków oraz dostosowane przejść ( w tym ośwetlene ) dla nepełnosprawnych peszych poruszających sę na Wózkach nwaldzkch, założene poręczy przy schodach. 4. Wytyczene przed budynkem starostwa, urzędów, nnych budynków Użytecznośc publcznej kolejnych mejsc parkngowych dla nepełnosprawnych nteresantów. 5. Lkwdacja barer archtektoncznych ( budowa podjazdów, poszerzane drzw wejścowych, przystosowane toalet, założene poręczy ) w szkołach I podstawowych, gmnazjalnych ponad gmnazjalnych. 6. [Propagowane nformacj nt. możlwośc uzyskana dofnansowana ze grodków PFRON: - do sprzętu rehabltacyjnego, przedmotów ortopedycznych, środków pomocnczych. - na lkwdację barer archtektoncznych, w komunkowanu sę techncznych w zwązku z ndywdualnym potrzebam osób nepełnosprawnych. B. Adresac programu. - psoby nepełnosprawne, - godzny osób nepełnosprawnych. C. Wskaźnk osągnęca celu:! - lczba obektów użytecznośc publcznej pozbawonych barer; - ljczba meszkań dostosowanych do potrzeb osób nepełnosprawnych; - lczba środków transportu przystosowanych do przewozu osób nepełnosprawnych; - lczba osób o specjalnych potrzebach komunkacyjnych, którym zapewna sę dcjjazd do przedszkola, pracy, szkoły, na rehabltację, do placówek opekuńczych. - 18-

I I D. Realzator odpowedzalny za montorowane programu. - Samorząd gmnny powatowy; - Powatowe Centrum Pomocy Rodzne - odpowedzalny Dyrektor E. Partnerzy - PFRON, - dyrektorzy szkół, - jtyrektor szptala, - Samorząd gmnny I F. Źródła fnansowana zadana. - $tarostwo Powatowe w Kłodzku, - burmstrzowe wójtowe gmn, - PFRON, - Samorząd gmnny powatowy G. Oczekwane efekty. - przystosowane otoczena do potrzeb osób nepełnosprawnych poprzez udostępnene do budynków, cągów peszych umożlwających osobom nepełnosprawnym samodzelne poruszane sę, - ^tworzene osobom nepełnosprawnym warunków do samodzelnego życa w Środowsku, - jłatwene osobom nepełnosprawnym korzystane z dóbr kultury, - Umożlwene osobom nepełnosprawnym wyjśca z zolacj społecznej. IV. Cel główny nr 3 Aktywzacja zawodowa, zatrudnane przecwdzałane skutkom bezroboca wśród osób nepełnosprawnych. - 19-

Uzasadnene wyboru celu: Aktywzacja zawodowa jest jednym z elementów złożonego procesu rehabltacj osób nepełnosprawnych. Ma ona ogromne znaczene dla prawdłowego funkcjonowana psychcznego, społecznego oraz ntegracj ze środowskem lokalnym. Praca zgodna z kwalfkacjam daje osobom nepełnosprawnym możlwość uczestnczena w życu społeczno-gospodarczym nasego powatu oraz jest gwarantem poczuca własnej wartośc, samorealzacj samodzelnośc materalnej. A. Cele szczegółowe. 1. prganzowane szkoleń w celu przygotowana osób nepełnosprawnych do podjęca pracy lub rozpoczęca dzałalnośc gospodarczej. 2. Stworzene możlwośc przekwalfkowana zawodowego osób Nepełnosprawnych z uwzględnenem potrzeb lokalnego rynku pracy. 3. Wsperane stażu osób nepełnosprawnych. 4. Doskonalene uaktywnene przepływu aktualnych nformacj dotyczących Aktywzacj osób nepełnosprawnych. 5. Opracowane, publkacja rozpowszechnane paketu nformacyjnego dla pracodawców w celu zatrudnena osób nepełnosprawnych. Popularyzacja modelu osoby nepełnosprawnej jako pełnowartoścowego pracownka. 6. propagowane nformacj nt. możlwośc przystosowana tworzonych lub Istnejących stanowsk pracy dla osób nepełnosprawnych. s 7. (Prowadzene ewdencj osób nepełnosprawnych. 8. (Utworzene punktu konsultacyjnego dla osób nepełnosprawnych (umożlwającego pomoc w pozyskanu pracy podnoszenu swoch kwalfkacj zawodowych - 20-

! B. Adresac programu. j - osoby nepełnosprawne, - zakłady pracy, - chronony rynek pracy. C. Wskaźnk osągnęca celu: - lczba osób nepełnosprawnych zatrudnonych na otwartym rynku pracy; I - lcjzba zarejestrowanych osób nepełnosprawnych poszukujących pracy oraz podwyższających kwalfkacje, szkolących sę lub przekwalfkowujących sę. - lczba utworzonych stanowsk pracy chrononej. * I D. Realzator odpowedzalny za montorowane programu. - powatowy Urząd Pracy - odpowedzalny Dyrektor - PFRON, - Starostwo Powatowe, - powatowe Centrum Pomocy Rodzne. E E. Partnerzy. - pracodawcy, - Ośrodk Pomocy Społecznej, - Organzacje pozarządowe, - Jednostk szkolenowe - [Samorząd gmnny F. Źródła fnansowana zadana. - jpfron, - Środk z funduszu pracy, - Europejsk Fundusz Społeczny -21-

G. Oczekwane efekty. - Ułatwene osobom nepełnosprawnym udzału w życu zawodowym, - wzrost lczby zatrudnonych osób nepełnosprawnych zgodne z ch kwalfkacjam zawodowym, - Zanteresowane pracodawców zatrudnanem osób nepełnosprawnych, uśwadomene o korzyścach wynkających z tego tytułu, - 4w ększene poczuca własnej wartośc osób nepełnosprawnych, j - Uzyskane samodzelnośc materalnej przez osobę nepełnosprawną, - Ułatwene osobom nepełnosprawnym kontaktu zarówno z osobam Nepełnosprawnym, jak pełnosprawnym ( ntegracja ), - Umożlwene osobom nepełnosprawnym partnerskego udzału w życu Społecznym, - poprawa jakośc życa osób nepełnosprawnych, - podnesene pozomu wedzy pracodawców pracownków w zakrese Uprawneń potrzeb nepełnosprawnych osób, - Umożlwene nepełnosprawnym osobom wykonywane pracy rozwjającej! Umejętnośc funkcjonalne, społeczne zawodowe. V. Cel główny nr 4 Edukacja osób nepełnosprawnych. Wyrównywane szans edukacyjnych osób nepełnosprawnych na wszystkch pozomach edukacj. Uzasadnene wyboru celu: Wszystke osoby nepełnosprawne nezależne od charakteru stopna nepełnosprawnośc mają prawo do bezpłatnej ośwaty kształcena zgodnego z ch preferencjam możlwoścam.

Zgo4ne ze współczesnym tendencjam w pedagogce rozwój dzecka przebega najlejpej w środowsku róweśnczym. Proces dydaktyczno - wychowawczy przebegający w środowsku róweśnków pełnosprawnych maksymalne przygotowuje ucznów dotknętych nepełnosprawnoścą do życa w społeczeństwe. A. Cele szczegółowe. 1. Tworzene zntegrowanych klas w przedszkolach, szkołach podstawowych, gmnazjalnych ponad gmnazjalnych w powece. 2. Szczegółowe oznakowane obektów szkolnych pod kątem dostępnośc dla csób nepełnosprawnych. 3. Zapewnene opek psychologczno - pedagogcznej wszystkm dzecom młodzeży nepełnosprawnej od momentu stwerdzena nepełnosprawnośc a rodzcom doradztwem w sprawach opekuńczo - wychowawczych. 4. Organzowane szkoleń dla kadry pedagogcznej mającej kontakt z dzeckem nepełnosprawnym. 5. Wprowadzene w roku szkolnym 2011/2012 tematyk problemów osób I nepełnosprawnych na zajęca godzn będących w dyspozycj wychowawcy klasy. 6. jdrganzowane spotkań dla rodzców posadających nepełnosprawne dzec j jw celu wymany dośwadczeń. 7. [Wspomagane procesu nauczana udzałem organzacj pozarządowych dzałających na rzecz osób nepełnosprawnych. 8. Wsperane nepełnosprawnej młodzeży osób dorosłych w podejmowanu jedukacj na pozomach wyższych, celem poprawy sytuacj na rynku pracy - doradztwo, udostępnane nformacj. - 23-

B. Adresac programu. - dzec młodzeż nepełnosprawna, - dsoby nepełnosprawne, - dpekunowe dzec nepełnosprawnych, - Nauczycele, wychowawcy. S C. Wskaźnk osągnęca celu: - l cżba przedszkolnych szkolnych grup ntegracyjnych; - lclść osób objętych szkolenem w zakrese udzelana perwszej pomocy: - lcjść konkursów uczestnczącej w nch młodzeży szkolnej na temat zdrowego stylu życa; - lość zorganzowanych spotkań dla rodzców posadających nepełnosprawne dzec w celu wymany dośwadczeń. D. Realzator odpowedzalny za montorowane programu. - $tarostwo Powatowe, - Wydzał Ośwaty - odpowedzalny Dyrektor - powatowe Centrum Pomocy Rodzne, - poradna Psychologczno - Pedagogczna, - Dyrektorzy szkół. E. Partnerzy. - Państwowy Fundusz Rehabltacj Osób Nepełnosprawnych, - [Poradna Psychologczno - Pedagogczna, - Dyrektorzy szkół, - Samorząd gmnny, - Organzacje pozarządowe. - 24-

F. Źródła fnansowana. - Subwencja ośwatowa, - Samorząd gmnny powatowy, - Starostwo Powatowe. G. Oczekwane efekty. - ntegracja nepełnosprawnych dzec młodzeży z pełnosprawnym Ucznam, Rozwnęce zanteresowań uzdolneń dzec młodzeży nepełnosprawnej, - ^równane szans w zakrese możlwośc spędzana wolnego czasu dzec j młodzeży nepełnosprawnej, - ogranczene do mnmum stosowana nauczana ndywdualnego na rzecz Nauk w klasach ntegracyjnych, - zwększene poczuca własnej wartośc nepełnosprawnych dzec, - elmnacja lub ogranczene skutków nepełnosprawnośc u dzec, - podnesene wedzy rodzców w zakrese pomocy nepełnosprawnemu dzecku, - Zwększene soldarnośc poczuca tolerancj nepełnosprawnych dzec ( róweśnkam przez wspólne uczestnctwo w mprezach kulturalnych, Sportowych rekreacyjnych, - przygotowane nepełnosprawnych dzec młodzeży do samodzelnego życa w społeczeństwe, - zwększene szans edukacyjnych nepełnosprawnej młodzeży osób dorosłych na wyższych pozomach edukacyjnych. VIJ Cel główny nr 5 Proflaktyka edukacja zdrowotna w zakrese przecwdzałana nepełnosprawnośc. - 25 -

Uzasadnene wyboru celu: Proflaktyka zdrowotna obejmuje welorake dzałana mające wpływ na poprawę stanu zdrowa. Podejmowane dzałań proflaktycznych może być skerowane do osób zdrowych, z grupy ryzyka zachorowalnośc lub chorych, w tym także nepełnosprawnych Proflaktyka zdrowotna w zakrese przecwdzałana zachorowanom oraz życ z nepełnosprawnoścą stanow stotny czynnk zmerzający do śwajdomego zapobegana nepełnosprawnośc, znacznego ogranczena przyczyn nepełnosprawnośc oraz poprawy komfortu życa osób nepełnosprawnych. Nezbędne staje sę węc podejmowane wszystkch możlwych dzałań zmerzających do poprawy obecnych warunków życa osób nepełnosprawnych orazj zapobegana występowana nepełnosprawnośc będących skutkem występowana welu chorób. A. Cele szczegółowe. 1. Gromadzene danych dotyczących przyczyn występowana nepełnosprawnośc wśród meszkańców powatu kłodzkego. 2. Incjowane dzałań zmerzających do edukacj społeczeństwa powatu w zakrese propagowana zdrowego stylu życa. 3.Wsperane kampan nformacyjnych dotyczących osób nepełnosprawnych. 4. Podejmowane dzałań w obszarze opek medycznej, mających na celu wczesna nterwencję leczene m.n. propagowane badań proflaktycznych. Zwększane dostępu do usług opekuńczych pelęgnacyjnych dla osób nepełnosprawnych - zakłady pelęgnacyjno - opekuńcze, zakłady lecznczo - opekuńcze, domy pomocy społecznej. 5. j Podejmowane ncjatyw tworzena nstytucj wsperających osoby nepełnosprawne, np. zorganzowane Powatowego Ośrodka Wsparca dla osób z zaburzenam psychcznym. 6. Szkolene kadry nepublcznych publcznych zakładów opek zdrowotnej w zakrese wsperana osób nepełnosprawnych.

B. Adresac programu. - meszkańcy powatu kłodzkego C. Wskaźnk osągnęca celu: - montorowane lczby osób nepełnosprawnych; - lczba kampan dotyczących proflaktyk zdrowotnej; - lcpba realzowanych programów proflaktycznych; - lcjzba publkacj w środkach masowego przekazu; - lczba łóżek w ZOL oraz DPS w stosunku do faktycznego zapotrzebowana dc zapewnena opek osobom nepełnosprawnym; - lczba szkoleń pracownków zakładów opek zdrowotnej. D. Realzator odpowedzalny za montorowane programu. - Starostwo Powatowe w Kłodzku we współpracy z samorządam gmnnym, nstytucjam państwowym oraz organzacjam samorządowym; - Referat Zdrowa Poltyk Społecznej - odpowedzalny Kerownk; E. partnerzy. - Pólcja, Straż Pożarna; I - Publczne Nepublczne ZOZ; - Ośrodk Pomocy Społecznej; - Stacja Santarno - Epdemologczna; - Powatowy Zespół ds. Orzekana o Nepełnosprawnośc

F. Źfódła fnansowana. - Starostwo Powatowe w Kłodzku; - Sarorząd gmnny powatowy - Zakłady Opek Zdrowotnej; G. Oczekwane efekty. - zwększene śwadomośc społecznej wedzy dotyczącej nepełnosprawnośc; - zntegrowane dzałań w zakrese proflaktyk zdrowotnej, w tym równeż w kontekśce występowana nepełnosprawnośc. ZAKOŃCZENIE Program przedstawa problem nepełnosprawnośc w powece kłodzkm jako problem społeczny wymagający dzałań ze strony admnstracj powatowej, gmnnej, Powatowego Centrum Pomocy Rodzne, Powatowego UrZędu Pracy, organzacj pozarządowych zajmujących sę problemam osób nepełnosprawnych, placówek ośwatowych, publcznych nepublcznych zakładów opek zdrowotnej. Dzałana realzowane będą ze środków Państwowego Funduszu Rehabltacj Osób Nepełnosprawnych, budżetu powatu, budżetów gmn, środków fnansowych organzacj pozarządowych sponsorów. Program opera sę na zasadze pomocnczośc ma charakter otwarty. Będze systematyczne aktualzowany w marę pojawających sę potrzeb możlwośc. I PRZEWODNICZĄCY RADY 4/UMaJ Darusz Klonowsk

Kłodzko 13.10.2010r. OPINIA Powatowej Społecznej Rady ds. Osób Nepełnosprawnych. Powatowa Społeczna Rada ds. Osób Nepełnosprawnych wyraża pozytywną opnę do projektu Powatowego Programu Dzałań na Rzlecz Osób Nepełnosprawnych na lata 2011-2015. Przewodnczący Powatowej Społecznej Rady ds. Osób Nepełnosprawnych Macej KORDOWSKI fja-c^c1 < o /e«o o stn