Scenariusze godzin wychowawczych Aby epiej zrozumieć siebie Jak skutecznie odmawiać, gdy ktoś namawia nas do złego Franciszka Grażyna Żak Nauczycie dypomowany, pedagog, pracuje w szkoe podstawowej w Nowogrodźcu. Absowentka Akademii Pogodnej Szkoły oraz Studium Pomocy Psychoogicznej w Warszawie. Uczestniczyła w wieu kursach poświęconych profiaktyce uzaeżnień wśród dzieci i młodzieży. Prowadzi zajęcia psychoedukacyjne da dzieci, warsztaty da nauczyciei oraz grupę wsparcia da osób współuzaeżnionych od akohou, instruktor programu profiaktycznego 7 Kroków. Cee uwrażiwienie uczniów na sytuacje, w których mogą być namawiani do zachowań przekraczających normy, zwiększenie świadomości uczniów na temat osobistych i społecznych skutków ryzykownych zachowań, zapoznanie uczniów z warunkami skutecznego odmawiania. Efekty uczniowie potrafią rozpoznać sytuacje, w których podegają naciskowi społecznemu i są zmuszani do podejmowania działań szkodiwych społecznie ub zagrażających im osobiście, uczniowie znają sposoby skutecznego odmawiania oraz potrafią zastosować je w praktyce, uczniowie znają zagrożenia wynikające z ryzykownych zachowań. Metody pracy drama, praca w małych grupach, metapan, burza mózgów, rozmowa. Materiały pomocnicze materiał pomocniczy nr 1 scenariusze scenek, materiał pomocniczy nr 2 przykładowa ista warunków skutecznego odmawiania, materiał pomocniczy nr 3 przykładowy metapan, arkusze szarego papieru, famastry. s. 1 Czas trwania zajęć 2 godziny ekcyjne. 13 Poradnik wychowawcy Listopad 2003 Praca konkursowa
Aby epiej zrozumieć siebie Scenariusze godzin wychowawczych Uczestnicy Uczniowie kas szóstych szkół podstawowych ub uczniowie kas gimnazjanych. Przebieg zajęć 1. Wstęp Powiedz uczniom, że na dzisiejszej ekcji będziecie przygądać się sytuacjom, gdy jedni udzie namawiają innych do robienia rzeczy szkodiwych. Powiedz, że każdy człowiek ma prawo do stanowczego wyrażania sprzeciwu w sytuacjach, gdy nie zgadza się na podjęcie działań, które przekraczają ogónie przyjęte normy postępowania oraz przysparzają bóu i cierpień innym udziom. Poinformuj ich, że na dzisiejszych zajęciach spróbujecie wspónie sporządzić istę warunków skutecznego odmawiania. 2. Scenki prezentujące wpływ nacisku społecznego na podejmowanie ryzykownych decyzji Podzie kasę na trzy grupy, przydzie każdej z nich po jednym scenariuszu (materiał pomocniczy nr 1). Poproś uczniów o dokładne zapoznanie się z treścią scenariuszy. Przeznacz na to ok. 5 minut. Zaproponuj, aby grupy wybrały spośród siebie po dwóch ochotników do zaprezentowania scenek na forum kasy. Poproś, aby podczas prezentacji uczniowie zwrócii uwagę na takie eementy wypowiedzi, jak: ton głosu i jego moduacja, mimika, zgodność mowy ciała z treścią wypowiadanych słów. Powiedz, że są to eementy tak samo ważne, jak użyte słowa. Podkreś, że mówiąc nie z uśmiechem, unikając wzroku rozmówcy, nie jesteśmy przekonujący i łatwo wówczas wymóc na nas zgodę na to, z czym właściwie się nie zgadzamy. Poproś uczniów, aby przedstawii przygotowane scenki. s. 2 3. Stworzenie kasowego metapanu badającego przyczyny i skutki nacisku społecznego Wyjaśnij uczniom, co to jest metapan. (Pan myśowy, przyczynowo-skutkowy). Zaprezentuj przygotowane na dużym arkuszu ramy metapanu (materiał pomocniczy nr 3). Zapytaj głośno: Do czego możemy być nakłaniani? Kto nas może nakłaniać? Daczego to robi? Jakich sposobów używa? Jakie są efekty uegania namowom (straty i zyski)? Podzie kasę na cztery grupy, rozdaj kartki i famastry, poproś grupy o wykonanie wspónych metapanów. Powiedz uczniom, że mają na wykonanie tego zadania ok. 15 minut. Poproś, aby iderzy grup odczytai, a następnie zapisai na zbiorczym arkuszu (kasowy metapan) spostrzeżenia i przemyśenia swojej grupy (powtarzających się punktów nie wpisują). Przedyskutuj z uczniami wyniki ich pracy, podkreś najważniejsze treści. Praca konkursowa 13 Poradnik wychowawcy Listopad 2003
Scenariusze godzin wychowawczych Aby epiej zrozumieć siebie 4. Warunki skutecznego odmawiania Zaproponuj uczniom burzę mózgów na temat warunków skutecznego odmawiania. Wyniki zapisz na dużym arkuszu szarego papieru. Porównajcie waszą istę z przykładową (materiał pomocniczy nr 2). Zapytaj uczniów, czy chcą dokonać zmian w zapisach. Zaproponuj ewentuane uzupełnienie isty o treści zawarte w materiae pomocniczym nr 2. Stworzoną przez uczniów istę warunków skutecznego odmawiania wyeksponuj w gazetce kasowej. 5. Zastosowanie nabytej wiedzy o skutecznym odmawianiu. Podzie kasę na trzy grupy (skład grup taki sam jak na początku zajęć), rozdaj scenariusze tych samych scenek. Powiedz uczniom, żeby spróbowai dopisać do nich własne zakończenia na podstawie wiedzy, którą nabyi na ekcji. Tym razem osoby namawiane nie uegną naciskom. Powiedz, że mają na wykonanie zadania 5 7 minut. Poproś grupy o wybranie 2 osób do odegrania scenek. Poproś uczniów o prezentację scenek z nowym zakończeniem. (Nie zapomnij odczarować aktorów po zakończeniu scenki, powiedz: Nie jesteś tą osobą ze scenki ). Omów z uczniami to ćwiczenie, zapytaj o pojawiające się uczucia. Powiedz uczniom, że skuteczne odmawianie uzaeżnione jest też od indywiduanych cech poszczegónych osób i że mamy wpływ na kształtowanie tych cech. Zapewnij uczniów, że porozmawiacie o tym na następnej ekcji. 6. Wnioski, podsumowanie zajęć. Zapytaj uczniów, czego dowiedziei się na ekcji, co najbardziej utkwiło im w pamięci, jakie są ich spostrzeżenia na temat osobistych umiejętności skutecznego odmawiania. Podkreś, że warto mówić nie, gdyż może to nas uchronić przed różnymi niebezpieczeństwami. Powiedz, że prawdziwa siła mieści się właśnie w umiejętności zaprezentowania swojego stanowiska w okreśonej sprawie, czasami wystarczy krótka, zdecydowana odmowa. 7. Na następnej ekcji nie zapomnij porozmawiać z uczniami na temat indywiduanych cech poszczegónych osób, które ułatwiają ub utrudniają odmawianie, oraz o sposobach ich kształtowania. s. 3 13 Poradnik wychowawcy Listopad 2003 Praca konkursowa
Aby epiej zrozumieć siebie Scenariusze godzin wychowawczych Materiał pomocniczy nr 1 Scenariusze scenek W scence biorą udział dwie osoby. Scenka 1 A: Nudy, chodź na boisko, popatrzymy na mecz. B: Ae zaraz będzie historia. A: istoria, historia coś wymyśimy. B: Wpiszą nam nieobecność. A: Jedna nieobecność, wiekie mi coś! Nie wiedziałem, że z ciebie taki cienias. B: No dobrze... właściwie jedna nieobecność mi nie zaszkodzi. Idę z tobą. W scence biorą udział dwie osoby. Scenka 2 A: Zapa. B: Ja nie paę. A: Popatrzcie jaka aa nie pai. Cha, cha, cha! B: Papierosy szkodzą. A: Nie wiesz, co dobre. Spróbuj, a wtedy się przekonasz, jak jest naprawdę. B: Czy ja wiem... A: Masz, nie łam się, będzie dobrze. B: Właściwie, co mi szkodzi spróbować, daj... s. 4 W scence biorą udział dwie osoby. Scenka 3 A: Popatrz Kaśka, teczka tej izuski. Zrobimy jej niespodziankę? B: Niespodziankę? A: Co tak patrzysz? Trochę ją uszkodzimy mam mazaki i farbę. B: Czy ja wiem, to głupie. A: A może to ty jesteś izusem? B: No wiesz, ja izusem?! A: No to chodź, będzie świetna zabawa. B: Dołożymy jej... Praca konkursowa 13 Poradnik wychowawcy Listopad 2003
Scenariusze godzin wychowawczych Aby epiej zrozumieć siebie Materiał pomocniczy nr 2 Warunki skutecznego odmawiania 1. Przekonanie, że nie chcę i nie powinienem robić tego, co mi proponują. 2. Odważne wypowiedzenie własnego zdania. (Powiedz: Nie zrobię tego ub krótko: Nie pamiętaj, że nie musisz się tłumaczyć ze swojej decyzji). 3. Mowa ciała powinna być zgodna z tym, co mówisz (gesty, mimika, postawa). 4. Ważny jest ton głosu i jego moduacja. 5. Własne zdanie powinno być prezentowane bez czynienia krzywdy innym (nie oskarżaj, nie ośmieszaj, nie krytykuj). 6. W sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu jakiejkowiek osoby naeży zwrócić się do zaufanych dorosłych z prośbą o pomoc. Materiał pomocniczy nr 3 NAKŁANIANIE DO ZŁYC RZECZY DO CZEGO? KTO NAS NAKŁANIA? DLACZEGO TO ROBI? STRATY JAKIC SPOSOBÓW UŻYWA? ZYSKI s. 5 13 Poradnik wychowawcy Listopad 2003 Praca konkursowa