Autor: Magdalena Oleksy-Zborowska Scenariusz zajęć dla 5-latków Obszar podstawy programowej: 4. Wspieranie dzieci w rozwoju czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. Grupa wiekowa: 5-latki Blok tematyczny: Poznaję świat wokół siebie Temat: Co pływa, a co tonie? Cele operacyjne: Dziecko: rozróżnia za pomocą zmysłu wzroku, słuchu i dotyku takie materiały jak metal, drewno, plastik; zapoznaje się z wybranymi materiałami unoszącymi się na wodzie, a także tonącymi w niej; poprawnie powtarza usłyszaną sekwencję rytmu grając na prostych instrumentach perkusyjnych; uzupełniając ilustrację zgodnie z podaną instrukcją posługuje się poprawnie pojęciami: nad, pod, z lewej strony, z prawej; rozróżnia stronę lewą od prawej kierując się we wskazanym strzałką kierunku. Wykaz nabywanych umiejętności, ujętych w podstawie programowej jako osiągnięcia dziecka kończącego przedszkole: Dziecko: zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym, składniowym; w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych; próbuje przewidywać skutki swoich zachowań; przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach); stara się łączyć przyczynę ze skutkiem, próbuje przewidywać, co się może zdarzyć; tworzy muzykę korzystając z instrumentów perkusyjnych (oraz innych przedmiotów), a także improwizuje ją ruchem; rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki, ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów; potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać oraz zapamiętać to, co jest przedstawione na ilustracjach; dysponuje sprawnością rąk i koordynacją wzrokowo - ruchową potrzebną do rysowania, wycinania, nauki pisania; używa właściwie prostych narzędzi podczas majsterkowania; rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków, a także często stosowanych oznaczeń oraz symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu;
uczestniczy w zajęciach ruchowych, zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej. Treści kształcenia: kształtowanie umiejętności społecznych (obdarzanie uwagą dzieci i dorosłych, zgodne funkcjonowanie w zabawie, uczestnictwo we wspólnym tworzeniu muzyki za pomocą dostępnych materiałów, uważne słuchanie wypowiedzi innych osób); rozwój mowy (wyraźne mówienie, wzbogacanie słownictwa czynnego, słuchanie wiersza, rozmowa na temat jego treści); kształtowanie sprawności fizycznej poprzez uczestnictwo w zajęciach ruchowych w sali oraz na powietrzu, współdziałanie w grupie; rozwijanie wrażliwości dotykowej i umiejętności poznawania wielozmysłowego (wzrok, dotyk, słuch), dzielenie się wrażeniami, a także spostrzeżeniami z obserwacji oraz własnych doświadczeń; rozwijanie sprawności manualnej i orientacji w przestrzeni (posługiwanie się różnymi przedmiotami, doświadczenia z różnymi materiałami, zabawa orientacyjno - porządkowa ze strzałkami, określanie położenia przedmiotów w akwarium/słoju z wodą); rozwijanie wrażliwości przestrzennej (uzupełnianie ilustracji o nowe elementy w określonych miejscach kartki papieru); rozwijanie myślenia logicznego w praktycznych sytuacjach (wiązanie skutku z przyczyną, rozwijanie wyobrażeń). Opis sposobu realizacji: Lp. Część dnia aktywności dziecka I. Zajęcia poranne Przebieg zajęć 1.Schodzenie się dzieci, przywitanie, zabawy swobodne w kącikach zainteresowań. 2. Tajemniczy worek piratów: odgadywanie za pomocą zmysłu dotyku, jaki przedmiot znajduje się w worku/ sakiewce. Warunki pobudzające aktywność/uwagi o realizacji W wybranym miejscu sali znajdują się umieszczone w pojemnikach: monety, patyki, pióra, guziki, styropian, kamień. Nauczyciel (N) prezentuje dzieciom materiały zgromadzone w pojemnikach. Przedstawia je jako skarb piratów. Dzieci dotykają je, nazywają, określają, z jakiego materiału zostały wykonane, opisują trzymane przez siebie przedmioty (np. ciężki, lekki, to jest cięższe, to jest lżejsze, lżejsze niż,
II. Zajęcia dydaktyczne 3. Pirackie zagadki: zabawa dydaktyczna. 1. O piratach- muzykantach: zachęcenie dzieci do wysłuchania wiersza o przygodach piratów. 2. Pod wodą i na wodzie. Gdzie się podziały instrumenty piratów?: a) doświadczenie fizyczne - sprawdzenie, który materiał unosi się w wodzie, a który tonie. Zwrócenie uwagi dzieci na fakt, że jedne materiały w wodzie toną, a inne unoszą się na powierzchni. Nazywanie tych materiałów, określanie ich właściwości b) porównanie zachowania się materiałów w wodzie słonej/zasolonej i niezasolonej. Eksperymenty z łączeniem materiałów (np. wbijanie monety do styropianu, przywiązywanie kamienia do patyka, łącznie). najcięższe itp.). Po zapoznaniu się dzieci z eksponatami, N chowa do worka/sakiewki monetę, guzik, pióro, styropian, kamień i patyk. Dzieci z zasłoniętymi oczyma losują przedmiot z worka/sakiewki. Tylko za pomocą zmysłu dotyku odgadują, jaki element wylosowały. Na tablicy lub w innym miejscu widocznym dla dzieci znajdują się ilustracje do zagadek (załącznik nr 3). N czyta treść zagadki (załącznik nr 2). Dzieci odgadują hasła, swobodnie wypowiadają się. Dzieci słuchają wiersza, swobodnie wypowiadają się na temat jego treści (załącznik nr 1). Materiał: moneta, patyk, pióro guzik, kamień, styropian, szklany/przeźroczysty pojemnik z wodą słoną i szklany/przeźroczysty pojemnik z wodą niezasoloną. a) N zaprasza dzieci, aby same sprawdziły, które z przedmiotów opadną na dno, a które będą unosić się na powierzchni wody. Dzieci biorą udział w doświadczeniu wrzucając dane elementy do wody. Swobodnie wypowiadają się na temat ich zachowania w wodzie. b) N soli wodę w jednym z pojemników i proponuje sprawdzenie, jak teraz będą zachowywać się
III. Zajęcia popołudniowe 3. I tu, i tam nad, pod, z prawej strony, z lewej strony Uzupełniamy mapę piratów: kształtowanie rozumienia pojęć: nad, pod, z prawej strony, z lewej strony. Kształtowanie umiejętności orientowania się na kartce papieru. 4. Morskie przygody: zabawy ruchowe na powietrzu z elementami wyskoku, zabawy bieżne. 1. Dzień z życia pirata: zabawa dydaktyczna. Zachęcenie dzieci do zabaw kształtujących umiejętność określania przyczyn i następstw określonych zdarzeń oraz sytuacji, a także rozwijającej wyobraźnię. (załącznik nr 3). Uwaga: Ilustracje prezentują cztery poziomy abstrakcyjności. Należy zachować kolejność prezentowania ich dzieciom od ilustracji najmniej abstrakcyjnej do najbardziej: Pirat na rybach, Pirat gubi swoje monety, Sztorm na morzu, Tajemnicza skrzynia skarbów. 2. Zagraj z piratem!: zabawy indywidualne z wykorzystaniem multimediów dla dzieci zainteresowanych tematyką zajęć. poszczególne materiały. Dzieci łączą je według własnego pomysłu, swobodnie wypowiadają się na temat ich zachowania w wodzie. N czyta polecenie znajdujące się nad rysunkiem - mapą (załącznik nr 4), dziecko przykleja wycięty przez siebie element w odpowiednim miejscu kartki. Uwaga: indywidualne czytanie instrukcji dla każdego dziecka, powtarzanie jej tyle razy, ile będzie potrzebowało tego dziecko. Przykładowa zabawa: Rybki w morzu się pluskają, W lewo/ w prawo/ do przodu, do tyłu/ pływają. Dzieci biegną lub przeskakują we wskazanym kierunku. N prezentuje zainteresowanym dzieciom ilustracje i czyta pytanie umieszczone nad nimi. Dzieci odpowiadają na pytania, swobodnie prezentują swoje pomysły. Załączniki nr 5, 6, 7, 8. Uwaga: Propozycje zawarte w scenariuszu zostały przygotowane w taki sposób, aby nauczyciel mógł dostosować czas realizacji zajęć do możliwości dzieci w grupie
oraz z zachowaniem tzw. zasady 1/5, zalecanej w części podstawy programowej dotyczącej zalecanych warunków i sposobu jej realizacji. Metody za M. Kwiatowską (1985): Czynne: ćwiczeń praktycznych, samodzielnych doświadczeń, kierowania własną działalnością dziecka. Słowne: objaśnienia i instrukcje, rozmowy, opowiadania, zagadki, żywego słowa. Percepcyjne: obserwacja i pokaz, przykład dorosłych. Formy: praca indywidualna jednolita i zróżnicowana, grupowa jednolita, zbiorowa jednolita i zróżnicowana. Środki dydaktyczne: monety (około 20 sztuk), guziki (około 20 sztuk), patyki o długości 10 cm (około 10 sztuk), pióra ptasie - naturalne lub sztuczne, kawałki styropianu, drobne kamienie (około 10 sztuk), plastikowe pojemniki (np. kubki), materiałowe sakiewki/worki, drewniane pojemniki, taśma klejąca, lub np. nitka, duże (około 5-litrowe) szklane naczynie z wodą, sól, opaski na oczy, pinezki lub magnesy, tablica, drewniany młotek, komputer z dostępem do Internetu oraz głośnikami lub tablica multimedialna, środki dydaktyczne zamieszczone na portalu Scholaris (dla nauczyciela, do wykorzystania w pracy z dzieckiem): 1. Tekst wiersza O piratach - muzykantach; 2. Tekst zagadek W świecie piratów; 3. Dzień z życia pirata ilustracje do wydrukowania i wycięcia przez nauczyciela; 4. Mapa piratów ilustracja do wydrukowania i wycięcia przez nauczyciela; 5. Kolorowanka multimedialna Tajemnicza mapa; 6. Gra multimedialna Znajdź różnice (mniejszy stopień trudności); 7. Gra multimedialna Znajdź różnice (większy stopień trudności); 8. Multimedialna gra Sudoku Pływające i tonące skarby piratów.