Akademia Młodego Ekonomisty Nauczanie wartości Elżbieta Olszewska Fundacja ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 14 marca 2011 r. Przyczyny kryzysu wartości: Życie w zawrotnym tempie; Brak czasu dla dzieci nie sprzyja zaszczepianiu i pielęgnowaniu wartości ; Permisywizm lub nadmierne wymagania w wychowaniu; Powierzchowność relacji; Media pokazują wzorce antywartości; Agresywna kultura materialistyczna, Konsumpcjonizm. 1
DOWODY: Brak zaufania do współobywateli; Upadek obyczajów; Wzrost przestępczości. ci. Założenia Programu: 2
I. Podstawą zdrowia moralnego jest zaspokojenie potrzeb emocjonalnych Powinności rodziców wobec dziecka: Opieka; Zasilanie emocjonalne; Wychowanie; Ochrona. 3
Potrzeby emocjonalne dziecka: miłości,, bezpieczeństwa, więzi, przynależności, akceptacji, poszanowania godności, zachęty i wsparcia, bycia ważnym, bycia docenianym, stymulacji, ekspresji, osiągnięć itp. 4
Sposoby zaspokajania potrzeb emocjonalnych dziecka: 1. Pełen miłości kontakt wzrokowy 5
2. Pełen miłości kontakt fizyczny 3. Skupiona na dziecku uwaga 6
4. Pełne miłości wychowanie (przewodnictwo) II. Najważniejszy w nauczaniu wartości jest przykład dorosłych! 7
III. Wartości należy uczyć tak, jak uczy się się fizyki czy gramatyki. PODZIAŁ WARTOŚCI materialne pozamaterialne pozamoralne moralne 8
WARTOŚCI TO: 1. rzeczy/sprawy ważne, wartościowe, cenne, pożądane; 2. standardy naszych myśli, postaw i zachowań, które mówią o tym, kim jesteśmy, jak żyjemy i jak traktujemy innych ludzi; 3. drogowskazy życiowe, mapy, życiowy kompas; 4. kryteria naszych decyzji, wyborów i ocen. nadają życiu sens Wartości moralne: stanowią drogowskaz w stosunkach z ludźmi i są ważnym elementem dobrej komunikacji międzyludzkiej ułatwiają podejmowanie słusznych decyzji i zapewniają trwały sukces powstrzymują przed złymi impulsami i decyzjami, stanowią wewnętrzny hamulec dla zachowań niemoralnych chronią przed demoralizującymi wpływami z zewnątrz dają poczucie bezpieczeństwa i spokoju, budują harmonię, wzbogacają życie osoby praktykującej wartości, jej najbliższych i otoczenia 9
Wartości moralne skłaniają nas do zachowań, które są dobre dla wszystkich i nikogo nie krzywdzą. Siej myśl, zbieraj uczucia. Siej uczucia, zbieraj czyny. Siej czyny, zbieraj nawyki. Siej nawyki, zbieraj charakter. Siej charakter, zbieraj LOS. (Steven Covey) 10
CHARAKTER JEST PRZEZNACZENIEM Heraklit Wychowanie to uczenie dzieci czerpania przyjemności z tego, co dobre. Platon 11
WARTOŚCI MORALNE Szacunek Uczciwość Odpowiedzialność Odwaga Samodyscyplina Pokojowość Sprawiedliwość Szczęście, optymizm, humor Przyjaźń i miłość Solidarność Piękno Mądrość Szacunek jest to grzeczność połączona z troską o uczucia i dobro innej osoby. 12
Składowe szacunku - Grzeczność w słowach i zachowaniu; - Dbałość o uczucia i poszanowanie cudzej godności; - Dbałość o dobro innych poszanowanie wolności (do i od), przestrzeni prywatnej, zaspokajanie potrzeb innych osób, ochrona interesów i własności innych ludzi; - Poszanowanie odmienności, akceptacja; - Dbałość o honor i dobre imię własne oraz innych ludzi. Komu i czemu należy okazywać szacunek? 13
Literatura Brzydkie Kaczątko Hans Ch. Andersen Kwoka Jan Brzechwa Znajomi z zerówki Małgorzata Musierowicz Balsam dla duszy dziecka Jack Canfield, Mark V. Hansen Żabka i obcy Max Velthuis Ale ja tak chcę Beata Ostrowicka Literatura Zabić drozda Harper Lee Inny Ryszard Kapuściński Jak uleczyć fanatyka Amoz Oz Bajki filozoficzne Michel Piquemal Serce Edmund de Amicis Moje drzewko pomarańczowe Jose Mauro de Vasconcelos 14
Uczciwość poszanowanie prawdy, prawdomówność, poszanowanie cudzej własności, rzetelność, zgodność postępowania z zasadą bezstronności i równości praw. Wobec kogo i czego należy być uczciwym? 15
Składowe uczciwości: Mówienie prawdy Nie sięganie po cudzą własność Staranne wykonywanie swoich prac i obowiązków Dlaczego ludzie kłamią? 16
TRZY SITA SITO PRAWDY SITO KONIECZNOŚCI SITO DOBRA 17
Literatura Momo M. Ende Matylda R. Dahl Zabić drozda H. Lee Folwark zwierzęcy G. Orwell Bajki filozoficzne M. Piquemal Kamizelka B. Prus Oskar i pani Róża; Dziecko Noego E.E. Schmitt Odpowiedzialność to wypełnianie obowiązków, dbanie o dobro i zapobieganie złu, a także gotowość ponoszenia konsekwencji własnych wyborów i zachowań. 18
Granice naszej wolności wyznacza odpowiedzialność Victor Frankl Za co i za kogo jesteśmy odpowiedzialni? Za siebie słowa, czyny, myśli uczucia E. Roosvelt, wybory, zdrowie, szczęście, gospodarowanie czasem, dobór przyjaciół, rozwój własnej mądrości życiowej i potencjału itp. Za resztę innych ludzi, środowisko, Ziemię, zwierzęta, dobro świata itp.. Trudle Junge i Sophie Scholl Życie i los 19
Literatura Franklin mały zapominalski Brenda Clark Pinokio Carlo Collodi Dzień dobry, Świnko - Janosch Bracia Lwie Serce Astrid Lindgren Przygody Sajo i małych bobrów Grey Owl Mrówka Andy - Gerald ONan, Lawrence W. ONan, Norman McGary Literatura Cudowne ręce Ben Carson Jabłko Apolejki - Momo Michel Ende Mały Książę Antoine de Saint Exupery Dziecko Noego Erich E. Schmitt Serce Edmund de Amicis Mini wykłady o maxi sprawach Leszek Kołakowski 20
ODWAGA to podejmowanie ważnych, ale trudnych decyzji oraz przeciwstawianie się złu. Odwaga cywilna to odwaga jawnego wypowiadania i manifestowania swoich poglądów bez względu na okoliczności, a także umiejętność przyznania się do popełnionego błędu czy winy oraz mówienie prawdy nawet jeśli jest dla nas niewygodna. Oblicza odwagi Podejmowanie nowych wyzwań (konsekwencje), Akceptacja zmian (szansa), Mówienie prawdy, Pokonywanie nieśmiałości, Patrzenie ludziom w oczy, Decyzja pracy nad sobą, Przyznawanie się przed sobą do wad, ograniczeń, lęków. 21
Iqbal F. d Adamo Dziennik A. Frank Lektury Czarnoksiężnik z Archipelagu U. LeGuin Życie Pi Y. Martell Córka czarownic D. Terakowska Biografie uczonych Giordano Bruno, Maria Curie, Ludwik Pasteur 22
Samodyscyplina samokontrola, umiar, konsekwentne rozwijanie własnego potencjału, kształtowanie u siebie prawidłowych nawyków umożliwiających skuteczne, zgodne z wartościami działanie. Jest doskonałym narzędziem osiągania życiowych celów. umiar Samodyscyplina rozwijanie własnego potencjału 23
Samodyscyplina wymaga: Planowania, Wytrwałości, Silnej woli, Motywacji, Samokontroli. JEDNA RZECZ 24
Lektury Cudowne ręce B. Carson Białe na czarnym R. Gallego Moje bieguny M. Kamiński Pokojowość Pokojowość to unikanie przemocy; to postawa człowieka, który zawsze poszukuje rozwiązań uwzględniających interesy wszystkich zainteresowanych stron oraz dobro ogólne. 25
Na pokojowość składają się: Powstrzymywanie się od przemocy, rozumowe osiąganie celów, refleksja Dojrzałe radzenie sobie ze złością Łagodność, cierpliwość, elastyczność, Zgoda, kompromis, strategia wygrana- wygrana Czy warto? Złość Prawdziwa przyczyna. Cel. 26
Konstruktywne wyrażanie złości Grzecznie Słownie Konstruktywnie Właściwie ukierunkowane Lektury Władca much W. Golding Don Camillio i jego trzódka - Guareschi Kraksa J. Spirelli Cudowne ręce B. Carson 27
Sprawiedliwość Sprawiedliwość to uczciwość w ocenianiu i osądzaniu, przestrzeganie zasady równości praw, poszanowanie prawdy oraz prawość postępowania, czyli inaczej ludzka przyzwoitość, postępowanie fair. Bycie sprawiedliwym wymaga: Poszanowania prawdy, Uczciwości, Odpowiedzialności, Mądrości, Odwagi. 28
2011--03 2011 03--21 Sąd sądem ale sprawiedliwość musi być po naszej stronie! Lektury Pinokio C. Collodi Wielkie czyny szmpansa Bajbuna Mądrego Dzieci Pana Majstra Z. Rogoszówna Władca much W. Golding Zabić drozda H. Lee Nędznicy V. Hugo Bajki filozoficzne M. Piquemal Folwark zwierzęcy G. Orwell 29
Szczęście Szczęście to poczucie trwałego zadowolenia oraz wewnętrznej harmonii i spokoju, które są skutkiem życzliwości i akceptacji siebie i świata, a także wiary w jego zasadnicze dobro. Optymizm Stosunek do życia w którym świat postrzegamy przede wszystkim jako pozytywne miejsce, jako coś dobrego. Mają pozytywny stosunek do życia, skupiają się na pozytywach. 30
Lektury Sztuka szczęścia - Dalajlama Kto zabrał mój ser? S. Johnson Grek Zorba N. Kazantzakis Przeminęło z wiatrem M. Mitchell Tajemniczy opiekun _ J. Webster Wszystko jest możliwe M. Papuzińska Przyjaźń Przyjaźń to bliski i równoprawny związek pomiędzy osobami, oparty na wzajemnej sympatii, życzliwości, szczerości, zaufaniu, gotowości do pomocy oraz czerpaniu przyjemności z przebywania razem. 31
Miłość Miłość to nie tylko głębokie uczucie do drugiej osoby połączone z silnym pragnieniem bycia z tą osobą i chęcią obdarzania jej szczęściem. Jest to silne przywiązanie do kogoś, gotowość do bezinteresownego oddania się mu i służenia. Miłość jest aktem woli. Namiętność Etapy miłości Intymność Zaangażowanie 32
Lektury O sztuce miłości E. Fromm Kraksa J. Spirelli Moje drzewko pomarańczowe - J.M. de Vasconcelos Most do Therabitii K. Patterson Dzień czekolady A. Onichimowska Kotka Brygidy J. Rudniańska Solidarność Solidarność to gotowość do niesienia pomocy, poświęcenia i wsparcia oraz poczucie współodpowiedzialności w obliczu czyjejś potrzeby, problemu lub nieszczęścia. To także dzielenie się obowiązkami i obciążeniami. 33
Na solidarność składają się: Życzliwość Współczucie Odpowiedzialność Poczucie wspólnoty Poświęcenie Dzielenie się Przyzwoitość Szlachetność. Solidarność to pomoc ze szlachetnych pobudek 34
Lektury Trzej muszkieterowie A. Dumas Rycerze Złotego Runa P. Berna Iqbal _ F. d Adamo Momo M. Ende Pianista W. Szpilmann Dziennik A. Frank Kotka Brygidy J. Rudniańska Piękno Piękno to coś, co nas zachwyca i czyni lepszymi. 35
36
37
38
Lektury Dzwonnik z Notre Dame; Człowiek śmiechu V. Hugo Barbarzyńca w ogrodzie Z. Herbert Historia piękna; Historia brzydoty U. Ecco Mądrość Mądrość to celowe przyczynianie się do dobra poprzez właściwe wybory. 39
Mądrość znakomite wyposażenie umysłu Zdolność do refleksji Zdolność do rozwoju Mądrość wiedza doświadczenie refleksja wyobraźnia 40
Lektury Bajki filozoficzne M. Piquemal Jak uleczyć fanatyka A. Oz Oskar i Pani Róża E.E. Schmitt Inny R. Kapuściński Mądrość Z. Pietrasiński Szacunek jest początkiem cnót, mądrość ich warunkiem. Andre Comte Sponville Mały traktat o wielkich cnotach 41