PRACE ORYGINALNE I KLINICZNE

PRACE ORYGINALNE I KLINICZNE Anestezjologia Intensywna Teraia 2016, tom 48, numer 4, 240 245 ISSN 0209 1712 www.ait.viamedica.l Porównanie techniki identyfikacji rzestrzeni zewnątrzoonowej rzy użyciu strzykawki niskooorowej i automatycznej wyniki badania z randomizacją i śleą róbą Comarison of the techniques for the identification of the eidural sace using the loss-of-resistance technique or an automated syringe results of a randomized double-blind study Larysa Duniec 1, Piotr Nowakowski 2, Jakub Sieczko 1, Marcin Chlebus 3, Tomasz Łazowski 1 1 I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Teraii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 Oddział Anestezjologii i Intensywnej Teraii, Szital Czerniakowski w Warszawie 3 Zakład Finansów Ilościowych, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Należy cytować angielską wersję: Duniec L, Nowakowski P, Sieczko J, Chlebus M, Łazowski T: Comarison of the techniques for the identification of the eidural sace using the loss-of-resistance technique or an automated syringe results of a randomized double-blind study. Anaesthesiol Intensive Ther 2016; 48: 228 233. doi: 10.5603/AIT.2016.0047. 240 Abstract Background: The conventional, loss of resistance technique for identification of the eidural sace is highly deendent on the anaesthetist s ersonal exerience and is suscetible to technical errors. Therefore, an alternative, automated technique was devised to overcome the drawbacks of the traditional method. The aim of the study was to comare the efficacy of eidural sace identification and the comlication rate between the two grous the automatic syringe and conventional loss of resistance methods. Methods: 47 atients scheduled for orthoaedic and gynaecology rocedures under eidural anaesthesia were enrolled into the study. The number of attemts, ease of eidural sace identification, comlication rate and the atients accetance regarding the two techniques were evaluated. Results: The majority of blocks were erformed by trainee anaesthetists (91.5%). No statistical difference was found between the number of needle insertion attemts (1 vs. 2), the efficacy of eidural anaesthesia or the number of comlications between the grous. The ease of eidural sace identification, as assessed by an anaesthetist, was significantly better (P = 0.011) in the automated grou (87.5% vs. 52.4%). A similar number of atients (92% vs. 94%) in both grous stated they would accet eidural anaesthesia in the future. Conclusion: The automated and loss of resistance methods of eidural sace identification were roved to be equivalent in terms of efficacy and safety. Since the use of the automated technique may facilitate eidural sace identification, it may be regarded as useful technique for anaesthetists inexerienced in eidural anaesthesia, or for trainees. Key words: eidural anaesthesia; eidural sace, automatic identification; eidural sace, identification, loss-ofresistance technique Słowa kluczowe: znieczulenie zewnątrzoonowe; rzestrzeń zewnątrzoonowa, automatyczna identyfikacja; rzestrzeń zewnątrzoonowa, identyfikacja, technika sadku ooru Anestezjologia Intensywna Teraia 2016, tom 48, nr 4, 240 245

Larysa Duniec i ws., Automatyczna identyfikacja rzestrzeni zewnątrzoonowej Znieczulenie zewnątrzoonowe jest stosowaną od lat metodą zaewnienia bezbolesności śród- i ooeracyjnej [1, 2]. Skuteczna identyfikacja rzestrzeni zewnątrzoonowej (ZO) jest kluczowym elementem i warunkiem niezbędnym do wykonania tej blokady. Tradycyjna metoda identyfikacji rzestrzeni ZO oiera się na wykryciu sadku ooru rzez wykonującego blokadę. Skuteczność identyfikacji rzestrzeni ZO zależy od doświadczenia lekarza rzerowadzającego blokadę w wykonywaniu tego tyu rocedur [3, 4]. Metoda ta jest odatna na błędy techniczne związane z koniecznością manualnego utrzymaniu stałego ciśnienia w strzykawce odczas trwania rocedury. Od wielu lat trwają oszukiwania bardziej obiektywnych technik wykonania znieczulenia zewnątrzoonowego [5 9]. Wszystkie one wykorzystują fakt różnicy ciśnień omiędzy rzestrzenią zewnątrzoonową a otaczającymi tkankami [3]. Jedną z alternatywnych możliwości identyfikacji rzestrzeni ZO jest wykorzystanie strzykawki automatycznej, której konstrukcja umożliwia utrzymanie stałego ciśnienia w jej wnętrzu dzięki zastosowaniu mechanizmu utrzymującego stały nacisk tłoka. W momencie osiągnięcia rzez igłę rzestrzeni ZO tłok strzykawki zaada się, co można łatwo stwierdzić wyłącznie orzez jego obserwację. Metoda ta może ozwolić na łatwe otwierdzenie osiągnięcia rzestrzeni ZO rzez igłę. Wydaje się, że główną zaletą wykorzystania techniki identyfikacji ołożenia rzestrzeni ZO za omocą strzykawki automatycznej może być zwiększenie obiektywności metody i zmniejszenie znaczenia subiektywnych wrażeń anestezjologa oraz jego osobistego doświadczenia. Powinno to skutkować większą recyzją identyfikacji, szczególnie w rękach osób szkolących się i anestezjologów rzadko wykonujących tę rocedurę. Może również rzełożyć się na mniejszą częstość nieudanych znieczuleń, mniejszą liczbę owikłań i mniejszy dyskomfort chorego. Głównym celem badania było orównanie łatwości identyfikacji sadku ooru rzy wykorzystaniu strzykawki automatycznej oraz tradycyjnej techniki sadku ooru, a także odniesienie zastosowanej techniki do uzyskanego efektu analgetycznego. Dodatkowymi celami racy było orównanie częstości owikłań towarzyszących wykorzystaniu obydwu technik oraz stonia ich akcetacji rzez chorych. METODYKA Po uzyskaniu zgody komisji bioetycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, do badania zakwalifikowano 49 kolejnych chorych oddawanych oeracjom w obrębie kończyn dolnych i miednicy mniejszej (oeracje ortoedyczne oraz ginekologiczne), zakwalifikowanych do rzerowadzenia w znieczuleniu zewnątrzoonowym. Przyjęto nastęujące kryteria wykluczające z badania: brak zgody chorego, ciąża i okres karmienia iersią, ocena w skali ASA > 3, zmiany skórne w miejscu lanowanego wkłucia igły oraz zaburzenia krzenięcia. Po wyrażeniu świadomej zgody na wykonanie znieczulenia zewnątrzoonowego i udział w badaniu chorzy zostali losowo rzydzieleni do jednej z dwóch gru: gruy badanej, w której stosowano strzykawkę automatyczną (grua Auto) lub gruy kontrolnej (grua Kontrola). Po rzewiezieniu chorego na blok oeracyjny wdrażano standardowe rocedury rzygotowawcze do blokady centralnej wraz z monitorowaniem funkcji życiowych. Blokadę zewnątrzoonową wykonywano w odcinku lędźwiowym kręgosłua u chorego w ozycji siedzącej lub leżącej na boku, w zależności od referencji anestezjologa oraz uwzględniając komfort chorego. U chorych w gruie Kontrola znieczulenie zewnątrzoonowe wykonywano rzy użyciu zestawu Perifix (B.Braun Melsungen AG, Melsungen, Germany) w skład zestawu wchodziły igła zewnątrzoonowa Tuohy Perican 18G średnicy 1,3 mm długości 80 mm, strzykawka Perifix LOR, w której anestezjolog wywiera kciukiem stały nacisk na tłok strzykawki wyełnionej owietrzem. W gruie Auto do takiej samej igły Tuohy była dołączana strzykawka automatycznie identyfikująca sadek ooru Eimatic (Vygon, Ecouen, France) wyełniona owietrzem, w której utrzymanie stałego nacisku na tłok zaewnione jest orzez rozciągnięcie elastycznego elementu dociskowego. W obu gruach o rzygotowaniu ola oraz wybraniu odowiedniej rzestrzeni międzykręgowej wykonywano znieczulenie skóry i tkanki odskórnej 1% lidokainą, nastęnie wrowadzono igłę Tuohy oraz dołączano do niej strzykawkę automatyczną lub tradycyjną wyełnioną owietrzem. Igłę wrowadzano do rzestrzeni ZO, aż do momentu detekcji sadku ooru. Przyjęto założenie, że w tym momencie igła osiągnęła rzestrzeń ZO. W gruie kontrolnej wykorzystano identyfikację sadku ooru rzy użyciu owietrza ze względu na większe doświadczenie oraz referencje tej techniki rzez anestezjologów biorących udział w badaniu. W obu gruach o uzyskaniu sadku ooru rzez igłę wrowadzano cewnik na głębokość 4 cm w kierunku dogłowowym (cewnik Perifix 20G z zamkniętym końcem i trzema otworami bocznymi). Po stwierdzeniu, że rzez cewnik nie do chodzi do asiracji, odawano dawkę testową 4 ml 2% lidokainy z dodatkiem 40 µg adrenaliny. Po wykonaniu testu z dawką testową odawano buiwakainę z adrenaliną. Po 30 minutach lekarz wykonujący blokadę określał zakres uzyskanej blokady czuciowej, badając czucie temeratury rzez chorego. W rzyadku braku skuteczności blokady lub niewystarczającego jej zakresu wykonywano znieczulenie ogólne w celu zaewnienia odowiedniej analgezji śródoeracyjnej. U osób, u których zakres uzyskanego 241

Anestezjologia Intensywna Teraia 2016; tom 48, nr 4, 240 245 znieczulenia był satysfakcjonujący śródoeracyjnie stosowano sedację rzy użyciu midazolamu w dawkach frakcjonowanych (stoień 3 w skali Ramseya chory senny, sełniający olecenia). Analgezję ooeracyjną rowadzono za omocą ciągłego wlewu 0,25% buiwakainy z adrenaliną do rzestrzeni ZO z rędkością 3 8 ml h -1, w zależności od stonia nasilenia bólu i zakresu blokady. Metoda śleej róby została zastosowana co do anestezjologa wykonującego ocenę nasilenia dolegliwości bólowych w skali NRS o 6 8 godzinach. W drugiej dobie ten sam badacz oceniał miejsce wkłucia igły Tuohy oraz odnotowywał wystąienie ewentualnych owikłań. Przed wyisaniem ze szitala badani zostali oroszeni o wyełnienie ankiety oceniającej dyskomfort odczas wykonywania znieczulenia (akcetowalny całkowicie/raczej akcetowalny/nieakcetowalny momentami/całkowicie nieakcetowalny), maksymalne nasilenie dolegliwości bólowych w bezośrednim okresie ooeracyjnym (w skali NRS) oraz deklarowaną ewentualną onowną zgodę na takie samo znieczulenie w rzyszłości (tak/raczej tak/nie/raczej nie). Kryteriami orównania obu technik identyfikacji rzestrzeni zewnątrzoonowej były: widoczny ruch tłoka (grua badana) lub wyczuwalny sadek ooru (grua kontrolna) o rawdoodobnym osiągnięciu rzestrzeni zewnątrzoonowej rzez igłę (ocena w trzystoniowej skali, gdzie 1 to wyraźny sadek, 2 to słabo zauważalny/wyczuwalny sadek, 3 to brak ruchu). Ponadto uwzględniono: obecność/brak wyływu łynu mózgowo-rdzeniowego o wrowadzeniu igły do ozycji docelowej, subiektywną łatwość wrowadzenia cewnika do rzestrzeni ZO (w skali 4-stoniowej, gdzie 1 oznacza łatwo, 2 oznacza z nieznacznym oorem, 3 oznacza ze znacznym oorem, 4 oznacza brak możliwości wrowadzenia), brak objawów znieczulenia odajęczynówkowego o odaniu dawki testowej, czas trwania rocedury, liczbę rób identyfikacji rzestrzeni ZO (liczona jako róby wrowadzenia igły nakłuć skóry), deklarowany rzez chorego stoień dyskomfortu odczas wykonywania rocedury, oceniany bezośrednio o wykonanym znieczuleniu oraz w nastęnej dobie o wykonaniu zabiegu oeracyjnego oraz obecność/brak asiracji krwi z cewnika o jego wrowadzeniu. Analiza statystyczna Obliczenia wykonano w rogramie STATA 14 (StataCor LP, College Station, USA). Normalność rozkładu weryfikowano za omocą testu Jarque-Bera, a jednorodność wariancji za omocą testu Fishera. Do orównań różnicy w charakterystykach, które można wyrazić liczbowo, zastosowano jednostronny test t-studenta lub test U Manna-Whitneya. Ponadto, do orównań rozkładów danych kategorycznych między niezależnymi gruami obserwacji zastosowane zostały: test chi-kwadrat Pearsona oraz dokładny test Fishera [10]. Za istotne rzyjęto < 0.05. WYNIKI Do badania włączono 49 chorych (32 kobiety i 17 mężczyzn), analizie oddano dane dotyczące 47 znieczuleń (jeden rzyadek odrzucono z owodu zaginięcia karty badania, a jeden z owodu sełnienia kryterium wykluczenia rzez chorego stwierdzonego w czasie weryfikacji zgromadzonych danych). Oceniane gruy nie różniły się od względem danych demograficznych i antroometrycznych (tab. 1). W tabeli 2 rzedstawiono charakterystykę obydwu gru od względem cech związanych z techniką wykonania znieczulenia. Nie stwierdzono różnicy omiędzy obiema metodami rzy orównaniu głębokości uzyskania sadku ooru i wrowadzenia cewnika, liczby nakłuć oraz czasu otrzebnego do wykonania znieczulenia omiędzy metodami. Moment ustąienia ooru był istotnie częściej oceniany rzez lekarza wykonującego znieczulenie za wyraźnie zauważalny w gruie Auto niż w gruie Kontrola. Stoień łatwości wrowadzenia cewnika (oceniana jako łatwe lub z nieznacznym oorem) był orównywalny w obu gruach. Za skuteczność działania cewnika w okresie ooeracyjnym rzyjęto brak bólu lub ból o nieznacznym stoniu nasilenia. Ocena ta była orównywalna w obu gruach (tab. 3). W żadnym z badanych rzyadków nie obserwowano objawów niezamierzonego odania środka znieczulającego do rzestrzeni odajęczynówkowej lub donaczyniowo. Stoień dyskomfortu odczas rocedury znieczulenia nie różnił się w sosób istotny statystycznie w badanych gruach (tab. 4). Tabela 1. Dane demograficzne i antroometryczne badanej oulacji chorych (średnie ± SD) (n = 25) Masa ciała (kg) 77 ± 18 73 ± 18 0,23 Wiek (lata) 45 ± 16 53 ± 20 0,06 Wzrost (cm) 169 ± 11 167 ± 8,0 0,24 BMI (kg m -2 ) 26,8 ± 5,4 26,0 ± 5,5 0,31 242

Larysa Duniec i ws., Automatyczna identyfikacja rzestrzeni zewnątrzoonowej Tabela 2. Dane dotyczące wykonywania znieczulenia ZO w badanych gruach: średnie ± SD, n (%), chyba że odano inaczej (n = 25) Głębokość na jakiej uzyskano sadek ooru (cm) 5,8 ± 0,6 5,5 ± 0,9 0,19 Głębokość na jaką wrowadzono cewnik (cm) 4,6 ± 1,0 4,4 ± 0,6 0,55 Liczba nakłuć otrzebna do wykonania znieczulenia* 1 ± 1 2 ± 0,5 0,82 Czas otrzebny do wykonania znieczulenia (sek.) 166 ± 113,7 208 ± 242,6 0,95 Sadek ooru Wyraźny 21 (87,50%) 11 (52,38%) 0,011* Słabo zauważalny 3 (12,50%) 10 (47,62%) Brak ruchu 0 (0%) 0 (0%) Brak danych 1 1 Łatwość wrowadzenia cewnika Łatwo 12 (48%) 7 (33,33%) 0,604 Z nieznacznym oorem 10 (40%) 11 (52,38%) Ze znacznym oorem 3 (12%) 3 (14,29%) Brak danych 0 1 * mediana ± rozstę kwartylowy Tabela 3. Skuteczność działania cewnika w bezośrednim okresie ooeracyjnym. Odsetki wyliczono dla ełnych obserwacji (n = 24) (n = 20) Całkowicie skuteczny 17 (89,47%) 12 (92,31%) Częściowo skuteczny (asymetria, znieczulenie w łaty ) 1 (5,26%) 0 (0%) Całkowicie nieskuteczny 1 (5,26%) 1 (7,69%) Brak danych 5 7 1,00 Tabela 4. Stoień dyskomfortu chorych odczas rocedury znieczulenia. Odsetki wyliczono dla ełnych obserwacji Dyskomfort (n = 24) Brak 16 (66,67%) 8 (47,06 %) Nieznaczny 8 (33,33%) 9 (52,94%) Znaczny 0 (0%) 0 (0%) Brak danych 1 5 0,335 W ierwszej dobie o oeracji chorzy wyełniali ankietę, w której zaytano, czy zgodziliby się na onowne znieczulenie zastosowaną metodą. W ankiecie wzięło udział 41 badanych, sośród nich 23 osoby (92%) z gruy Auto oraz 15 osób (94 %) z gruy Kontrola wyraziłoby zgodę na onowne wykonanie znieczulenia tą samą metodą, 2 osoby (8%) z gruy Auto i 1 osoba (8%) z gruy Kontrola nie wyraziłaby zgody na onowne wykonanie znieczulenia zastosowaną metodą bez odania rzyczyny. Nie stwierdzono istotności statystycznej omiędzy gruami. Wśród owikłań znieczulenia najczęściej wystęowało zaczerwienienie oraz bolesność miejsca wkłucia. Częstość wystęowania różnego rodzaju owikłań nie różniła się statystycznie w badanych gruach (tab. 5). U 91,7% chorych (43 z 47 rzyadków) identyfikację rzestrzeni ZO wykonywały osoby w trakcie szkolenia secjalizacyjnego, a w 8,5% (4 rzyadki) secjaliści anestezjologii i intensywnej teraii. DYSKUSJA Nieowodzenie znieczulenia zewnątrzoonowego najczęściej wynika z nierawidłowej identyfikacji rzestrzeni zewnątrzoonowej, co częściej zdarza się w rzyadku niedoświadczonego anestezjologa [3, 4]. Ponieważ tradycyjnie identyfikacja rzestrzeni odbywa się na śleo, od wielu lat trwają badania nad metodą wsomagającą jej identyfikację [5 9]. Najoularniejszą metodą identyfikacji rzestrzeni zewnątrzoonowej jest manualna technika sadku ooru, w której odczas wrowadzania igły w kierunku rzestrzeni zewnątrzoonowej kciuk wykonującego blokadę wywiera nacisk na tłok strzykawki niskooorowej. Alternatywną me- 243

Anestezjologia Intensywna Teraia 2016; tom 48, nr 4, 240 245 Tabela 5. Powikłania znieczulenia (n = 25) Brak 12 (48%) 9 (56%) 0,751 Bolesność miejscowa 8 (32%) 5 (31%) 1,0 Zaczerwienienie miejsca wkłucia 5 (20%) 1 (6%) 0,376 Zasinienie miejsca wkłucia 2 (8%) 0 (0%) 0,512 Rona wydzielina 0 0 Uczucie ciała obcego w lecach 0 1 (6%) 0,390 Nie udało się wykonać znieczulenia 0 1 (6%) 0,390 Przyadkowe nakłucie oony twardej 2 (8%) 3 (14%) 0,654 Asiracja krwi rzez wrowadzony cewnik zewnątrzoonowy 4 (16%) 5 (23%) 0,715 Brak danych 0 6 todą jest wykorzystanie strzykawki automatycznej Eimatic. Jest to strzykawka niskooorowa, w której generuje się stałe ciśnienie rzez elastyczny element dociskający tłok. Po osiągnięciu rzez igłę Tuohy rzestrzeni ZO można zaobserwować wyraźny ruch tłoka do rzodu (zaadnięcie tłoka). Autorom nie udało się znaleźć w iśmiennictwie ublikacji dotyczących wykorzystania strzykawek Eimatic. Dostęne są badania dotyczące strzykawek Eisure AutoDetect syringe (Indigo Orb, Inc., Santa Clara, USA), których zasada działania jest odobna, różnica olega na mechanizmie rzygotowania do identyfikacji stałe ciśnienie generuje srężyna, umiejscowiona wewnątrz strzykawki. Dwa z czterech oublikowanych badań zostały rzerowadzone w gruie kobiet rodzących [11, 12], trzecie dotyczy chorych oddawanych zabiegom urologicznym [13], czwarte chorych ediatrycznych [14]. W badaniu Rileya i ws. [11] nie uwzględniono gruy kontrolnej z wykorzystaniem tradycyjnej metody identyfikacji. W rzedstawianym badaniu mediana rób wrowadzenia igły do rzestrzeni ZO w gruie badanej (z wykorzystaniem strzykawki automatycznej) wynosiła 1, a w gruie kontrolnej 2. Różnica nie była istotna statystycznie. W wymienionych badaniach średnia liczba rób identyfikacji wynosiła w obu gruach 1 oraz w żadnym rzyadku nie doszło do niezamierzonego nakłucia oony twardej [11 13]. W mniej liczebnym badaniu zaobserwowano krótszy czas otrzebny do wykonania znieczulenia zewnątrzoonowego w gruie badanej, lecz różnica nie była istotna statystycznie. Brak istotności statystycznej może wynikać z małej liczebności gruy. W badaniu Habiba i ws. [12] oraz Gulena i ws. [13] czas identyfikacji był statystycznie krótszy w gruie Eisure niż w gruie kontrolnej i wynosił 20 i 40 sek. oraz 29 i 45 sek. odowiednio. W badaniu Rileya [11] czasu nie badano. Stoień łatwości wrowadzenia cewnika do rzestrzeni zewnątrzoonowej w niniejszym badaniu był orównywalny w obu gruach. W innych dostęnych racach nie oceniano łatwości wrowadzenia cewnika. W niniejszym badaniu skuteczność uśmierzania bólu ooeracyjnego rzy użyciu ciągłego wlewu leku znieczulającego miejscowo rzez założony cewnik zewnątrzoonowy nie różniła się statystycznie między gruami. Koresonduje to z wynikami dostęnych badań, gdzie w gruie badanej skuteczność znieczulenia ZO wyniosła 100%, a w gruie kontrolnej zaobserwowano skuteczność w 97% [9, 10]. W materiale własnym odsetek niezamierzonego nakłucia oony twardej był większy niż w dostęnym iśmiennictwie (8% w rzyadku strzykawki Eimatic i 13,64% w rzyadku strzykawki Perifix), obserwowana różnica omiędzy ocenianymi gruami nie była jednak istotna statystycznie. W badaniu Habiba i ws. [12] nie zaobserwowano niezamierzonego nakłucia oony twardej w gruie badanej oraz stwierdzono 4 rzyadki (2,6%) w gruie metody kontrolnej. W badaniu Rileya i ws. również nie obserwowano rzyadków niezamierzonego nakłucia oony twardej [11]. W niniejszym badaniu większości rzyadków znieczulenia wykonywały osoby w trakcie szkolenia secjalizacyjnego, stąd rawdoodobnie duży odsetek niezamierzonego nakłucia oony twardej. Asirację krwi rzez cewnik ZO stwierdzono w 4 rzyadkach (16%) w gruie badanej i 5 rzyadkach (22,73%) w gruie kontrolnej. Wewnątrznaczyniowe usytuowanie cewnika Habib i ws. obserwowali w 9 rzyadkach (5,4% grua badana) w orównaniu z 7 rzyadkami (4,5% grua kontrolna) [12]. Pośród najczęstszych óźnych owikłań wystęowała bolesność miejscowa oraz zaczerwienienie miejsca wkłucia. Rozkład owikłań omiędzy metodami identyfikacji rzestrzeni zewnątrzoonowej nie wykazał istotności statystycznej. W trakcie anonimowej ankiety zgodę na ewentualne onowne znieczulenie zastosowaną metodą wyraziła zdecy- 244

Larysa Duniec i ws., Automatyczna identyfikacja rzestrzeni zewnątrzoonowej dowana większość chorych (owyżej 90%), orównywalna w obu gruach. Świadczy to o szerokiej akcetacji znieczulenia zewnątrzoonowego bez względu na zastosowaną technikę identyfikacji rzestrzeni ZO. Ograniczenia badania Za najważniejsze ograniczenie badania należy uznać fakt, że rzerowadzono je w małej gruie chorych. W celu intensyfikacji mocy badania należałoby zwiększyć liczbę osób badanych. Dodatkowo rotokół badania ze względu na secyfikę rocedury znieczulenia nie rzewidywał wykorzystania śleej róby w trakcie wykonywania blokady. Metoda śleej róby była użyta co do osoby oceniającej skuteczność działania znieczulenia zewnątrzoonowego i wystąienia owikłań. Wnioski 1. Identyfikacja rzestrzeni ZO za omocą strzykawki automatycznie identyfikującej sadek ooru wydaje się orównywalna od względem bezieczeństwa i skuteczności do standardowo używanych strzykawek niskooorowych. Skuteczność identyfikacji rzestrzeni ZO, jakość analgezji, czas otrzebny do identyfikacji rzestrzeni ZO oraz liczba owikłań nie różniły się między gruami w rzyadku zastosowania techniki automatycznej identyfikacji sadku ooru moment osiągnięcia rzez igłę rzestrzeni zewnątrzoonowej może być łatwiejszy do zauważenia niż w rzyadku techniki tradycyjnej. 2. W badaniu obserwowano dużą akcetację znieczulenia zewnątrzoonowego wyrażoną jako zgoda na ewentualne onowne znieczulenie zewnątrzoonowe bez względu na zastosowaną technikę identyfikacyjną. Podziękowania 1. Zaku strzykawek badanych okryto z funduszy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. 2. Konflikt interesów brak. Piśmiennictwo: 1. Siegel T, Mayzner-Zawadzka E: Regionalna anestezja w Polsce w 2002 roku. Anestezjol Intens Ter 2004; 2: 89 96. 2. Coventry DM: Metody znieczulenia regionalnego. In: Aitkenhead AT, Smith G, Rowbotham DJ (ed.): Textbook of Anaesthesia, 5 th ed., Elsevier Limited 2007: 350 351. 3. Pan PH, Bogard TD, Owen MD: Incidence and characteristics of failures in obstetric neuraxial analgesia and anesthesia: a retrosective analysis of 19 259 deliveries. Int J Obstet Anesth 2004;13: 227 233. 4. Eaen S, Blinn A, Segal S: Incidence of eidural catheter relacement in arturients: a retrosective chart review. Int J Obstet Anesth 1998; 7: 220 225. 5. Ghelber O, Gebhard RE, Vora S, Hagberg CA, Szmuk P: Identification of the eidural sace using ressure measurement with the comuflo injection um a ilot study. Reg Anesth Pain Med 2008; 33: 346 352. doi: 10.1016/j.ram.2008.01.012. 6. Fyneface-Ogan S, Mato CN: A clinical exerience with eidural balloon in the localisation of the eidural sace in labouring arturients. Nig Q J Hos Med 2008; 18: 166 169. 7. Sawada A, Kii N, Yoshikawa Y, Yamakage M: Eidrum( ) a new device to identify the eidural sace with an eidural Tuohy needle. J Anesth 2012; 26: 292 295. doi: 10.1007/s00540-011-1278-1. 8. Evans JM: The Oxford eidural-sace detector. Lancet 1982; 25: 1433 1434. 9. Lechner TJ, van Wijk MG, Maas AJ: Clinical results with a new acoustic device to identify the eidural sace. Anaesthesia 2002; 57: 768 772. 10. Zelterman D, Louis TA: Contingency tables in medical studies. In: Bailar JC III, Mosteller CF (ed.): Medical uses of statistics, 2 nd ed., New England Journal of Medicine Books 2009: 293 310. 11. Riley ET, Carvalho B: The Eisure syringe: a novel loss of resistance syringe for locating the eidural sace. Anesth Analg 2007; 105: 1164 1166. 12. Habib AS, George RB, Allen TK et al: A ilot study to comare the Eisure Autodetect syringe with the glass syringe for identification of the eidural sace in arturients. Anesth Analg 2008; 106: 541 543.doi: 10.1213/ane.0b013e3181606c0a. 13. Gulen G, Akkaya T, Ozkan D, Kaydul M, Ozaydin O, Gumus H: Comarison of sring-loaded, loss of resistance and hanging dro techniques in lumbar eidural blocks. Agri 2012; 24: 37 41. doi: 10.5505/ agri.2012.98705. 14. Tielens LK, Bruhn J, Vogt M, van Geffen GJ, Scheffer GJ: The Eisure Autodetect syringe, a loss-of-resistance technique for locating the eidural sace, used in ediatric atients. Paediatr Anaesth 2013; 23: 747 750. doi: 10.1111/an.12211. Adres do koresondencji: Larysa Duniec I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Teraii WUM ul. Lindleya 4, 02-005 Warszawa e-mail: dunieclarysa@gmail.com Otrzymano: 15.09.2015 r. Zaakcetowano: 9.06.2016 r. 245