Propozycja lekcji języka polskiego w klasie piątej o tematyce mitycznej nawiązującej do współczesności. Temat: Świat mitów jest.... Czas trwania: 2 45 minut. Lekcja zamyka cykl zajęć poświęcony mitom w klasie piątej. Celem polonistycznym lekcji będzie zwrócenie uwagi uczniów na rolę mitów, pobudzenie do refleksji na temat ich wartości i funkcjonowania w naszym języku. Lekcja powinna zaktywizować uczniów, wdrażać do samokształcenia oraz uświadomić związek literatury z życiem człowieka. Lekcję przeprowadzę metodą kreatorską, z którą zapoznałam się podczas kursu dla zreformowanej szkoły Kreator. Do przeprowadzenia lekcji będą potrzebne następujące materiały: wystawka, na której zgromadzono pamiątki z wycieczek do Grecji i do Rzymu, Mitologia J. Parandowskiego, Przygody Odyseusza J. Parandowskiego, Mity Greków i Rzymian W. Markowskiej, mapa: Grecja, Rzym, Italia, słownik języka polskiego, słownik mitów, plakaty i komiksy o mitach wykonane przez uczniów, kolorowe pisaki, klej, nożyczki, dwa arkusze papieru, koperty z zadaniami dla grup, ilustracje mitów.
4 Aby lekcja zapisała się wpamięci uczniów, aby spełniła postawione cele, trzeba zadbać onależytą oprawę, ostworzeniewłaściwej atmosfery. Oto kilka uwag, które przyczynią się,takmyślę, do sprostania powyższemu wymaganiu: w klasopracowni, gdzie odbywać się będzie lekcja, można umieścić w widocznym miejscu hasło motto, nawiązujące do treści mitycznych lekcji, np. Bliżej mitów lub Mity ciągle żywe, bardzo cennym elementem będzie wystawka prac plastycznych uczniów (o czym wyżej pisałam), bardzo dobrze by się stało, aby znalazł miejsce kącik literacki pod tytułem: Inspiracje mitologiczne. Tu umieszczę: a) wiersze poetów polskich zainspirowane mitologią (Leopold Staff Odys, Ernest Bryll Wciąż o Ikarach głoszą, Julian Tuwim Odyseusz, b) utwory prozatorskie (J. Iwaszkiewicz Ikar, Stefan Żeromski Syzyfowe prace ), c) książki historyczne (K. Kumaniecki Historia starożytnej Grecji i Rzymu, J. Łanowski: 500 zagadek antycznych, J. Parandowski Z antycznego świata, Mała Encyklopedia Kultury Antycznej ), bardzo ważnym elementem będzie mapa starożytnej Grecji. I etap lekcji: zaangażowanie. Lekcję rozpocznę od zabawy rozluźniającej: Wymienianka. Uczniowie stają wluźnym kole. Wymieniają po kolei imiona greckich lub rzymskich bogów i herosów. Otrzymują wtedy kolorowe karteczki (zielone, czerwone, niebieskie) w ten sposób następuje podział na grupy. Uczniowie zajmują miejsca w trzech grupach. Zapisuję na tablicy temat: Świat mitów jest....
5 Zwracam się do uczniów: Zapewne chcecie wiedzieć jaki? Myślę, że odpowiedzą: Tak. Wówczas odpowiem, że pomogę im w tym, jeśli wspólnie, wytrwale będziemy pracować na dzisiejszej lekcji. Zaangażowanie uczniów do pracy z mitologią nastąpiło już wcześniej, nie tylko na lekcjach języka polskiego, ale wystąpiła tu korelacja z historią i lekcjami wychowawczymi. Uczniowie już wcześniej, wykorzystując wiadomości i umiejętności z języka polskiego i historii, przygotowali na godzinę wychowawczą scenkę właśniezmitów(wramach tematu jak spędzają czas wolny). Scenka ta została nagrana na kasetę wideo. Ja bardzo ucieszyłam się i postanowiłam wykorzystać ją do lekcji. Tym samym podkreśliłam, że cenię pracę uczniów. Instrukcja do zadania nr 1. Obejrzyjmy wspólnie kasetę zwaszą scenką zmitów. Następnie odpowiedzcie na pytania, które otrzymacie w kopercie. (Głośno czytam uczniom, instrukcję). Pytania dla grup. Grupa I Jakie postacie z mitów ukazaliście w scence? Grupa II Z którym z bogów kojarzy Ci się sęp? Grupa III Podaj trzy najistotniejsze cechy charakteryzujące Prometeusza. Umiejętności kluczowe (do I etapu): zorganizowanie zespołu, komunikacja: nauczyciel uczeń, organizowanie grupy (wybranie grupowego). Uwagi do I etapu lekcji: podział na grupy jest przypadkowy, każde pytanie dla poszczególnych grup inne, wcześniej uczniowie spontanicznie przygotowali krótką inscenizację.
6 II etap lekcji: badanie. 1. Na podstawie obejrzanej scenki uczniowie odpowiadają na pytania. Wcześniej wspólnie ustalają rozumienie polecenia. Wymieniają poglądy. Wyrażają chęć do dobrego zgłębiania świata starożytnego (mitów). 2. Organizuję więc konferencję prasową z uczniami, którzy byli na wycieczkach w Grecji i Rzymie. Wcześniej poprosiłam ich bowiem o przyniesienie pamiątek z podróży. (Z tych pamiątek zorganizowałam wystawkę). Trzech uczniów proszę o zajęcie miejsc za stołem konferencyjnym, na którym umieszczono hasło: Z antycznego świata dla Was. Instrukcja do zadania nr 2. W grupie ułóżcie po dwa pytania do podróżników po Grecji i Rzymie. (Podpowiem, aby pytali o to co ich interesuje). Wiem, że uczniowie zaciekawieni byli światem starożytnych mitów. Na wystawce umieszczone zostały też albumy z zabytkami starożytnymi, ilustracje bogów i herosów greckich i rzymskich, więc sądzę żepytania będą w tym kierunku. (Uczniowie pracują wgrupie.mogą podchodzić do zgromadzonych pamiątek na wystawie). Po ułożeniu pytań poszczególne grupy zadają pytania podróżnikom, a oni odpowiadają na nie, ilustrującpamiątkami. Umiejętności kluczowe do tego etapu: planowanie pracy, twórcze rozwiązywanie problemów, porozumiewanie się wgrupie, typowanie osób z grup do zadawania pytań, komunikowanie: uczeń uczeń, efektywne współdziałanie w grupie.
7 Uwagi: nauczyciel czuwa nad podziałem ról (w razie potrzeby udziela uczniom dodatkowych wyjaśnień), nauczyciel czuwa nad sprawnym przebiegiem konferencji. III etap lekcji: przekształcanie. 1. Uczniowie w grupach przygotowują scenkę dramową z zastosowaniem wyrażeń z mitów. Każda grupa otrzymuje w kopercie instrukcję i przygotowuje scenę. Zadaniem kolegów jest rozpoznać ją. Instrukcja nr 3. Przygotujcie scenkę dramową z zastosowaniem następującego wyrażeniazmitu: grupa I prometejska postawa, grupa II ikarowe loty, grupa III puszka Pandory. Po przygotowaniu scenki uczniowie przedstawiają ją, innistarają się rozpoznać iwyjaśnić współczesne znaczenie danego wyrażenia. 2. Zadaniem kolejnym jest zaciekawienie dowolnie wybranym mitem kolegów z równorzędnej klasy, którzy jeszcze nie poznali na lekcjach mitologii. Uczniowie otrzymują od nauczyciela instrukcję do wykonania zadania. Nauczyciel także odczytuje ją głośno. Instrukcja nr 4. Wyobraźcie sobie, że otrzymaliście w telewizji trzy minuty na zareklamowanie dowolnego mitu. Zachęćcie swoich rówieśników do ich poznania. Uczniowie przygotowują występ w telewizji, a następnie go prezentują. Wcześniej przygotowałam dla uczniów telewizor zekranem zkartonu.
8 3. Kolejnym zadaniem przekształcającym jest ułożenie zagadki dotyczącej dowolnego boga lub herosa. Instrukcja nr 5. Ułóżcie w grupie zagadkę o dowolnym bogu lub herosie greckim. Może to być krótka strofa wiersza, rebus, krzyżówka. Uczniowie rozpoczynają pracę wgrupach. Umiejętności kluczowe do tego etapu lekcji: organizowanie pracy z porozumiewaniem w grupie, twórcze rozwiązywanie problemów, efektywne współdziałanie w grupie, komunikowanie: uczeń uczeń, porozumiewanie w grupie. Uwagi: nauczyciel nie wpływa na decyzję grupy jest obserwatorem, w szczególnych przypadkach, gdy grupa napotyka na trudności, jest doradcą, decyzja zapada demokratycznie. IV etap lekcji: prezentacja. 1. Uczniowie (w tym etapie) będą prezentowali swoje twórcze osiągnięcia z lekcji. Rozdaję uczniom koperty z kolejną instrukcją. Instrukcja nr 6. Jesteście redaktorami gazetki klasowej o tematyce mitologicznej. Wykorzystajcie własną pomysłowość i zaprojektujcie stronę tytułową gazety. Pamiętajcie o ważnych elementach tej strony. Otrzymacie wzór tego co powinno znaleźć się na stronie tytułowej (w każdej grupie uczniowie otrzymują kartę ze wzorem: tytuł, artykuł główny, artykuły drugorzędne i inne). Następnie rozdaję uczniom duże arkusze kartonu, kolorowe pisaki, nożyczki, ilustracje z gazet, klej i inne materiały. Rozpoczyna się praca w grupach. Następnie dwie osoby wyznaczone przez grupę prezentują wszystkim uczniom swoją gazetkę.myślę, że strony
9 tytułowe będą kolorowe, ciekawe, godne zamieszczenia w klasie, zaprezentowania dla uczniów innych klas. Ostatnim podsumowującym zadaniem lekcji będzie dokończenie zadania, myśli: Świat mitów jest.... Uczniowie otrzymują kolejną instrukcję. Instrukcja nr 7. Proszę, zapiszcie swoje uwagi i spostrzeżenia dotyczące starożytnego świata mitów. Otrzymujecie paski kartonów z rozpoczętą myślą. Spróbujcie dokończyć zdanie. Uczniowie otrzymują szerokie paski papieru na zapisanie spostrzeżeń. Następnie na tablicy umieszczam szeroki pas papieru z napisem: Świat mitów jest.... Po przemyśleniach dzieci z poszczególnych grup podchodzą do tablicy i przypinają swoje zapisy. W ten sposób określają, jaki jest świat mitów. Sadzę, iż lekcja wykaże, że świat mitów jest żywy, funkcjonuje wpewiensposóbwnaszymżyciu. Umiejętności kluczowe tego etapu: skuteczne komunikowanie się wgrupie, twórcze rozwiązywanie problemów. Uwagi: wystąpienie rywalizacji. V etap pracy: refleksja. W tym etapie lekcji nastąpi krytyczna ocena zajęć. Uczniowie ogarniają myślami całe zajęcia. Omawiają sposób wykonania pracy. Opowiadają o jej przebiegu. Kieruję do uczniów słowa: spróbujcie napisać na karteczkach, które wam rozdam, odpowiedź na pytanie: czy podobała wam się taka praca na lekcji i dlaczego? Uczniowie piszą odpowiedzi. Tymczasem na tablicy rozwieszam duży karton papieru, który podzieliłam na dwie części: w jednej rubryce brzmi napis: tak, w drugiej nie. Następnie uczniowie
10 podchodzą do tablicy i przyklejają kartki w odpowiedniej rubryce. Proszę jedną osobę do odczytania uzyskanych ta drogą informacji z tablicy. Umiejętnością kluczową tego etapu jest ocena umiejętności własnego uczenia się. Uwaga: nauczyciel inspiruje ucznia, zadającpytania. Myślę, że taki sposób przeprowadzenia lekcji pozwoli zainteresować uczniów mitami, wykaże też ponadczasowy, uniwersalny ich charakter. Zachęci uczniów do uczestniczenia w życiu mitologii. Możezachęci do pisania wierszy lub opowiadań o bohaterach mitologicznych. Dodam jeszcze, że praca w grupach jest znakomitą formą do podsumowania wiadomości, natomiast wykorzystanie dramy, pantomimy, twórczości plastycznej, improwizacji, angażuje wszystkich uczniów do pracy. Uczniowie nieśmiali mają szansę wzięcia udziału w lekcji (mogą wykonać jakiś rekwizyt, plakat, albo ilustrację). Nauczyciel jest podczas lekcji obserwatorem i stara się kierować pracą uczniów. Opracowała: Dorota Dumała SP Kobylin