dr Joanna Cichorska Dłużne papiery wartościowe przedsiębiorstw jako substytut kredytu w bankach komercyjnych
Determinanty zmian na polskim rynku finansowym w latach 1993 2003! Zmiany w strukturze kapitałów przedsiębiorstw na korzyść kapitału obcego! Spadek popytu na kredyt bankowy! Wzrost zainteresowania papierami dłużnymi ze strony przedsiębiorstw i banków
Dynamika bankowych należności od podmiotów gospodarczych w latach 1993-2002* mln zł. 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 lata Serie1 Ze względu na zmianę prezentacji danych niemożliwe było przedstawienie wyników za 2003r., bowiem podane zostały one jako należności dla całego sektora niefinansowego (razem z należnościami od gospodarstw domowych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Banki komercyjne aktywa i pasywa 1993 2002, Statystyka pieniężna i bankowa według metodyki obowiązującej do lutego 2002r., www.nbp.com.pl
Niekorzystne warunki korzystania z kredytu wynikają między innymi ze:! stosowania uciążliwych dla kredytobiorców zabezpieczeń! ingerencji banków w suwerenne decyzje przedsiębiorstw! wymagań co do szczegółowości informacji udostępnianych w procesie oceny zdolności kredytowej! wysokiego kosztu kredytu
Sytuacja na polskim rynku pozaskarbowych papierów dłużnych w latach 1993 2003! coraz bogatszej oferty rynku finansowego! orientacja w kierunku finansowania działalności ze źródeł pozabankowych! wzrost zainteresowania przedsiębiorstw emisją dłużnych papierów wartościowych zarówno emitentów
Aktywność przedsiębiorstw na rynku papierów dłużnych ujawnia się szczególnie w segmencie instrumentów krótkoterminowych. Drugie miejsce w strukturze rynku zajęły obligacje przedsiębiorstw
Struktura rynku pozaskarbowych papierów dłużnych (stan na 30.09.2004r.) 48,21% Struktura rynku pozaskarbowych papierów dłużnych (stan na 30.09.2004r.) 11,86% 12,96% 26,97% obligacje komunalne obligacje banków obligacje przedsiębiorstw papiery krótkoterminowe Źródło: Polski rynek pozaskarbowych papierów dłużnych. Podsumowanie II kw. 2004r., Fitch Polska S.A.
Zauważa się jednak spadek dynamiki papierów krótkoterminowych Emisja obligacji o zapadalności powyżej roku wykazuje natomiast z roku na rok wzrost
Banki na rynku papierów dłużnych! Banki muszą zmierzyć się z sytuacją utraty części kredytobiorców! W obawie przed ograniczeniem sfery swoich wpływów, coraz częściej wchodzą na rynek dłużnych papierów komercyjnych
Banki wykorzystują swoją przewagę konkurencyjną, polegającą na możliwości:! dokonywania zakupów o znacznej wartości! organizowania kompleksowej obsługi, w tym plasowania emisji i organizacji rynku wtórnego! pozyskania szerokiej informacji z rynku pozwalającej na identyfikację emitenta i weryfikację jego kondycji finansowej
Dynamika wzrostu wartości papierów wartościowych w aktywach banków komercyjnych! Na rynku papierów dłużnych banki występują głównie jako organizatorzy emisji! Coraz częściej pojawiają się jednak też jako inwestorzy mln zł. 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 9394959697 989900010203 lata Serie1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Aktywa sektora bankowego. Sytuacja finansowa banków w 2003r. Synteza, NBP, Warszawa, maj 2004r., s. 39
Struktura inwestorów na rynku pozaskarbowych papierów dłużnych w Polsce w latach 2001-2004 100% pozostałe jednostki 80% fundusze emerytalne 60% 40% towarzystwa ubezpieczeniowe podmioty zagraniczne 20% inne instytucje finansowe 0% 01 02 03 04 lata przedsiębiorstwa banki Źródło: Opracowanie własne na podstawie Polski rynek pozaskarbowych papierów dłużnych. Podsumowanie II kw. 2004r., Fitch Polska S.A..
Relacje między wielkością kredytów i papierów wartościowych w bankach komercyjnych w Polsce w latach 1993-2003 mln zł. 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 lata papiery wartościowe należności od sektora niefinansowego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Aktywa sektora bankowego. Sytuacja finansowa banków w 2003r. Synteza, NBP, Warszawa, maj 2004r.
Bankom zakup papierów wartościowych pozwala na:! dywersyfikację portfela aktywów! regulowanie płynności finansowej
Korzyści z emisji dłużnych papierów dla przedsiębiorstw:! niższy koszt pozyskania kapitału,! brak wymogu posiadania zabezpieczeń,! dywersyfikacja pożyczkodawców,! możliwość efektywnej mobilizacji kapitału,! wzrost prestiżu emitenta,! brak ingerencji ze strony pożyczkodawców w suwerenne decyzje emitenta.