Przykładowe konspekty zajęć edukacyjnych LEKCJA 1 czas trwania 45 minut Prowadzący: dr Roman Sobiecki Data: 6 września 2004 r. Temat: OMÓWIENIE PROGRAMU NAUCZANIA, CELÓW ZAJĘĆ ORAZ WPROWADZE- NIE DO PRZEDMIOTU (tekst pomocniczy znajduje się na początku) LEKCJA 2 czas trwania 45 minut Prowadzący: dr Roman Sobiecki Data: 13 września 2004 r. Temat: CO MOTYWUJE CZŁOWIEKA DO PRACY? CELE EDUKACYJNE: zrozumienie roli pracy w życiu człowieka poznanie istoty i rodzajów potrzeb człowieka rozróżnianie motywów podejmowania pracy kształtowanie umiejętności określania własnej hierarchii potrzeb Pytania pomocnicze: 1. Czy człowiek pracuje po to żeby żyć, czy żyje po to żeby pracować? 2. Co to jest potrzeba? Jakie są rodzaje potrzeb? 3. Co tobie potrzebne jest do życia? 4. Jaka jest hierarchia twoich potrzeb? Czy te potrzeby są celami, które chcesz osiągnąć? 5. W jaki sposób chcesz osiągnąć (osiągać) wyznaczone cele? 6. Co to znaczy, że człowiek decyduje się podjąć pracę kierując się motywem: a) ekonomicznym? b) psychologicznym? c) społecznym? 7. Jaka jest twoja hierarchia tych motywów? 8. Jakie są mocne strony twojej osobowości? 9. Jakie są słabe strony twojej osobowości? 10. Które cechy chciałbyś/łabyś nabyć, a których pozbyć się? PRZEBIEG LEKCJI: 1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z pytaniami na poprzedniej lekcji 2. Uczniowie przygotowują się do zajęć poprzez: a) zapoznanie się z odpowiedziami na pytania zawartymi w podręczniku, b) przygotowują materiały umożliwiające odpowiedzi na pytania skierowane do nich lub pytania otwarte 3. Lekcja przebiega następująco: a) utrwalenie wiedzy w zakresie opisanym w podręczniku b) kształtowanie umiejętności zastosowania zdobytej wiedzy do rozwiązywania własnych problemów c) sprawdzenie stopnia nabycia umiejętności przez uczniów
4. Wykorzystane metody do przeprowadzenia lekcji a) dyskusja kierowana przez nauczyciela b) projekty opracowane przez uczniów, dotyczące zagadnień skierowanych do nich (mogą być przygotowane w grupach). Dla ułatwienia, nauczyciel może wcześniej przygotować karty robocze do wypełnienia przez uczniów c) sprawdzenie (losowe) projektów pod względem merytorycznym i formalnym. Karta robocza 1 (uczniowie wypełniają na lekcji) 1. W swoim życiu chciałbym/łabym osiągnąć następujące cele (wmień trzy najważniejsze): 2. Osiągnięcie (osiąganie) wyznaczonych celów może nastąpić, jeśli będę rozwiązywać następujące zadania: 1)... 2)... 3)... 4)... 5)... 6)... 7)... 8)... 9)... 10)... Karta robocza 2 (uczniowie wypełniają na lekcji) 1. Do mocnych stron mojej osobowości zaliczam: 4)... 5)... 6)... 7)... 2. Do słabych stron mojej osobowości zaliczam: 4)... 5)... 6)... 3. Chciałbym nabyć następujące cechy: 4. Chciałbym pozbyć się następujących cech:
Posumowanie zajęć: Zadanie pracy domowej: LEKCJA 3 czas trwania 45 minut Prowadzący: mgr Danuta Zakrzewska Data: 17 września 2004 r. Temat: JAKIE CZYNNIKI SĄ KONIECZNE W PROCESIE GOSPODAROWANIA? Cele: Ogólne: zapoznanie uczniów z czynnikami, mającymi wpływ na proces gospodarowania, kształcenie umiejętności zespołowego rozwiązywania problemów. Szczegółowe uczeń po zakończeniu zajęć potrafi: wymienić czynniki konieczne w procesie gospodarowania, określić rolę i znaczenie poszczególnych czynników w gospodarce dawniej i dziś, wyjaśnić, jaką rolę w odnoszeniu sukcesów zawodowych ma podnoszenie kwalifikacji. Metoda prowadzenia zajęć: metoda Jigsaw puzzle. Środki dydaktyczne: podręcznik Podstawy przedsiębiorczości pod red. R. Sobieckiego, arkusze papieru, mazaki. Propozycja organizacji zajęć: Zaproponowana metoda pozwala na specyficzny sposób przyswajania wiedzy przez uczniów. Jest to uczenie się przez uczenie innych. Wymaga dokładnego przygotowania przez nauczyciela, który pełni głównie funkcję organizatora, instruktora oraz dodatkowego źródła wiedzy dla uczniów. Etapy pracy: 1. Nauczyciel przedstawia cele ogólne i szczegółowe zajęć. Zapisuje na tablicy pytanie główne, na które odpowiedź uzyskać będzie można dopiero po przejściu całej procedury. Pytanie główne: Jakie czynniki są konieczne w procesie gospodarowania? 2. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, zwane eksperckimi. Każda ma do opracowania inny tekst są to następujące rozdziały podręcznika: Jaka jest rola pracy i przedsiębiorczości? Jaka jest rola kapitału? Jaka jest rola ziemi? 3. W grupach eksperckich uczniowie najpierw zapoznają się z tekstem indywidualnie, a następnie wspólnie w grupie próbują udzielić odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule rozdziału. Odpowiedź każdy z uczestników zapisuje na kartce. 4. Nauczyciel tworzy nowe trzyosobowe grupy, w których składzie znajduje się jeden przedstawiciel ekspert każdej z poprzednich eksperckich grup. 5. Przedstawiciele eksperckich grup kolejno relacjonują to, czego nauczyli się w poprzednim etapie i odczytują ustalone odpowiedzi. W ten sposób wszyscy mają możliwość poznania wszystkich tekstów. 6. Uczestnicy nowych grup wypracowują wspólnie odpowiedź na pytanie zapisane przez nauczyciela na tablicy. Odpowiedź zapisują mazakami na plakatach, które następnie przyczepiają w wyznaczonym przez nauczycielu miejscu na ścianie. 7. Liderzy poszczególnych grup odczytują przygotowane przez uczestników odpowiedzi. Następuje konfrontacja i porównanie wypracowanych materiałów. Wybraną przez ogół klasy najlepszą odpowiedź uczniowie zapisują do zeszytów przedmiotowych. 8. Podsumowanie i diagnoza efektywności zajęć. Rozmowa kierowana próba odpowiedzi na pytanie: Jakie znaczenie dla rozwoju gospodarczego ma praca wysokokwalifikowana i kapitał w formie nowoczesnych technologii?
9. Propozycja pracy domowej: Odpowiedź na pytanie: Dlaczego w dzisiejszej sytuacji gospodarczej kraju warto podnosić swoje kwalifikacje? LEKCJA 25 czas trwania 45 minut Prowadzący: dr Roman Sobiecki Data: 8 grudnia 2004 r. Temat: CO TO ZNACZY, ŻE PIENIĄDZ ROBI PIENIĄDZ? CELE LEKCJI: Zrozumienie istoty kosztu alternatywnego Poznanie możliwości inwestowania kapitału Kształtowanie umiejętności dokonywania wyboru formy inwestowania Pytania pomocnicze: 1. Co to jest koszt alternatywny? 2. Jakie są kryteria wyboru formy inwestowania? 3. W co można inwestować? 4. Które inwestycje są najkorzystniejsze? PRZEBIEG LEKCJI: 1. Wprowadzenie do tematu lekcji (1 MIN.) 2. Prezentacja tematu, celów i planu lekcji (1 MIN.) 3. Wyświetlenie folii z odpowiedziami na pytania oraz omówienie ich treści: (8 MIN.) Co to jest koszt alternatywny? wraz z przykładem Jakie są kryteria wyboru formy inwestowania? W co można inwestować? 4. Praca w grupach nad rozwiązaniem przydzielonych zadań (20 MIN.) 5. Przedstawienie, przez liderów grup, wyników rozwiązań (10 MIN.) 6. Podsumowanie lekcji i ocena pracy zespołów (5 MIN.) 7. Zdanie pracy domowej MATERIAŁ POMOCNICZY DO LEKCJI: Co to jest koszt alternatywny? Koszt alternatywny zainwestowanego kapitału jest to wartość najlepszej z utraconych możliwości osiągnięcia zysku w wyniku zainwestowania tego kapitału w innej formie. Przykład: Dysponując kwotą 1000 zł inwestujesz ją w akcje BPHPBK, dzięki czemu po miesiącu zarabiasz 25 zł. Inwestując 1000 zł w akcje BPHPBK nie mogłeś/aś zainwestować tej samej kwoty w formie lokaty bankowej. Gdybyś jednak założył/a lokatę bankową, po miesiącu zarobił(a)byś 10 zł. I właśnie te 10 zł stanowi sumę utraconych możliwości osiągnięcia zysku z lokaty bankowej, czyli koszt alternatywny. Zysk księgowy wynosi 25 zł Koszt alternatywny 10 zł Zysk ekonomiczny 25 zł 10 zł = 15 zł Jakie są kryteria wyboru formy inwestowania? Inwestycja: wyrzeczenie się części bieżącej konsumpcji dla przyszłych, większych korzyści (wyrzeczenie się mniejszego, ale pewnego dla większego, ale niepewnego). Cel inwestowania: pomnażanie kapitału Kryteria inwestowania: 1. Rentowność kapitału 2. Stopień ryzyka
3. Horyzont czasowy 4. Wielkość kapitału 5. Relacja wielkości kapitału 6. Własne doświadczenie 7. Możliwości sprawowania osobistego nadzoru W co można inwestować? 1. Lokata w banku 2. Zakup obligacji 3. Zakup akcji 4. Zakup walut obcych 5. Zakup biżuterii 6. Zakup nieruchomości 7. Wykupienie jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym 8. Przystąpienie (założenie) spółki 9. Budowa własnej firmy produkcyjnej lub usługowej 10. Inwestycja w siebie ZADANIE 1 Założenia: 1. Planowane inwestycje wynoszą 10 000 PLN 2. Kwota planowanych inwestycji stanowi 80% posiadanych przez was środków 3. Inwestycje są planowane na krótki okres (60 dni) 4. Nie posiadacie doświadczenia w zakresie inwestowania 5. Przewidywane korzyści z wybranych form inwestowania przedstawiają się następująco: a) lokata bankowa 10-dniowa, stałe oprocentowanie 4,5% w skali 1 roku b) zmiany ceny akcji na GPW w Warszawie w okresie najbliższych 60 dni: firmy A od + 2% do 0,6% firmy B od + 2,5% do 1,5% firmy C od + 1,2% do 0% c) zmiany kursów walut w okresie najbliższych 60 dni: wartości EUR w stosunku do PLN od +1,5% do +0,2% wartości USD w stosunku do PLN od 1,0% do +0,3% d) zmiana kursu obligacji 1 rocznych na GPW w Warszawie w okresie najbliższych 60 dni od +0,6% do 0,6% (obligacje są oprocentowane w wysokości 5% rocznie, lecz termin ich wykupu przez emitenta przypada za 8 miesięcy) 6. Korzyści z innych form inwestowania w okresie 60 dni są trudne do przewidzenia. Polecenie: 1. Dokonajcie wyboru najkorzystniejszej formy lub form zainwestowania zaplanowanej wielkości kapitału, wykorzystując do podjęcia decyzji znane wam kryteria wyboru formy inwestowania. Uzasadnijcie swój wybór. ZADANIE 2 Założenia: 1. Planowane inwestycje wynoszą 10 000 000 PLN 2. Kwota planowanych inwestycji stanowi 80% posiadanych przez was środków 3. Inwestycje są planowane na długi okres (5 lat) 4. Posiadacie doświadczenie w zakresie krótkookresowego inwestowania 5. Przewidywane korzyści z wybranych form inwestowania przedstawiają się następująco: a) lokata bankowa 1- roczna, stałe oprocentowanie 3,6% w skali 1 roku b) lokata bankowa 2-letnia, zmienne oprocentowanie, aktualnie 3,8% w skali 1 roku (zmiany oprocentowania w zależności od inflacji, która powinna być stabilna na poziomie dzisiejszym)
c) zmiany indeksów na GPW w Warszawie w okresie najbliższych 5 lat: WIG od + 30% do 5% (w okresie całych 5 lat) WIG 20 od + 50% do 10% (w okresie całych 5 lat) d) zmiany kursów walut w okresie najbliższych 5 lat: wartości EUR w stosunku do PLN od +25% do 10% wartości USD w stosunku do PLN od 10% do +5% e) nieruchomość (ziemia) położona w Łomiankach zaniedbana, po doinwestowaniu ok. 1 mln zł możliwa do przeznaczenia pod zabudowę szeregową. Obecna cena nieruchomości wynosi 200 PLN/m. Przyszła cena nie jest znana, jednak wiemy, iż Rada Miasta i Gminy planuje wpisać do planu zagospodarowania interesujące nas tereny jako tereny pod zabudowę mieszkalną w dowolnej formie. 6. Korzyści z innych form inwestowania w okresie 5 lat są trudne do przewidzenia. Polecenie: 1. Dokonajcie wyboru najkorzystniejszej formy lub form zainwestowania zaplanowanej wielkości kapitału, wykorzystując do podjęcia decyzji znane wam kryteria wyboru formy inwestowania. Uzasadnijcie swój wybór. Które inwestycje są najkorzystniejsze? Zanim odpowiesz na postawione pytanie, zapytaj: czy bez dokładnej analizy można odpowiedzieć na pytanie, które inwestycje są najkorzystniejsze? Tak w ogóle to każda lub prawie każda inwestycja może być w pewnych warunkach korzystna a w innych niekorzystna. Powiedz od czego to zależy? LEKCJA 43 czas trwania 90 minut Prowadzący: mgr Janina Mierzejewska-Majcherek Data: 20 marca 2005 r. Temat: NA CO WYDAJE SIĘ PIENIĄDZE Z BUDŻETU? Ogólny cel kształcenia: zapoznanie uczniów z głównymi rodzajami dochodów i wydatków budżetowych Cele szczegółowe zajęć po zakończeniu zajęć uczeń potrafi: określić istotę budżetu państwa, wymienić główne źródła i rodzaje dochodów budżetowych, scharakteryzować rodzaje podatków i dochody niepodatkowe, wymienić główne rodzaje wydatków budżetowych wg działów, określić różnice między wydatkami realnymi a transferami, podać przykłady wydatków realnych i transferów, określić dochody i wydatki budżetu w wyrażeniu nominalnym i procentowym, obliczyć dynamikę wydatków budżetowych. Metody realizacji zajęć: metoda JIGSAW i ćwiczenia przedmiotowe. Środki dydaktyczne: Podstawy przedsiębiorczości pod red. R. Sobieckiego, karty pracy uczniów, aktualny mały rocznik statystyczny, adresy stron internetowych: www.mf.gov.pl www.stat.gov.pl dodatkowo: podręcznik Podstawy ekonomii J. Mierzejewskiej-Majcherek Propozycja organizacji zajęć 1. Wykład wprowadzający nauczyciela na temat roli państwa w gospodarce. 2. Następnie zapoznać uczniów z pojęciem budżetu państwa oraz strukturą jego dochodów i wydatków. Do realizacji tego celu zajęć można zastosować metodę JIGSAW. Jest to jedna z metod uczenia się we współpracy. Ma za zadanie aktywnie włączyć uczniów w proces uczenia się. Przez scedowanie na uczniów odpowiedzialności za na-
uczenie swoich kolegów, zachęca do uczenia się bardziej szczegółowego, głębszego. Są różne nazwy tej metody ( klasa układanka, puzzle ) i różne warianty, ale sedno jest to samo: każdy uczestnik grupy powinien zostać ekspertem od danej partii materiału nauczania. Klasa zostaje podzielona na grupy. Na opisywanych zajęciach liczebność grupy odpowiada ogólnej liczbie grup: 5 grup po 5 osób. Przedstawię kolejne kroki niezbędne dla zapewnienia efektywności tej metody. Krok 1 Uczniowie pracują w grupach tzw. eksperckich, wyposażeni w podręcznik i inne potrzebne środki dydaktyczne. Każda grupa otrzymała inną kwestię do opracowania i nauczenia się. Grupy mają za zadanie przedyskutować i rozpracować przydzieloną część materiału. Zadania dla poszczególnych grup: Grupa 1: określić istotę budżetu państwa, wymienić główne źródła i rodzaje dochodów budżetu, określić dochody budżetu w wyrażeniu nominalnym oraz ich strukturę, Grupa 2: określić istotę podatku, wymienić główne rodzaje podatków, wymienić podstawowe podatki bezpośrednie, podać przykłady podatku dochodowego i podatków majątkowych, wyjaśnić pojęcie osoby fizycznej i osoby prawnej, określić różnice między przychodem i dochodem. Grupa 3: określić istotę podatku pośredniego, wymienić główne rodzaje podatków pośrednich, scharakteryzować główne rodzaje podatków pośrednich. Grupa 4: wymienić wydatki budżetu państwa wg działów w 2002 roku, (nominalnie i procentowo), określić na jakie działy gospodarki wydatkowano najwięcej, a na jakie najmniej z budżetu państwa. (nominalnie i procentowo) Grupa 5: określić różnice między wydatkami realnymi a transferami, podać przykłady wydatków realnych i transferów. Każda osoba w grupie musi na tyle dobrze zrozumieć zagadnienie, żeby móc wytłumaczyć je innej grupie uczniów. Po zakończeniu pracy w grupach eksperckich warto poprosić o przedstawienie efektów pracy w celu sprawdzenia stopnia osiągnięcia celów (stopnia spełnienia wymagań programowych). Krok 2 Następuje drugi podział na grupy polegający na tym, że w skład każdej nowej grupy wchodzi jeden przedstawiciel z grupy eksperckiej. Przedstawiciele ci kolejno relacjonują, czego nauczyli się jako eksperci. Warto polecić grupom technikę pracy umożliwiającą zebranie i uporządkowanie podstawowych informacji (np. utworzenie mapy pojęciowej). Krok 3 Eksperci wracają do swoich grup i konfrontują, czy wszyscy otrzymali podobne informacje. 3. Podsumowanie i diagnoza efektywności zajęć 4. Zadanie pracy domowej wypełnienie odpowiednich ćwiczeń w poradniku dla ucznia. Na podstawie danych z ustawy budżetowej na bieżący rok wymienić podstawowe wielkości dochodów i wydatków budżetu w wyrażeniu ominalnym. (dla chętnych na lekcję powt.-uzup.)