: Rynki pracy i bezrobocie Makroekonomia II Zima 2017/2018 - SGH Jacek Suda
Rynek pracy, zatrudnienie i bezrobocie W modelu wzrostu założyliśmy, że liczba pracujących = liczba ludzi w gospodarce Tak wcale być nie musi Na rynku pracy spotykają się gospodarstwa domowe, oferujące godziny pracy, i przedsiębiorstwa, wykorzystujące godziny pracy do produkcji dóbr i usług Bezrobocie to sytuacja, w której ci, którzy chcą pracować, nie mogą znaleźć pracy na warunkach, które im odpowiadają Formalnie stopa bezrobocia to relacja liczba bezrobotnych do wielkości zasoby siły roboczej siła robocza obejmuje pracujących i aktywnie poszukujących pracy bezrobotnych Zatrudnienie i bezrobocie są ważne z punktu widzenia wzrostu gospodarczego, cyklów koniunkturalnych i dobrobytu Praca to podstawowy czynnik produkcji Bezrobocie jest silnie antycykliczne
Stopa bezrobocia w Polsce 25 Stopa bezrobocia w Polsce 1990.1 2017.9 (rejestrowane, w %) 20 15 10 5 0 sty 90 kwi 92 lip 94 paź 96 sty 99 kwi 01 lip 03 paź 05 sty 08 kwi 10 lip 12 paź 14 sty 17 stopa bezrobocia stopa bezrobocia (s.a.) Źródło: GUS
Stopa bezrobocia w USA 1. Introduction Unemployment Stopa bezrobocia wrate Stanach US Zjednoczonych, 1900-2000 Źródło: Mankiw (2011) Source: Mankiw, Macroeconomics, (2001)
Podaż pracy - Mikropodstawy Aby konsumować dobra i usługi, gospodarstwa domowe muszą mieć dochód płatna praca jest źródłem dochodu Wybór między konsumpcją a czasem wolnym gospodarstwa domowe cenią zarówno konsumpcję jak i czas wolny praca oznacza ubytek czasu wolnego Preferencje gospodarstw domowych dotyczące konsumpcji i czasu wolnego można zobrazować przy pomocy krzywych obojętności krzywa przedstawia kombinację konsumpcji i czasu wolnego dającą taką samą użyteczność stosunek wymienny konsumpcji czasem wolnym przy stałym poziomie zadowolenia nazywany jest krańcową stopą substytucji
Preferencje gospodarstw domowych Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.1 Preferencje gospodarstwa domowego umpcja Konsu Czas wolny Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Krzywe obojętności Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Preferencje gospodarstwa domowego: Krzywa obojętności ś Fig. 4.1 (a) Kons sumpcja zysk Stała użyteczność koszt Więcej czasu wolnego = mniej pracy 0 l Czas wolny Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Preferencje gospodarstwa domowego: Interpretacja ekonomiczna Nachylenie: (< 0) Substytucja konsumpcji czasem wolnym Krzywizna: Krańcowa stopa substytucji nie jest stała im mniej czasu wolnego, tym mniejsza skłonność do zamiany czasu wolnego na jednostkę konsumpcji (przy takiej samej użyteczności) Przesunięcie: Poziom dobrobytu (użyteczność)
Krzywe obojętności Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.1 (c) Preferencje gospodarstwa domowego Kons sumpcja Niższy poziom użyteczności Wyższy poziom użyteczności 0 l Czas wolny Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Wybór konsumenta Gospodarstwa wybierają najwyższą osiągalną krzywą Ograniczenie budżetowe: na co konsument może sobie pozwolić lw = lw + C ( lw = lw + PC) lub l - całkowity możliwy czas pracy (40h czy 144h w tygodniu) C - jednostki konsumpcji w = W/P - płaca realna = płaca nominalna (W)/indeks cen (P) ( l l ) w = C Płaca realna jest kosztem alternatywnym albo ceną względną czasu wolnego W punkcie optymalnym, krzywa użyteczności jest styczna do ograniczenia budżetowego
Ograniczenie budżetowe Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.2 (a) Ograniczenie budżetowe i wybór: budżet (dochód tylko z pracy) B sumpcja Kons nachylenie = w 0 l A Czas wolny Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Optymalna decycja gospodarstwa domowego Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.2 (c) Linia aoga ograniczenia abużetowego ego i optymalna a decycja gospodarstwa domowego B Kons sumpcja R Konsumpcja nachylenie = w Czas wolny 0 Praca l Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. A Czas wolny
Optymalna decycja gospodarstwa domowego Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.2 (b) Ograniczenie budżetowe i optymalny wybór Kons sumpcja B Najwyższa osiągalna krzywa obojętności jest styczna do lini ograniczenia budżetowego pracujących Może byc lepiej 0 l Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. Na to nie możemy sobie pozwolić A Czas wolny
Podaż pracy gospodarstwa domowego Wpływ zmian płac w na indywidualną podaż pracy jest niejasny efekt substytucyjny = więcej pracy wzrost płac obniża atrakcyjność czasu wolnego co prowadzi do wydłużenia czasu pracy i zrostu konsumpcji efekt dochodowy = mniej pracy wyższa płaca zwiększa dochód, który prowadzi do wzrostu konsumpcji i ilości czasu wolnego Jeżeli efekt substytucyjny jest silniejszy, wzrost płac prowadzi do wzrostu pracy i do dodatnio-nachylonej krzywej podaży pracy nachylenie krzywej podaży pracy może się zmieniać
Optymalna decycja gospodarstwa domowego Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.3 (a) Wzrost płac: ł wpływ ł na ograniczenie i budżetowe B Kons sumpcja R R Założenia dotyczące reakcji gospodarstw domowych A 0 Czas wolny l Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.3 (c) Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. Płaca a realna Wzrost płac : Podaż pracy ( l l ) w w C i ( l l) konsumpcja i czas wolny są dobrami normalnymi efekt substytucyjny jest większy niż efekt dochodowy (Dodatnio nachylona) Krzywa podaży pracy gospodarstwa domowego 0 Podaż pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Zagregowana podaż pracy Zagregowana podaż pracy to suma indywidualnych decyzji i indywidualnych podaży pracy Mierzona jest w roboczogodzinach czyli całkowitej liczbie godzin oferowanych przez wszystkich pracowników w danym okresie czasu Jeżeli płaca rośnie, nawet jeżeli indywidualni pracownicy mogą nie zwiększać swojej podaży pracy (np. z powodu silnego efektu dochodowego) to ktoś, kto do tej pory nie pracował, może zdecydować się na podjęcie pracy Krzywa zagregowanej podaży jest zatem bardziej płaska niż krzywa indywidualna
Krzywa zagregowanej podaż pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.4 Indywidualna i zagregowana podaż pracy Indywidualna Zagregowa alna Płaca rea Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Godziny i płace, 1870-2014 Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Table 4.1 Całkowita liczba godzin przepracowanych w ciągu roku a płace ł realne w latach 1870-2014 1870 1913 1938 1973 1992 2000 2014 Liczba godzin przepracowana na osobę Francja 2945 2588 1848 2027 1695 1591 1473 Niemcy 2941 2584 2316 1870 1566 1473 1371 Wielka Brytania 2984 2624 2267 2016 1874 1712 1677 USA 2964 2605 2062 1797 1716 1739 1789 Szwecja 2945 2588 2204 1564 1565 1642 1609 Płaca realna (indeks: 1870=100) Francja 100 205 335 1048 1505 1614 1668 Niemcy 100 185 285 944 1226 1320 1318 Wielka Brytania 100 157 256 439 605 691 790 USA 100 189 325 595 696 791 826 Szwecja 100 270 521 1228 1523 1874 2135 Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. Źródło: B&W, str. 184
Popyt na pracę Przedsiębiorstwa wykorzystują kapitał i pracę do produkcji dóbr i usług Przedsiębiorstwa maksymalizują zysk dostowując wielkość zatrudnienia Π = PF(K, L) WL zakładając, że w krótkim okresie zasób kapitału jest stały Firma zatrudnia pracowników dopóki PF L (K, L) = W F L = W P = w F L(K, L) = MPL, czyli krańcowa produktywność pracy = płaca realna MPL jest obrazowane nachyleniem wykresu funkcji produkcji Wykres zbiór punktów (w, L) opisujących zachowanie przedsiębiorstwa to krzywa popytu na pracę
Funkcja produkcji Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (a) Funkcja produkcji i krzywa popytu na pracę: płaca W 1 ) Pro odukcja (Y) Przedsiębiorstwo ma funkcję produkcji Praca Płaca re ealna w1 i płaci płacę w 1 Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Koszt pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (b) Funkcja produkcji i krzywa popytu na pracę : koszt pracy ) Pro odukcja (Y) R ( nachylenie = w 1 1 ) Praca Koszt pracy (wynagrodzenie) rośnie wraz z zatrudnieniem ealna Płaca re w 1 Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Popyt na pracę Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (c) Funkcja produkcji i krzywa popytu py na pracę: ę popyt na pracę L 1 ) Pro odukcja (Y) A 1 R ( nachylenie = w 1 1 ) Praca Popyt na pracę L 1 jest dany przez Płaca re ealna w 1 MPL 1 =w 1 L 1 Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Płaca w 2 Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (d) Funkcja produkcji i krzywa popytu na pracę : niższa płaca W 2 ) Pro odukcja (Y) A 1 R ( nachylenie = w 1 1 ) R 2 ( nachylenie = w 2 ) Praca Płaca re ealna w 1 w 2 Jakie L przy niższej płacy w 2? L 1 Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Popyt na pracę L 2 Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (e) Funkcja produkcji i krzywa popytu py na pracę: ę popyt na pracę L 2 ) Pro odukcja (Y) A 1 A 2 R ( nachylenie = w 1 1 ) R 2 ( nachylenie = w 2 ) Płaca re ealna w 1 w 2 L 1 L 2 Praca Praca Popyt na pracę L 2 jest dany przez MPL 2=w 2 Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Krzywa popytu na pracę Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (f) Funkcja produkcji i krzywa popytu na pracę ) Pro odukcja (Y) A 1 A 2 R ( nachylenie = w 1 1 ) R 2 ( nachylenie = w 2 ) Praca Płaca re ealna w 1 w 2 L L 1 2 MPL Praca Łącząc punkty otrzymamy krzywą popytu na pracę Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Krzywa popytu na pracę Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.5 (g) Funkcja produkcji i krzywa popytu py na pracę: ę Interpretacja geometryczna Nachylenie. Ujemne (funkcja malejąca) ponieważ MPL maleje w miarę wzrostu nakładów czynnika produkcji. Krzywizna. Może być wklęsła, może być wypukła. Liniowa krzywa popytu na pracę wystąpi gdy funkcja produkcji względem pracy będzie kwadratowa. Przesunięcie. Akumulacja kapitału lub postęp techonologiczny. Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Przesunięcia popytu na pracę Przy zmianie płacy (w) popyt przedsiębiorstwa na pracę ulega zmianie Przedsiębiorstwo zawsze wybiera zatrudnienie L tak by MPL = w Popyt na pracę to malejąca krzywa krańcowej produktywności z pracy Popyt na pracę jest określony dla danej produktywności pracy Zmiany w ilości zasobu kapitału (K) i poziomie technologii (A) wpływają na MPL i zmieniają popyt na pracę wzrost zasobu kapitału lub postępu technologicznego wzrost MPL przsunięcie krzwej popytu na pracę do góry obniżenie produktywności pracy spadek MPL przsunięcie krzwej do dołu
Krzywa popytu na pracę Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Wzrost produktywności pracy: przesunięcie i popytu na pracę Fig. 4.6 (a) Pro odukcja (Y) (, ) Y = F A L K Płaca re ealna Praca MPL MPL F MPL = A ( AL ) Stałe L Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. Praca
Równowaga na rynku pracy W stanie równowagi podaż pracy równa się popytowi na pracę przy płacy w zapotrzebowanie na pracę zrównuje się z oferowaną ilością pracy Zarówno stawka płacy realnej, jak i zatrudnienie wyznaczane są endogenicznie na rynku pracy Punkt równowagi to punkt przecięcia się krzywej podaży pracy z krzywą popytu na pracę
Równowaga na rynku pracy: podaż Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.7 (a) Równowaga na rynku pracy: podaż Płac ca realna Podaż nsumpcja kon czas wolny l 0 l Godziny pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Równowaga na rynku pracy: popyt Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.7 (b) Równowaga na rynku pracy: popyt Płac ca realna odukcja pro godziny pracy l Popyt 0 l Godziny pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Równowaga na rynku pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.7 (c) Równowaga na rynku pracy Płac ca realna w A Podaż Jeżeli N to ilość ludzi w wieku produkcyjnym to całkowity zasób pracy wynosi Nl Popyt 0 L Nl Godziny pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Równowaga na rynku pracy: zmiana popytu na pracę Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.8 (a) Zmiana popytu na pracę MPL rośnie z powodu wzrostu A lub K Podaż Płac ca realna A A w i L rosną Popyt 0 Godziny pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Równowaga na rynku pracy: zmiana podaży pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.8 (b) Zmiana podaży pracy Podaż pracy rośnie n.p. z powodu imigracji Podaż Płac ca realna A A w spada, L rośnie Popyt 0 Godziny pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Bezrobocie dobrowolne W stanie równowagi podaż=popyt i wszyscy, którzy chcą pracować mają pracę obserwujemy tylko bezrobocie dobrowolne, które jest efektem wyboru czasu wolnego ponad pracę Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.7 (d) Równowaga na rynku pracy: Bezrobocie dobrowolne Podaż ca realna Płac w A Bezrobocie dobrowolne: N l L Popyt 0 L N l Godziny pracy Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Bezrobocie przymusowe W rzeczywistości bezrobocie to coś więcej niż praca oferowana na rynku Zasób siły roboczej (L s ) obejmuje zarówno osoby pracujące (L) jak i bezrobotne (U), które aktywnie szukają pracy i są gotowe pracować L s = L + U Stopa bezrobocia to udział bezrobotnych (poszukujących aktywnie pracy) w zasobie siły roboczej u = U L S = U U + L Bezrobocie przymusowe to sytuacja, w której ludzie chcą i są w stanie pracować przy płacy rynkowej w ale nie mogą znaleźć zatrudnienia W naszym modelu, bezrobocie to sytuacja, w której płaca jest wyższa niż ta wynikająca z przecięcia krzywych popytu i podaży
Bezrobocie przymusowe Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.9 (a) Bezrobocie przymusowe: płaca powyżej stanu równowagi Płaca realna Podaż pracy gospodarstw domowych w w B A Zatrudnienie określone jest przez mniejszą wielkość Labour Popyt na demand pracę ę 0 } Bezrobocie Involuntary unemployment przymusowe L s L Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Bezrobocie przymusowe Jeżeli płace mogą się dostosować podaż pracy doprowadzi do spadku płac z w do w i równowagi z punktu B do A Przyczyną przymusowego bezrobocia jest sztywność płacy realnej Do przyczyn sztywności płac realnych należą negocjacje płacowe, np. przez związki zawodowe regulacje płacowe, np. płaca minimalna płace efektywnościowe
Negocjacje płacowe Bardzo często płace nie są ustalane przez indywidulanego pracownika z pracodawcą lecz raczej są przedmiotem negocjacji związków zawodowych i stowarzyszeń pracodawców Związki zawodowe: organizacje pracobiorców reprezentujące pracowników: prawa pracowaników, warunki pracy, bezpieczeństwo, płace Z ekonomicznego punktu widzenia, związek zawodowy ma dwa podstawowe cele: wzrost płac realnych i zwiększenie zatrudnienia Preferencje związków zawodowych względem płac i zatrudnienia mogą być przedstawione w postaci krzywych obojętności Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Krzywe obojętności związków zawodowych Fig. 4.10 aca realna Pła - nachylenie krzywej obojętności informuje o skłonności związków do zastępowania płac zatrudnieniem Zatrudnienie
Preferencje związków zawodowych Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.10 (a) Krzywe obojętności związków zawodowych Płaca real na Płaca real na Płaca real na Zatrudnienie Zatrudnienie Zatrudnienie (a) Umiarkowane (b) Radykalne (c) Zatrudnienie przede wszystkim Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Preferencje związków zawodowych Związek zawodowy stara się osiągnąć jak najwyższy poziom użyteczności (być na jak najwyższej krzywej obojętności) przy danym ograniczeniu Funkcję lini ograniczenia w przypadku związków pełni krzywa popytu na pracę Równowaga: punkt styczności popytu na pracę przedsiębiorstw i krzywych obojętności związku zawodowego Przesunięcia popytu na pracę wzrost popytu na prace to nowy punkt równowagi z wyższymi płacam i wyższym poziomem zatrudnienia spadek popytu na pracę oznacz niższe płace i niższy poziom zatrudnienia w nowym punkcie równowagi Zbiór punktów styczności przesuwającego się popytu na pracę i krzwych obojętności to krzywa zbiorowej podaży pracy
Krzywa zbiorowej podaży pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.11 (a) Krzywa zbiorowej podaży ż pracy Płaca a realna Popyt na pracę Zbiorowa podaży pracy 0 Zatrudnienie Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Równowaga na rynku pracy ze związkami zawodowymi Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.12 (a) Równowaga na rynku pracy a związki zawodowe Płaca realna Zbiorowa podaży pracy w w B A Podaży pracy gospod. domowycho Popyt na pracę Praca s 0 L L L Dobrowolne (związki), przymusowe (indywidualnie) bezrobocie Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Wpływ negocjacji zbiorowych na zatrudnienie Jeżeli krzywa zbiorowej podaży pracy jest powyżej indywidulanej krzywej podaży pracy to płace ustalona w procesie negocjacji zbiorowych jest wyższa niż płaca równowagi bezrobocie Członkami związków (a także ich przewodniczącymi) są głownie osoby pracujące, tzw. insiders, których głównym celem jest poprawa warunków płacowych Bezrobotni zazwyczaj nie uczestniczą aktywnie w pracach związku, stając się tzw. outsiders, nie są zorganizowani, i nie mają dużego wpływu na negocjacje płacowe i zwiększające zatrudnienie Ponieważ związki walczą o wyższe płace krzywa zbiorowej podaży pracy leży powyżej krzywej podaży godpodarstw domowych
Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Stopy bezrobocia Standaryzowane stopy bezrobocia (% siły roboczej) 1990-1999 2000-2009 2010-2015 2016 Francja 9,7 8,4 9,9 10,1 Hiszpania 18,0 11,2 23,1 19,6 Niemcy 81 8,1 89 8,9 55 5,5 41 4,1 Szwecja 7,2 6,7 8,0 6,9 Wielka Brytania 8,0 5,4 7,1 4,8 Japonia 31 3,1 47 4,7 42 4,2 31 3,1 Stany Zjednoczone 5,8 5,5 7,6 4,9 Polska (rejestrowane) 12,0 15,7 12,3 8,9 Polska (BAEL) 11,5 15,0 9,4 6,2 Bezrobocie w Polsce wrzesień 2017: rejestrowane: 6, 8% BAEL: 5, 0% (II kw.) Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. Źródło: OECD, GUS
Regulacje płacowe Rządowe regulacje płacowe to ważne źródło sztywności płac Płaca minimalna to prawne ogranicznie dolnego poziomu płac może ograniczać nadmierną przewagę w pozycji rynkowej pracodawców względem pracobiorców służy jako punkt odniesienia dla wielku minimów socjalnych Płaca minimalna wpływa na rynek pracy tylko jeżeli jest powyżej płacy negocjowanej przez związki zawodowe i płacę w stanie równowagi płaca minimalna może zniechęcać przedsiębiorców do zatrudniania pracowników o niskiej krańcowej produktywności pracy
Płaca minimalna Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Płaca minimalna Zbiorowa podaży pracy Fig. 4.13 Podaży ypracy ygospodarstw Płac ca realna Popyt na pracę Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Płaca równowagi Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.13 (a) (a) Brak związków, brak płacy ł minimalnej i Płaca realna Podaży pracy gospod. domowycho w A Popyt na pracę 0 L Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Płaca związkowa Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.13 (b) (b) Związki zawodowe, brak płacy ł minimalnej i Płaca realna w w B A Zbiorowa podaży pracy Podaży pracy gospod. domowycho Popyt na pracę Praca s 0 L L L Dobrowolne (związki), przymusowe (indywidualnie) bezrobocie Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Płaca minimalna Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.13 (c) (c) Płaca minimalna i powyżej ż płacy ł związkowej Płaca realna Zbiorowa podaży pracy Podaży pracy gospod. domowych w C o min B w w A Popyt na pracę s 0 L min L L Lmin Bezrobocie przy płacy minimalnej Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved. s L Praca
Płaca efektywnościowa W niektórych przypadkach pracodawcy sami nie chcą obniżać płacy: płace efektywnościowe Wyższa płaca pozwala przyciągnąc pracowników o wyższej (nieobserwowalnej) produktywności (pozytywna selekcja) Wyższa płaca to bodziec dla pracownika do (nieobserwowalnego) wysiłku a w rezultacie do dobrej i wydajnej pracy, ponieważ utrata pracy może oznaczać gorsze przyszłe warunki płacowe (zmniejszona pokusa nadużycia, moral hazard) Ponadto Wyższa płaca = lepsze odżywienie i zdrowie Mniejsza wymiana pracowników = mniejsze koszty zatrudniania i szkolenia nowych pracowników
Mapa rynku pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.14 Mapa rynku pracy Podejmujący pracę Odejścia do innej pracy Pracujący Zwolnienia Rezygnacje z pracy Bezrobotni Przechodzący na emeryturę Udane wejśca na rynek pracy Nieudane wejśca na rynek pracy Zniechęceni bezrobotnib Osoby poza zasobem siły roboczej Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Trzy stany Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.14 (a) Każda osoba znajduję j się w jednym z trzech stanów Pracujący Bezrobotni Osoby poza zasobem siły roboczej Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Przepływy na rynku pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.14 (b) Przepływy ł ze stanu zatrudnienia: i Odejścia do innej pracy Pracujący Zwolnienia Bezrobotni Rezygnacje z pracy (zostanie bezrobotnym) Przechodzący na emeryturę Osoby poza zasobem siły roboczej Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Przepływy na rynku pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.14 (c) Przepływy ł ze stanu bezrobocia: b Odejścia do innej pracy Pracujący Podejmujący j pracę Zwolnienia Bezrobotni Rezygnacje z pracy (zostanie bezrobotnym) Przechodzący na emeryturę Zniechęceni bezrobotni Osoby poza zasobem siły roboczej Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Przepływy na rynku pracy Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.14 (d) Przepływy ł z poza zasobu siły roboczej: Odejścia do innej pracy Przechodzący na emeryturę Pracujący Udane wejścia na rynek pracy Podejmujący j pracę Zwolnienia Rezygnacje z pracy (zostanie bezrobotnym) Nieudane wejścia na rynek pracy Bezrobotni Zniechęceni bezrobotni Osoby poza zasobem siły roboczej Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Bezrobocie frykcyjne Zmiany w poziomie bezrobocia moża zapisać jako U }{{} zmiana bezrobocia gdzie s to stopa zwolnień z pracy f to stopa podjęć pracy = }{{} sl przypływ do bezrobocia fu }{{} odpływ z bezrobocia Dynamiczna interpretacja równowagi na rynku pracy zakłada, że U = 0 i ponieważ L s = L + U u f = s s + f gdzie u f oznacza bezrobocie frykcyjne wynikające ze specyfiki rynku pracy
Stopa bezrobocia odpowiadjąca równowadze Stopa bezrobocia odpowiadająca równowadze to stopa, do której gospodarka zbiega w długim okresie (stanie ustalonym) Niedoskonałości rynków pracy powodują, że nawet przy braku zakłóceń cyklicznych przepływy między trzema stanami mogą nie być natychmiastowe pojawiające się bezrobocie może nie być wyłącznie bezrobociem dobrowolnym bezrobocie naturalne = bezrobocie frykcyjne + bezrobocie strukturalne Bezrobocie frykcyjne - bezrobocie wynikające ze zmianami pracy i związane z potrzebą wzajemnego dostosowania pracownika i miejsca pracy Bezrobocie strukturalne - bezrobocie przymusowe wynikające zarówno ze sztywności płac jak i niedostosowania rynku pracy
Stopa bezrobocia odpowiadająca równowadze Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Szacunki poziomiu bezrobocia odpowiadającego równowadze (w %) 1970-1979 1980-1989 1990-1999 2000-2009 2010-2015 Hiszpania 5,8 11,0 14,4 13,9 15,9 Niemcy bd b.d. bd b.d. 7,3 85 8,5 5,7 Włochy 5,5 7,4 9,3 8,4 8,6 Wielka Brytania 5,3 9,3 8,0 5,8 6,0 Japonia 1,7 2,4 2,9 4,1 3,8 Stany Zjednoczone 5,9 6,6 5,7 5,2 5,1 Polska 12,2 12,3 8,4 Źródło: OECD Stat; Economic Outlook Database Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Rzeczywiste bezrobocie Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.17 (a) Zatrudnienie i bezrobocie w równowadze Płaca realna w A Zbiorowa podaży pracy Indywidualna dua a podaży pracy 0 L s L L s L Popyt na pracę Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Rzeczywiste bezrobocie Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.17 (b) Płaca realna Zatrudnienie i bezrobocie w równowadze w 1 w w 2 Rzeczywiste zatrudnienie jeżeli płaca realna nie jest równa płacy równowagi A 1 A A 2 Zbiorowa podaży pracy Indywidualna dua a podaży pracy Popyt na pracę 0 L L L 1 2 s L Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.
Rzeczywiste bezrobocie Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 7/e Fig. 4.17 (c) Płaca realna Zatrudnienie i bezrobocie w równowadze w 1 w w 2 Rzeczywiste bezrobocie jeżeli płaca realna nie jest równa płacy równowagi A 1 A A 2 Krzywa oferowanej płacy Indywidualna dua a podaży pracy Popyt na pracę 0 L L L 1 2 s L Praca Michael Burda and Charles Wyplosz, 2017. All rights reserved.