Temat 1: Potrzeby informacyjne użytkowników sprawozdań finansowych

Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza Poza rachunkowością Jawność (Tajne/Jawne/Publik.) Kierownictwo Inwestorzy Pracownicy Banki Wierzyciele Klienci Rząd Społeczeństwo Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 1 Temat 1: Potrzeby informacyjne użytkowników sprawozdań finansowych Zadanie 1. (Przydatność informacji - wprowadzenie do dyskusji) Oceń (w skali 0 10 ) przydatność informacji dla poszczególnych gryp użytkowników. Uzasadnij odpowiedź Źródło informacji Użytkownicy informacji Wynik finansowy netto Suma bilansowa Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej Przychody ze sprzedaży netto Wynik zdarzeń nadzwyczajnych Stan magazynu towarów Próg rentowności produkcji wyrobu X Wskaźnik rentowności Marża brutto wydziału A Misja jednostki Główni konkurenci jednostki Szanse i zagrożenia Kapitalizacja rynkowa przedsiębiorstwa Zasady ustalania wartości odzyskiwalnej Model wyceny nieruchomości inwestycyjnych Zasady wyceny rozchodu towarów Koszty badań i rozwoju Koszty wdrożenia systemu zapewnienia jakości Wartość gruntów użytkowanych wieczyście Metody wyceny papierów wartościowych utrzymywanych do terminu zapadalności Rezerwy na zobowiązania z tytułu zanieczyszczenia środowiska naturalnego??? Zadanie 2. 1 (Struktura zarządzania - wprowadzenie do dyskusji) Na podstawie tabeli proszę przyporządkować stanowiska w przedsiębiorstwie elementom struktury zarządzania przedsiębiorstwa handlowego branży motoryzacyjnej INTERFOTA S.A.(zaznaczyć x ). Lp. Stanowisko 1. Prezes zarządu 2. Główny informatyk 3. Dyrektor działu handlowego 4. Główny magazynier 5. Dyrektor finansowy 6. Sekretarka prezesa zarządu 7. Handlowiec 8. Kadrowa Poziom zarządzania Dziedzina zarządzania Faza procesu zarządzania Strategiczny Taktyczny Operacyjny Zasoby rzeczowe Siła robocza Finanse Decyzyjna Informacyjna 1 Zadanie opracowane na podstawie: T. Kiziukiewicz (red.) Rachunkowość zarządcza część II, zadania i rozwiązania, s. 9.

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 2 Temat 2: Wynik finansowy jako miernik dokonań jednostki Zadanie 3. (Koszty w układzie rodzajowym i według miejsc powstawania - powtórka) W księgach rachunkowych firmy KARMAN na koniec okresu znajdują się następujące kwoty: 1. Przychody ze sprzedaży produktów... 126 000 zł 2. Zwiększenie stanu produktów... 35 800 zł 3. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów (według kosztu planowanego)... 130 500 zł Cena sprzedaży netto produktu wynosi 140 zł/szt., jednostkowe kredytowe odchylenie od stałych cen ewidencyjnych 7 zł/szt., produkcja w toku według bezpośrednich kosztów wytworzenia wynosi 8 200 zł. Dyspozycje: 1. Ustalić ilość sprzedanych produktów, 2. Ustalić jednostkowy rzeczywisty koszt wytworzenia produktów, 3. Ustalić koszt wytworzenia sprzedanych produktów, 4. Ustalić ilość oraz rzeczywisty koszt wytworzenia produktów niesprzedanych 5. Zaksięgować wszystkie operacje związane z wytworzeniem, przyjęciem do magazynu i sprzedażą produktów stosując rozwinięty wariant rachunku kosztów Zadanie 4. (Sporządzanie uproszczonego rachunku zysków i strat) W przedsiębiorstwie MANKO na koniec grudnia 200x r. koszty według rodzajów wyniosły łącznie 18 000 zł, w tym: amortyzacja: 2 000 zł, usługi obce 10 000 zł, wynagrodzenia 4 000 zł, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 2 000 zł. W 200x roku na własne potrzeby zużyto 2 000 zł, koszt wytworzenia sprzedanych produktów wyniósł 11 000 zł, koszty sprzedaży 2 000 zł a koszty zarządu 1 300 zł. Przedsiębiorstwo sprzedało towary w cenie nabycia 12 000 zł realizując 8 000 zł marży. Przychody ze sprzedaży produktów gotowych wyniosły łącznie 40 000 zł. Dyspozycje: Ustalić ewidencyjnie wynik ze sprzedaży (wariant porównawczy) oraz sporządzić rachunek zysków i strat, posługując się zamieszczoną tabelą: Rachunek zysków i strat wariant porównawczy A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi I. Przychody netto ze sprzedaży produktów II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie wartość dodatnia, zmniejszenie wartość ujemna) III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B. Koszty działalności operacyjnej I. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Podatki i opłaty V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII. Pozostałe koszty rodzajowe VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) Zadanie 5. (wpływ kosztów niewykorzystanej zdolności produkcyjnej na bilans i RZiS) Firma PUCU PUCU wytwarza produkt A. Na podstawie badań rynkowych sporządzono budżet sprzedaży i produkcji w marcu, w którym zaplanowano wykorzystanie 90 000 roboczogodzin (10 000 rbg pozostają niewykorzystane). Normalna zdolność produkcyjna mierzona ilością roboczogodzin wynosi 100 000 rbg. Dane rzeczywiste (na koniec marca): a) saldo konta 5 Koszty działalności podstawowej produkcyjnej 965 000 zł, b) saldo konta 5 Koszty działalności pomocniczej 20 000 zł (50% obciąża koszty wydziałowe (zmienne), 50% obciąża koszty zarządu), c) saldo konta 5 Koszty wydziałowe (amortyzacja i konserwacja urządzeń produkcyjnych, ogrzewanie pomieszczeń produkcyjnych, wynagrodzenie nadzoru technicznego) 990 000 zł, w tym: zmienne 290 000 zł, stałe 700 000 zł, d) rzeczywiste wykorzystanie roboczogodzin w marcu 85 000 rg, e) wartość produkcji w toku na koniec okresu 24 500 zł (wg kosztu bezpośredniego), f) liczba wytworzonych produktów gotowych 10 000 szt., sprzedanych 5 000 szt, Dyspozycje: 1. Ustal koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych w marcu. 2. Dokonaj niezbędnych zapisów na kontach związanych z rozliczeniem kosztów pośrednich i wydaniem produktów z magazynu, wiedząc że jednostka ujmuje produkty gotowe w rzeczywistych cenach ewidencyjnych a

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 3 rozchód jest wyceniany metodą FIFO (pierwsze przyszło pierwsze wyszło). Zapas początkowy wyrobu A wynosił 2000 szt. po 90 zł/szt. Zadanie 6. (ustalenie kosztu wytworzenia przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnej) W firmie produkcyjnej SPRACH bezpośrednie koszty wytworzenia wyrobu B w ilości 100 szt. wyniosły 4 000 zł, zmienne koszty wydziałowe 3 000 zł, stałe koszty wydziałowe 4 800 zł. Normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnej określono w tej jednostce na 120 szt. Ustal jednostkowy koszt wytworzenia produktu B. Zadanie 7. (ustalenie kosztu wytworzenia przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnej) W firmie produkcyjnej STRACH bezpośrednie koszty wytworzenia wyrobu A w ilości 200 szt. wyniosły 8 000 zł, zmienne koszty wydziałowe 12 000 zł, stałe koszty wydziałowe 6 800 zł. Normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnej określono w tej jednostce na 80 szt. Ustal jednostkowy koszt wytworzenia produktu A. Zadanie 8. (ustalenie kosztu wytworzenia przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnej) W firmie produkcyjnej SROGI WALDI w lutym w związku z wytworzeniem 800 szt. prod. X poniesiono następujące koszty: Koszty bezpośrednio produkcyjne 60 000 zł Zmienne koszty wydziałowe: 20 000 zł Stałe koszty wydziałowe: 12 000 zł, w tym: koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych: 4 000 zł koszty strat produkcyjnych: 1 000 zł Koszty ogólnego zarządu: 6000 zł Koszty magazynowania : 3 000 zł, w tym: koszty magazynowania związane z normalnym procesem produkcyjnym 800 zł Koszty sprzedaży: 400 zł Ustal całkowity oraz jednostkowy koszt wytworzenia produktu X zgodnie z uor oraz MSR nr 2. Zadanie 9. (Ustalanie wartości środków trwałych w budowie, ujęcie kosztów finansowania zewnętrznego) W bieżącym okresie sprawozdawczym wystąpiły następujące operacje gospodarcze: Lp. Dowód księgowy Treść 1. Fa VAT Zakupiono obrabiarkę wymagającą montażu. Dane według faktury: a) wartość brutto b) podatek VAT (polegający odliczeniu) c) razem Kwota w zł 100 000 22 000 122 000 2. PK Rozliczono fakturę za zakup obrabiarki 122 000 3. R-k Otrzymano rachunek za transport maszyny i jej montaż 5 000 4. WB Naliczono odsetki od kredytu zaciągniętego na zakup obrabiarki 2 000 5. WB Naliczono odsetki od niewykorzystanej części środków z kredytu, ulokowanych 200 na rachunkach bankowych 6. Pz Przyjęto do magazynu części z likwidowanych maszyn (odzysk), które ma zastąpić 100 zakupiona obrabiarka 7. OT Przyjęto obrabiarkę do użytkowania... 8. WB Bank pobrał odsetki od kredytu zaciągniętego w związku z zakupem i montażem 2 000 obrabiarki 1. Ustalić wartość początkową obrabiarki Zadanie 10. (Ustalanie wartości środków trwałych w budowie) Spółka z o.o. OLEŃKA spółka rozpoczęła w kwietniu 2006 budowę dodatkowych pomieszczeń magazynowych. Planowany termin zakończenia prac listopad 2007. W styczniu 2006 został na ten cel zaciągnięty dwuletni kredyt na kwotę 2.400.000 zł. Spłata rat kredytu w kwocie 100.000 zł oraz odsetek w kwocie 20.000 zł następuje od lutego 2006. W marcu 2006 spółka zwróciła się do Urzędu Miasta o pozwolenie na budowę (2.000 zł) oraz zapłaciła za projekt 8.000 zł. Niewykorzystane środki z zaciągniętego kredytu są ulokowane na oprocentowanym rachunku bankowym. Miesięczne przychody z tytułu odsetek od lutego 2006 (dla uproszczenia identyczne we wszystkich miesiącach) wynoszą 2.000 zł. Prace budowlane były prowadzone w miesiącach IV XI 2006 oraz II XI 2007. Przerwa w okresie zimowym XII 2006 I 2007 była spowodowana silnymi mrozami, typowymi dla tego rejonu. W tym okresie nie poniesiono kosztów budowy. Prace zostały zakończone w XI 2007, natomiast drobne prace wykończeniowe trwały do XII 2007. Miesięczne koszty prac budowlanych i wykończeniowych (bez kosztów pozwolenia na budowę i projektu) wyniosły 100.000 zł (dla uproszczenia identyczne we wszystkich miesiącach). Zgodnie z podejściem wzorcowym (MSR 23) oraz podejściem alternatywnym (MSR 23 oraz uor): 1. Ustalić koszt wytworzenia magazynu, 2. Ustalić koszt wytworzenia środka trwałego w budowie (magazyn) na dzień 31.12.2006. 3. Ustalić kwotę kosztów finansowania zewnętrznego obciążającą wynik finansowy (do 31.12.2006).

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 4 Zadanie 11. (koszty produktu i koszty okresu) Spółka KASKADA" produkuje kaski motocyklowe. W bieżącym okresie wytworzono 80 szt. kasków, a sprzedano 150 szt. Spółka posiadała zapas kasków w ilości 120 szt., których koszt wytworzenia wyniósł 220 zł/szt. Rozchód produktów gotowych dokonywany jest metodą LIFO". Cena sprzedaży ustalona jest metodą koszt plus". Marża zysku wynosi 20%. Spółka wykorzystuje zdolność produkcyjną w 80% i w danym okresie poniosła następujące koszty: 1. zużycie materiałów bezpośrednich do produkcji kasków 9 400 zł 2. podatek od nieruchomości dotyczący hali produkcyjnej 7 400 zł 3. podatek od nieruchomości dotyczący biurowca 300 zł 4. koszty podróży służbowych 500 zł 5. zużycie energii przez maszyny na wydziale produkcyjnym 1 600 zł Ustal koszty produktu, koszty okresu i wynik ze sprzedaży. Zadanie 12. (koszty produktu i koszty okresu) Koszty firmy produkcyjnej ZYTKA (podatnik VAT) w marcu 200X kształtowały się następująco: a) koszty rodzajowe (amortyzacja, zużycie materiałów, wynagrodzenia, usługi obce, itp.) 100 000 zł b) koszty rodzajowe zostały rozliczone w następujący sposób: - koszty bezpośrednie 40 000 zł - koszty wydziałowe zmienne 30 000 zł - koszty wydziałowe stałe 20 000 zł - koszty zarządu 10 000 zł Zapas początkowy produktu składał się 250 szt produktu X, którego koszt wytworzenia wynosi 40 zł/szt. Rozchód produktów następuje według metody LIFO. Zdolności produkcyjne są wykorzystane w 75%. Wyprodukowano 2 000 szt produktu X a sprzedano 1 300 szt, po cenie 90 zł/szt plus podatek VAT 22%. Ustal wynik ze sprzedaży w wariancie kalkulacyjnym. Zadanie 13. (koszty produktu i koszty okresu) Przedsiębiorstwo PRZEBIEGŁY REWIDENT S.A. wytwarza jeden rodzaj wyrobów. Na dzień 31.12.2007 r. w magazynie znajdowało się 2000 szt. wyrobów gotowych po 10 zł/szt. W styczniu 2008 r. wytworzono 10 000 szt. wyrobów, ponosząc koszty zestawione w tabeli. MPK Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej Koszty sprzedaży Koszty zarządu Razem RODZAJ Amortyzacja 24 000 1 500 4 500 30 000 Zużycie materiałów i energii 40 000 2 500 7 500 50 000 Usługi obce 8 000 500 1 500 10 000 Wynagrodzenia oraz ub. społ. i inne świadczenia 12 000 750 2 250 15 000 Pozostałe koszty rodzajowe 6 000 225 675 6 900 RAZEM 90 000 5 475 16 425 111 900 Dodatkowe założenia: nie występuje produkcja w toku, rozliczenia międzyokresowe kosztów ani koszty niewykorzystanej zdolności produkcyjnej, do wyceny rozchodu produktów gotowych stosuje się metodę FIFO, w styczniu 2008 roku sprzedano 8 000 szt. wyrobów po cenie 12 zł/szt. Dyspozycje: 1. Dokonać kalkulacji wyrobów w styczniu 2007. 2. Ustalić wynik z działalności operacyjnej według układu rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym. Rachunek zysków i strat wariant porównawczy A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi I. Przychody netto ze sprzedaży produktów II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie wartość dodatnia, zmniejszenie wartość ujemna) III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B. Koszty działalności operacyjnej I. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Podatki i opłaty V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII. Pozostałe koszty rodzajowe VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 5 Rachunek zysków i strat wariant kalkulacyjny A. Przychody netto ze sprzedaży produktów towarów i materiałów I. Przychody netto ze sprzedaży produktów II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów: I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów, w tym: C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) Zadanie 14. (zadania powtórzeniowe ustalanie zmiany stanu produktów) Koszty rodzajowe w firmie handlowej wynosiły 15 000 zł, koszty działalności podstawowej 10 000 zł, natomiast koszty zarządu: 3 000 zł. Ile wynosi zmiana stanu produktów i jak należy ją interpretować? Zadanie 15. (zadania powtórzeniowe ustalanie wyniku ze sprzedaży niefinansowych aktywów trwałych) Ustal wynik ze sprzedaży środka trwałego oraz określ sposób ujęcia tej transakcji w rachunku zysków i strat za 2007 r., wiedząc że: 1. Wartość początkowa środka trwałego wynosi: 15 000 zł 2. Środek trwały został przyjęty do użytkowania w dniu 15 kwietnia 2005, a sprzedany 6 grudnia 2007 r. za 11 000 zł + 22% VAT 3. Zastosowano liniową metodę amortyzacji, przyjmując 20% stopę amortyzacji. Zadanie 16. (ustalanie wartości bilansowej aktywów) Cena nabycia maszyny produkcyjnej w kwietniu 2007 roku wynosiła 100 000 zł. Do 31.12.2007 suma odpisów amortyzacji wyniosła 20 000 zł. Również w 2007 roku, w związku z załamaniem rynku produktów wytwarzanych z zastosowaniem maszyny dokonano odpisu z tytułu utraty wartości w kwocie 10 000 zł. Ustalić wartość bilansową maszyny. Zadanie 17. (ustalanie wartości bilansowej aktywów) Spółka nabyła samochód dostawczy, który został przyjęty do użytkowania 5.05.2007 r. według wartości początkowej 50 000 zł. Latem (25.06.2007), ze względu na dokuczliwe upały zamontowano klimatyzację, której koszt wyniósł 5 000 zł. Samochód jest amortyzowany metodą liniową, a stopa amortyzacji wynosi 20%. Ustalić wartość bilansową pojazdu na dzień 31.12.2007, zakładając, że nie tworzono odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości. Zadanie 18. (ustalanie wartości bilansowej aktywów) Przedsiębiorstwo w styczniu 2007 r. nabyło nieruchomość inwestycyjną za 1000 000 zł. Ustalić wartość bilansową nieruchomości na dzień 31.12.2007, jeżeli: a) jednostka stosuje model wyceny przewidziany dla środków trwałych. Roczny odpis amortyzacji ustalany dla używanych nieruchomości został ustalony na poziomie 10%. b) jednostka stosuje model wartości rynkowej (godziwej). Według opinii rzeczoznawcy wartość rynkowa nieruchomości na dzień bilansowy wynosi 1 200 000 zł. Zadanie 19. (ustalanie wartości bilansowej aktywów) W spółce AGOORA.PL zajmującej się działalnością wydawniczą w 2007 roku powstały: - znak towarowy firmy, którego wartość oszacowano na 100 000 zł, - nowy tytuł czasopisma, którego wartość oszacowano na 900 000 zł, - program komputerowy do internetowego badania opinii czytelników: 99 000 zł. Ustalić wartość bilansową wymienionych składników.

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 6 Temat 3: Wpływ operacji gospodarczych na pozycje sprawozdania finansowego Zadanie 20. (zadania powtórzeniowe bilans oraz rachunek zysków i strat) Określ jakie skutki w bilansie i w rachunku zysków i strat spowodują następujące operacje gospodarcze: 1. Wystawienie faktury za sprzedane produkty (odroczony termin płatności). 2. Wydanie do zużycia materiałów produkcyjnych. 3. Otrzymanie faktury za wynajem pomieszczeń w bieżącym miesiącu. 4. Naliczenie kary za nieterminową zapłatę podatków. 5. Zapłata przelewem odsetek od zaciągniętego kredytu: a. w części dotyczącej trwającej budowy środków trwałych, b. zaciągniętego na zakup papierów wartościowych. 6. Naliczenie, zaksięgowanie i wypłata przelewem wynagrodzeń pracowników administracji. 7. Przekazanie zbędnej maszyny w formie darowizny. 8. Naliczenie i zaksięgowanie amortyzacji miesięcznej: a. maszyn, urządzeń i nieruchomości, b. wartości niematerialnych i prawnych c. dodatniej wartości firmy. Zadanie 21. (wpływ operacji gospodarczych na rachunek zysków i strat) Proszę wskazać sposób ujęcia (prezentacji) poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego, posługując się tabelą: RACHUNEK ZY- BILANS INFORMACJA DODATKOWA SKÓW I STRAT Lp. Wyszczególnienie 1. Przyjęcie do użytkowania maszyny produkcyjnej, za którą zapłata nastąpi w późniejszym terminie 2. Przyjęcie do użytkowania kserokopiarki otrzymanej nieodpłatnie od sponsora 3. Przyjęcie z produkcji do magazynu wyrobów własnej produkcji 4. Wystawienie weksla jako zabezpieczenie zaciągniętej przez kontrahenta pożyczki (sytuacja finansowa kontrahenta jest bardzo dobra) 5. Rozpoczęcie sprawy sądowej, w wyniku której firma może otrzymać od miasta odszkodowanie w kwocie 10 mln złotych 6. Sprzedaż dużej partii towarów z odroczonym terminem płatności Koszty napraw gwarancyjnych pokrywa sprzedawca 7. Utworzenie odpisu aktualizującego wartość towarów 8. Pogorszenie sytuacji finansowej kontrahenta, za którego spółka poręczyła (bardziej prawdopodobne jest, że kontrahent nie spłaci pożyczki niż, że spłata nastąpi) 9. Ogłoszenie upadłości kontrahenta, któremu spółka udzieliła poręczenia (upadłość obejmująca likwidację majątku) 10. Zakup oprogramowania komputerowego za gotówkę 11. Koszty prac badawczych 12. Koszty prac rozwojowych 13. Zawarcie umowy z dostawcą, zobowiązującej kontrahenta do dostawy w przyszłym miesiącu 14. Otrzymanie od kontrahenta zaliczki na poczet przyszłych dostaw 15. Wartość marki wykreowanej w trakcie działalności przedsiębiorstwa 16. Zapłata z góry za pięcioletni okres najmu boxu handlowego 17. Zarząd jednostki otrzymał informa- Aktywa Zobowiązania Rezerwy Kapitał własny Koszty Przychody Aktywa warunkowe Zobowiązania warunkowe

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 7 cję, że kilku kierowników wyższego szczebla w kolejnym roku wybiera się na emeryturę 18. Kierownik przeczytał w gazecie, że główny odbiorca produktów spółki wycofuje się z polskiego rynku 19. Bank naliczył odsetki od kredytu zaciągniętego w związku z budową siedziby spółki 20. Koszty szkolenia kierowników średniego szczebla 21. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 22. Środki pieniężne przekazane w ukryciu wiceprezydentowi, stwarzające możliwości atrakcyjnych terenów w centrum miasta 23. Zawarcie umowy leasingu, zgodnie z którą podstawowe ryzyko i korzyści związane z przedmiotem leasingu są przenoszone na korzystającego (leasingobiorcę) Temat 4: Koncepcje zachowania kapitału Zadanie 22. (Koncepcje zachowania kapitału) Kapitał zakładowy przedsiębiorstwa handlowego BROBUD w Szczecinie wynosi 400 000 zł. W styczniu 2008 roku przedsiębiorstwo zakupiło 50 000 szt. pustaków po 8 zł/szt. Zapas został sprzedany w całości w dniu 30 stycznia 2008 roku po 9 zł/szt. Ustalić: nominalny i realny wynik finansowy, ilość pustaków możliwą do zakupienia po uwzględnieniu wzrostu cen posługując się koncepcją: - zachowania kapitału w ujęciu nominalnym, - zachowania kapitału w ujęciu siły nabywczej, - zachowania kapitału rzeczowego, Dodatkowe informacje: - indeks wzrostu cen towarów i usług w styczniu: 0,5%, - wzrost cen materiałów budowlanych w styczniu: 12%, - stopa podatku dochodowego od osób prawnych: 19% Zysk nominalny Zysk realny Ilość pustaków możliwa do zakupienia Koncepcja zachowania kapitału w ujęciu nominalnym Koncepcja zachowania kapitału w ujęciu siły nabywczej Koncepcja zachowania kapitału rzeczowego Zadanie 23. 2 (Koncepcje zachowania kapitału) W jednostce gospodarczej przychody ze sprzedaży oraz koszty ich uzyskania kształtowały się następująco: 1. Wartość zapasu towarów w cenie zakupu w 200X r.: 10 000 zł 2. Wartość zapasu identycznych towarów w cenie zakupu w 200X+1 r.: 15 000 zł 3. Przychody ze sprzedaży towarów: 16 000 zł Stopa inflacji w 200Xr. wynosiła 5%. Na podstawie przedstawionych informacji ustalić nominalny, realny oraz pozorny wynik ze sprzedaży według koncepcji: - zachowania kapitał nominalnego, - zachowania kapitału realnego, - zachowania substancji majątkowej. 2 Zadanie opracowane na podstawie: T. Kiziukiewicz (red.) Rachunkowość zarządcza część II, zadania i rozwiązania, s. 26.

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 8 Temat 5: Wpływ nadrzędnych zasad rachunkowości na sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa Zadanie 24. (Zasada memoriałowa) Działalność przedsiębiorstwa usługowego ZIMA - KLIMA S.A. polega na montażu klimatyzacji. Realizacja jednego ze zleceń (montaż klimatyzacji w supermarkecie) przebiegała następująco: 1. czerwiec 200X: podpisanie umowy na realizację zlecenia w kwocie 500 000 zł, 2. lipiec 200X: zakup urządzeń klimatyzacyjnych i materiałów pomocniczych u dostawcy KLIMA TRONIX za 300 000 zł (płatność we wrześniu), 3. sierpień 200X : a) wypłata wynagrodzeń pracownikom zatrudnionych przy realizacji zlecenia: 50 000 zł, b) wystawienie faktury VAT na kwotę 100 000 zł za wykonanie usługi, 4. wrzesień 200X: wpłata 100 000 zł od zleceniodawcy, 5. październik 200X: zapłata dostawcy KLIMA TRONIX za urządzenia klimatyzacyjne (300 000 zł). Przedstawić wynik z realizacji zlecenia kierując się: a) zasadą memoriałową, b) zasadą kasową. Zadanie 25. (Zasada memoriałowa) W przedsiębiorstwie produkującym balony BABALOO wystąpiły następujące operacje: 1. (Fa VAT, Pz) zakup materiałów, które w połowie przyjęto do magazynu a w połowie przekazano do zużycia. Zapłata za materiały nastąpi w ciągu 14 dni od wystawienia faktury:... 7 000 zł 2. (WB) udzielono pożyczki zaprzyjaźnionej firmie PHU Honorata Tratatata:... 10 000 zł 3. (RK, Fa VAT) zakupiono za gotówkę i wydano do zużycia środki czyszczące:... 100 zł 4. (Fa VAT, OT) zakupiono i przyjęto do użytkowania zestaw komputerowy o wartości... 4 000 zł 5. (PK) miesięczny odpis amortyzacji maszyny zakupionej w poprzednim miesiącu:... 120 zł 6. (Fa VAT) faktura za energię elektryczną (1000 zł). Termin płatności w następnym miesiącu. 7. (RK) Wypłata pracownikowi zaliczki na podróż służbową:... 400 zł 8. Zapłata za materiały (dotyczy op. 1):... 7 000 zł 9. (R-K) Pracownik przedstawił rachunek dokumentujący koszty podróży służbowej:... 400 zł 10. (WB) wpłacono zaliczkę na poczet przyszłych dostaw materiałów:... 3 000 zł 11. (PK) Utworzono odpis aktualizujący nieściągalną należność od zaprzyjaźnionej firmy (operacja 2), 12. (PK) Utworzono rezerwę na zobowiązania z tytułu toczącego się postępowania sądowego w sprawie niewłaściwych materiałów, wykorzystanych do produkcji balonów dla dzieci:... 10 000 zł Porównać koszty i wydatki dotyczące bieżącego okresu sprawozdawczego według następującego wzoru: Lp. Wydatek Koszt Wydatek = Koszt Koszt, jeszcze nie wydatek Wydatek, jeszcze nie koszt Wydatek, rozliczający koszty wstecz 1. - 3 500 zł - 3 500 zł - - 1. Sprawozdanie finansowe naszej jednostki nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, mimo to takie badanie jest w naszej jednostce przeprowadzane. Nie ogłaszamy sprawozdania w Monitorze Polskim B. Czy możemy kwalifikować umowy leasingu w sposób uproszczony, określony w art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości? Zadanie 26. (Zasada ostrożności) Bilans przedsiębiorstwa STRACHAJŁO S.A. na dzień 1 grudnia 200X r był następujący: AKTYWA PASYWA A Aktywa trwałe 2 205 000 A Kapitał własny 3 000 000 B Wartości niematerialne i prawne Środki trwałe Długoterminowe aktywa finansowe (nieruchomości inwestycyjne) Aktywa obrotowe 5 000 200 000 2 000 000 1 705 500 B Kapitał zakładowy Zobowiązania 3 000 000 911 000 Towary Krótkoterminowe aktywa finansowe Środki pieniężne w kasie Środki na rachunkach bankowych Należności z tytułu dostaw i usług 100 000 5 000 100 000 500 000 1000 000 Kredyty bankowe Zobowiązania z tytułu dostaw i usług 500 000 411 000 RAZEM 3 911 000 3 911 000 W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 9 1. Przeprowadzono inwentaryzację towarów, których wartość w cenach zakupu wynosiła 100 000 zł. Ze względu na szybki postęp technologiczny utrata wartości na dzień bilansowy została oszacowana na 10%. 2. Naliczono kontrahentom kary umowne z tytułu nieterminowego wykonania usługi... 50 000 zł 3. 50 % pracowników (mężczyzn) w wieku od 60 64 lat jest uprawnionych do odpraw emerytalnych. Szacuje się, że wydatki związane z tymi oprawami wyniosą łączne... 100 000 zł 4. Wartość bilansowa maszyny wynosi 50 000 zł. Maszyna jest przeznaczona do sprzedaży, a kontrahent oferuje kwotę... 40 000 zł 5. (PK) naliczono dodatnie różnice kursowe (niezrealizowane na dzień bilansowy)... 9 000 zł 6. (PK) przeszacowano in plus wartość nieruchomości inwestycyjnych... 1 000 000 zł 7. Należności od podmiotu TWARDZIEL w upadłości... 10 000 zł 8. (PK) Naliczono odsetki z tytułu udzielonej pożyczki... 300 000 zł Przedstaw uproszczony bilans oraz rachunek zysków i strat na koniec okresu w dwóch wariantach: - zgodnie z zasadą ostrożności - z pominięciem zasady ostrożności. Zadanie 27. (Wycena aktywów i zobowiązań w warunkach braku kontynuacji działania) Bilans przedsiębiorstwa handlowego EURO-CRASH kontynuującego działalność na dzień 31.12.2007 przedstawia się następująco. A B AKTYWA Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Środki trwałe Długoterminowe aktywa finansowe (nieruchomości inwestycyjne) Rozliczenia międzyokresowe kosztów Aktywa obrotowe 3 050 000 30 000 50 000 1 970 000 1 000 000 1 020 000 A B Kapitał własny Kapitał zakładowy Zobowiązania PASYWA 1 000 000 1 000 000 3 070 000 Towary Środki pieniężne w kasie Środki na rachunkach bankowych 1 000 000 10 000 10 000 Kredyty bankowe Zobowiązania z tytułu dostaw i usług 2 000 000 1 070 000 RAZEM 4 070 000 4 070 000 Sporządź bilans przy założeniu braku kontynuacji, wiedząc że: - wartość rynkowa aktywów wynosi: a) środki trwałe: 40 000 zł, b) nieruchomości inwestycyjne: 2 500 000 zł, c) towary: 700 000 zł, W skład wartości niematerialnych i prawnych wchodzi jedynie licencja na program ERP. W warunkach licencji przewidziano zakaz sprzedaży licencji osobom trzecim. Rozliczenia międzyokresowe obejmują zapłacony z góry czynsz za wynajem hal handlowej okres 5 lat (opłata nastąpiła w styczniu 2007. Nierozliczona część dotyczy czterech lat). Ze względu na budowę w mieście konkurencyjnego marketu w pobliżu istnieje możliwość wynajęcia hali innej firmie za 100 000 zł/rok. Zadanie 28. (Zasada istotności zadania sytuacyjne) 1. Dokonaliśmy zakupu wyposażenia do biura oraz narzędzi, których jednostkowa wartość wynosi od 1.000 zł - 3.000 zł. Jak należy ująć w księgach rachunkowych zakup tych składników majątku? W jaki sposób będą wykazane w sprawozdaniu finansowym? 2. Spółka z o.o. prowadzi działalność handlową. Jakie uproszczenia można zastosować w ewidencji zapasów towarów? 3. Produkcyjna spółka jawna zobligowana do prowadzenia ksiąg rachunkowych nie zamierza prowadzić ewidencji magazynowej materiałów. Czy takie rozwiązanie jest dopuszczalne i jak w takiej sytuacji powinna przebiegać ewidencja zakupu materiałów? 4. Ewidencję kosztów prowadzimy tylko na kontach zespołu 4. Produkty gotowe nie są objęte ewidencją bilansową podczas składowania. Jak w takim przypadku należy wyceniać wytworzone produkty gotowe w ciągu roku oraz produkty niesprzedane na dzień bilansowy? Jak powinna przebiegać ewidencja sprzedaży tych produktów oraz kosztu wytworzenia sprzedanych produktów? 5. Osoba fizyczna prowadzi działalność handlową (sprzedaż detaliczna w kilku sklepach). Jakie można zastosować uproszczenia w ewidencji kosztów handlowych aby być w zgodzie w przepisami? 6. Czy spółka jawna ma obowiązek prowadzenia kasy? Jak ewidencjonować obrót gotówkowy w przypadku gdy spółka nie prowadzi kasy? 7. Jak w księgach rachunkowych ujmować koszty ubezpieczenia majątku firmy? Czy trzeba rozliczać je w czasie? 8. We wrześniu 2007 r. otrzymałam fakturę VAT za telefon, w której wyszczególniono opłaty za sierpień oraz abonament za wrzesień. Termin płatności przypada w październiku. Jak zaksięgować taką fakturę zgodnie z zasadą memoriałową?

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 10 Temat 6: Budżetowanie i analiza odchyleń Zadanie 29. (Budżet przychodów ze sprzedaży) Zakupy towarów w przedsiębiorstwie NW w poszczególnych miesiącach wynoszą: luty 2000 zł, marzec 4000 zł, kwiecień 3000 zł. Towary zakupione w danym miesiącu są sprzedawane średnio w 70%. Pozostała część (30%) jest sprzedawane w następnym miesiącu. Marża handlowa wynosi 20% i jest ustalana metodą w stu. Ustal wartość przychodów ze sprzedaży w marcu i w kwietniu. Zadanie 30. (Budżet produkcji, zużycia i zakupu materiałów) Planowana sprzedaż wyrobu X w firmie A w kolejnych miesiącach wynosi: I 1000 szt., II 1300 szt., III 1500 szt., IV 800 szt. Firma utrzymuje zapasy produktów na poziomie 10% sprzedaży następnego miesiąca. Stan początkowy wyrobu X wynosi 50 szt. Polecenia: a) sporządzić budżet produkcji za I kwartał. b) sporządzić budżet zużycia materiałów A w pierwszym kwartale, jeżeli 1 sztuka wyrobu X pochłania 2 kg materiału A. c) sporządzić budżet zakupu materiałów w pierwszym kwartale i ustalić wartość zapasów. Firma utrzymuje zapasy na poziomie 20% zużycia miesiąca następnego. Zapas materiału na początek okresu wynosił 1000 kg. Planowany zapas materiału A na 31.03 wynosi 2000 kg. Zadanie 31. (Sporządzanie budżetów operacyjnych) Przedsiębiorstwo produkcyjne BACAN wytwarza trzy wyroby (A, B, C). Wybrane dane charakteryzujące produkcję przedstawia tabela. Lp. Pozycje danych Wyrób A Wyrób B Wyrób C 1 Zużycie materiału A (kg/szt.) 2 1 3 2 Zużycie materiału B 5 4 1 3 Robocizna bezpośrednia (rh/szt.) 1 2 1 4 Prognozowana sprzedaż (szt.) 2000 600 1200 5 Jednostkowa cena sprzedaży (zł/szt) 10 8 12 6 Wymagany stan końcowy wyrobów (szt.) 50 100 100 7 Stan początkowy wyrobów 100 300 100 Standardowa cena 1 kg materiału wynosi 8 zł, a materiału B - 5 zł. Stan początkowy materiału A ma wartość 800 kg, natomiast materiału B 1 000 kg. Wymagany stan końcowy kształtuje się na poziomie po 400 kg dla każdego materiału. Cena jednej roboczogodziny wynosi 10 zł. Koszty wydziałowe, wynoszące 34 500 zł rozlicza się proporcjonalnie do bezpośrednich roboczogodzin. Na podstawie przedstawionych danych sporządzić budżet: 1. sprzedaży wyrobów, 2. produkcji i zapasów wyrobów,, 3. zużycia materiałów bezpośrednich, 4. zakupów materiałów bezpośrednich, 5. robocizny bezpośredniej, 6. kosztów jednostkowych. Zadanie 32. (Ustalenie zapotrzebowania na środki pieniężne) Firma WAGARY sprzedaje wyłącznie jeden towar. Firma przygotowuje budżet kosztów administracyjnych i sprzedaży dysponując następującymi danymi: Pozycja kosztów Miesięczny koszt stały Koszt zmienny na sprzedaną jednostkę Wynagrodzenia prowizyjne sprzedawców 1,2 Koszty wysyłki towarów 1,3 Reklama 17 000 zł 3,5 Wynagrodzenie zarządu i administracji 35 000 zł Amortyzacja urządzeń biurowych 13 000 zł Pozostałe koszty administracji 8 000 zł RAZEM 73 000 zł 6 zł/szt. Wszystkie koszty (oprócz amortyzacji) wymagają poniesienia wydatku. Ile sztuk towaru może maksymalnie sprzedać firma w miesiącu, jeżeli na pokrycie kosztów administracyjnych i sprzedaży może miesięcznie przeznaczyć do 114 000 zł gotówki? Zadanie 33. (Budżet zakupu towarów) Planowana sprzedaż detaliczna towaru A w firmie handlowej CULL w pierwszym kwartale wynosi (w szt.): - w styczniu 75 000, - w lutym 100 000,

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 11 - w marcu 110 000. Stan początkowy towaru A na dzień 1.01. wynosił 7500 szt. Planowany zapas na koniec każdego miesiąca wynosi 10% sprzedaży planowanej na następny miesiąc. Sporządź budżet zakupu towarów w styczniu i w lutym. Zadanie 34. (Budżet wpływów) Przewidywane w budżecie przychody ze sprzedaży wyniosły 150 000 zł w styczniu i 200 000 zł w lutym. Struktura regulowania należności przedstawia się następująco: - należności regulowane w miesiącu sprzedaży: 75%, - należności regulowane w miesiącu następującym po miesiącu sprzedaży 20%, - pozostała część - należności nieściągalne. 1) Ustalić wpływy środków pieniężnych z tytułu sprzedaży w styczniu i w lutym, jeżeli w styczniu nastąpi wpływ 30 000 zł z tytułu sprzedaży grudniowej. 2) Ustal stan środków pieniężnych na koniec lutego, jeżeli stan na dzień 1.01. wynosił 3 000 zł, w styczniu wydatkowano 100 000 zł a w lutym 110 000 zł. Nie występowały inne wpływy niż wynikające ze sprzedaży. Zadanie 35. (Budżet zużycia materiałów) Ze względu na planowane od przyszłego roku podwyżki firma SKĄPIEC planuje zakupy materiałów na pierwszy kwartał przyszłego roku. Kolejne zakupy materiałów będą dokonywane dopiero w kwietniu. Na dzień 30 grudnia stan zapasów materiału A wynosi 80 000 kg. A. W dniu 1 stycznia firma ustaliła, że minimalny poziom zapasu materiału A na dzień 31 marca powinien wynosić 12 000 kg. Planowana produkcja wynosi w styczniu 5 000 sztuk, w lutym 6 000 sztuk a w marcu 8 000 szt. wyrobu X. Norma zużycia materiału A wynosi 4 kg/1 sztukę wyrobu X. Polecenia do wykonania: 1. Sporządź budżet zużycia materiałów. 2. Ustal poziom zapasu początkowego na dzień 1.01., który zapewni osiągnięcie zapasu końcowego na 31.03 na ustalonym poziomie. Ile kg materiału A firma musi dokupić do 1.01. (porównaj z zapasem na 30.12)? Zadanie 36. (Budżet środków pieniężnych) Stan środków pieniężnych firmy MARUDA w dniu 1.01.200X wynosi 1 000 zł. Ustal stan środków pieniężnych na dzień: 31.01, 28.02 i 31.03.200X, jeżeli: a) w dniu 15.01.200X firma MARUDA zaciągnęła krótkoterminowy kredyt bankowy na kwotę 50 000 zł, który został przekazany na rachunek bankowy w dniu 16.01.200X b) bank pobrał prowizję za udzielenie kredytu 100 zł w dniu 31.01.200X, c) 1.02.200X zakupiono 100 sztuk sanek motorowych po 500 zł/szt d) 14.02.200X wystawiono fakturę za 95 sprzedanych sanek. Marża wynosi 20% i jest ustalana metodą koszt plus. Termin płatności wynosi 25 dni (klient wpłacił należność w wymaganym terminie) e) 20.03.200X dokonano wpłaty zaliczki na podatek dochodowy za styczeń i luty 5 000 zł f) 25.03.200X dokonano odpisu aktualizującego należności wątpliwe z grudnia 3 000 zł g) 26.03.200X spłacono kredyt wraz z odsetkami 54 000 zł Zadanie 37. (Sporządzanie budżetu przychodów i wpływów) Stan środków pieniężnych firmy SANTA w dniu 1.01.200X wynosi 5 000 zł. Ustal stan środków pieniężnych na dzień: 31.01, 28.02 i 31.03.200X, jeżeli: a) w dniu 15.01.200X firma SANTA zaciągnęła krótkoterminowy kredyt bankowy na kwotę 150 000 zł, który został przekazany na rachunek bankowy w dniu 16.01.200X b) bank pobrał prowizję za udzielenie kredytu 100 zł w dniu 31.01.200X, c) 1.02.200X zakupiono 100 sztuk sanek motorowych po 1000 zł/szt d) 14.02.200X wystawiono fakturę za 84 sprzedane sanki. Marża wynosi 30% i jest ustalana metodą w stu. Termin płatności wynosi 25 dni (klient wpłacił należność w wymaganym terminie) e) 20.03.200X dokonano wpłaty zaliczki na podatek dochodowy za styczeń i luty 5 000 zł f) 25.03.200X utworzono rezerwę na zobowiązania 10 000 zł g) 28.03.200X wpłacono zaliczkę na poczet wynagrodzeń pracowników 10 000 zł h) 30.03.200X spłacono kredyt wraz z odsetkami 154 000 zł Zadanie 38. (Budżet wpływów ze sprzedaży) Budżet sprzedaży przedsiębiorstwa MAT na sierpień, wrzesień i październik przedstawia się następująco (w zł): Sprzedaż Sierpień Wrzesień Październik Gotówkowa 30 000 20 000 30 000 Na kredyt 70 000 60 000 60 000 Ogółem 100 000 80 000 90 000 Menedżer finansowy ocenił, że 60% należności ze sprzedaży na kredyt wpływa w miesiącu sprzedaży, 35% w miesiącu następnym a 5% ze sprzedaży kredytowej będzie nieściągalna. Ustalić całkowitą kwotę wpływów ze sprzedaży we wrześniu i w październiku.

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 12 Zadanie 39. (Sporządzanie budżetu przychodów i wpływów) W spółce GROS przychody ze sprzedaży w poszczególnych miesiącach wynosiły: 1. styczeń 20 000 zł 2. luty 22 000 zł 3. marzec 30 000 zł 4. kwiecień 28 000 zł Szacowany sposób regulacji należności przedstawia następujące zestawienie: 50% wartości sprzedaży danego miesiąca sprzedaż gotówkowa, 20% wartości sprzedaży danego miesiąca spłata należności po miesiącu, 20% wartości sprzedaży danego miesiąca spłata należności po dwóch miesiącach, 10% wartości sprzedaży danego miesiąca spłata należności po trzech miesiącach. Ustalić wartość wpływów ze sprzedaży w kwietniu. Zadanie 40. (Budżet zakupu towarów) W firmie handlowej CHIŃCZYK zakupy towarów są równe cenie nabycia towarów sprzedanych w miesiącu następnym. Przychody ze sprzedaży w sierpniu wynosiły 100 000 zł, we wrześniu 80 000 zł a w październiku 90 000 zł. Marża brutto wynosi 30% wartości sprzedaży. Za połowę nabywanych towarów firma płaci w miesiącu zakupu. Pozostałą połowę spłaca w kolejnym miesiącu. Ustal zapotrzebowanie na środki pieniężne we wrześniu związane z zakupem towarów (bez uwzględnienia wpływów ze sprzedaży). Zadanie 41. (Wskaźnik zmienności kosztów) Koszty w przedsiębiorstwie handlowym w kolejnych miesiącach kształtowały się następująco: Lp. Pozycja kosztów Koszty stycznia Koszty lutego 1. Zużycie materiałów 25 000 28 000 2. Wynagrodzenia 50 000 52 500 3. Energia 10 000 11 800 4. Amortyzacja 2 000 2 000 5. Razem 87 000 94 300 Wielkość sprzedaży w styczniu wyniosła 10.000 szt., natomiast w lutym 11.000 szt. Polecenia do wykonania: 1. Ustalić szczegółowe wskaźniki zmienności kosztów oraz wskaźnik ogólny, 2. Określić, jakie będą poszczególne koszty w marcu, jeżeli obroty w stosunku do stycznia wzrosną o 25%, Zadanie 42. (Wskaźnik zmienności kosztów) Koszty produkcji wydziału mechanicznego ilustruje tabela: Lp. Pozycja kosztów Koszty lipca Koszty sierpnia 1 Zużycie materiałów 80.000 85.000 2 Wynagrodzenia 40.000 41.000 3 Energia 16.000 17.000 4 Amortyzacja 20.000 20.000 Na podstawie przedstawionych danych ustalić wskaźniki zmienności kosztów, jeżeli wielkość produkcji w lipcu wynosiła 8.000 szt. wyrobu X, w sierpniu 8.500 szt. Ponadto określ, jakie będą koszty, jeżeli produkcja w stosunku do lipca: a) wzrośnie o 20%, b) zmniejszy się o 15%. Zadanie 43. (Sporządzanie budżetów finansowych) Firma handlowa BUDGET sp. z o.o. planuje w grudniu 200X-1 zaciągnięcie kolejnego kredytu na początku marca 200X. W tym celu zamierza sporządzić budżet bilansu na dzień 28.02.200X. Bilans na dzień 31.12.200X prezentuje tabela: AKTYWA ZŁ PASYWA ZŁ A. AKTYWA TRWAŁE Środki trwałe (samochód VW o dotychczasowym umorzeniu 6 000 zł) B. AKTYWA OBROTOWE Towary (w cenach zakupu) Kasa 18 000 12 000 36 000 A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY Kapitał zakładowy 50 000 B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBO- WIĄZANIA Kredyty bankowe 16 000 RAZEM 66 000 RAZEM 66 000 Firma planuje zakup towarów (w cenach netto) w styczniu za 5 000 zł a w lutym za 8 000 zł. Zapłata za zakupione towary jest w połowie dokonywana gotówką, natomiast pozostała część zobowiązań jest spłacana w następnym miesiącu. Firma sprzedaje towary z marżą 20% (liczona w stu ). Towary znajdujące się w magazynie na dzień

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 13 31.12 zostaną sprzedane w całości w styczniu. Cała sprzedaż jest opodatkowana 22% stawką VAT. W analizowanym okresie jednostka nie będzie ubiegać się o bezpośredni zwrot podatku naliczonego. Sprzedaż towarów w całości następuje w miesiącu zakupu. 90% towarów jest sprzedawana za gotówkę, 5% stanowią należności o terminie spłaty w kolejnym miesiącu. 5% przychodów ze sprzedaży stanowią należności nieściągalne. Samochód VW jest amortyzowany metodą liniową według 20% stopy amortyzacji. W dniu 5 dnia każdego miesiąca spółka spłaca ratę kredytu w kwocie 4 000 zł, oraz wypłaca wynagrodzenia za bieżący miesiąc w kwocie 4000 zł. Należy przyjąć założenie, że firma terminowo reguluje swoje zobowiązania, starając się jednak maksymalnie wykorzystać terminy płatności. Firma opłaca podatek dochodowy od osób prawnych w wymaganych terminach. Polecenia do wykonania: 1. Sporządzić budżet przychodów ze sprzedaży (dla stycznia i lutego), 2. Sporządzić budżet wpływów i wydatków (dla stycznia i lutego), 3. Sporządź budżet środków pieniężnych (dla stycznia i lutego), 4. Budżet kosztów działalności (w styczniu i lutym), 5. Sporządź budżet bilansu na dzień 28.02.200x. Zadanie 44. Przedsiębiorstwo Delta" ustaliło następujące koszty postulowane (standardowe) dla jednostki wyrobu H: - materiały bezpośrednie - 15 kg po 16 zł/kg - płace bezpośrednie - 4 godz. po 24 zł/godz. - zmienne koszty pośrednie produkcji - 4 godz. Po 14zł/godz. - w budżecie na listopad przewidziano produkcję 550sztuk wyrobu H. Dane wykonania za listopad: - wielkość produkcji - 500 sztuk wyrobu H - zakup materiałów bezpośrednich - 10 000 kg o wartości 170 000 zł - zużycie materiałów bezpośrednich - 7200 kg - płace bezpośrednie 2300 godz. po 23,6 zł/godz. Ogółem zmienne koszty pośrednie produkcji - 30 000 zł. Przedsiębiorstwo wykazuje odchylenia od cen materiałów związane z zakupem materiałów. Ustalić, jakie było w listopadzie: 1) Odchylenie całkowite kosztów płacy bezpośredniej, 2) Odchylenie płac bezpośrednich z tytułu stawek, 3) Odchylenie płacy bezpośredniej z tytułu wydajności, wskazując na odchylenia korzystne (K) i niekorzystne (N). Zadanie 45. Przedsiębiorstwo Malwa" ustaliło następujące koszty postulowane (standardowe) dla jednostki wyrobu S: - materiały bezpośrednie - 12 kg po 14 zł/kg - płace bezpośrednie - 3 godz. po 18 zł/godz. - zmienne koszty pośrednie produkcji - 3 godz. po 8 zł/godz. Dane wykonania za marzec: - wielkość produkcji - 800 sztuk wyrobu S - zakup materiałów - 10 000 kg po 13,60 zł za kg - zużycie materiałów bezpośrednich - 9000 kg - płace bezpośrednie - 2500 godz. po 19 zł/godz. - ogółem zmienne koszty pośrednie produkcji - 22 000 zł. Przedsiębiorstwo wykazuje odchylenia od cen materiałów związane z zakupem materiałów. Ustalić, jakie było w marcu: 1) Odchylenie całkowite kosztów zmiennych pośrednich produkcji, 2) Odchylenie zmiennych kosztów pośrednich produkcji od budżetu, 3) Odchylenie zmiennych kosztów pośrednich produkcji z tytułu wydajności, wskazując odchylenia korzystne (K) i niekorzystne (N). Zadanie 46. Przedsiębiorstwo Wena ustaliło następujące koszty postulowane (standardowe) dla jednostki wyrobu Y: materiały bezpośrednie 20 kg po 6 zł/kg, płace bezpośrednie 5 godz. po 16 zł/godz., zmienne koszty pośrednie 5 godz. po 4 zł/godz. Dane wykonania za listopad: wielkość produkcji 10 000 sztuk wyrobu Y, zakup materiałów 250 000 kg po 5,20 zł za kg, zużycie materiałów bezpośrednich 220 000 kg,

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 14 płace bezpośrednie 48 000 godz. po 15 zł/godz., ogółem zmienne koszty pośrednie produkcji 204 000 zł. Przedsiębiorstwo wykazuje odchylenia materiałów z tytułu cen zakupu. Ustalić, jakie było w listopadzie: 1) odchylenie kosztów materiałów bezpośrednich z tytułu cen, 2) odchylenie kosztów materiałów bezpośrednich z tytułu zużycia, wskazując na odchylenia korzystne (K) i niekorzystne (N). Zadanie 47. Przedsiębiorstwo Swan" ustaliło następujące koszty postulowane (standardowe) dla jednostki wyrobu M: materiały bezpośrednie 4 kg po 14 zł/kg, płace bezpośrednie 8 godz. po 10 zł/godz., zmienne koszty pośrednie produkcji 8 godz. po 8 zł/godz., wielkość stałych pośrednich kosztów produkcji w budżecie na maj wynosiła 960 000 zł, dla przewidywanej wielkości produkcji odpowiadającej 80 000 godzinom płacy bezpośredniej. Dane wykonania za maj: wielkość produkcji 11 000 sztuk wyrobu M, zakup materiałów 52 000 kg po 13,70 zł za kg, zużycie materiałów bezpośrednich 40 000 kg, płace bezpośrednie 84 000 godz., całkowity koszt płacy bezpośredniej - 840 000 zł, ogółem zmienne koszty pośrednie produkcji 756 000 zł, ogółem stałe pośrednie koszty produkcji 1 000 000 zł. Ustalić, jakie było w maju: 1) odchylenie całkowite stałych pośrednich kosztów produkcji, 2) odchylenie stałych pośrednich kosztów produkcji od budżetu, 3) odchylenie stałych pośrednich kosztów produkcji z tytułu rozmiarów produkcji, wskazując na odchylenia korzystne (K) i niekorzystne (N). Zadanie 48. Spółka ABC z o.o. wytwarza jeden produkt ABC. Standardowa ilość materiału X zużywanego do produkcji wynosi 5 kg/szt., a cena materiału 2 zł/kg. Planowana ilość produkcji wynosi 6 200 szt. W rzeczywistości wyprodukowano 6 500 szt. produktu abc, zużywając 30 200 kg materiału X i ponosząc koszty zużycia tego materiału w wysokości 63 000 zł. Polecenie: a) oblicz odchylenie cen materiałów bezpośrednich, b) oblicz odchylenie zużycia materiałów bezpośrednich, c) oblicz odchylenie łączne kosztów materiałów bezpośrednich, d) wymień kilka możliwych przyczyn odchylenia cen i zużycia materiałów bezpośrednich. Zadanie 49. Spółka ALFA z o.o. wytwarza jeden produkt Beta. Standardowa ilość roboczogodzin zużywanych do produkcji wynosi 3 rg/szt., a stawka płac 2 zł/rg. Planowana ilość produkcji wynosiła 1 200 szt. W rzeczywistości wyprodukowano 1 500 szt. produktu Beta, zużywając 4 700 rg i ponosząc koszty płac bezpośrednich w wysokości 10 000 zł. Polecenie: a) oblicz odchylenie stawki płac bezpośrednich, b) oblicz odchylenie wydajności w płacach bezpośrednich, c) oblicz odchylenie łączne kosztów płac bezpośrednich, d) wymień kilka możliwych przyczyn odchylenia stawki płac bezpośrednich i wydajności w płacach bezpośrednich. Zadanie 50. (Test) Zaznacz właściwą odpowiedź (tak lub nie zaznacz x w tabeli) LP TREŚĆ Tak Nie 1. Budżet przygotowany dla jednego poziomu produkcji to inaczej budżet elastyczny 2. Budżet kosztów sprzedaży jest elementem budżetu operacyjnego 3. Planowane przychody ze sprzedaży w lutym są równe 1000 zł przy cenie wyrobu 10 zł/szt. Zapas początkowy jest równy 0 szt. a końcowy 50 szt. Zapotrzebowanie na produkcję wynosi 100 szt. 4. Firma handlowa zakupiła 100 szt. towaru za 5 zł/szt. Marża handlowa liczona w stu wynosi 20%. W bm. sprzedano 50% zakupionych towarów. Wpływy ze sprzedaży towarów wynoszą 312,5 zł 5. Koszty wynagrodzeń akordowych wynoszą 20 000 zł. Współczynnik zmienności tych kosztów wyniesie 0,75, jeżeli koszty wynagrodzeń zmienią się o 1500 zł jeżeli produkcja wzrośnie o 10%. 6. Planowane przychody ze sprzedaży w lutym są równe 1000 zł przy cenie wyrobu 20 zł/szt. Zapas

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 15 początkowy jest równy 50 szt. a końcowy 100 szt. Zapotrzebowanie na produkcję wynosi 100 szt. 7. Budżet przygotowany dla kilku poziomów produkcji to inaczej budżet elastyczny 8. Budżet kosztów sprzedaży jest elementem budżetu finansowego 9. Budżet zakupów towarów odgrywa w przedsiębiorstwie usługowym tę samą rolę co budżet produkcji w przedsiębiorstwie produkcyjnym 10. Budżetowanie przyrostowe może powodować powielanie nieefektywności z poprzednich okresów 11. Firma handlowa zakupiła 100 szt. towaru za 5 zł/szt. Marża handlowa liczona w stu wynosi 20%. W bm. sprzedano 50% zakupionych towarów. Przychody ze sprzedaży towarów wynoszą 312,5 zł 12. Koszty wynagrodzeń akordowych wynoszą 10 000 zł. Koszty wynagrodzeń zmienią się o 750 zł jeżeli produkcja wzrośnie o 12% a współczynnik zmienności kosztów wynagrodzeń wynosi 0,7. Temat 7: Wykorzystanie budżetowania przy sporządzaniu sprawozdań finansowych Zadanie 51. (Budżet przepływów pieniężnych - ustalanie wartości użytkowej aktywów) Przedsiębiorstwo działające w branży chemicznej wykorzystuje zbiornik na chemikalia, którego wartość bilansowa na dzień 31.12.200X wynosi 250 000 zł. W roku 200X+1 planuje się rezygnację z procesu produkcyjnego, w którym zbiornik jest obecnie wykorzystywany. Jednostka rozważa dwie alternatywy: 1. sprzedaż środka trwałego za 200 000 zł (jednostka za taką kwotę sprzedała identyczny zbiornik w poprzednim roku i dlatego można tę kwotę uznać za wartość godziwą zbiornika, koszty związane ze sprzedażą wynoszą 10 000 zł), 2. wynajęcie zbiornika dotychczasowemu kooperantowi. Na podstawie wstępnych negocjacji z najemcą ustalono następujące warunki umowy: okres trwania umowy: 4 lata, roczna opłata za korzystanie ze zbiornika: 150 000 zł, wydatki związane z użytkowaniem zbiornika ponosi wynajmujący, Kierownictwo przedsiębiorstwa spodziewa się, że wydatki związane z użytkowaniem zbiornika (bieżące naprawy, energia) wyniosą 50 000 zł rocznie. W roku 200X+3 niezbędny będzie remont, który spowoduje wydatek w kwocie 60 000 zł. Wiadomo również, że od roku 200X +1 w życie wchodzą restrykcyjne przepisy w zakresie ochrony środowiska. W związku z tym, kierownictwo przewiduje dodatkowe opłaty za gospodarcze wykorzystanie środowiska. Wysokość tych opłat jest uzależniona od norm bezpieczeństwa, spełnianych przez zbiornik. Prawdopodobieństwo poniesienia wydatku z tego tytułu jest następujące: - w 200X+1 rok: 50 000 zł, prawdopodobieństwo: 60%, - w 200X+2 rok: 100 000 zł, prawdopodobieństwo: 30%, - w 200X+3 rok: 200 000 zł, prawdopodobieństwo: 10%. Oszacowano również, że po zakończeniu okresu umowy zbiornik nie będzie nadawał się do użytkowania, a wartość złomu będzie nieistotna. Oczekiwaną stopę dyskontową zgodnie z oczekiwaniami inwestorów Polecenia do wykonania: Oszacować wartość użytkową zgodnie z podejściem tradycyjnym oraz metodą oczekiwanych przepływów pieniężnych. Zadanie 52. (Ewidencja i prezentacja kontraktów terminowych w cenach stałych przychody ustalane na relacji kosztów danego okresu do kosztów całkowitych) Miasto zawarło umowę o budowę torowiska szybkiego tramwaju miejskiego uzgadniając z wykonawcą cenę na 20 000 000 zł. Harmonogram płatności przedstawia się następująco: 1 rok: 8 000 000 zł 2 rok: 15 000 000 zł Razem: 20 000 000 zł Faktury częściowe są wystawiane na koniec każdego roku na kwoty z harmonogramu płatności. Rzeczywiście poniesione koszty związane z realizacją umowy były następujące: 1 rok: 12 000 000 zł 2 rok: 8 000 000 zł Dyspozycje: 1. Oszacować kwotę przychodów dla kontraktu w stałych cenach na podstawie relacji poniesionych kosztów do kosztów całkowitych oraz dokonać ewidencji operacji związanych z realizacją kontraktu. 2. Zaprezentować konsekwencje realizacji kontraktu w sprawozdaniu finansowym firmy budowlanej zgodnie z uor, MSR nr 11 i KSR nr 3 (pomijając kwestię odroczonego podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług).

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 16 Temat 7: Budżetowanie kapitałowe Zadanie 53. (Budżetowanie kapitałowe) Przedsiębiorstwo budowlane CUDOBUDO S.A. zamierza nabyć maszynę do produkcji bloczków fundamentowych i krawężników. Budżet wpływów i wydatków związanych z nabyciem i eksploatacją maszyny jest następujący: Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Wpływy 600 000,00 zł 1 200 000,00 zł 1 620 000,00 zł 1 750 000,00 zł 5 170 000,00 zł Wydatki -1 550 000,00 zł -650 000,00 zł -1 000 000,00 zł -1 290 000,00 zł -4 490 000,00 zł Przepływy -950 000,00 zł 550 000,00 zł 620 000,00 zł 460 000,00 zł Skumulowane przepływy Zdyskontowane przepływy netto -950 000,00 zł -400 000,00 zł 220 000,00 zł 680 000,00 zł -904 761,90 zł -405 895,69 zł 129 683,62 zł 508 126,76 zł Przyjmując stopę dyskontową na poziomie 5% ustalić: 1. Długość okresu zwrotu inwestycji. 2. Zdyskontowany okres zwrotu inwestycji. 3. Aktualną wartość netto maszyny (NPV). 4. Wewnętrzną stopę zwrotu inwestycji (IRR). 5. Indeks zyskowności. Temat 8: Ceny transferowe Zadanie 54. (Ceny transferowe) W skład przedsiębiorstwa produkcji styropianu BIAŁY KIEŁ wchodzą dwa wydziały: produkcji granulatu (PG) i formowania (F). Koszty wytworzenia granulatu przez wydział PG wynosi 1000 zł/t. Granulat może być sprzedawany odbiorcom zewnętrznym za 1500 zł/t., jednak wówczas dodatkowo są ponoszone koszty pakowania w kwocie 100 zł/t. Wyroby gotowe (płyty styropianowe) są sprzedawane po 60 zł/m 3. Polecenie do wykonania: Ustalić negocjowaną cenę transferową dla granulatu. Zadanie 55. (Ceny transferowe) Przedsiębiorstwo SREBERKA S.A. posiada dwa zakłady: X i Y. Zakład X rozpoczął produkcję i zgłosił zapotrzebowanie w zakładzie Y na roczną dostawę 5000 sztuk półfabrykatu B. Zakład Y obliczył, że jednostkowy koszt zmienny wyprodukowania półfabrykatu B wynosi 20 zł. Aby zaspokoić zapotrzebowanie zakładu X zakład Y będzie musiał zrezygnować z dotychczasowej produkcji wyrobu A, którego sprzedaż wynosiła 8000 szt. rocznie po cenie jednostkowej 40 zł. Produkt A jest jedynym źródłem przychodów zakładu Y. Koszty stałe nie ulegną zmianie. Jednostkowy koszt zmienny wyrobu A wynosił 20 zł. Polecenia: 1. Obliczyć minimalną cenę jednostkową na półfabrykat B, możliwą do zaakceptowania przez zakład Y, po przyjęciu której wynik ze sprzedaży zakładu Y nie ulegnie zmianie. 2. Jeżeli zakład X może nabyć od dostawcy zewnętrznego półfabrykat B za 35 zł, jaka będzie maksymalna cena transferowa? Zadanie 56. (Ceny transferowe) W przedsiębiorstwie ALEX funkcjonują dwa wydziały produkcyjne: obróbki (WO) i montażu (WM). Wydział obróbki wytwarza półfabrykaty, które może sprzedawać wydziałowi montażu (WM) lub odbiorcom zewnętrznym. Wydział obróbki (WO) może nabywać półfabrykaty od firm zewnętrznych po cenie rynkowej równej 36 zł/szt. Koszty produkcji półfabrykatów w wydziale obróbki (WO) wynoszą: - koszty zmienne: 20 zł/szt. - koszty stałe: 14 zł/szt. (przy produkcji na poziomie 4 000 szt/miesiąc) Koszty opakowania półfabrykatów przeznaczonych dla odbiorców zewnętrznych wynoszą 0,5 zł/szt. Polecenia do wykonania: 1. Określić negocjowaną cenę transferową półfabrykatów, jeżeli miesięczne możliwości produkcyjne wydziału obróbki (WO) wynoszą 4 000 szt., popyt odbiorców zewnętrznych wynosi 3 000 szt. a zapotrzebowanie wydziału montażu (WM) wynosi 2 000 szt. 2. Ustalić wyniki ze sprzedaży wydziału obróbki (WO) i wydziału montażu (WM) (2000 szt. jest sprzedawane odbiorcom zewnętrznym, 2000 szt. kupuje WM), jeżeli sprzedaż nastąpi według: a) ceny negocjowanej b) zmiennych kosztów wytworzenia,

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 17 c) ceny rynkowej. Jednostkowe koszty montażu wynoszą 5 zł/szt., a cena sprzedaży wynosi 50 zł/szt. (cała produkcja została sprzedana w danym okresie). Zadanie 57. (Ceny transferowe) W przedsiębiorstwie KIWACZ funkcjonują dwa zakłady produkcyjne: wydobywczy (ZW) i produkcyjny (ZP). Zakład wydobywczy przekazuje półfabrykaty zakładowi produkcyjnemu. Ma również możliwość ich sprzedaży odbiorcom zewnętrznym. Zakład produkcyjny (ZP) może nabywać półfabrykaty od firm zewnętrznych. Dane są następujące: cena sprzedaży surowca przed przetworzeniem 700 zł/tonę cena sprzedaży surowca po przetworzeniu 1200 zł/tonę koszty zmienne ZW 480 zł/tonę koszty zmienne ZP 600 zł/tonę Cena negocjowana 580 zł/tonę Polecenie do wykonania: 1. Ustalić wynik ze sprzedaży ZP i ZW, jeżeli nabycie surowców odbywa się według: a) kosztów zmiennych, b) cen rynkowych, c) cen negocjowanych. Temat 9: Zrównoważona karta wyników (Balanced Scorecard - BSC) Zadanie 58. (BSC case study) Praca w grupach. Opracować uproszczony projekt BSC dla: a) producenta odzieży damskiej, b) producenta zabawek dmuchanych, c) zakładu fryzjerskiego, d) przedsiębiorstwa budowlanego specjalizującego się w naprawie chłodnic samochodowych i montażu klimatyzacji, e) sklepu meblowego, f) biura rachunkowego, g) Oddziału Okręgowego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce h) firmy kurierskiej, i) dziekanatu studiów niestacjonarnych, j) szkoły wyższej, Projekt powinien obejmować co najmniej: 1. strategię jednostki wraz z uzasadnieniem oraz odpowiedź w jaki sposób wyegzekwować od pracowników jej realizację (po jednym zdaniu), 2. propozycje celów (od 15 25) oraz mierników realizacji celów z perspektyw: finansowej, klienta, procesów wewnętrznych, wiedzy i rozwoju, według schematu: Perspektywa Cele Mierniki Działania Oczekiwane wyniki finansowa Zwiększenie przychodów z podstawowej działalności operacyjnej o 10% do 31.12.2009 klienta procesów wewnętrznych wskaźnik przyrostu sprzedaży w segmencie, procentowy udział przychodów z nowych produktów, usług i klientów rentowność grup klientów i produktów modyfikacja oferty asortymentowej, wprowadzenie nowych usług, wprowadzenie transakcji wiązanych oraz doradztwa zwiększenie przychodów ze sprzedaży w danym sektorze, grupie produktów itd. w kolejnych kwartałach, wiedzy i rozwoju Cele zgodnie z metodą SMART powinny być: Specific - jasno określone, Measurable - mierzalne, Ambitious - ambitne, Realistic - możliwe do osiagniecia (w ocenie wykonawców), Time bound - majace termin osiagniecia. Czas przygotowania: ok. 20 minut, po zakończeniu prac reprezentant Grupy prezentuje przy tablicy rezultaty prac w taki sposób, aby pozostałe osoby miały możliwość sporządzenia notatek.

Zaawansowana rachunkowość zarządcza materiały pomocnic ze d o ćwicz eń s t r o n a 18 Zadanie 59. (BSC projekt własny) Samodzielnie przygotować program wdrożenia BSC dla wybranego przedsiębiorstwa w formie pisemnej. Objętość projektu nie powinna przekroczyć dwóch stron A4. Opracowania zespołowe lub kopie projektów własnych innych osób nie będą uwzględniane przy zaliczeniu. (UWAGA! PRACA W TYM ZAKRESIE ZOSTANIE DODATKOWO ZWERY- FIKOWANA PODCZAS ZALICZENIA PRZEDMIOTU). Zadanie 60. (BSC test) Zaznacz właściwą odpowiedź (tak lub nie zaznacz x w tabeli) LP TREŚĆ Tak Nie 1. Miary wynikowe BSC są wskaźnikami służącymi do pomiaru rezultatów działań prowadzonych w przeszłości 2. Miary prowadzące BSC służą do pomiaru czynników decydujących o przyszłych rezultatach działań 3. Mapa strategii jest najczęściej sporządzana w skali 1:1000 4. Jedną z przesłanek opracowania zbilansowanej kardy wyników (BSC) było zwiększenie znaczenia udziału wskaźników finansowych w kształtowaniu wartości przedsiębiorstwa 5. Za jedną z zalet BSC uznaje się powiązanie strategii przedsiębiorstwa z konkretnymi działaniami 6. BSC jest wyłącznie systemem pomiaru rezultatów działalności 7. BSC służy nie tylko do pomiaru rezultatów działalności, ale jest rozbudowanym systemem zarządzania, w którym kluczową rolę odgrywają miary niefinansowe 8. Przykładową miarą wynikową z perspektywy klienta może być liczba nowych klientów 9. Przykładową miarą wynikową z perspektywy rozwoju może być liczba reklamacji 10. Przykładową miarą wynikową z perspektywy procesów wewnętrznych może być koszt realizacji zamówienia