Nazwa modułu: Patologia komórki Rok akademicki: 2015/2016 Kod: JFM-1-502-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Medyczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 5 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr Białas Magdalena (mbialas7@gmail.com) Osoby prowadzące: dr Białas Magdalena (mbialas7@gmail.com) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Student posiada wiedzę o podstawowych zagadnieniach dotyczących patomorfologii (budowa komórki, czynniki uszkadzające komórkę, rodzaje śmierci komórkowej, zmiany adaptacyjne, zmiany na poziomie komórki wynikające z zaburzeń krążenia oraz odkładania amyloidu, zapalenia, nowotwory, patomorfologia środowiskowa). FM1A_W06, FM1A_W15, FM1A_W20 Egzamin, Referat M_W002 Student zna rodzaje oraz podstawę fizyczną działania różnych typów mikroskopów, a także posiada wiedzę na temat przygotowania tkanek do badania histopatologicznego. FM1A_W04, FM1A_W11 Egzamin, Referat, Udział w dyskusji Umiejętności M_U001 Student potrafi wymienić główne elementy składowe komórki, jak również scharakteryzować rodzaje uszkodzeń i zmian adaptacyjnych zachodzących w komórce, oraz podstawowe różnice w obrazach histopatologicznych wybranych schorzeń. FM1A_U01, FM1A_U16 Egzamin, Referat, Udział w dyskusji 1 / 8
M_U002 Student używa odpowiednich sformułowań medycznych i fizycznych służących charakterystyce poznanych typów mikroskopów. FM1A_U01, FM1A_U04 Egzamin, Referat, Udział w dyskusji M_U003 Student potrafi przeprowadzić kolejne etapy przygotowania tkanki do badania histopatologicznego (pobieranie, utrwalanie oraz barwienie preparatów, ich obserwacja w mikroskopie elektronowym, wykonywanie dokumentacji, interpretacja zdjęć). FM1A_U07, FM1A_U08, FM1A_U13 Referat, Udział w dyskusji Kompetencje społeczne M_K001 Student angażuje się w zajęcia dyskutując omawiane problemy, potrafi sformułować swoje pytania oraz argumenty stosując właściwą nomenklaturę medyczną oraz fizyczną. FM1A_K02, FM1A_K04, FM1A_K06 Udział w dyskusji Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um Zajęcia seminaryjne Zajęcia praktyczne Zajęcia terenowe Zajęcia warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 Umiejętności Student posiada wiedzę o podstawowych zagadnieniach dotyczących patomorfologii (budowa komórki, czynniki uszkadzające komórkę, rodzaje śmierci komórkowej, zmiany adaptacyjne, zmiany na poziomie komórki wynikające z zaburzeń krążenia oraz odkładania amyloidu, zapalenia, nowotwory, patomorfologia środowiskowa). Student zna rodzaje oraz podstawę fizyczną działania różnych typów mikroskopów, a także posiada wiedzę na temat przygotowania tkanek do badania histopatologicznego. + - - - - - - - - - - - - - - - + - - - - - 2 / 8
M_U001 M_U002 M_U003 Student potrafi wymienić główne elementy składowe komórki, jak również scharakteryzować rodzaje uszkodzeń i zmian adaptacyjnych zachodzących w komórce, oraz podstawowe różnice w obrazach histopatologicznych wybranych schorzeń. Student używa odpowiednich sformułowań medycznych i fizycznych służących charakterystyce poznanych typów mikroskopów. Student potrafi przeprowadzić kolejne etapy przygotowania tkanki do badania histopatologicznego (pobieranie, utrwalanie oraz barwienie preparatów, ich obserwacja w mikroskopie elektronowym, wykonywanie dokumentacji, interpretacja zdjęć). + - - - - + - - - - - - - - - - + - - - - - - - - - - + - - - - - Kompetencje społeczne M_K001 Student angażuje się w zajęcia dyskutując omawiane problemy, potrafi sformułować swoje pytania oraz argumenty stosując właściwą nomenklaturę medyczną oraz fizyczną. - - - - - + - - - - - Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład <strong>1. Wykład 1 (1 godz.)</strong> Wykład wstępny: organizacja zajęć z patomorfologii, warunki uzyskania zaliczenia, forma egzaminu. Specyfika pracy w Zakładzie Patomorfologii (rodzaje wykonywanych badań, przygotowanie preparatów, badania specjalne). <strong>2. Wykład 2 (1 godz.)</strong> Czynniki uszkadzające komórkę. Niedotlenienie, niedokrwienie. Wykładniki biochemiczne uszkodzenia komórki. Rodzaje uszkodzeń komórki (odwracalne, nieodwracalne). Zwyrodnienie wodniczkowe. Stłuszczenie. Otłuszczenie. <strong>3. Wykład 3 (2 godz.)</strong> Zaburzenia krążenia: Przekrwienie: ostre, przewlekłe, bierne, czynne. Obrzęk (płuc, mózgu, obrzęk uogólniony), przyczyny obrzęków. Rodzaje krwotoków. Skazy krwotoczne. DIC. Niedokrwienie, krążenie oboczne. Miażdżyca przyczyny rozwoju. Budowa i ewolucja blaszki miażdżycowej. Powikłania miażdżycy zawał serca. <strong>4. Wykład 4 (1 godz.)</strong> Amyloidoza: diagnostyka zażyciowa amyloidozy. Typy amyloidów. Dna. Hemosyderoza / Hemochromatoza. <strong>5. Wykład 5 (1 godz.)</strong> Zapalenia podziały. Zmiany miejscowe i ogólnoustrojowe towarzyszące zapaleniom. 3 / 8
Charakterystyka zapalenia ostrego i przewlekłego. Możliwe zakończenie procesu zapalenia. Rodzaje zapaleń wysiękowych ropnych. Promienica. <strong>6. Wykład 6 (2 godz.)</strong> Przykłady zapaleń wytwórczych ziarniniakowych: gruźlica, kiła, sarkoidoza. Zapalenia wywołane przez grzyby. <strong>7. Wykład 7 (2 godz.)</strong> Epidemiologia nowotworów. Pojęcia: nowotwór łagodny, nowotwór miejscowo złośliwy, nowotwór złośliwy, rak, mięsak, chłoniak, białaczka, wznowa, przerzut odległy. Złośliwość kliniczna nowotworów. Stopień zróżnicowania i stopień zaawansowania klinicznego nowotworu. <strong>8. Wykład 8 (2 godz.)</strong> Nowotwory nienabłonkowe: mięśniak, mięśniakomięsak, tłuszczak, tłuszczakomięsak, zimowiak, kostniak, kostniakomięsak, chrzęstniak, chrzęstniakomięsak. <strong>9. Wykład 9 (1 godz.)</strong> Patologia środowiskowa: szkodliwość palenia tytoniu. Alkoholizm konsekwencje. <strong>10. Egzamin testowy (2 godz.)</strong> Zajęcia seminaryjne <strong>seminarium 1.I, 1.II</strong> Podstawy budowy komórki. (2 godz.) - student potrafi opisać budowę komórki - student potrafi scharakteryzować zadania poszczególnych elementów składowych komórki <strong>seminarium 1.III</strong> Specyfika pracy w Zakładzie Patomorfologii (zwiedzanie zakładu). Wizyta w Muzeum Katedry Patomorfologii. (1 godz.) - student zapoznaje się z organizacją pracy w Zakładzie Patomorfologii - student zna historię rozwoju dziedziny, jaka jest patomorfologii, omawianą na podstawie eksponatów zgromadzonych w Muzeum Katedry Patomorfologii <strong>seminarium 2.I</strong> Rodzaje śmierci komórki (apoptoza, nekroza). Rodzaje martwicy (skrzepowa / rozpływna). Rodzaje specjalne martwicy. (1 godz.) - student potrafi wymienić rodzaje śmierci komórki oraz opisać poszczególne etapy każdego z tych procesów - student potrafi sklasyfikować martwice <strong>seminarium 2.II</strong> Zmiany adaptacyjne: przerost, rozrost, zanik, metaplazja. Zaburzenia rogowacenia. Wapnienie obcosiedliskowe. (1 godz.) - student potrafi wymienić zmiany adaptacyjne, która mogą zajść w komórce - student potrafi wykazać oraz scharakteryzować różnice pomiędzy poszczególnymi zmianami adaptacyjnymi <strong>seminarium 2.III</strong> Cel i technika wykonywania badań immunohistochemicznych. (1 godz.) - student potrafi zdefiniować pojęcie immunohistochemii - student zna oraz potrafi opisać kolejne techniczne etapy wykonywania badań immunohistochemicznych <strong>seminarium 3.I</strong> Zakrzepy: czynniki warunkujące ich powstanie. Losy zakrzepów. Zatory zakrzepowe systemowe i płucne. Zatory gazowe, tłuszczowe, płynem owodniowym. Skrzepy. (1 godz.) - student potrafi przedstawić etiologię zakrzepów 4 / 8
- student potrafi wyjaśnić proces tworzenia się różnych typów zatorów <strong>seminarium 3.II</strong> Rodzaje wstrząsu. Morfologiczne wykładniki wstrząsu. (1 godz.) - student potrafi scharakteryzować omawiane rodzaje wstrząsu - student potrafi wymienić morfologiczne wykładniki wstrząsu <strong>seminarium 3.III</strong>- Rodzaje mikroskopów. Mikroskop elektronowy budowa, działanie, zastosowanie. (1 godz.) - student potrafi wymienić różne rodzaje mikroskopów oraz opisać fizyczną zasadę ich działania - student potrafi szczegółowo opisać zasadę działania mikroskopu elektronowego oraz jego przeznaczenia do badań histopatologicznych <strong>seminarium 4.I</strong> Mukowiscydoza patogeneza, objawy, zmiany morfologiczne. (1 godz.) - student potrafi wyjaśnić mechanizm prowadzący do choroby - student potrafi opisać objawy towarzyszące mukowiscydozie oraz scharakteryzować towarzyszące jej zmiany morfologiczne. <strong>seminarium 4.II</strong> Żółtaczka definicja. Rodzaje żółtaczek. Typy cukrzycy. Powikłania cukrzycy. (1 godz.) - student potrafi wyjaśnić mechanizm prowadzący do żółtaczki oraz rozróżnia typy żółtaczek - student potrafi wyjaśnić mechanizmy prowadzące do różnego rodzaju cukrzyc, a także potrafi opisać powikłania związane z tą chorobą oraz sposób postępowania z pacjentem <strong>seminarium 4.III</strong> Rodzaje mikroskopów. Mikroskop elektronowy budowa, działanie, zastosowanie. (1 godz.) - student potrafi wymienić różne rodzaje mikroskopów oraz opisać fizyczną zasadę ich działania - student potrafi szczegółowo opisać zasadę działania mikroskopu elektronowego oraz jego przeznaczenia do badań histopatologicznych <strong>seminarium 5.I</strong> Typy zapaleń płuc: zapalenie odoskrzelowe i płatowe płuc. Zapalenie atypowe płuc (wirusowe, mykoplazmowe). Zapalenie wyrostka robaczkowego. (1 godz.) - student potrafi różnicować poszczególne typy zapaleń płuc - student potrafi wyjaśnić patogenezę zapalenia wyrostka robaczkowego <strong>seminarium 5.II</strong> Pojęcie zakażeń oportunistycznych. AIDS. (1 godz.) - student potrafi zdefiniować zakażenia oportunistyczne - student potrafi wyjaśnić patogenezę AIDS oraz opisać sposób postępowania z pacjentem <strong>seminarium 5.III</strong>- Przygotowanie tkanek do badania w mikroskopie elektronowym. Wymogi ogólne: pobieranie, utrwalanie, (rodzaje utrwalaczy, ich właściwości, rodzaje utrwalania, odwadnianie, przepajanie, zatapianie, rodzaje żywic). Polimeryzacja. (2 godz.) - student potrafi wymienić kolejne etapy przygotowania tkanki do badania w 5 / 8
mikroskopie elektronowym - student potrafi samodzielnie wykonać wybrane czynności przygotowawcze tkanek do badania w mikroskopie elektronowym <strong>seminarium 6.I, 6.II</strong> Wybrane choroby autoimmunologiczne: RZS, toczeń, zespół Sjogrena, skleroderma, choroba Hashimoto, choroba Graves-Basedowa (2 godz.) - student potrafi zdefiniować pojęcie choroby autoimmunologicznej - student potrafi wyjaśnić patogenezę wybranych chorób autoimmunologicznych <strong>seminarium 6.III</strong>- Przygotowanie tkanek do badania w mikroskopie elektronowym. Wymogi ogólne: pobieranie, utrwalanie, (rodzaje utrwalaczy, ich właściwości, rodzaje utrwalania, odwadnianie, przepajanie, zatapianie, rodzaje żywic). Polimeryzacja. (2 godz.) - student potrafi wymienić kolejne etapy przygotowania tkanki do badania w mikroskopie elektronowym - student potrafi samodzielnie wykonać wybrane czynności przygotowawcze tkanek do badania w mikroskopie elektronowym <strong>seminarium 7.I</strong> Najczęstsze nowotwory nabłonkowe: rak piersi, rak jelita grubego. (1 godz.) - student potrafi zdefiniować pojęcie nowotworu nabłonkowego oraz różnicować pojęcia nowotworu i raka - student potrafi wyjaśnić ogólną etiologię zmian nowotworowych omawianych typów, a także omówić cechy patomorfologiczne komórek nowotworowych raka piersi oraz raka jelita grubego <strong>seminarium 7.II</strong>- Najczęstsze nowotwory nabłonkowe (cd): rak żołądka, rak płuca, rak prostaty. (1 godz.) - student potrafi zdefiniować pojęcie nowotworu nabłonkowego oraz różnicować pojęcia nowotworu i raka - student potrafi wyjaśnić ogólną etiologię zmian nowotworowych omawianych typów, a także omówić cechy patomorfologiczne komórek nowotworowych raka żołądka, raka płuca oraz raka prostaty <strong>seminarium 7.III</strong> Krojenie budowa i działanie ultramikrotomu. Rodzaje noży. Wykonywanie noży szklanych. Barwienie preparatów. Obserwacja w ME. Wykonywanie dokumentacji. Interpretacja zdjęć. (2 godz.) - student potrafi wymienić kolejne etapy przygotowania tkanki do badania w mikroskopie elektronowym - student potrafi samodzielnie wykonać wybrane czynności przygotowawcze tkanek do badania w mikroskopie elektronowym, wykonać dokumentację badania ME oraz zna podstawy interpretacji zdjęć ME <strong>seminarium 8.I</strong> Rodzaje znamion barwnikowych. Czerniak skóry i gałki ocznej. (1 godz.) - student potrafi zdefiniować pojęcie znamion barwnikowych oraz podać ich patogenezę - student potrafi wyjaśnić ogólną etiologię zmian nowotworowych omawianych typów, a także omówić cechy patomorfologiczne komórek nowotworowych czerniaka skóry oraz gałki ocznej <strong>seminarium 8.II</strong> Raki skóry: rak podstawnokomórkowy, rak 6 / 8
kolczystokomórkowy. (1 godz.) - student potrafi różnicować pojęcia czerniaka i raka skóry - student potrafi wyjaśnić ogólną etiologię zmian nowotworowych omawianych typów, a także omówić cechy patomorfologiczne komórek nowotworowych wybranego raka skóry <strong>seminarium 8.III</strong> Krojenie budowa i działanie ultramikrotomu. Rodzaje noży. Wykonywanie noży szklanych. Barwienie preparatów. Obserwacja w ME. Wykonywanie dokumentacji. Interpretacja zdjęć. (2 godz.) - student potrafi wymienić kolejne etapy przygotowania tkanki do badania w mikroskopie elektronowym - student potrafi samodzielnie wykonać wybrane czynności przygotowawcze tkanek do badania w mikroskopie elektronowym, wykonać dokumentację badania ME oraz zna podstawy interpretacji zdjęć ME <strong>seminarium 9.I</strong> Choroba popromienna. (1 godz.) - student potrafi zdefiniować oraz opisać różnicę pomiędzy pojęciami skutków stochastycznych oraz niestochastycznych oddziałania promieniowania jonizującego z materią organiczną - student potrafi scharakteryzować poszczególne etapy choroby popromiennej <strong>seminarium 9.II</strong> Zaliczenie(1 godz.) Sposób obliczania oceny końcowej Oceny z seminariów (S) oraz z egzaminu (E) są obliczane odpowiednio jako procent uzyskanych punktów z obu zaliczeń. Ocena końcowa (OK) obliczana jest jako średnia ważona ocen z egzaminu (E) i z seminariów (S): OK = 0.6 x E + 0.4 x S Wymagania wstępne i dodatkowe Znajomość podstaw histologii Znajomość podstaw cytofizjologii Znajomość podstaw biologii molekularnej Zalecana literatura i pomoce naukowe 1. B. Alberts, D. Bray, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter. Podstawy biologii komórki: wprowadzenie do biologii molekularnej. PWN. 1999 (lub wydanie II zmienione z 2005) 2. G. Fuller, D. Shields. Podstawy molekularne biologii komórki. PZWL. 2000 Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu Nie podano dodatkowych publikacji Informacje dodatkowe Brak 7 / 8
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Udział w wykładach Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Udział w zajęciach seminaryjnych Przygotowanie do zajęć Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 13 godz 25 godz 30 godz 20 godz 2 godz 90 godz 3 ECTS 8 / 8