Stan i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych Dr Krzysztof Jończyk Kongres Innowacji Polskich, Kraków, 10.03.2015 1 r.
Rolnictwo ekologiczne Rozp. Rady (WE) 834/2007 (od 01.01.2009) Art. 1. Produkcja ekologiczna jest ogólnym systemem zarządzania gospodarstwem i produkcją żywności, łączącym: najkorzystniejsze dla środowiska praktyki; wysoki stopień różnorodności biologicznej; ochronę zasobów naturalnych; stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt i metodę produkcji przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych procesów. Ekologiczna metoda produkcji pełni zatem podwójną funkcję społeczną: z jednej strony dostarcza towarów na specyficzny rynek kształtowany przez popyt na produkty ekologiczne, a z drugiej strony jest działaniem w interesie publicznym, ponieważ przyczynia się do ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i rozwoju obszarów wiejskich.
Status quo 1. Obroty żywnością ekologiczną w skali światowej wynosiły w 2013 r 72 mld USD, czego 40% przypada na Europę a 43% na USA. 2. Wzrost obrotów na rynku EKO od 1999 r. to 470 %. 3. W UE (27) gospodarstwa ekologiczne wykorzystują 8,2 mln ha UR (4,2%). Udział ten waha się od 6-19% (Austria, Szwecja, Włochy, Finlandia) do 2-3% (Francja, Belgia, Holandia), Polska 4,6% 4. W latach 2004-2013 liczba gospodarstw ekologicznych w Polsce wzrost 7 - krotny, powierzchnia wykorzystywanych przez nie użytków rolnych wzrosła 12-krotnie 5. Rynek polskiej żywności ekologicznej szacowany jest na 500-700 mln zł. Eksperci przewidują, że sprzedaż ekologicznej żywności będzie zwiększała się rocznie nawet o 10-15 proc.
Uwarunkowania rozwoju rolnictwa ekologicznego - nadprodukcja artykułów żywnościowych; - spadek zaufania konsumentów do jakości surowców żywnościowych; - nasilające się ujemne oddziaływania rolnictwa na środowisko przyrodnicze.
Wzrost powierzchni upraw ekologicznych na świecie (Willer 2015)
6
mld USD Światowy rynek żywności ekologicznej (mld USD) 80 70 60 50 50,2 62,8 72 40 30 20 10 15,2 23,1 33,2 0 1999 2002 2005 2008 2011 2013
8
Rynek polskiej żywności ekologicznej dynamicznie rozwija się eksperci przewidują, że sprzedaż ekologicznej żywności będzie wzrastała rocznie nawet o 10-15 proc.
Rolnictwo ekologiczne w Polsce 30000 W 700 25000 I ETAP II ETAP III ETAP 600 20000 1999 513 gosp. 500 400 15000 10000 W 1990 r. EKOLAND dotacje do kosztów kontroli Ustawa o rol eko dotacje do powierzchni 300 200 5000 0 27 180 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba gospodarstw Powierzchnia UR [tys. ha] Źródło: Raporty IJHARS 100 0
Liczba gospodarstw ekologicznych w Polsce w 2012 r.
Średnia powierzchnia gospodarstwa ekologicznego (2012)
Przestrzenne zróżnicowanie syntetycznego wskaźnika przydatności do produkcji ekologicznej w gminach (IUNG 2008)
Czynniki warunkujące rozwój rynku żywności ekologicznej Wparcie finansowe i instytucjonalne rozwoju rolnictwa ekologicznego Potrzeby rynku, presja konsumentów Stymulowanie rozwoju przetwórstwa żywności ekologicznej Zaangażowanie konwencjonalnych kanałów sprzedaży żywności w organizację dystrybucji i promocji produktów rolnictwa ekologicznego Uporządkowanie kwestii znakowania produktów rolnictwa ekologicznego - opracowanie i wypromowanie znaku dla produktów rolnictwa ekologicznego Promocja rolnictwa ekologicznego i żywności ekologicznej
Bariery rozwoju ekorynku - diagnoza Niedostatek łatwo dostępnej dla klientów informacji dotyczącej żywności ekologicznej (co to jest, jak ją rozpoznać), Brak świadomości korzyści, jakie niesie dla organizmu człowieka spożywanie ekologicznej żywności, Mała dostępność ekologicznej żywności na rynku (m.in. słabo rozwinięta sieć sprzedaży), Brak informacji o miejscach, w których można zakupić taką żywność, Brak pewności, że żywność ekologiczna jest lepszej jakości, niż produkty konwencjonalne dostępne w zwykłych sklepach spożywczych lub na targu, Wysoka cena ekożywności.
Udział branż w przetwórstwie ekologicznym Dane IJHARS 30 12 2011 r.
2013 = 407 przetwórni Wg. Sylwia Żakowska - Biemans
Podsumowanie W Polsce szybki rozwój rolnictwa ekologicznego nastąpił po integracji z UE. W latach 2004-2013 powierzchnia UR w gospodarstwach EKO wzrosła z 50 do 662 tys. ha (4,6% ogółu UR). W Polsce występuje duże regionalne zróżnicowanie zainteresowania rolnictwem EKO, od poniżej 1% UR (opolskie, kujawsko-pomorskie i łódzkie) do 10 15% UR (lubuskie, warmińsko-mazurskie i zachodnio-pomorskie). Zróżnicowanie to nie znajduje uzasadnienia w warunkach przyrodniczych lub ekonomiczno - organizacyjnych rozwoju rolnictwa.
Gospodarstwa ekologiczne w Polsce charakteryzuje ekstensywna organizacja - 66% UR zajmują rośliny pastewne (TUZ i pastewne na GO) przy małej obsadzie zwierząt) oraz bardzo niska jest intensywnością gospodarowania. Powoduje to, że pomimo szybkiego wzrostu powierzchni UR, wolumen ekologicznej produkcji rolnej jest mały. Konieczne jest lepsze powiązanie wsparcia finansowego z właściwie prowadzoną produkcją.
Dziękuję za uwagę Zapraszamy do współpracy 20