Metodologia badania pracodawców na lokalnym rynku pracy. Badanie realizowane przez urzędy pracy w województwie kujawsko pomorskim

Metodologia badania pracodawców na lokalnym rynku pracy. Badanie realizowane przez urzędy pracy w województwie kujawsko pomorskim W niniejszym opracowaniu przedstawiono opis kluczowych elementów projektu badania Sondaż wśród pracodawców województwa kujawsko pomorskiego. Diagnoza zapotrzebowania na pracowników w wymiarze kwalifikacyjno zawodowym. Metodologia badania została przygotowana w ramach projektu systemowego Monitoring regionalnego rynku pracy II. Projekt został współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Poddziałania 6.1.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie. Publikacja wydana została drukiem w ramach projektu systemowego Rynek Pracy pod Lupą. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Poddziałania 6.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy. 1

Spis treści 1. Wprowadzenie 3 2. Problem badawczy cel 6 3. Dobór próby 8 4. Metody i narzędzia badawcze... 10 5. Narzędzia analizy danych 25 6. Realizacja badania. Etapy realizacji 33 6.1. Praca ankietera wskazówki dotyczące przeprowadzenia wywiadu 36 6.2. Praca ankietera kilka ogólnych wskazówek 38 6.3. Instrukcja wprowadzania danych do programu PASW Data Collection Interviewer 39 6.4. Zapisywanie i przekazywanie danych z badania 40 6.5. System diagnozowania zapotrzebowania na zawody i kwalifikacje w województwie kujawsko pomorskim. 44 7. Wyniki i analizy 45 8. Wskazówki dla osób opracowujących wyniki zrealizowanych wywiadów 47 9. Struktura raportu z badania pracodawców 51 10. Odbiorcy badania 60 11. Informacje z badania sondażowego pracodawców które warto wykorzystać w raportach z Monitoringu Zawodów Deficytowych 63 i Nadwyżkowych.. 12. Słownik podstawowych pojęć 65 2

1. Wprowadzenie Idea prowadzenia badań lokalnych pracodawców przy współpracy z powiatowymi urzędami pracy powstała w trakcie realizacji projektu systemowego Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu pod nazwą Monitoring regionalnego rynku pracy, którego głównym celem był rozwój systemu monitorowania i prognozowania sytuacji na rynku pracy w zakresie badania popytu i podaży pracy w regionie. Projekt systemowy, realizowany w okresie marzec 2008 czerwiec 2009, współfinansowany był przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Poddziałania 6.1.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie. Uchwycenie kierunku zmian na lokalnym rynku pracy wymaga systematycznego diagnozowania sytuacji. Ponadto obowiązek opracowania analiz rynku pracy i badania popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na Publiczne Służby Zatrudnienia nakłada ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Jednym z zadań Publicznych Służb Zatrudnienia jest dostarczenie informacji służących dostosowaniu kierunków kształcenia i szkolenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. Badanie pracodawców dostarcza rzetelnych informacji nt. zatrudnienia w województw ie kujawsko pomorskim. W latach 2008 2009 równolegle z realizacją w/w projektu przeprowadzone zostały dwa badania pod nazwą Sondaż pracodawców województwa kujawsko pomorskiego 1. W 2008 roku sondażem objęto próbę 688 podmiotów dobranych w sposób celowy przez pracowników powiatowych urzędów pracy. W 2009 roku w sondażu wzięło udział ponad 1.000 największych 1 Więcej informacji na temat zrealizowanych badań dostępnych jest w publikacjach zamieszczonych na stronie internetowej WUP w Toruniu: http://wup.torun.pl/publikacje/rynekpracy.php 3

pracodawców województwa (głównie podmiotów zatrudniających 50 i więcej osób). W okresie od lipca 2009 roku do grudnia 2010 roku, również w ramach Poddziałania 6.1.2 POKL, WUP w Toruniu realizował projekt systemowy Monitoring Regionalnego Rynku Pracy II, którego integralną częścią stało się badanie pracodawców województwa kujawsko pomorskiego. Pozwoliło to na zwiększenie próby badawczej, która objęła wszystkie klasy wielkości przedsiębiorstw tj.: małe o liczbie zatrudnionych do 9 osób; średnie o liczbie zatrudnionych od 10 do 49 osób oraz duże 50 i więcej zatrudnionych. I tak, w ramach projektu, opracowana została metodologia badania pracodawców, na bazie której w 2010 roku zrealizowane zostało badanie: Sondaż wśród pracodawców województwa kujawsko pomorskiego. Diagnoza zapotrzebowania na pracowników w wymiarze kwalifikacyjno zawodowym. Prezentacje ze spotkań jakie odbyły się w ramach ww. projektu są dostępne na stronie http://pokl.wup.torun.pl/pokl/index.php?option=com_content&view=a rticle&id=550&itemid=85 Metodologia i narzędzia badawcze zaprojektowano w taki sposób aby urzędy pracy naszego województwa mogły je wykorzystywać w badaniach dotyczących zapotrzebowania na pracowników wśród kujawsko pomorskich pracodawców w następnych latach. Z uwagi na przydatność wyników i rzetelność pozyskiwanych informacji oraz wielkość próby badawczej następne trzy edycje badania pracodawców zaplanowane są na lata 2011 2013 w ramach kolejnego projektu systemowego Rynek Pracy pod Lupą. Projekt ten, realizowany w partnerstwie ze wszystkimi dwudziestoma powiatowymi urzędami pracy działającymi na terenie województwa kujawsko pomorskiego, współfinansowany jest przez Unię 4

Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Poddziałania 6.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy. Ponieważ badanie będzie prowadzone na podstawie wspomnianej Metodologii, wydruk niniejszej publikacji został przewidziany w ramach tego projektu. W publikacji Metodologia badania pracodawców na lokalnym rynku pracy. Badanie realizowane przez urzędy pracy w województwie kujawskopomorskim przedstawiono opis kluczowych elementów badania Sondaż wśród pracodawców województwa kujawsko pomorskiego. Diagnoza zapotrzebowania na pracowników w wymiarze kwalifikacyjno zawodowym. Publikacja zawiera opis każdego etapu realizacji badania i ma posłużyć jako instrukcja dla pracowników powiatowych urzędów pracy, którzy będą realizowali badania pracodawców przy współpracy z WUP lub samodzielnie w późniejszym okresie. Może też posłużyć innym użytkownikom jeśli uznają publikację za użyteczną. 5

2. Problem badawczy cel Poprzez problem badawczy rozumiemy pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie. Celem badania jest rozwiązanie problemu badawczego 2. Badanie pracodawców koncentruje się przede wszystkim na następujących grupach problemów: a) struktura podmiotów oraz obecny stan zatrudnienia, b) zmiany w zatrudnieniu w ostatnich miesiącach/roku, c) planowane zmiany zatrudnienia w perspektywie najbliższego roku, d) perspektyw y przedsiębiorstwa/bariery rozwojowe, e) rekrutacja pracowników (trudności rekrutacyjne, efektywne formy rekrutacji), f) perspektywy funkcjonowania oraz rozwoju przedsiębiorstwa, g) współpraca z pup. Cel poznawczy Głównym celem badania jest diagnoza planowanych zmian w zatrudnieniu w województwie kujawsko pomorskim. Dzięki badaniu pozyskujemy informacje o tym, jakich pracowników poszukują pracodawcy w województwie kujawsko pomorskim, w jakich zawodach i z jakimi kwalifikacjami. 2 Nowak, Stefan. 1970. Metody badań pedagogicznych, Warszawa, s. 214 6

Cele pragmatyczne 1. Opracowanie narzędzia ułatwiającego urzędom pracy diagnozowanie zapotrzebowania na kwalifikacje poszukiwane na rynku pracy. 2. Bezpośrednie kontakty Publicznych Służb Zatrudnienia z lokalnymi pracodawcami. Taki rodzaj kontaktów oprócz zakładanej kluczowej funkcji dostarczenia informacji o panującej na rynku pracy sytuacji stanowi uzupełnienie twardych danych statystycznych. 3. Pracodawcy otrzymają wiedzę nt. planów zatrudnieniowych innych podmiotów w regionie oraz o potencjalnych problemach rekrutacyjnych. Więcej pracodawców zostanie też zachęconych do stałej współpracy z powiatowym urzędem pracy. Bezpośredni kontakt pracownika PUP z pracodawcą zwiększa rzetelność pozyskiwanych w badaniu informacji. 4. Nawiązywanie nowych kontaktów z partnerami rynku pracy, może wpływać pozytywnie na wizerunek pup. Wartością dodaną badania jest wszystko, co instytucjom rynku pracy, władzom samorządowym, instytucjom edukacyjnym, uda się osiągnąć dzięki zdobytej wiedzy na temat potrzeb pracodawców województwa. 7

3. Dobór próby W opisywanym badaniu pracodawców należy zastosować celowy sposób doboru próby spośród podmiotów zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej (KRUPGN REGON) 3. Podstawę doboru próby stanowi podział na trzy grupy wielkości zatrudnienia: Podmioty zatrudniające 50 i więcej osób podmioty z tej grupy wielkości stanowią ok. 50% próby do badania tj. ok. 1.000 podmiotów (podmioty duże), Podmioty zatrudniające od 10 do 49 osób podmioty z tej grupy wielkości stanowią ok. 25% tj. ok. 500 podmiotów (podmioty średnie), Podmioty zatrudniające do 9 osób podmioty z tej grupy wielkości stanowią ok. 25% tj. ok. 500 podmiotów (podmioty małe). Badanie obejmuje podmioty gospodarcze z obszaru całego województwa kujawsko pomorskiego. Przewidywana wielkość próby to ok. 2.000 podmiotów. Badanie obejmuje 1.000 dużych podmiotów, których działalność ma największy wpływ na lokalne rynki pracy. Kolejny 1.000 podmiotów składa się z 500 podmiotów średnich oraz 500 podmiotów małych, a próbę tychże podmiotów przygotowuje Urząd Statystyczny w Bydgoszczy 4, na podstawie złożonego zamówienia. Natomiast dobór podmiotów z grupy 50 i więcej zatrudnionych osób z Bazy Regon, realizowany jest przez pracownika koordynującego badanie na poziomie województwa (w tym przypadku pracownika WUP). 3 Podczas losowania wzięto pod uwagę wielkość podmiotu (liczbę zatrudnionych osób) i rodzaj prowadzonej działalności według sekcji PKD. Struktura próby odzwierciedlała strukturę sekcji PKD przedsiębiorstw województwa kujawsko pomorskiego w tej grupie wielkości. 4 WUP w Toruniu złoży zamówienie na wylosowanie 1.500 podmiotów (750 średnich i 750 małych) do US w Bydgoszczy, zgodnie z opisaną specyfikacją, dzięki czemu będziemy dysponować listą rezerwową 250 podmiotów małych i 250 podmiotów średnich. Z uwagi na specyfikę tych przedsiębiorstw, pracownicy pup mogą mieć większe trudności w dotarciu do respondentów, niż ma to miejsce w przypadku największych pracodawców. Zakup próby zostanie sfinansowany przez WUP. 8

Podmioty z każdej grupy wielkości losowane są oddzielnie według struktury sekcji PKD podmiotów w województwie w danej grupie wielkości. Podmioty średnie są losowane z aktualnej bazy podmiotów, które podjęły działalność od 2000 roku, natomiast podmioty małe od 2007 roku. Założenie jakie daty powstania podmiotów uwzględnić przy losowaniu próby badawczej wynikały z wcześniejszych doświadczeń z pracy z Bazą Regon, która okazuje się, że często zawiera zdezaktualizowane dane. Stąd zdefiniowano ramy czasowe dla daty powstania podmiotów w obu grupach wielkości, które miały zmniejszyć prawdopodobieństwo wylosowania do badania podmiotów nieaktywnych lub nieistniejących. Różne okresy dla każdej z grup wynikają ze specyfiki podmiotów w danej grupie. Małe podmioty mają stosunkowo krótki okres funkcjonowania na rynku i częściej niż w przypadku większych podmiotów dane zawarte w Bazie Regon są nieaktualne. Dane o podmiotach zawierają zakodowane cechy podmiotu, tj.: pełną nazwę podmiotu, numer identyfikacyjny REGON, działalność wiodącą, datę powstania podmiotu, formę prawną ( 3 kategorie), formę własności (3 kategorie), adres siedziby. Należy pamiętać o tym, że ze względu na zastosowany dobór próby wyniki badania nie mogą być uogólniane na niższych szczeblach agregacji danych niż województwo, np. na terenie powiatu. 9

4. Metody i narzędzia badawcze Badanie sondażowe realizowane jest metodą sondażu bezpośredniego. W badaniu sondażowym badacz posługuje się zestandaryzowanym kwestionariuszem. Standaryzowany kwestionariusz gwarantuje to, że otrzymamy dane w tej samej formie od wszystkich pracodawców, z którymi przeprowadzono wywiady. W przypadku badania pracodawców jest to kwestionariusz ankiety zawierający szereg pytań dotyczących zatrudnienia i planów zatrudnieniowych pracodawcy. Pytania w kwestionariuszu wynikają z braku pełnej informacji na temat zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Powiatowe urzędy pracy uczestniczyły w konsultacjach zarówno projektu jak i kwestionariusza ankiety. W prace nad ostatecznym kształtem kwestionariusza zaangażowany został również zewnętrzny ekspert. Technika badawcza zastosowana w badaniu to wspomniany już wywiad kwestionariuszowy5. Poniżej zamieszczony jest wzór kwestionariusza ankiety jaki zastosowano w badaniu pracodawców i który może zostać zastosowany w przyszłości przez pracowników pup. 5 Definicja wywiadu kwestionariuszowego przytoczona w podręczniku dla urzędów pracy zatytułowanym Diagnozowanie zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności na regionalnym i lokalnym rynku pracy, wydanym przez Instytut Pracy i Spraw Społecznych odwołuje się do definicji Goldmana, zgodnie, z którą każdy wywiad kwestionariuszowy jest techniką badawczą o wysokim stopniu standaryzacji, polegającym na bezpośrednim komunikowaniu się badacza za pomocą ankietera z respondentem. Wywiad kwestionariuszowy nie jest niczym więcej, jak serią specyficznych pytań lub stwierdzeń, na które osoba ankietowana powinna odpowiedzieć [Goldman N. Wstęp do socjologii Zysk i S-ka, Wydawnictwo, Poznań 1997, s. 30]. 10

Sondaż wśród pracodawców województwa kujawsko pomorskiego. Diagnoza zapotrzebowania na pracowników w wymiarze kwalifikacyjno zawodowym Szanowni Państwo, biorą Państwo udział w badaniu sondażowym realizowanym wśród 2.000 pracodawców z terenu województwa kujawsko pomorskiego. Głównym celem badania jest uzyskanie informacji o tym, jakich pracowników Państwo poszukują, w jakich zawodach i o jakich kwalifikacjach. Wyniki tego badania są dla nas bardzo ważne. Dzięki nim chcemy dostarczyć rzetelnej informacji m.in. instytucjom edukacyjnym i urzędom pracy, które pomagają zdobyć kwalifikacje przyszłym pracownikom. Informacje zebrane w badaniu będą opublikowane w zestawieniu zbiorczym, dostępnym także dla Państwa. 1. Proszę podać liczbę (stan w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego badanie, np. gdy badanie jest przeprowadzone w 2011 roku należy podać stan w dniu 31.XII. 2010 r.) 1.1. osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy lub stosunku służbowego (umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania).. 1.2. osób zatrudnionych na podstawie innych umów cywilno prawnych (umowa zlecenie, umowa agencyjna, umowa o dzieło, kontrakt menadżerski, inne umowy o świadczenie usług)... 2. Proszę podać liczbę (stan w dniu dwa lata poprzedzającego badanie, np. gdy badanie przeprowadzone jest w 2011 roku należy podać stan w dniu 31.XII.2009 r.) 2.1. osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy lub stosunku służbowego (umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania).. 2.2. osób zatrudnionych na podstawie innych umów cywilno prawnych (umowa zlecenie, umowa agencyjna, umowa o dzieło, kontrakt menadżerski, inne umowy o świadczenie usług)... 3. Czy planują Państwo zatrudnić nowych pracowników do końca 2010 roku? (bez miejsc stażu i przygotowania zawodowego) a) tak b) nie (przejdź do pytania 4) c) trudno powiedzieć (przejdź do pytania 4) 3 a.nie CZYTAĆ! Na ilu różnych stanowiskach respondent zamierza zatrudnić pracowników?. (to pytanie należy uzupełnić w wersji elektronicznej ankiety) 3.1. N a jakich stanowiskach? 3.2. Ile osób? a) Stanowisko 1:.. b) Stanowisko 2:.. c) Stanowisko 3:.. 11

d) Stanowisko 4:.. e) Stanowisko 5:.. f) Stanowisko 6:.. 3.3. Proszę podać główny powód zatrudnienia nowego/ych pracownika/ów na tym stanowisku (Dla każdego ze stanowisk, proszę wskazać jeden najważniejszy powód wstawiając znak x w odpowiednim polu): wyszczególnienie stanowisko 1 stanowisko 2 stanowisko 3 stanowisko 4 stanowisko 5 stanowisko 6 wzrost popytu na produkty i usługi rozwój firmy tymczasowe zwiększenie zatrudnienia (sezonowe) polepszenie sytuacji finansowej firmy reorganizacja działalności firmy uzupełnienie braków kadrowych (m.in. spowodowanych przejściem na emeryturę /rentę innego pracownika itp.) inne 3.4. Jaki poziom wykształcenia powinna/y posiadać osoba/y, którą/e planują Państwo zatrudnić na tym stanowisku? (Proszę wskazać najniższy oczekiwany poziom wykształcenia) wyszczególnienie stanowisko 1 stanowisko 2 stanowisko 3 stanowisko 4 stanowisko 5 stanowisko 6 gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe bez znaczenia 12

3.5. Jakie są Państwa oczekiwania wobec kandydata na stanowisku 1, związane z jego kompetencjami? (Proszę zaznaczyć wszystkie odpowiedzi, które Państwa dotyczą) a) znajomość obsługi określonych programów komputerowych 1. biurowych, 2. księgowych, 3. graficznych, 4. bazy danych, 5. projektowanie (autocad), b) znajomość języka obcego 6. projektowanie stron WWW, 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 1. angielski 2. niemiecki 3. rosyjski 4. francuski 5. szwedzki 6. włoski 7. inny 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana c) ogólne doświadczenie zawodowe (minimalne doświadczenie zawodowe wymagane na stanowisk u): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata d) doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (minimalne doświadczenie na podobnym stanowisku wymagane od kandydata): 1. rok 2. dwa lata 3. więcej niż dwa lata e) cechy indywidualne 1. szybkość uczenia się nowych obowiązków, 2. staranność wykonywania pracy, 3. obowiązkowość, 4. radzenie sobie ze stresującymi sytuacjami, 5. umiejętność pracy zespołowej, 6. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 5. nie wymagane 7. ambicja, 8. samodzielność 9. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 10. inne 11. nie wymagana f) wiedza specjalistyczna, ukończenie dodatkowych specjalistycznych kursów, szkoleń 1. BHP 2. księgowość 3. marketing 4. technologie produkcji 5. zarządzanie zasobami ludzkimi g) prawo jazdy 1. kat. A, 2. B, 3. C, 4. C+E, h) inne i ) żadne 6. obsługa kasy fiskalnej 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 5. D, 6. T, 7. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 8. nie wymagane 13

3.5. Jakie są Państwa oczekiwania wobec kandydata na stanowisku 2, związane z jego kompetencjami? (Proszę zaznaczyć wszystkie odpowiedzi, które Państwa dotyczą) a) znajomość obsługi określonych programów komputerowych 1. biurowych, 2. księgowych, 3. graficznych, 4. bazy danych, 5. projektowanie (autocad), b) znajomość języka obcego 6. projektowanie stron WWW, 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 1. angielski 2. niemiecki 3. rosyjski 4. francuski 5. szwedzki 6. włoski 7. inny 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana c) ogólne doświadczenie zawodowe (minimalne doświadczenie zawodowe wymagane na stanowisk u): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata d) doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (minimalne doświadczenie na podobnym stanowisku wymagane od kandydata): 1. rok 2. dwa lata 3. więcej niż dwa lata e) cechy indywidualne 1. szybkość uczenia się nowych obowiązków, 2. staranność wykonywania pracy, 3. obowiązkowość, 4. radzenie sobie ze stresującymi sytuacjami, 5. umiejętność pracy zespołowej, 6. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 5. nie wymagane 7. ambicja, 8. samodzielność 9. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 10. inne 11. nie wymagana f) wiedz a specjalistyczna, ukończenie dodatkowych specjalistycznych kursów, szkoleń 1. BHP 2. księgowość 3. marketing 4. technologie produkcji 5. zarządzanie zasobami ludzkimi g) prawo jazdy 1. kat. A, 2. B, 3. C, 4. C+E, h) inne i ) żadne 6. obsługa kasy fiskalnej 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 5. D, 6. T, 7. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 8. nie wymagane 14

3.5. Jakie są Państwa oczekiwania wobec kandydata na stanowisku 3, związane z jego kompetencjami? (Proszę zaznaczyć wszystkie odpowiedzi, które Państwa dotyczą) a) znajomość obsługi określonych programów komputerowych 1. biurowych, 2. księgowych, 3. graficznych, 4. bazy danych, 5. projektowanie (autocad), b) znajomość języka obcego 6. projektowanie stron WWW, 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 1. angielski 2. niemiecki 3. rosyjski 4. francuski 5. szwedzki 6. włoski 7. inny 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana c) ogólne doświadczenie zawodowe (minimalne doświadczenie zawodowe wymagane na stanowisk u): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata d) doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (minimalne doświadczenie na podobnym stanowisku wymagane od kandydata): 1. rok 2. dwa lata 3. więcej niż dwa lata e) cechy indywidualne 1. szybkość uczenia się nowych obowiązków, 2. staranność wykonywania pracy, 3. obowiązkowość, 4. radzenie sobie ze stresującymi sytuacjami, 5. umiejętność pracy zespołowej, 6. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 5. nie wymagane 7. ambicja, 8. samodzielność 9. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 10. inne 11. nie wymagana f) wiedz a specjalistyczna, ukończenie dodatkowych specjalistycznych kursów, szkoleń 1. BHP 2. księgowość 3. marketing 4. technologie produkcji 5. zarządzanie zasobami ludzkimi g) prawo jazdy h) inne i ) żadne 1. kat. A, 2. B, 3. C, 4. C+E, 6. obsługa kasy fiskalnej 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 5. D, 6. T, 7. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 8. nie wymagane 15

3.5. Jakie są Państwa oczekiwania wobec kandydata na stanowisku 4, związane z jego kompetencjami? (Proszę zaznaczyć wszystkie odpowiedzi, które Państwa dotyczą) a) znajomość obsługi określonych programów komputerowych 1. biurowych, 2. księgowych, 3. graficznych, 4. bazy danych, 5. projektowanie (autocad), b) znajomość języka obcego 6. projektowanie stron WWW, 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 1. angielski 2. niemiecki 3. rosyjski 4. francuski 5. szwedzki 6. włoski 7. inny 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana c) ogólne doświadczenie zawodowe (minimalne doświadczenie zawodowe wymagane na stanowisk u): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata d) doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (minimalne doświadczenie na podobnym stanowisku wymagane od kandydata): 1. rok 2. dwa lata 3. więcej niż dwa lata e) cechy indywidualne 1. szybkość uczenia się nowych obowiązków, 2. staranność wykonywania pracy, 3. obowiązkowość, 4. radzenie sobie ze stresującymi sytuacjami, 5. umiejętność pracy zespołowej, 6. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 5. nie wymagane 7. ambicja, 8. samodzielność 9. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 10. inne 11. nie wymagana f) wiedz a specjalistyczna, ukończenie dodatkowych specjalistycznych kursów, szkoleń 1. BHP 2. księgowość 3. marketing 4. technologie produkcji 5. zarządzanie zasobami ludzkimi g) prawo jazdy h) inne i ) żadne 1. kat. A, 2. B, 3. C, 4. C+E, 6. obsługa kasy fiskalnej 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 5. D, 6. T, 7. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 8. nie wymagane 16

3.5. Jakie są Państwa oczekiwania wobec kandydata na stanowisku 5, związane z jego kompetencjami? (Proszę zaznaczyć wszystkie odpowiedzi, które Państwa dotyczą) a) znajomość obsługi określonych programów komputerowych 1. biurowych, 2. księgowych, 3. graficznych, 4. bazy danych, 5. projektowanie (autocad), b) znajomość języka obcego 6. projektowanie stron WWW, 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 1. angielski 2. niemiecki 3. rosyjski 4. francuski 5. szwedzki 6. włoski 7. inny 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana c) ogólne doświadczenie zawodowe (minimalne doświadczenie zawodowe wymagane na stanowisk u): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata d) doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (minimalne doświadczenie na podobnym stanowisku wymagane od kandydata): 1. rok 2. dwa lata 3. więcej niż dwa lata e) cechy indywidualne 1. szybkość uczenia się nowych obowiązków, 2. staranność wykonywania pracy, 3. obowiązkowość, 4. radzenie sobie ze stresującymi sytuacjami, 5. umiejętność pracy zespołowej, 6. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 5. nie wymagane 7. ambicja, 8. samodzielność 9. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 10. inne 11. nie wymagana f) wiedz a specjalistyczna, ukończenie dodatkowych specjalistycznych kursów, szkoleń 1. BHP 2. księgowość 3. marketing 4. technologie produkcji 5. zarządzanie zasobami ludzkimi g) prawo jazdy h) inne i ) żadne 1. kat. A, 2. B, 3. C, 4. C+E, 6. obsługa kasy fiskalnej 7. inne 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana 5. D, 6. T, 7. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 8. nie wymagane 17

3.5. Jakie są Państwa oczekiwania wobec kandydata na stanowisku 6, związane z jego kompetencjami? (Proszę zaznaczyć wszystkie odpowiedzi, które Państwa dotyczą) a) znajomość obsługi określonych programów komputerowych 1. biurowych, 6. projektowanie stron WWW, 2. księgowych, 7. inne 3. graficznych, 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 4. bazy danych, 9. nie wymagana 5. projektowanie (autocad), b) znajomość języka obcego 1. angielski 2. niemiecki 3. rosyjski 4. francuski 5. szwedzki 6. włoski 7. inny 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 9. nie wymagana c) ogólne doświadczenie zawodowe (minimalne doświadczenie zawodowe wymagane na stanowisku): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata d) doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (minimalne doświadczenie na podobnym stanowisku wymagane od kandydata): 1. rok 4. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 2. dwa lata 5. nie wymagane 3. więcej niż dwa lata e) cechy indywidualne 1. szybkość uczenia się nowych obowiązków, 7. ambicja, 2. staranność wykonywania pracy, 8. samodzielność 3. obowiązkowość, 9. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 4. radzenie sobie ze stresującymi sytuacjami, 10. inne 5. umiejętność pracy zespołowej, 11. nie wymagana 6. gotowość do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, f) wiedz a specjalistyczna, ukończenie dodatkowych specjalistycznych kursów, szkoleń 1. BHP 6. obsługa kasy fiskalnej 2. księgowość 7. inne 3. marketing 8. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 4. technologie produkcji 9. nie wymagana 5. zarządzanie zasobami ludzkimi g) prawo jazdy 1. kat. A, 2. B, 3. C, 4. C+E, 5. D, 6. T, 7. respondent nie sprecyzował odpowiedzi 8. nie wymagane h) inne i ) żadne 18

3.6. Czy zatrudnienie na tym stanowisku będzie w ramach zatrudnienia subsydiowanego? (tj. prace interwencyjne, roboty publiczne, dofinansowanie miejsca pracy) wyszczególnienie stanowisko 1 stanowisko 2 stanowisko 3 stanowisko 4 stanowisko 5 stanowisko 6 tak nie 3.7. Jaki zawód powinni posiadać pożądani na tych stanowiskach kandydaci? (wypełnia ankieter) wyszczególnienie stanowisko 1 stanowisko 2 stanowisko 3 stanowisko 4 stanowisko 5 stanowisko 6 nazwa zawodu kod zawodu (kod sześciocyfrowy) 4. Jakie formy rekrutacji pracowników są najbardziej efektywne w przypadku Państwa firmy (proszę wskazać nie więcej niż dwie najbardziej efektywne formy)? a) oferty złożone samodzielnie przez kandydatów b) rekomendacje znajomych, rodziny, innych c) ogłoszenia w środkach masowego przekazu d) wewnętrzna rekrutacja e) agencje doradztwa personalnego lub pośrednictwa pracy f) pośrednictwo powiatowego urzędu pracy g) Akademickie Biuro Karier h) inne 5. Czy planują Państwo zmniejszenie zatrudnienia do końca roku (rok w którym przeprowadzone jest badanie)? a) tak b) nie (przejdź do pytania 6) c) trudno powiedzieć (przejdź do pytania 6) d) (nie czytać!) respondent odmówił udzielenia odpowiedzi (przejdź do pytania 6) 5 a. NIE CZYTAĆ! Z ilu stanowisk respondent zamierza zwolnić pracowników? (to pytanie należy uzupełnić w wersji elektronicznej ankiety) 19

5.1. Z jakich stanowisk zamierzają Państwo zwolnić praco wników? 5.2. Ile osób? a) Stanowisko 1:.. b) Stanowisko 2:.. c) Stanowisko 3:.. d) Stanowisko 4:.. e) Stanowisko 5:.. f) Stanowisko 6:.. 5.3. Jaki jest główny powód planów zwolnienia pracownika/ów z tego stanowiska? (Wstaw znak x w odpowiednim polu): wyszczególnienie stanowisko 1 stanowisko 2 stanowisko 3 stanowisko 4 stanowisko 5 stanowisko 6 sezonowy charakter pracy reorganizacja działalności firmy brak popytu na produkty, spadek liczby zamówień i zleceń pogorszenie sytuacji finansowej firmy pracownik nie spełnia oczekiwań in ne 5.4. Zawód przyporządkowany do tego stanowiska (wypełnia ankieter) wyszczególnienie stanowisko 1 stanowisko 2 stanowisko 3 stanowisko 4 stanowisko 5 stanowisko 6 nazwa zawodu kod zawodu (kod sześciocyfrowy) 6. Jak ocenia Pan/Pani aktualną kondycję branży (w której działa Państwa firma) na terenie województwa kujawsko pomorskiego? a) jest bardzo dobra b) jest raczej dobra c) jest ani dobra ani zła d) jest raczej zła e) jest bardzo zła 20

7. Jak ocenia Pan/Pani aktualną kondycję własnej firmy? a) jest bardzo dobra b) jest raczej dobra c) jest ani dobra ani zła d) jest raczej zła e) jest bardzo zła 8. Proszę spróbować określić jaka będzie kondycja branży (w której działa Państwa firma) za 12 miesięcy? a) sytuacja branży będzie bardzo dobra b) sytuacja branży będzie raczej dobra c) sytuacja branży będzie ani dobra ani zła d) sytuacja branży będzie raczej zła e) sytuacja branży będzie bardzo zła 9. Proszę spróbować określić jaka będzie kondycja Pana/Pani firmy za 12 miesięcy? a) sytuacja firmy będzie lepsza niż obecna b) sytuacja firmy będzie podobna do obecnej c) sytuacja firmy będzie gorsza niż obecna d) firma zostanie zlikwidowana e) trudno powiedzieć 21

1. Powiat DANE UZUPEŁNIA ANKIETER NA PODSTAWIE BAZY REGON (dane metryczkowe pracodawcy wypełnia ankieter) 1) Aleksandrów Kujawski 2) Brodnica 3) Bydgoszcz powiat grodzki 4) Bydgoszcz powiat ziemski 5) Chełmno 6) Toruń powiat grodzki 7) Toruń powiat ziemski 8) Golub Dobrzyń 9) Grudziądz powiat grodzki 10) Grudziądz powiat ziemski 11) Inowrocław 12) Lipno 13) Mogilno 14) Nakło nad Notecią 15) Radziejów 16) Rypin 17) Sępólno Krajeńskie 18) Świecie 19) Tuchola 20) Wąbrzeźno 21) Włocławek powiat grodzki 22) Włocławek powiat ziemski 23) Żnin 2. Nazwa podmio tu... 3. Numer Regon... 22

4. PKD podmiotu 2007 (sekcja) (na podstawie kodu 4 cyfrowego z bazy Regon). Proszę wstawić krzyżyk we właściwym wierszu po prawej stronie tabeli. SEKCJA Nazwa sekcji PKD 2007 PKD podmiotu SEKCJA A SEKCJA B SEKCJA C SEKCJA D SEKCJA E SEKCJA F SEKCJA G SEKCJA H SEKCJA I SEKCJA J SEKCJA K SEKCJA L SEKCJA M SEKCJA N SEKCJA O SEKCJA P SEKCJA Q SEKCJA R SEKCJA S SEKCJA T SEKCJA U Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo Górnictwo i wydobywanie Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związaną z rekultywacją Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Transport i gospodarka magazynowa Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Informacja i komunikacja Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Pozostała działalność usługowa Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Organizacje i zespoły eksterytorialne 23

5. Grupa wielkości podmiotu a) małe (do 9 zatrudnionych osób) b) średnie (od 10 do 49 zatrudnionych osób) c) duże (50 i więcej zatrudnionych osób) 6. Sektor własności a) prywatny b) publiczny 24

5. Narzędzia analizy danych W badaniach pracodawców w 2008 i 2009 roku do kodowania i analizowania danych wykorzystywany był arkusz kalkulacyjny programu Excel. Zastosowanie tego narzędzia było źródłem problemu w postaci braku standaryzacji w sposobie wprowadzania danych oraz szeregu błędów pojawiających się podczas wypełniania i wprowadzania ankiet. Wymienione problemy skutkowały wydłużaniem czasu realizacji badania i opóźniały uzyskanie ostatecznych wyników. Wykorzystywane narzędzia były dostosowane do minimalnych możliwości analitycznych i technicznych, jakimi dysponowaliśmy. Dotychczasowe doświadczenia przy realizacji badania pracodawców skłoniły nas do poszukiwania bardziej efektywnych rozwiązań. W celu dostarczania użytecznych i wartościowych danych i analiz, w 2010 roku w realizacji badania po raz pierwszy zastosowany został system specjalistycznych narzędzi. Narzędzie analizy, które wykorzystaliśmy to PASW Data Collection Data Entry. Jest to narzędzie, które będzie stosowane w następnych edycjach badania pracodawców. System PASW Data Collection Data Entry składa się z konfiguracji tworzonej przez trzy moduły: PASW Data Collection Author (narzędzie do tworzenia struktury formalnej i logicznej kwestionariusza) pozwala projektować i przygotowywać narzędzia bad awcze ; PASW Data Collection Papier (narzędzie do formowania kwestionariuszy papierowych) pozwala dokonać konwersji kwestionariusza do jednolitej wersji papierowej; 25

PASW Data Collection Interviewer aplikacja przeznaczona do ankietyzacji w trybie offline (CAPI) oraz dająca możliwość wprowadzania danych pochodzących z kwestionariuszy papierowych. Aplikacja, którą stosują w badaniu pracodawców powiatowe urzędy pracy to PASW Data Collection Interviewer. Przeznaczona jest do realizacji badania ankietowego oraz wprowadzenia danych pochodzących z ankiet. Dzięki automatycznej walidacji danych możliwe jest uzyskanie czystych danych gotowych do analizy w programie PASW Statistic, który ma zastosowanie przy opracowywaniu raportu i analizie danych. To specjalistyczne oprogramowanie będzie mogło być wykorzystywane przy realizacji wszystkich przedsięwzięć wymagających wspólnego zbierania danych przez urzędy pracy w województwie kujawsko pomorskim. Poniżej zamieszczone są przykładowe zrzuty z ekranu prezentujące jak wygląda kwestionariusz ankiety kiedy otworzymy go w ww. aplikacji, tzn. PASW Data Collection Interviewer. 26

Przykłady pytań z kwestionariusza przygotowanego w PASW Data Collection Autor zrzut ekranowy z widoku w programie PASW Data Collection Interviewer 6 Poniższy obraz przedstawia pole informacyjne wykorzystanie tego typu elementów umożliwia umieszczenie ważnych informacji np. zaproszenia do wzięcia udziału w badaniu. 6 Zrzut kwestionariusza zamieszczony jest na stronie internetowej WUP: http://pokl.wup.torun.pl/pokl/images/stories/projekty_systemowe/kwestionariusz.htm 27

Zaprezentowany poniżej obraz zawiera fragment kwestionariusza z pytaniami typu numerycznego. Obraz z pytaniem z możliwością wybrania tylko jednej odpowiedzi: 28

Obraz zawiera pytanie wielok rotnego wyboru, jednokrotnego wyboru oraz pytanie otwarte. 29

30

31

32

6. Realizacja badania Zasadniczą część badania ankietyzację pracodawców na terenie powiatu przeprowadzają pracownicy powiatowych urzędów pracy. Do obowiązków osób realizujących badanie w danym powiecie należy: weryfikacja listy pracodawców wyznaczonych do badania ankietowego, przeprowadzenie odpowiedniej ilości wywiadów z pracodawcami na terenie powiatu, wprowadzenie danych z ankiet papierowych do aplikacji PASW Data Collection Interviewer (będzie to elektroniczna baza danych dla danego powiatu), analiza zebranego materiału (na potrzeby własne) i opracowanie wyników badań dot. danego powiatu raport (na potrzeby własne). Etapy realizacji Realizacja badania pracodawców przebiega w trzech etapach 7. Etap pierwszy polega na przygotowaniu projektu badania. Składają się na niego zadania związane z określeniem celu badania, sformułowaniem pytań badawczych, doborem próby, określeniem metody badawczej oraz opracowaniu narzędzia analizy czyli kwestionariusza ankiety. Jednym z ważniejszych zadań tego etapu to dokonanie podziału próby pracodawców. Prace z tym związane przebiegały w następujących etapach: 7 Podział na etapy realizacji ma charakter roboczy, został zaproponowany w celu uporządkowania opisu kolejnych zadań związanych z badaniem. Przedstawiony opis skrótowo zaprezentuje najważniejsze czynności, które były wykonywane w związku z poszczególnymi zadaniami. 33

1. Dokonano podziału przekazanych przez US w Bydgoszczy baz podmiotów gospodarczych na 750 podmiotów małych oraz 750 podmiotów średnich według powiatów8. 2. Z bazy Regon, przekazanej do WUP w Toruniu zostały wybrane aktywne podmioty w kategorii wielkości duże, tj. 50 i więcej zatrudnionych a następnie obliczono strukturę sekcji PKD. 3. Bazując na powyższych danych dotyczących struktury sekcji w każdej z grup wielkości podmiotów oraz na założonej w projekcie badania liczbie pracodawców planowanych do przeankietowania (ok. 2.000) dokonano podziału liczby pracodawców z uwzględnieniem struktury sekcji PKD, zakładanej wielkości podmiotów w powiecie oraz wielkości podmiotów. Po określeniu wielkości próby oraz jej struktury ze względu na sekcję PKD oraz grupę wielkości w poszczególnych pup, dane te są przekazywane wszystkim pup województwa kujawsko pomorskiego. Każdy pup otrzymuje tabelę z określoną strukturą i wielkością próby oraz arkusz excel zawierający bazę pracodawców, która stanowi listę respondentów do badania. Każdy pup otrzymuje bazę zawierającą liczbę podmiotów większą niż zakładana wielkość próby w badaniu (tzw. lista rezerwowa). Ma to na celu ułatwienie pracownikom pup znalezienie odpowiednich respondentów do badania. W sytuacji, gdy w bazie podmiotów nie ma pracodawcy odpowiadającego oczekiwaniom co do przynależności do odpowiedniej sekcji PKD i grupy wielkości zatrudnienia, pracownik pup sam wybiera podmiot, działający na terenie swojego powiatu, odpowiadający określonym cechom (wielkości i sekcji PKD). Podobnie postępuje się w sytuacji, gdy pracodawcy z listy nie mogą uczestniczyć w badaniu lub odmawiają w nim udziału. 8 W ramach sondażu planowane było zrealizowanie ok. 500 wywiadów z pracodawcami w ramach grupy małe i 500 w ramach grupy średnie. Zakup bazy liczącej 750 podmiotów małych i 750 podmiotów średnich związany był z planem stworzenia listy rezerwowej pracodawców. 34

Etap drugi zasadniczy, polega na organizacji i realizacji wywiadów z pracodawcami. Ten etap przeprowadzają pracownicy powiatowych urzędów pracy. Do zadań pracowników pup należy: zrealizowanie odpowiedniej liczby 9 wywiadów kwestionariuszowych z pracodawcami, koordynacja związanych z tym zadań na terenie swojego powiatu czyli weryfikacja listy pracodawców wyznaczonych do badania, dobór podmiotów do badania z listy rezerwowej jeśli tego wymagała sytuacja (np. dane z Bazy Regon okazały się nieaktualne), umawianie spotkań z pracodawcami, realizacja wywiadów i wprowadzanie danych z ankiet do bazy PASW Interviewer. Jak zostało wspomniane wcześniej, forma przeprowadzenia wywiadu to tzw. wywiad bezpośredni. Termin przeprowadzenia wywiadu pracownik pup ustala z pracodawcą wcześniej. Przed przeprowadzeniem wywiadu można również przesłać ankietę żeby pracodawca mógł się z nią zapoznać i przygotować się do udzielenia odpowiedzi na pytania które tego wymagają (np. pytanie o liczbę osób zatrudnionych). W przypadku utrudnień związanych z odległością dopuszczalne jest przeprowadzenie wywiadu telefonicznego lub elektronicznego (ankieta wysyłana mailem i tą samą drogą jest odsyłana po wypełnieniu). Rekomendowany termin realizacji wywiadów to miesiące kwiecień i maj. Czas trwania wywiadów uzależniony jest od sytuacji danego przedsiębiorstwa. Doświadczenie wskazuje, że najdłużej trwają wywiady w przedsiębiorstwach, które planują zatrudnić nowych pracowników. Związane jest to z ilością pytań w bloku dotyczącym planów zatrudnienia nowych osób. Średni czas trwania wywiadu wynosi ok. 15 minut. Kwestionariusz został tak zoptymalizowany, aby czas potrzebny na przeprowadzenie wywiadu był jak najkrótszy. 9 Zgonie z przekazanymi podczas II spotkania roboczego informacjami. Założenia te zostały przedstawione we fragmencie opisujących pierwszy etap realizacji badania. 35

6.1. Praca ankietera wskazówki dotyczące przeprowadzenia wywiadu 1. 2. 3. 4. 5. 1. Wprowadzenie jakie zawiera kwestionariusz nie musi być przeczytane respondentowi, można przekazać jego treść własnymi słowami. O celu badania mówimy również w trakcie umawiania się z pracodawcą na przeprowadzenie wywiadu. 2. W pytaniach o stan zatrudnienia bardzo ważne jest aby podkreślić to, że chodzi o zatrudnionych a nie pracujących. Definicja zatrudnionych dostępna jest na stronie GUS http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_plk_html.htm?id=poj 1638.htm. Jeśli wywiad ankietowy ma być prowadzony z dużym pracodawcą warto wcześniej zadzwonić i powiedzieć że będziemy o to pytać, żeby mógł się przygotować. 3. Na ilu różnych stanowiskach respondent zamierza zatrudnić pracowników? W tym pytaniu chodzi o liczbę stanowisk to pytanie jest dodatkowe i nie jest czytane na głos ale musi być uzupełnione przez ankietera tzn. odpowiedź na to pytanie musi być wpisana w wersji elektronicznej kwestionariusza. Jeśli wpiszą Państwo w tym pytaniu więcej niż 1 stanowisko to dla każdego stanowiska osobno wprowadza się dane dotyczące oczekiwań pracodawców na danym stanowisku. 4. Nazwy stanowisk zapisujemy tak jak podał pracodawca nie zmieniamy nazw stanowisk. Ankieter może dopytywać o dodatkowe informacje by dowiedzieć się więcej o stanowiskach w firmie. 5. Jeśli w pytaniu o to czy pracodawca planuje zmniejszenie zatrudnienia respondent odpowie TAK, należy podać z ilu stanowisk respondent zamierza zwolnić pracowników to pytanie jest dodatkowe i nie odczytywane na głos ale musi być uzupełnione w wersji elektronicznej. W 36

zależności od tego ile respondent wskaże stanowisk, tyle razy pojawi się pytanie odnośnie zawodów zwalnianych osób i powodów zwolnienia z danego stanowiska. Jeśli pracodawcy mówiąc o powodach zmniejszenia zatrudnienia, będą wskazywać przejście na emeryturę to takich odpowiedzi nie uwzględniamy ponieważ nie jest to zwolnienie pracownika. 37

6.2. Praca ankietera kilka ogólnych wskazówek 1. Wywiad bezpośredni (rozmowa twarzą w twarz) daje wyższy odsetek 1. odpowiedzi. 2. Obecność ankietera na ogół zmniejsza liczbę wskazań typu nie wiem i 2. brak odpowiedzi. Ankieter może dopytywać o odpowiedzi. 3. Znajomość kwestionariusza. Gdy ankieter nie zna kwestionariusza cierpią na 3. 4. tym badania. Wywiad zabiera więcej czasu. Ankieter nie nabędzie znajomości kwestionariusza przez przejrzenie go dwa, trzy razy. Musi on go przestudiować dokładnie, pytanie po pytaniu, musi też przećwiczyć czytanie go na głos. Pytania muszą być odczytywane w taki sposób, jakby stanowiły naturalną rozmowę, ale rozmowa ta musi posługiwać się dokładnie tym samym językiem jaki jest zapisany w kwestionariuszu. Na tej samej zasadzie ankieter musi zapoznać się z uwagami do kwestionariusza. 4. Trzymanie się dokładnego brzmienia pytań. Jeśli ankieterzy tego nie robią zmarnowany jest wysiłek autorów kwestionariusza włożony w staranne sformułowanie pytań. 5. Bardzo ważne jest także dokładne i czytelne zapisywanie odpowiedzi, w 5. takiej formie w jakiej zostały przekazane przez pracodawcę. Ten etap realizacji badania obejmuje również wprowadzenie danych z ankiet do elektronicznej bazy danych przy wykorzystaniu aplikacji PASW Data Collection Interviewer. Wypełnione bazy danych z danego powiatu przekazywane są pocztą elektroniczną do WUP. Poniżej przedstawiamy krótką instrukcję dotyczącą wprowadzania danych z ankiet do elektronicznej bazy danych lub prowadzenia wywiadu przy pomocy programu PASW Data Collection Interviewer. 38

6.3. Instrukcja wprowadzania danych do programu PASW Data Collection Interviewer 1. 1. Otwórz aplikację Asystent Zawodów 2. Zaimportuj kwestionariusz (plik z rozszerzeniem dpz, np. Ankieta.dpz ) do 2. programu PASW Data Collection Interviewer Przejdź do opcji > Import > (wybierz plik z rozszerzeniem dpz, który chcesz importować) lub Kliknij dwa razy na plik lub zaznacz projekt i kliknij > Open Jeśli w Interwiever był wcześniej zaimportowany projekt o tej samej nazwie należy go usunąć, ponieważ przechowuje on zapisane wcześniej dane. 3. Uruchom realizację wywiadu 3. Wybierz opcję > New Case > (rozpoczynamy realizację wywiadu/wprowadzanie danych) W pytan iu 3.7 i 5.4 otwieramy Asystenta Zawodów: a. wybierz skrót klawiszowy Alt + Tab i przejdź w okienku dialogowym do aktywnego Asystenta Zawodów b. wybierz odpowiedni zawód z listy rozwijanej c. wklej 6 cyfrowy kod zawodu za pomocą skrótu klawiszowego Ctrl+V d. następnie przejdź do kwestionariusza e. wybierz skrót klawiszowy Alt + Tab i przejdź w okienku do aktywnego program Data Collection Interviewer 4. 4. Kontynuuj realizację wywiadu/wprowadzanie danych 39

6.4. Zapisywanie i przekazanie danych z badania 1. Zapisz projekt Wybierz opcję > File > Save Project Data As 2. Zapisz plik w formacie sav. według następującego formatu: Format nazwy plików danych: NazwaPUP_data.sav Data w formacie RRRR.MM.DD np. PUPAleksandrówKujawski_2010.07.06.sav Format plików sav to standardowy format plików programu PASW Statistics (program popularnie znany jako pakiet SPSS). PASW Statistics to narzędzie do statystycznej analizy danych. Taki format zapisu jest istotny, aby: łatwo identyfikować, z jakiego powiatu pochodzą dane, ułatwić identyfikację wersji pliku zawierającego dane (format daty ułatwia sortowanie). 40

Etap trzeci zbieranie i przetwarzanie danych składa się z wielu zadań związanych z analizą zgromadzonego materiału. Pierwszym etapem pracy jest weryfikacja danych i przygotowanie przesłanych przez pup plików 10 do scalenia w jedną bazę danych. Drugi krok to łączenie w jedną bazę nadesłanych plików. W ten sposób otrzymujemy bazę danych zawierającą wywiady zrealizowane na terenie całego województwa. Następny krok to przygotowanie zmiennych do analizy 11. W efekcie powstaje wstępna diagnoza potrzeb kujawsko pomorskiego rynku pracy, na którą składają się tabele w arkuszu excel zawierające wyniki przeprowadzonego sondażu. Tabele można pogrupować w IV główne części: 1. CZĘŚĆ I INFORMACJA O PRACODAWCACH 2. CZĘŚĆ II PLANY PRACODAWCÓW DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW WEDŁUG ZAWODÓW 3. CZĘŚĆ III PLANY PRACODAWCÓW DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW WEDŁUG GRUP WIELKICH ZAWODÓW 4. CZĘŚĆ IV LICZBA WYWIADÓW ZREALIZOWANYCH W POSZCZEGÓLNYCH POWIATACH WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO W DANYM ROKU WEDŁUG SEKCJI PKD ORAZ GRUPY WIELKOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW Opis danych w arkuszach: CZĘŚĆ I INFORMACJA O PRACODAWCACH: Zawiera odpowiedzi na: pytanie 1 i 2 na temat liczby osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie, 10 Bazy danych z wynikami zrealizowanych wywiadów w formie plików SPSS. Jeśli pliki przesłane przez pup zawierały błędy, pracownik odpowiedzialny za realizację przekazywał do WUP, najczęściej drogą mailową, informacje o numerze wywiadu, który zawiera błędne dane. Taki rekord był usuwany z bazy a dane wprowadzane w sposób prawidłowy. 11 Nadano etykiety oraz nowe nazwy zmiennym. Zweryfikowano wszystkie kody zawodów, pod kątem ich zgodności z właściwa klasyfikacją. 41

pytanie 3 o plany zatrudnienia nowych pracowników do końca roku, w którym realizowane jest badanie, pytanie 4 o najbardziej efektywne formy rekrutacji, pytanie 5, 5.2, 5.3, o plany zmniejszenia zatrudnienia do końca roku, w którym realizowane jest badanie, liczby osób, którą planują zwolnić pracodawcy, głównego powodu planowanego zmniejszenia zatrudnienia, pytanie 6 i 7 o aktualną ocenę kondycji firmy i branży, pytanie 8 i 9 o przewidywaną kondycję firmy i branży za 12 miesięcy, informacje o sekcji PKD pracodawcy, grupie wielkości na podstawie bazy Regon oraz sektorze własności. Jednostką analizy są pracodawcy. CZĘŚĆ II PLANY PRACODAWCÓW DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW WEDŁUG ZAWODÓW Zawiera informacje z bloku pytań 3.1 3.7 Na jakich stanowiskach 12 respondent planuje zatrudnić pracowników, ile osób, jaki jest główny powód zatrudnienia nowych pracowników, jaki poziom wykształcenia powinny posiadać osoby, które planują zatrudnić pracodawcy, jakie są oczekiwania wobec kandydata w zakresie: znajomości obsługi określonych programów komputerowych, znajomości języków obcych, doświadczenia zawodowego, cech indywidualnych, wiedzy specjalistycznej, posiadania prawa jazdy oraz informację o tym, czy zatrudnienie na stanowisku będzie zatrudnieniem subsydiowanym. Jednostką analizy są miejsca pracy (stanowiska). 12 We wszystkich tabelach użyto nazwy miejsca pracy. 42

CZĘŚĆ III PLANY PRACODAWCÓW DOTYCZĄCE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW WEDŁUG GRUP WIELKICH ZAWODÓW jw. Zawiera informacje z bloku pytań 3.1 3.7 zagregowane w grupy wielkie zawodów. CZĘŚĆ IV. LICZBA WYWIADÓW ZREALIZOWANYCH W POSZCZEGÓLNYCH POWIATACH WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO POMORSKIEGO W DANYM ROKU WEDŁUG SEKCJI PKD ORAZ GRUPY WIELKOŚCI PODMIOTÓW Skoroszyt zawiera tabele dla każdego powiatu oraz tabelę zbiorczą dla województwa z informacją o liczbie zrealizowanych wywiadów w ramach badania sondażowego pracodawców w województwie kujawsko pomorskim w danym roku według sekcji PKD (2007) oraz grupy wielkości podmiotów. 43

6.5. SYSTEM DIAGNOZOWANIA ZAPOTRZEBOWANIA NA ZAWODY I KWALIFIKACJE W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM Przygotowanie projektu badania ETAP I założenia metodologiczne sformułowanie pytań badawczych opracowanie kwestionariusza ankiety Badanie terenowe ETAP II realizacja wywiadów kwestionariuszowych z pracodawcami wprowadzenie danych z wywiadów do bazy Zbieranie, weryfikacja i przetwarzanie danych Wstępna diagnoza potrzeb kujawsko pomorskiego rynku pracy ETAP III Dane przekazane do PUP w zestawieniach tabelarycznych Informacje na stronie internetowej WUP zestawienie tabelaryczne Opracowanie własne pup publikacje Ostateczna diagnoza potrzeb kujawskopomorskiego rynku pracy w zakresie kwalifikacji i umiejętności Raport z badania sondażowego WUP 44