Częstość (%) występowania bólu u chorych z npl w ostatnich kilkudziesięciu latach nie zmieniła się wyleczeni leczeni zaawans chor razem łącznie 1966-2005 35 59 64 53 2005-2014 39 55 66 51 śr-duży 1966-2005 - 36 45 31 2005-2014 28 32 52 33 Hauman J. Curr Opin Support Palliat Care 2017; 11: 99-104
występowanie bólu w zaawansowanej niewydolności serca 104 chorych, NYHA II/III występowanie bólu w ostatnim tyg. 48% leczeni NRS 4,5 nieleczeni NRS 2,6 50% ból mięśn.-szkielet. 22% bóle serca 22% bóle głowy i neuralgie QoL korelowała z NYHA, dusznością i depresją QoL nie korelowała z bólem ale analgezji lepsza QoL Pantilat S Z. J Palliat Med. 2016; 19 (12): 1254-59
Ketamina skuteczny analgetyk? stan wiedzy na czerwiec 2017 Kilkanaście badań bez randomizacji dowodzą skuteczności. 4 badania randomizowane (2 w ostatnich 10 latach; łącznie 53 chorych) nie udowodniły jej skuteczności. Wniosek: Nadal trudno odrzucić tezę o skuteczności ketaminy w wybranych przypadkach bólu opornego na opioidy, zwłaszcza z komponentem neuropatycznym. Jonkman K. Curr Opin Support Palliat Care 2017; 11: 88-92
lignokaina podawana systemowo Retrospektywna ocena 21 chorych z nieopanowanym bólem otrzymujących opioid 0,25 2,8 mg / kg mc / h iv przez 64 h o >20% efekt utrzymywał się przez 24h po zakończeniu wlewu Reeves DJ. J Pain Pall Care Pharm 2017 May 1x 20ml 2% lignokainy / 4 h 1,7 mg / kg mc / h dla 60kg wagi
Czy dodawać koanalgetyk do opioidu w bólu w przebiegu choroby npl? gabapenyna/pregabalina brak dowodów pozytywnych więcej obj. niepożądanych w bólu neuropatycznym brak konkluzji amitryptylina, fluwoksamina, fenytoina trudno wyciągnąć wnioski 3 leki > 2 leki Kane Ch M. Palliat Med. 2017
Midazolam aktywnym placebo w badaniach nad bólem 24 zdrowych ochotników, 0,06mg/kg mc Fentanyl 1 ug/kg mc vs sól 0,% W badaniach uwzględniających gorąco, prąd elektryczny, bolesny ucisk - dodanie midazolamu nie zmieniało odczuwania bólu. Prosenz J. Pain 2017 Jul: 158 (7): 1264-1271
Odsetek populacji mogącej skorzystać z opieki paliatywnej na Cyprze Badanie oparte o rozpoznania wzorowane na wcześniejszych badaniach, w oparciu o populację 5,5 tys zmarłych z lat 2011-2013. min 47,9% max 53,2% Aristodemon PA. Prog in Palliat Care 2017
lekarze rodzinni w USA w oph Na 10 894 lekarzy jedynie 33,1% przyznało, że stosuje opiekę paliatywną. starsi, na wsi, chętniej odwiedzający pacjentów w domu, nastawieni holistycznie >2/3 z nich nie jest nią zainteresowana. Ankuda CK. J Am Board Fam Med. Arch 2017; 30 (2): 255-257
Komu i jak pomaga opieka paliatywna i opieka końca życia Ocena systematyczna 124 prac z 2001-2015 r. poprawa dla chorego/opiekuna: 49% npl, 62%NS, 58% POCHP, 60% otępienie stosowane kryteria prognostyczne 73% ocena kliniczna rodzaj opieki: 70% pielęgniarska, 39% wyłącznie pielęgniarska, 56% domowa, efekty: 70% komunikacji, ACP, 36% depresji, 41% niepokoju, 65% hospitalizacji, 20% kosztów leczenia Singer AE J Palliat Med. 2016 ; 19(9): 995-1008
wczesna opieka paliatywna a hospitalizacje Wczesne rozpoczęcie oph mniej przyjęć do ICU, bez wpływu na procedury szpitalne, poza resuscytacją. iloraz szans bez oph: przyjęcie do ICU: w ostatnich 6 mies, 1 mies, st. terminalnym: 3,07; 3,59; 4,69 śmierć w szpitalu, w ICU: 4,14; 5,57 długość pobytu w ICU, stosowanie radio/chemio th: NS Chorzy przyjmowani do ICU są traktowani podobnie, z wyj resuscytacji. Romano AM The Oncologist 2017 Feb
Chemioterapia paliatywna alternatywą dla oph? 49 920 chorych w Chinach w latach 2009-2011 chemioterapia paliatywna bardziej agresywne leczenie końca życia: więcej niż 1 przyjęcie do SOR więcej przyjęć do ICU więcej intubacji mniej przyjęć do hospicjów Lee Ch Ch The Oncologist 2016 April
Kiedy warto stosować radioterapię OUN u chorych z zaawansowanym rakiem płuca WHO Performance Status skala ECOG / Zubroda 0 zdolny do normalnej aktywności 1 zdolny do lekkiej pracy 2 zdolny do samoobsługi 3 ograniczona samoobsługa 4 niezdolny do samoobsługi, stale w fotelu, łóżku 5 zgon przeżycie do 6 tyg do rozważenia? bilans niekorzystny 4 8 9 5 7 2 1 1 >6 tyg Buckley H. Eur J Palliat Care 2016 special issue
Glasgow Prognostic Scale ocena prognozy chorych z zaawansowanym nowotworem ocena systematyczna prac po 2003 r., >100 dorosłych chorych PPS (21082 chorych) ocenie 6 parametrów subiekt. Pall Progn. Score ocenia 6 parametrów, 2 objektywne Pall Prognostic Index 9 parametrów tylko subiektywnych GPS (>2000 chorych) ocenia 2 parametry obiektywne Simmons CPI. J Pain Symptom Manage 2017; 53 (5): 962-970
Glasgow Prognostic Scale (mgps) CRP 10mg/L oraz albumina 35 g/l CRP > 10mg/L oraz albumina w norm. CRP > 10mg/L oraz albumina < 35 g/l = 0 pkt = 1 pkt = 2 pkt
bardzo zadowolony zadowolony trudno powiedzieć niezadowolony bardzo niezadowolony nie dotyczy chorego Family Satisfaction with End-Of-Life Care (FAMCARE 5-item and 10-item sets) W jakim stopniu jesteś zadowolony/-a z poniższych elementów opieki nad chorym? 1. (9) należyte zwracanie uwagi na objawy/dyskomfort chorego 2. (11) dostępność opiekującego się zespołu medycznego dla rodziny 3. (13) koordynacja opieki nad chorym 4. (14) szybkie rozpoznawanie problemów chorego 5. (15) włączanie rodziny w podejmowanie decyzji o opiece i leczeniu 6. (16) przekazywanie informacji jak postępować z problemami chorego 7. (17) przekazywanie informacji o wykonywanych badaniach 8. (18) staranność w ocenianiu objawów u chorego 9. (19) sposób reagowania lekarza na otrzymywane wyniki badań 10. (20) dostępność opiekującego się zespołu medycznego dla chorego 2 = w stopniu wysoce satysfakcjonującym 1 = w stopniu satysfakcjonującym 0 = niesatysfakcjonujące lub trudno ocenić Ornstein K A. J Pain Sypmtom Manage 2015; 49 (5): 894-903 Ornstein KA. J Palliat Med. 2017; 20 (7): 716-721
Walproinian sodu sc p O Connor N, Hayden C. J Pain Symptom Manage 2017; 54 (2): e1-e2
Kiedy steroidy zmniejszają duszność? 74 chorych z zaawansowanym rakiem U 60 (68%) uzyskano duszności o 1 pkt NRS: >70 rż bez przerzutów w wątrobie PPI <6 (indykator prognozy krótszej niż 3 tygodnie) mało płynu w płucnej słyszalne świsty znaczna duszność bez wodobrzusza lub hepatomegalii Mori M. Supp Care Cancer 2017; 25; 4: 1169-1181
steroidy w zaawansowanej chorobie: - zmniejszają duszność - przedłużają życie 52 chorych; ~30mg prednizolonu 30: duszności 22: bez odpowiedzi na leczenie przeżycia: 8,5dni vs 5,0 dni p=0,0001 obj. niepożądane: bezsenność (15,4%), majaczenie (11,5%), hiperglikemia (3,8%) Wnioski: próba Dexamethasonu 4mg u wybranych? Maeda T. Prog Palliat Care 2017: 25 (3): 117-120
skuteczność gastrostomii odbarczającej bad retrospektywne, 75 chorych l. wymiotów nudności ból przed 2,2/dobę 80% 66% sonda 0,8/d do36% 42% 54% PEG 0,4/d do18% 40% 57% Powikłania: przeciekanie stomii (24%), ból brzucha (23%), niewystarczający drenaż (17%), maceracja skóry (12%), ból wokół stomii (11%), konieczność ponownego założenia (9%), obj. zakażenia, gorączka (8%), zapalenie otrzewnej (4%) Dittrich A. Support Care Cancer 2017
skuteczność dializ w 5. st. niewydolności nerek metaanaliza; 12 badań; 11,5 tys. chorych przeżycie dializowanych: 8-67 mies. bez dializ: 6-30 mies. HR dla zgonu 0,53 (CI 0,2-0,91; p=0,02) Wongrakpanich S. Nephron 2017; 25 May
Flukonazol w dawce jednorazowej 60 chorych w stadium C GSF choroby nowotworowej z zaawansowanym nowotworem ocena po 1, 3 i po 5 dniach Flukonazol 150mg po jednorazowo 96,5% poprawa 73,7% - całkowite ustąpienie objawów Lagman R. Am J Hosp Palliat Med. 2017; 34 (7): 645-649
Stosowanie medycyny komplementarnej w domowej opiece hospicyjnej w Gdańsku Spośród 90 badanych chorych 65 stosowało (62%) witaminy 36,7% zioła 32,2% odżywki 24,4% muzykoterapia 11% medycyna chińska 5,6% Cele stosowania: poprawa skuteczności leczenia onkologicznego 48,9% zmniejszenie objawów niepożądanych leczenia podstawowego 15,6% kontynuacja leczenia przy braku alternatyw konwencjonalnych 5,6% Chorzy stosowali CAM częściej gdy były obecne objawy (p=0,01) Wojtacki J. J Clin Oncol 2017; 35 (5) suppl 178
znaczenie objawów dla chorych 30% - obawa przed utratą sprawności / funkcji 20% - niepewność o objawy mogące się pojawić 20% - dążenie do poznania przyczyn objawów 15% - źródło istotnych informacji dla lekarza 10% - utrata celu, sensu, własnej osoby 5% - źródło cierpienia egzystencjalnego, lęk przed śmiercią Estacio C. Patient Education and Counselling 2017
sposoby odpowiedzi lekarzy na zgłaszane problemy 47,5% - medykalizacja 22,5% - wyjaśnianie 17,5% - ignorowanie, odrzucanie, odkładanie 12,5% - empatia Estacio C. Patient Education and Counselling 2017
podstawowe umiejętności geriatry opieka nakierowana na osobę chorego, ma na celu poprawę funkcji i samopoczucia zarządzanie, integrowanie opieki zgodnie z jej celem, wartościami chorego, prognozą przeżycia i EBM pomoc w określaniu celów opieki zapobieganie i leczenie głównych problemów geriatrycznych dążenie do optymalizacji farmakoterapii (minimalizacja liczby leków) opieka końca życia wybór odpowiedniego dla chorego miejsca opieki konsultowanie dla innych profesjonalistów udział/organizowanie spotkań z rodziną/opiekunami chorego praca w zespole terapeutycznym edukacja profesjonalistów i laików, wspieranie poprawy systemowej Leipzig RM JAGS 2014; 62: 924-9