RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (21) Numer zgłoszenia: 284568 IntC l5: B66D 1/08 ( 5 1 ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 30. 03. 1990 (54) Kołowrót linowy (43) Zgłoszenie ogłoszono: 07. 10. 1991 BUP 20/91 (73) Uprawniony z patentu: Centrum Mechanizacji Górnictwa "KOMAG", Gliwice, PL (72) Twórcy wynalazku: (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30. 09. 1993 WUP 09/93 Zbigniew Machorowski, Gliwice, PL Stanisław Walkiewicz, Gliwice, PL Marian Waliszko, Mysłowice, PL Jerzy Dziekan, Gliwice, PL Sławomir Dąbrowski, Gliwice, PL PL 162250 B1 (57) 1. Kołowrót linowy, zwłaszcza do ciągnienia przewodów zasilających górniczy kombajn węglowy, którego bęben jest napędzany za pomocą siłowników hydraulicznych poprzez sprzęgła jednokierunkowe osadzone na wale bębna kołowrotu, znamienny tym, że bęben (9) jest osadzony w korpusie kołowrotu za pomocą dwóch współosiowych wałów (7) i (20), przy czym z jednej strony bęben (9) jest osadzony we wsporniku (11) korpusu kołowrotu za pomocą krótkiego wału (20) zamocowanego sztywno w bębnie (9), a z drugiej strony bęben (9) jest zamocowany rozłącznie na wielowypustowym wale (7) osadzonym we wsporniku (12) i obudowie (6) układu napędowego bębna (9), a sprzęgła jednokierunkowe są osadzone na wielowypustowym wale (7) z jednej strony bębna (9) i umieszczone w obudowie (6). Fig 1
KOŁOWRÓT LINOWY Z a s t r z e ż e n i a p a t e n t o w e 1. Kołowrót linowy, zwłaszcza do ciągnienia przewodów zasilających górniczy kombajn węglowy, którego bęben jest napędzany za pomocą siłowników hydraulicznych poprzez sprzęgła jednokierunkowe osadzone na wale bębna kołowrotu, z n a m i e n n y t y m, że bęben (9) jest osadzony w korpusie kołowrotu za pomocą dwóch współosiowych wałów (7) i (20), przy czym z jednej strony bęben (9) jest osadzony we wsporniku (11) korpusu kołowrotu za pomocą krótkiego wału (20) zamocowanego sztywno w bębnie (9), a z drugiej strony bęben (9) jest zamocowany rozłącznie na wielowypustowym wale (7) osadzonym we wsporniku (12) i obudowie (6) układu napędowego bębna (9), a sprzęgła jednokierunkowe są osadzone na wielowypustowym wale (7) z jednej strony bębna (9) i umieszczone w obudowie (6). 2. Kołowrót według zastrz. 1, z n a m i e n n y t y m,że współpracujące z listwą zębatą siłownika (14) sprzęgło jednokierunkowe, składa się z zębatego wieńca (3) osadzonego na rolkach (4) prowadzonych dwuczęściowym koszykiem (17) po rozecie (5) osadzonej sztywno na wielowypustowym wale (7), przy czym w rozecie (5) są podłużne wybrania (29), a w nich dwa grzybki (30) i (31), pomiędzy którymi znajduje się sprężyna (15), przy czym w grzybku (31) jest otwór (32) na wkręt (18) łączący poprzez rozetę (5) dwie części koszyka (17). 3. Kołowrót według zastrz. 2, z n a m i e n n y t y m, że ma co najmniej dwa siłowniki (14) napędzające bęben (9) kołowrotu. 4. Kołowrót według zastrz. 3, z n a m i e n n y t y m, że obudowa (6) układu napędowego kołowrotu jest mocowana na wsporniku (12) korpusu kołowrotu. 5. Kołowrót według zastrz. 1, z n a m i e n n y t y m, ż e wewnątrz bębna (9), na wale (7) jest zamocowane wielopłytkowe sprzęgło (8) a w wydrążeniu wielowypustowego wału (7) jest umieszczone cięgło (16), które jest zakończone wewnątrz bębna (9) dociskowym elementem (19) wielopłytkowego sprzęgła (8), a z drugiej strony korbą (13), której ramię (21) zaopatrzone w ślizg (22) i bolec (23) utrzymywany wewnątrz rączki korby (13) sprężyną jest prowadzone po krzywkach (24) i (25) pokrywy (26) i tarczy (27) zamocowanych do zewnętrznej płyty obudowy (6) napędu kołowrotu. 6. Kołowrót według zastrz. 5, z n a m i e n n y tym, że krzywka (25) ma otwory (28) na bolec (23). * * * Przedmiotem wynalazku jest kołowrót linowy przeznaczony zwłaszcza do ciągnienia przewodów zasilających górniczy kombajn węglowy. Znany z polskiego opisu patentowego nr 144 099 kołowrót linowy ma siłowniki hydrauliczne powiązane z bębnem linowym kołowrotu za pośrednictwem sprzęgieł jednokierunkowych, przy czym tłoczyska każdego z siłowników połączone są poprzez przeguby z listwą zębatą zazębiającą się z kołem zębatym, które napędza wał bębna. Sprzęgła jednokierunkowe są osadzone na wale bębna, po obu stronach bębna lub na dodatkowej osi razem z kołem zębatym. W przypadku osadzenia sprzęgieł jednokierunkowych na wale po obydwu stronach bębna koło zębate, osadzone obrotowo na wale bębna jest zazębione z listwą zębatą a sprzęgło jednokierunkowe jest sprzęgłem kołkowym lub ciernym. Kołowrót ma więc sztywne połączenie pomiędzy sprzęgłem kołkowym lub ciernym a bębnem linowym. W przypadku gdy sprzęgła jednokierunkowe są osadzone na dodatkowej osi to oś ta jest osadzona przesuwnie w łożyskach i połączona sztywno z kołami zębatymi zazębiającymi się z kołem zębatym osadzonym obrotowo na wale bębna kołowrotu. Z wałem zaś jest połączony sztywno bęben kołowrotu.
162 250 3 Opisane rozwiązania są niedogodne ze względu na sztywne połączenie bębna z układem napędowym. Kołowrót linowy według wynalazku ma bęben linowy osadzony w korpusie kołowrotu za pomocą dwóch współosiowych wałów. Jeden z wałów, krótki, połączony sztywno z bębnem jest osadzony we wsporniku zewnętrznym korpusu kołowrotu. Z drugiej strony bęben linowy jest zamocowany rozłącznie na wielowypustowym wale osadzonym we wsporniku oraz obudowie napędu kołowrotu zamocowanej do tego wspornika. Wał w i e lowypustowy jest napędzany siłownikami hydraulicznymi poprzez sprzęgła jednokierunkowe osadzone na wale z jednej strony bębna i umieszczone w obudowie napędu. Sprzęgło jednokierunkowe współpracujące z listwą zębatą tłoczyska siłownika składa się z wieńca zębatego osadzonego na rolkach prowadzonych po rozecie koszykiem. Rozeta jest zamocowana sztywno na wale a jej obrót wraz z wałem następuje podczas obrotu wieńca zębatego w wyniku zaklinowania rolek pomiędzy rozetą a wieńcem zębatym pod wpływem działania sprężyn umieszczonych w wybraniach rozety. Bęben kołowrotu jest zasprzęgany na wielowypustowym wale za pomocą wielopłytkowego sprzęgła zamocowanego na wale wewnątrz bębna. Docisk płytek sprzęgła jest regulowany za pomocą cięgła z elementem dociskowym umieszczonego w wybraniu wielowypustowego wału. Cięgło to jest zakończone korbą, której ramię przemieszczając się po krzywkach pokrywy i tarczy przytwierdzonych do zewnętrznej ściany obudowy napędu powoduje przesuw cięgła. Przedmiot wynalazku przedstawiono w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój wzdłużny przez bęben kołowrotu, fig. 2 - widok przekroju poprzecznego płaszczyzną A-A, zaznaczoną na fig. 1, fig. 2 jest widokiem z boku kołowrotu od strony obudowy napędu, a fig. 4 przedstawia przekrój napędu kołowrotu. Kołowrót według wynalazku ma linowy bęben 9 osadzony w korpusie kołowrotu za pomocą dwóch współosiowych wałów 7 i 20. Krótki wał 20, na którym jest osadzony sztywno jedną stroną bęben 9 jest ułożyskowany we wsporniku 11 korpusu kołowrotu. Z drugiej strony bęben 9 jest zamocowany rozłącznie na wielowypustowym wale 7 ułożyskowanym we wsporniku 12 korpusu kołowrotu i w obudowie 6 napędu bębna 9. Obudowa 6 jest mocowana na wsporniku 12. Wewnątrz bębna 9, na wielowypustowym wale 7 jest zamocowane wielopłytkowe sprzęgło 8. Wał 7 ma wydrążenie w środku a w nim cięgło 16 wychodzące z obu stron na zewnątrz wału 7. Na jednym końcu cięgła 16, zakończonym dociskowym elementem 19 jest osadzone oporowe łożysko 10. Z drugiej strony, na zewnątrz obudowy 6, cięgło 16 jest zakończone korbą 13. Ma ona ramię 21 zaopatrzone w ślizg 22 i bolec 23 utrzymywany wewnątrz rączki korby 13 sprężyną. Na zewnętrznej ścianie obudowy 6 napędu kołowrotu jest zamocowana pokrywa 26 z otworem na wał 7 oraz przytwierdzona do niej tarcza 27. Pokrywa 26 i tarcza 27 są zaopatrzone w krzywki 24 i 25 o wzrastającej na obwodzie grubości. Ramię 21 jest prowadzone po krzywkach 24 i 25 i blokowane w żądanym położeniu w otworach 28 krzywki 25 za pomocą bolca 23. Kołowrót linowy ma hydrauliczne siłowniki 14 z drągami tłokowymi uzbrojonymi w zębate listwy 2. Zębate listwy 2 są prowadzone w prowadnicach 1 i zazębiają się z wieńcami 3 sprzęgieł jednokierunkowych usytuowanych po jednej stronie bębna 9 i umieszczonych w obudowie 6. Zębate wieńce 3 toczą się po rolkach 4 prowadzonych koszykiem 17 po rozecie 5. Koszyk 17 składa się z dwu części połączonych wkrętem 18 przechodzącym przez rozetę 5. W rozecie 5 jest kilka podłużnych wybrań 29, a w każdym z nich dwa grzybki 30 i 31, pomiędzy którymi znajduje się sprężyna 15. Grzybek 31 ma otwór 32 na wkręt 18. Rozeta 5 jest osadzona sztywno na wielowypustowym wale 7. Działanie kołowrotu jest następujące. Zębate listwy 2 poruszając się ruchem posuwisto-zwrotnym przesuwają zębate wieńce 3. Podczas obrotu zębatego wieńca 3 sprężyny 15 poprzez grzybek 31 z wkrętem 18 i koszyk 17 klinują rolki 4 pomiędzy rozetą 5 a zębatym wieńcem 3. Zębaty wieniec 3 powoduje wtedy obrót rozety 5 wraz z wałem 7, a poprzez wielopłytkowe sprzęgło 8 obrót bębna 9 kołowrotu. W ruchu przeciwnym listwy 2 zębaty wieniec 3 w wyniku tarcia wysuwa z zaklinowania rolki 4 i ślizga się po nich. Spowodowane jest to działaniem sprężyny 15 na grzybek 31 i koszyk 17.
4 162 250 Grzybki 30 i 31 przestawia się w wybraniu 29 w zależności od żądanego kierunku obrotu wału co pozwala na ciągnienie kołowrotem ciężarów znajdujących się po przeciwnych stronach kołowrotu. Zasprzęganie i wysprzęganie wielopłytkowego sprzęgła 8 uzyskuje się poprzez zmianę docisku płytek sprzęgła za pomocą dociskowego elementu 19 i oporowego łożyska 10. Dociskowy element 19 jest przesuwany wraz z cięgłem 16 w wybraniu wału 7 w wyniku obrotu ramienia 21 korby 13 po krzywkach 24 i 25. W kołowrocie według wynalazku istnieje możliwość regulacji siły uciągu kołowrotu poprzez zmianę docisku płytek sprzęgła 8.
162 250
162 250 Fig. 3
162 250 Fig. 2
162 250 Fig. 1 Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 10 000 zł