Robert Kubiak 1, Janusz Kopczyñski 2, Gra yna Pasz-Walczak 1, Dorota Jesionek-Kupnicka 1, Radzis³aw Kordek 1



Podobne dokumenty
Rak Nerki, aspekt patologiczny

Aktualna klasyfikacja i obrazy mikroskopowe raka płuca. Renata Langfort Zakład Patomorfologii IGiChP, Warszawa

Tomograficzne obrazowanie zmian ogniskowych w nerkach

Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz

Comparison of CD15, galectin-3 and HBME-1 expression in follicular thyroid neoplasms

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /10:16:18

Rak nerki patomorfologia i uwarunkowania genetyczne

Czynniki ryzyka. Wewn trzne (osobnicze) czynniki ryzyka. Dziedziczne i rodzinne predyspozycje do zachorowania

ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU

Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?

Stanis³aw Bieñ, Magdalena Zió³kowska, Bart³omiej Kamiñski, Artur Klimas, S³awomir Ok³a, Sylwia Postu³a, Stanis³aw y³ka

Młodzieńcze spondyloartropatie/zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem przyczepów ścięgnistych (mspa-era)

RAK GARDŁA (GARDŁO ŚRODKOWE, GARDŁO DOLNE, NOSOGARDŁO) (Carcinomas of the Pharynx) Andrzej Marszałek

RAK JAJOWODU (Carcinoma of the Fallopian Tube) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz

Rak nerki. Patrycja Tudrej Biotechnologia, II rok USM

RAK TARCZYCY. Dariusz Lange. 1. Materiał chirurgiczny: tarczyca, tkanki okołotarczycowe

(Carcinoma of the Adrenal Gland)

Analysis of adrenocortical tumours morphology as regards their structure and potential malignancy

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach

GENETYKA RAKA NERKOWOKOMÓRKOWEGO W PRAKTYCE

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz

Spojrzenie patologa na diagnostykę guzów neuroendokrynnych. Anna Nasierowska-Guttmejer Zakład Patomorfologii CSK MSW w Warszawie

Sugerowany profil testów

Ustawienie wózka w pojeździe komunikacji miejskiej - badania. Prawidłowe ustawienie

Wykres 1. Płeć respondentów. Źródło: opracowanie własne. Wykres 2. Wiek respondentów.

Wybór najistotniejszych publikacji z roku 2013 Lancet (IF-39)/Lancet Oncology (IF-25)/ Oncologist

Assessment of activity of nuclear antigen Ki 67 in benign, borderline and malignant tumors. Assessment of selected risk factors of ovarian cancer

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:

Pułapki (bardzo) wczesnej diagnostyki nowotworów układu rozrodczego

Współwystępowanie raka jasnokomórkowego i wariantu wrzecionowatokomórkowego raka nerki

i XIII Spotkanie Polskiego Klubu Chirurgii Endokrynologiczneej Wykład inauguracyjny im. Profesora Kazimierza Rybińskiego

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Wydział Humanistyczny

Ewa Szczepulska-Wójcik 1, Renata Langfort 1, Kazimierz Roszkowski-Śliż 2

1. Reforma procesu kształcenia jako filar linii programowej PSRP

Zapytanie ofertowe nr 3

Epidemiologia weterynaryjna

UCHWAŁA NR XVII/245/2016 RADY MIEJSKIEJ W MIECHOWIE. z dnia 4 kwietnia 2016 r.

Szkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku. Raport z ewaluacji wewnętrznej

1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?

4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca

Ponad 13 mln zł przekazali Podlasianie na rzecz Organizacji Pożytku Publicznego

Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).

UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati

Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym

probiotyk o unikalnym składzie

Załącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR...

Temat lekcji: Bakterie a wirusy.

RAK JAJNIKA (Carcinoma of the Ovary) Katarzyna Bednarek-Rajewska, Konstanty Korski, Jan Bręborowicz

DOP /13. Poznań, 20 czerwca 2013 roku

Laboratorium analityczne ZAPRASZA. do skorzystania

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

Gdynia: Księgowość od podstaw Numer ogłoszenia: ; data zamieszczenia: OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - usługi

Nowa Klasyfikacja Raka Jajnika i Rola Immunohistochemii w Diagnostyce Różnicowej Nowotworów Jajnika

Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości Książka znaku

Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:

REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO

Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu

DIAGNOSTYKA OBRAZOWA I LECZENIE RADIOIZOTOPOWE CHORYCH NA GEP-NET

art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),

INNOWACJE W LECZENIU CHORYCH NA RAKA PŁUCA Standaryzacja metod patomorfologicznych w diagnostyce raka płuca w Polsce i na świecie

Konferencja Sądu Arbitrażowego przy SIDiR WARUNKI KONTRAKTOWE FIDIC KLAUZULA 13 JAKO ODMIENNY SPOSÓB WYKONANIA ROBÓT A NIE ZMIANA UMOWY

Pani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie. ul. Sportowa Garwolin

Terminy pisane wielką literą w niniejszym aneksie mają znaczenie nadane im w Prospekcie.

Wzór umowy. Zal Nr 5 do SIWZ

Zmiany o charakterze nowotworowym w płucach żubrów (Bison bonasus)

KONKURS NA NAJLEPSZE LOGO

Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami

DE-WZP JJ.3 Warszawa,

RAK PRĄCIA (Carcinoma of the Penis) Krzysztof Okoń. 1. Rodzaj materiału: prącie, fragment prącia, wycinek, wycięty guz, napletek, inny

4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach

Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu.

ZAMAWIAJĄCY: ZAPYTANIE OFERTOWE

Wstęp Cele pracy Materiał i metody

Renata Langfort, Małgorzata Szołkowska, Ewa Szczepulska-Wójcik, Beata Maksymiuk

Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie interpretacji art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim

Czy i po co lekarzom wiedza z zakresu diagnostyki psychologicznej? Znaczenie wiedzy z zakresu diagnostyki psychologicznej w kształceniu lekarzy

Korzy ci wynikaj ce ze standaryzacji procesów w organizacjach publicznych a zarz dzanie jako ci

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Firma (nazwa) lub nazwisko oraz adres wykonawcy

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych

Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

P o d l a s k i K u r a t o r Ośw i a t y

Nowotwory neuroendokrynne epidemiologia i diagnostyka

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych.

Polska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI

Minimalne wymagania odnośnie przedmiotu zamówienia zawarto w punkcie I niniejszego zapytania.

- o zmianie o Krajowym Rejestrze Sądowym

Możemy zapewnić pomoc z przeczytaniem lub zrozumieniem tych informacji. Numer dla telefonów tekstowych. boroughofpoole.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk

INDATA SOFTWARE S.A. Niniejszy Aneks nr 6 do Prospektu został sporządzony na podstawie art. 51 Ustawy o Ofercie Publicznej.

Rozwój niskozró nicowanego raka w wieloogniskowym guzie Warthina u pacjenta z onkocytoz¹ œlinianek przyusznych

PRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA

Szczegółowy opis zamówienia

Transkrypt:

Wspó³czesna Onkologia (2004) vol. 8; 6 (308 312) Diagnostyka nab³onkowych guzów nerek nie powoduje zazwyczaj wiêkszych problemów, jednak w nielicznych przypadkach, szczególnie gdy mamy do czynienia z przerzutami, mog¹ siê pojawiæ trudnoœci. Celowana diagnostyka immunohistochemiczna z wykorzystaniem panelu przeciwcia³ mo e u³atwiæ ustalenie prawid³owego rozpoznania. Na podstawie przedstawionych w piœmiennictwie danych dotycz¹cych ekspresji ró nych przeciwcia³, mo na uznaæ, e zestaw piêciu przeciwcia³: CK7, CK20, 34betaE12, CD10 i wimentyny jest w stanie skutecznie pomóc w diagnostyce ró nicowej nab³onkowych guzów nerek, zarówno przy ocenie podtypu nowotworu, jak i przy ró nicowaniu zmian wtórnych. Du o wiêksze trudnoœci mo na napotkaæ w trakcie rutynowej diagnostyki guzów nadnercza. Dotycz¹ one zarówno oceny pochodzenia guza (korowy v. rdzenny), jak i jego biologii. Analiza immunofenotypu mo e byæ pomocna w ustaleniu rozpoznania, jednak okreœlenie z³oœliwoœci nadal opiera siê na kryteriach morfologicznych, a jedyn¹ przydatn¹ informacjê nios¹ tu markery okreœlaj¹ce aktywnoœæ mitotyczn¹. Podsumowuj¹c, mo emy stwierdziæ, e ró nicowanie guzów korowych, rdzennych i innych nowotworów nab³onkowych mo na dosyæ skutecznie przeprowadziæ u ywaj¹c panelu przeciwcia³, do którego nale ¹: cytokeratyny, marker D-11, kalretynina, inhibina, bcl- 2 oraz synaptofizyna. Niestety, wykorzystanie barwieñ immunohistochemicznych, za wyj¹tkiem Ki-67, nie wnosi wielu istotnych informacji klinicznych, a kryteria morfologiczne nadal pozostaj¹ najwa niejsze przy ocenie rokowania. S³owa kluczowe: nerka, nadnercza, guzy nab³onkowe, barwienia immunohistochemiczne. Przydatnoœæ barwieñ immunohistochemicznych w ró nicowej diagnostyce histopatologicznej nab³onkowych guzów nerek oraz rdzenia i kory nadnerczy Usefulness of immunohistochemistry in differential diagnosis of epithelial renal and adrenal gland tumors Robert Kubiak 1, Janusz Kopczyñski 2, Gra yna Pasz-Walczak 1, Dorota Jesionek-Kupnicka 1, Radzis³aw Kordek 1 1 Zak³ad Patologii Nowotworów, Katedra Onkologii, Uniwersytet Medyczny w odzi 2 Zak³ad Patologii Nowotworów, Œwiêtokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach WSTÊP Zazwyczaj diagnostyka nowotworów nab³onkowych nerki nie stwarza wiêkszych trudnoœci. Du- o czêœciej problemy diagnostyczne wymagaj¹ce dodatkowych badañ immunohistochemicznych napotyka siê przy ró nicowaniu przerzutów raka nerki z przerzutami innych nowotworów. Nieco odmienne zadania stawia diagnostyka guzów nadnercza, gdy k³opoty mo na napotykaæ nie tylko przy okreœleniu pochodzenia zmiany (kora vs rdzeñ), lecz równie przy ocenie z³oœliwoœci. Codzienna praktyka uczy nas, e nie ma jednego specyficznego przeciwcia³a, które cechowa³oby siê 100-proc. czu³oœci¹ i specyficznoœci¹ i umo liwi³o ró nicowanie pomiêdzy zbli onymi morfologicznie guzami. Dopiero zastosowanie panelu kilku przeciwcia³ mo e u³atwiæ ustalenie prawid³owego rozpoznania. GUZY NEREK Aktualna klasyfikacja guzów nab³onkowych nerek wg UICC/AJCC z 1997 r. [1] wymienia postaæ klasyczn¹/konwencjonaln¹ (jasnokomórkow¹) raka z komórki nerkowej (conventional [clear cell] renal cell carcinoma CRCC), raka brodawkowatego (papillary renal carcinoma PC), raka chromofobowego (chromophobe renal carcinoma PHC), raka cewek zbiorczych (collecting duct carcinoma CDC), raka niesklasyfikowanego (renal cell carcinoma, unclassified UnC), raka urotelialnego (urotelial carcinoma UC) wywodz¹cego siê z nab³onka urotelialnego uk³adu kielichowo- -miedniczkowego oraz ³agodny nowotwór nab³onkowy onkocytoma (oncocytoma OC). Filogenetycznie, najczêstsza odmiana raka nerki (CRCC) wywodzi siê z czêœci proksymalnej nefronu z komórek cewek krêtych pierw-

Wspó³czesna Onkologia (2004) vol. 8; 6 (308 312) The diagnosis of epithelial renal tumors is usually not difficult, except for some rare cases, especially of metastatic tumors. The use of immunohistochemistry with a targeted panel of antibodies can help us to make the right diagnosis. According to recently published data, we can assent that a combination of five antibodies, CK7, CK20, 34betaE12, CD10 and Vimentin is sufficient in differential diagnosis of renal cell tumors. We encounter many more diagnostic problems with the diagnosis of the adrenal gland tumors. The assessing of biologic behavior of these lesions can be also quite difficult. Although, the immunohistochemistry can distinguish the cortical tumors from the medullary ones and some other epithelial tumors, but in the prognostic field the IHC is insignificant and the diagnosis is still based on the morphological criteria. In summary, the analysis of the immunophenotype, using antibodies like Cytokeratin, D-11 renal marker, Calretinin, Inhibin, bcl-2 and Synaptophysin can be useful in differentiation between tumors: medullary, cortical and other epithelial ones. Up to now, there is no antibody, which can help us to evaluate the biological behavior of the adrenal gland tumors. Key words: kidney, adrenal gland, tumors, immunohistochemistry. szego rzêdu. Podstawowe odmiany raka nerki ró ni¹ siê dosyæ znacznie zarówno rokowaniem, jak równie pochodzeniem i immunofenotypem. Wiêkszoœæ raków nerki to nowotwory wystêpuj¹ce sporadycznie, a jedynie ok. 1 5 proc. przypadków raka mo e stanowiæ odmianê dziedziczn¹. Obecnie znane s¹ 3 geny, których mutacje s¹ wykrywane w poszczególnych odmianach raka nerki. Najlepiej poznanym genem jest gen supresorowy VHL, odpowiedzialny za wyst¹pienie zespo³u von Hippel- -Lindau, którego mutacje stwierdza siê w ok. 50 proc. przypadków sporadycznego raka jasnokomórkowego. Protoonkogen MET jest mutowany w ok. 15 proc. przypadków raka brodawkowatego i jest odpowiedzialny za rozwój tzw. dziedzicznego brodawkowatego raka nerki (HPRC). Najmniej znanym genem jest BHD, którego mutacja powoduje wyst¹pienie zespo³u Birt Hogg Dube. Wi¹ e siê on z wspó³istnieniem raków chromofobnych, onkocytoma oraz nowotworów przydatkowych skóry twarzy i szyi [2, 3]. Historycznie, za cechê charakterystyczn¹ dla CRCC (jasnokomórkowego raka nerki) uwa ano wspó³ekspresjê antygenów dla wimentyny i cytokeratyn. Okazuje siê, e jest to prawda jedynie w po³owie, gdy znaczna czêœæ raków jasnokomórkowych jest niemal ca³kowicie niema lub dodatnia w niewielkim odsetku dla przeciwcia³ przeciwko wiêkszoœci cytokeratyn: CK5/6 (2 proc.), CK7 (11 proc.), CK8/18 (0 proc.), CK14 (1,6 proc.), CK19 (41 proc.) i CK20 (1,4 proc.) [4 6]. Inny marker nab³onkowy, EMA jest wykrywany w wiêkszoœci przypadków raka chromofobnego i onkocytoma, jednak jego ekspresja w klasycznym raku jasnokomórkowym (CRCC) jest niska i wynosi ok. 20 proc. przypadków [12]. W odró nieniu od cytokeratyn wimentyna jest wykrywana w wiêkszoœci przypadków CRCC (88 proc.) [7]. Od kilku lat za charakterystyczne dla raka jasnokomórkowego, jak równie raka brodawkowatego uznane zosta³y przeciwcia³a RCC marker (Renal Cell Carcinoma Marker) oraz CD10. Avery i wsp., badaj¹c zró nicowan¹ morfologicznie grupê raków nerki, stwierdzili ekspresjê obu przeciwcia³ odpowiednio w 85 proc. i 94 proc. przypadków [8]. Jednak e w ostatnio opublikowanej pracy Gokden i wsp. ocenili poziom czu³oœci RCC marker na 33 proc., co ich zdaniem wynika- ³o g³ównie z powodu ogniskowej ekspresji. W ich przekonaniu ogranicza to przydatnoœæ tego markera w diagnostyce rutynowej, szczególnie gdy dysponuje siê ograniczon¹ iloœci¹ materia³u [9]. Przeciwcia³o CD10 nadal jest uznawane jako przydatne w diagnostyce CRCC, lecz jego ekspresjê mo na równie stwierdziæ w wiêkszoœci raków brodawkowatych (PC) [5]. Jednak e w pozosta³ych odmianach raków z komórki nerkowej (raków chromofobnych i z cewek zbiorczych) nie stwierdzono ekspresji CD10. Inne, ostatnio wyprodukowane przeciwcia³o przeciwko bia³ku j¹drowemu homologicznemu do p53 anty-p63 jest uznawane za skuteczne w rozgraniczeniu nisko zró nicowanych postaci CRCC i UC. Ekspresjê p63 stwierdza siê w niemal wszystkich rakach urotelialnych (96 proc.) w odró nieniu od raków jasnokomórkowych (0 proc.) [10]. Jednak e, wykonanie barwieñ przeciwko cytokeratynom CK7 i CK20, jak równie cytokeratynom o wysokim ciê arze cz¹steczkowym (34betaE12) jest w stanie skutecznie odró niæ obie postacie raka, gdzie profil CK7+/CK20+, 34betaE12+ jest uznany za charakterystyczny dla raków urotelialnych [11]. Rak brodawkowaty (PC) mimo podobieñstw do CRCC w pochodzeniu (wywodzi siê z dalszej czêœci cewki krêtej pierwszego rzêdu) i zbli onego profilu immu-

310 ` nohistochemicznego (CD10 +, Vim +, RCC marker +) ró ni siê ekspresj¹ CK7, wystêpuj¹c¹ niemal we wszystkich przypadkach [4]. Podobn¹ b³onow¹ ekspresjê CK7 stwierdza siê równie w rakach chromofobowych (CPC), jednak e pozbawione s¹ one ekspresji CD10, wimentyny i RCC marker [12]. Zle rokuj¹ce raki cewek zbiorczych (CDC) s¹ najczêœciej wimentynonegatywne, z niewielkim odsetkiem wykazuj¹cym ekspresjê CK7 (ok. 20 proc.). Dodatkowo charakteryzuj¹ siê dodatnim barwieniem przeciwko ciê kim cytokeratynom (34betaE12) oraz CK 8/18 i CK 19 [4]. Jedynie nieliczne przypadki onkocytoma wykazywa³y s³abe, ogniskowe, ziarniste podbarwienie cytoplazmy przy barwieniu przeciwko CK7, jednak pozbawione ono by³o typowego b³onowego charakteru [13]. Barwienie przeciwko CK 8/18 cechowa³o siê charakterystycznym punktowym, oko³oj¹drowym odczynem typu dot-like [6]. Co ciekawe, niemal wszystkie przypadki onkocytoma charakteryzuj¹ siê ekspresj¹ C-Kit (CD117), podobnie jak tkanki nie zmienione nowotworowo [14]. Raki jasnokomórkowe i brodawkowate wykazywa³y w 15 proc. i 28 proc. przypadków ekspresjê C-KIT, natomiast raki chromofobowe charakteryzowa³y siê niemal 60-proc. odsetkiem dodatnich guzów. Analizuj¹c przedstawione w powy szym materiale dane, dotycz¹ce ekspresji ró nych przeciwcia³, mo na uznaæ, e kombinacja ekspresji 5 przeciwcia³: CK7, CK20, 34betaE12, CD10 i wimentyny jest w stanie skutecznie pomóc w diagnostyce ró nicowej nab³onkowych guzów nerek (tab. 1.). GUZY NADNERCZY Wspó³czesna Onkologia Rutynowa diagnostyka guzów nadnerczy mo e nastrêczaæ du o wiêcej trudnoœci ni ma to miejsce w przypadku guzów nerek. Nierzadko odró nienie guzów kory i rdzenia mo e powodowaæ k³opoty [15, 16]. Dodatkowy problem i wyzwanie (mimo licznych istniej¹cych morfologicznych kryteriów diagnostycznych) stanowi odró nienie guzów o charakterze ³agodnym od ich z³oœliwych odpowiedników, zarówno w przypadku guzów korowych, jak i rdzennych [17 20]. Do chwili obecnej poszukiwane s¹ markery immunohistochemiczne, które mog³yby stanowiæ uzupe³nienie kryteriów morfologicznych [21 23]. Komórki gruczo³u nadnerczowego wywodz¹ siê z mezodermy i w zwi¹zku z tym nie wykazuj¹ ekspresji cytokeratyn lub te ekspresja ta jest ogniskowa, ograniczona do pojedynczych przypadków [24, 25]. Fakt ten mo e stanowiæ u³atwienie przy ró nicowaniu ich z innymi guzami pochodzenia nab³onkowego. Wyj¹tek stanowi¹ guzy wykazuj¹ce cechy onkocytarne, które mog¹ przejawiaæ ekspresjê pancytokeratyn (CAM 5.2 i AE1/AE3) [26]. Guz chromofobny pheochromocytoma, wywodz¹cy siê z rdzenia nadnerczy, mo e wg niektórych autorów w ok. 28 proc. przypadków wykazywaæ ekspresjê pancytokeratyn [27]. Wprowadzenie w latach 90. XX w. na rynek nowego przeciwcia³a D11, specyficznego dla komórek kory nadnerczy otworzy³o nadziejê na uzyskanie szybkiego testu diagnostycznego [25, 28]. W póÿniejszych pracach, analizuj¹c grupê raków korowych, ekspresjê tego antygenu wykazano jedynie w oko³o po³owie przypadków, g³ównie wy ej zró nicowanych [29]. Jednak, mimo ró nych wyników, D11 mo e stanowiæ wa ne uzupe³nienie panelu diagnostycznego guzów pochodzenia korowego. Równie w celach diagnostycznych do ró nicowania guzów korowych i rdzennych s¹ ostatnio wykorzystywane kalretynina, inhibina i melan A, których ekspresja w guzach kory wynosi od 90 do 96 proc. Natomiast ekspresja Tab. 1. Ekspresja wybranych przeciwcia³ w poszczególnych podtypach guzów nerek (wymienione liczby odpowiadaj¹ odsetkowi guzów wykazuj¹cych ekspresjê danego przeciwcia³a) Table 1. The expression of some antibodies in different types of renal tumors (figures correspond to a proportion of positive tumors) CK7 CK8/18 CK14 CK19 CK20 34betaE12 VIM CD10 P63 C KIT CRCC 11 1.5 41 1.5 88 + - 15 PC 95 30 + + 28 CPC 70 100 30 57 CDC 20 + + + UC 100 + + + + 96 OC 100 100 25 100 dot like Legenda: CRCC konwencjonalny (jasnokomórkowy) rak z komórki nerkowej, PC rak brodawkowaty, CPC rak chromofobowy, CDC rak cewek zbiorczych, UC rak urotelialny, OC oncocytoma. Legend: classical (clear cell) renal cell carcinoma, PC papillary carcinoma, CPC chromophobe carcinoma, CDC collecting duct carcinoma, UC urothelial carcinoma, OC oncocytoma.

Przydatnoœæ barwieñ immunohistochemicznych w ró nicowej diagnostyce histopatologicznej nab³onkowych guzów nerek oraz rdzenia i kory nadnerczy 311 Bcl-2 w guzach kory wynosi jedynie ok. 20 proc. (pheochromocytoma dodatnia jest w 86 proc.) [15, 16]. Klasyczne markery ró nicowania neuroendokrynnego, takie jak chromogranina-a, synaptofizyna czy NFP, w przeciwieñstwie do guzów rdzenia nadnercza, s¹ wykrywane jedynie w niewielkim odsetku przypadków zmian korowych [17, 19, 23, 25]. Odrêbnym problemem jest wykorzystanie diagnostyki immunohistochemicznej w celach prognostycznych. Poœród najczêœciej wymienianych przeciwcia³, maj¹cych zwiêkszyæ skutecznoœæ morfologicznych kryteriów rokowniczych wymieniany jest Ki-67, maj¹cy zastosowanie w diagnostyce, zarówno guzów kory, jak i rdzenia [18, 21, 22, 24]. Indeks mitotyczny wraz z kryteriami histopatologicznymi stanowi¹ najsilniejsze czynniki ró nicuj¹ce guzy o ³agodnym charakterze od z³oœliwych. Wimentyna, obok Ki-67, zdaniem niektórych autorów, mia³a byæ pomocna w ró nicowaniu raków korowych od gruczolaków [30]. Jej silna ekspresja w komórkach guza wg Cote i wsp. wystêpowa³a we wszystkich przypadkach raków korowych, spe³niaj¹cych morfologiczne kryteria z³oœliwoœci wg Weissa, b¹dÿ te w przypadkach o potwierdzonym z³ym klinicznym przebiegu. W odró nieniu, gruczolaki charakteryzowa³y siê odczynem heterogennym, ograniczonym g³ównie do elementów podœcieliskowych. Jednak kolejne prace nie potwierdzi³y tych rewelacyjnych wyników [24, 25]. W podsumowaniu mo na stwierdziæ, e ró nicowanie guzów korowych, rdzennych i innych nowotworów nab³onkowych mo na dosyæ skutecznie przeprowadziæ, u ywaj¹c panelu przeciwcia³, do którego nale ¹: cytokeratyny, marker D11, kalretynina, inhibina, Bcl-2 oraz synaptofizyna (tab. 2.). Niestety, u ycie barwieñ immunohistochemicznych, za wyj¹tkiem Ki-67, nie wnosi wielu istotnych informacji klinicznych, a kryteria morfologiczne nadal pozostaj¹ najwa niejsze przy ocenie rokowania. PIŒMIENNICTWO 1. Störkel S, Eble JN, Adlakha K, et al. Classification of renal cell carcinoma: Workgroup No. 1 Union Internationale Contre le Cancer (UICC) and the American Joint Committee on Cancer (AJCC). Cancer 1997; 80: 987-9. 2. Zabar B, Lerman M. Inherited carcinomas of the kidney. Adv Cancer Res 1998; 75: 164-201. 3. Lubensky IA, Schmidt L, Zhuang Z, et al. Hereditary and sporadic papillary renal carcinomas with c-met mutations share a distinct morphological phenotype. Am J Pathol 1999; 155: 516-7. 4. Chu PG, Weis LM. Keratin expression in human tissues and neoplasms. Histopathology 2002; 40: 403-39. 5. Kim MK, Kim S. Immunohistochemical profile of common epithelial neoplasms arising in the kidney. Appl Immunohistochem Mol Morphol 2002; 10: 332-8. 6. Langner C, Wegscheider BJ, Ratschek M, et al. Keratin immunohistochemistry in renal cell carcinoma subtypes and renal oncocytomas: a systematic analysis of 233 tumors. Virchows Arch 2004; 444: 127-34. 7. Dai L, Lu XH, Li ZH, et al. Value of special stains and immunohistochemistry in the diagnosis of renal epithelial neoplasms. Zhonghua Bing Li Xue Za Zhi 2004; 33: 140-2. 8. Avery AK, Beckstead J, Renshaw AA, Corless CL. Use of antibody to RCC and CD10 in the differential diagnosis of renal neoplasms. Am J Surg Pathol 2000; 24: 203-10. 9. Gokden N, Mukunyadzi P, James JD, Gokden M. Diagnostic utility of renal cell carcinoma marker in cytopathology. Appl Immunohistochem Mol Morphol 2003; 11: 116-9. 10. Langner C, Ratschek M, Tsybrovskyy O, et al. P63 immunoreactivity distinguishes upper urinary tract transitional- -cell carcinoma and renal-cell carcinoma even in poorly differentiated tumors. J Histochem Cytochem 2003; 51: 1097-99. 11. Han AC, Duszak R Jr. Coexpression of cytokeratins 7 and 20 confirms urothelial carcinoma presenting as an intrarenal tumor. Cancer 1999; 86: 2327-30. 12. Khoury JD, Abrahams NA, Levine HS, MacLennan GT. The utility of epithelial membrane antigen and vimentin in the diagnosis of chromophobe renal cell carcinoma. Ann Diag Pathol 2002; 6: 154-8. 13. Mathers ME, Pollock AM, Marsh C, O Donnell M. Cytokeratin 7: a useful adjunct in the diagnosis of chromophobe renal cell carcinoma. Histopathology 2002; 40: 563-7. 14. Miliaras D, Karasavvidou F, Papanikolaou A, Sioutopoulou D. KIT expression in fetal, normal adult and neoplastic renal tissues. J Clin Pathol 2004; 57: 463-6. 15. Zhang PJ, Genega EM, Tomaszewski JE, et al. The role of calretinin, inhibin, melan-a, bcl-2, and C-kit in differentiating adrenal cortical and medullary tumors: an immunohistochemical study. Mod Pathol 2003; 16: 591-7. 16. Jorda M, De MB, Nadji M. Calretinin and inhibin are useful in separating adrenocortical neoplasms from pheochromocytomas. Appl Immunohistochem Mol Morphol 2002; 10: 67-70. 17. Tatic S, Havelka M, Paunovic I, et al. Pheochromocytoma pathohistologic and Tab. 2. Ekspresja wybranych antygenów w guzach rdzenia nadnerczy Table 2. The expression of some antigens in adrenal gland tumors PanCK D 11 Kalretyn Inhibin Bcl-2 Chrgr Syn NFP Cortical carcinoma -/+ 50 90 98 90 20 Pheochromocytoma -/+ 86 + + + Legenda: PanCK pancytokeratyna, Kalretyn kalretynina, Chrgr chromogranina, Syn synaptofizyna. Legend: PanCK pancytokeratin, Kalretyn calretinin, Chrgr chromogranin, Syn synaptophysin.

312 Wspó³czesna Onkologia immunohistochemical aspects. Srp Arh Celok Lek 2002; 130 Suppl 2: 7-13. 18. Aubert S, Wacrenier A, Leroy X, et al. Weiss system revisited: a clinicopathologic and immunohistochemical study of 49 adrenocortical tumors. Am J Surg Pathol 2002; 26: 1612-9. 19. Pace V, Perentes E, Germann PG. Pheochromocytomas and ganglioneuromas in the aging rats: morphological and immunohistochemical characterization. Toxicol Pathol 2002; 30: 492-500. 20. Thompson LD. Pheochromocytoma of the Adrenal gland Scaled Score (PASS) to separate benign from malignant neoplasms: a clinicopathologic and immunophenotypic study of 100 cases. Am J Surg Pathol 2002; 26: 551-66. 21. Stojadinovic A, Brennan MF, Hoos A, et al. Adrenocortical adenoma and carcinoma: histopathological and molecular comparative analysis. Mod Pathol 2003; 16: 742-51. 22. Elder EE, Xu D, Hoog A, et al. KI-67 AND htert expression can aid in the distinction between malignant and benign pheochromocytoma and paraganglioma. Mod Pathol 2003; 16: 246-55. 23. Kumaki N, Kajiwara H, Kameyama K, et al. Prediction of malignant behavior of pheochromocytomas and paragangliomas using immunohistochemical techniques. Endocr Pathol 2002; 13: 149-56. 24. Wieneke JA, Thompson LD, Heffess CS. Adrenal cortical neoplasms in the pediatric population: a clinicopathologic and immunophenotypic analysis of 83 patients. Am J Surg Pathol 2003; 27: 867-81. 25. Schroder S, Padberg BC, Achilles E, et al. Immunocytochemistry in adrenocortical tumours: a clinicomorphological study of 72 neoplasms. Virchows Arch A Pathol Anat Histopathol 1992; 420: 65-70. 26. Hoang MP, Ayala AG, Albores-Saavedra J. Oncocytic adrenocortical carcinoma: a morphologic, immunohistochemical and ultrastructural study of four cases. Mod Pathol 2002; 15: 973-8. 27. Kimura N, Nakazato Y, Nagura H, Sasano N. Expression of intermediate filaments in neuroendocrine tumors. Arch Pathol Lab 1990; 114: 506-10. 28. Schroder S, Niendorf A, Achilles E, et al. Immunocytochemical differential diagnosis of adrenocortical neoplasms using the monoclonal antibody D11. Virchows Arch A Pathol Anat Histopathol 1990; 417: 89-96. 29. Tartour E, Caillou B, Tenenbaum F, et al. Immunohistochemical study of adrenocortical carcinoma. Predictive value of the D11 monoclonal antibody. Cancer 1993; 72: 3296-303. 30. Cote RJ, Cordon-Cardo C, Reuter VE, Rosen PP. Immunopathology of adrenal and renal cortical tumors. Coordinated change in antigen expression is associated with neoplastic conversion in the adrenal cortex. Am J Pathol 1990; 136: 1077-84. ADRES DO KORESPONDENCJI dr n. med. Robert P. Kubiak Zak³ad Patologii Nowotworów Katedra Onkologii Uniwersytet Medyczny ul. Paderewskiego 4 94-123 ódÿ tel. +48 42 689 57 81 e-mail: rpkubiak@interia.pl