Czy i po co lekarzom wiedza z zakresu diagnostyki psychologicznej? Znaczenie wiedzy z zakresu diagnostyki psychologicznej w kształceniu lekarzy

Transkrypt

1 Czy i po co lekarzom wiedza z zakresu diagnostyki psychologicznej? Znaczenie wiedzy z zakresu diagnostyki psychologicznej w kształceniu lekarzy mgr Joanna Biegańska mgr Agnieszka Baran Zakład Psychologii Lekarskiej CM UJ

2 Diagnoza lekarska vs diagnoza psychologiczna Odmienne tradycje historyczne Geneza Redukcjonizm diagnozy lekarskiej vs duża rola etiologii w diagnozie psychologicznej Metody badawcze (gold standard i ścieżki postępowania w naukach medycznych) Czynnik obiektywny oraz subiektywny diagnozy

3 Diagnoza medyczna: Diagnoza medyczna to rozpoznanie choroby na podstawie analizy stanu chorego, uzyskane za pomocą dostępnych metod badania (Słownik Języka Polskiego PWN) Diagnoza obejmuje 5 aspektów (Ziemski, 1973): Identyfikacyjny Genetyczny Znaczenia Rozwojowy Prognostyczny Kompetencje diagnostyczne można podzielić na 3 domeny (Stark, Kopp i Fischer, 2011): wiedzę konceptualną, strategiczną i warunkową

4 CZY LEKARZOM POTRZEBNA JEST DIAGNOSTYCZNA WIEDZA PSYCHOLOGICZNA?

5 ZA Bezradność lekarzy wobec możliwości realizacji holistycznego modelu diagnozy, gdy brak psychologa na oddziale somatycznym PRZECIW Ochrona narzędzi psychologicznych prze używaniem ich w sposób niewłaściwy, szkodliwy Dbałość o interes zawodowy psychologów klinicznych (ryzyko wystąpienia syndromu Boga u lekarzy?)

6 Kliniczne obszary diagnostyki psychologicznej w praktyce ogólnolekarskiej (za: Majkowicz, 2007) Diagnostyka procesów poznawczych: ogólnych (np. diagnoza upośledzenia umysłowego) i szczegółowych (jak zaburzenia pamięci czy zaburzenia koncentracji uwagi) Diagnostyka osobowości rola patogenna w zaburzeniach psychiatrycznych, psychosomatycznych, pourazowych itp. Pomoc psychologiczna i rehabilitacja

7 DO CZEGO LEKARZOM POTRZEBNA JEST DIAGNOSTYCZNA WIEDZA PSYCHOLOGICZNA?

8 By postawić pełną diagnozę w oparciu o kryteria klasyfikacyjne ICD-10, kryteria orzecznicze, uwzględniające czynniki psychologiczne (cierpienie psychiczne) w diagnozie ogólnomedycznej bądź specjalistycznie medycznej

9 Model biopsychospołeczny w nauczaniu medycyny (Waldstein, 2000) 80-90% uczelni medycznych uczy konceptualizacji i/lub pomiaru czynników psychospołecznych Nauczanie o roli czynników psychospołecznych w powstawaniu i utrzymywaniu określonych stanów czy zespołów chorobowych różne, w zależności od ich rodzaju (od 33% - zaburzenia nefrologiczne, do 83% - zaburzenia kardiologiczne)

10 Program psychologii lekarskiej CM UJ - kompetencje diagnostyczne Obserwacja pacjenta Zbieranie wywiadu Teoretyczne, empiryczne i kontekstowe podstawy diagnozy w zakresie czynników etiopatogenetycznych Metody kwestionariuszowe, jak Test Rozpoznawania Problemów Alkoholowych AUDIT, MINI-MENTAL Skalowanie (pomiar bólu, dystresu związanego z chorobą)

11 Treści diagnostyczne w programie psychologii lekarskiej

12 Metody psychometryczne dla innych specjalistów źródło: Akceptację choroby (AIS), przystosowanie do chodorby nowotworowej (MINI-MAC) Przekonania na temat kontroli bólu (BPCQ) i strategie radzenia sobie z bólem (CSQ) Kontrolę emocji (CECS) Ekspresję gniewu (SEG) Cechy osobowości (DS14, TAB, TYP-A), zaburzenia osobowości OSI II (SCID-II) Zdrowie psychiczne (GHQ) Funkcjonowanie poznawcze (MMSE) Uogólniona wlasna skuteczność (GSES), poczucie własnej skuteczności (KOMPoS) Orientacja życiową (LOT-R), wartości osobiste (LWO) Satysfakja z życia (SWLS) Oczekiwania pacjenta (PRF) Zachowania zdrowotne (IZZ), kryteria zdrowia (LKZ) Umiejscowienie kontroli zdrowia (MHLC) Odczuwany stres (PSS-10) Radzenie sobie (JSR, MINI-COPE) ROZSZERZAĆ KATALOG CZY ZAWĘŻAĆ?

13 Uwarunkowania udziału czynnika psychologicznego w diagnozie lekarskiej GOTOWOŚĆ PSYCHOLOGÓW WYRAŻONA W KODEKSIE ETYCZNO- ZAWODOWYM PSYCHOLOGA ROZWÓJ MEDYCYNY, STAN WIEDZY, POTRZEBY PACJENTÓW UWARUNKOWANE KONTEKSTEM SOCJOKULT., OBOWIĄZUJĄCA KLASYFIKACJA (ICD) OCZEKIWANIA LEKARZY WYRAŻONE PRZEZ CELE I TREŚCI KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU LEKARSKIM

14 Ile psychologii potrzeba lekarzowi, by postawić diagnozę?

15 Poszczególne obszary psychologii powinny być zgłębiane przez studentów o tyle, o ile jest im to potrzebne by wykonywać pracę. Od studentów medycyny nie powinno wymagać się szczegółów ( ), powinni raczej uzyskać dostateczne rozumienie zagadnień, umożliwiające im praktykowanie zawodu (Cordingley i in., 2013)

16 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ