Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Internet i telewizja edukacja i zagroŝenia dr Anna Kienig Uniwersytet w Białymstoku 10 grudnia 2009 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Wpływ Internetu i telewizji na rozwój dziecka Telewizja i Internet jako medium dydaktyczne ZagroŜenia nowoczesnych mediów Jak z mediów uczynić sprzymierzeńca w procesie uczenia się? Oddziaływania wychowawcze zapobiegające negatywnemu wpływowi Internetu i telewizji. 1
Internet i telewizja Rola mediów elektronicznych w wychowaniu (J. Izdebska, 2007) informacyjno-poznawcza rozrywkowa integrująca kompensacyjna wzorcotwórcza dezintegrujący wpływ na rodzinę zastępujące rodzinne formy spędzania czasu wolnego zastępujące rodziców w opiece nad dziećmi zastępujące rodziców w procesie wychowania i kształcenia rodzinnego edukacja instrumentalna Wspomaganie wychowania rodzinnego ZagroŜenie wychowania rodzinnego Skutki relacji: dziecko media elektroniczne (J. Izdebska, 2007) Pozytywne Negatywne w sferze poznawczej, emocjonalnej, w zachowaniu w edukacji szkolnej w edukacji globalnej w edukacji międzykulturowej w procesie wychowania rodzinnego w sferze poznawczej, emocjonalnej, w zachowaniu w relacjach społecznych uzaleŝnienie dezorganizacja czynności dnia codziennego 2
Telewizja i Internet jako medium dydaktyczne Telewizja jako źródło informacji: - nowe wiadomości z róŝnych przedmiotów nauczania - informacje o aktualnych wydarzeniach w kraju i na świecie - poznawanie przyrody - wzbogacanie słownictwa - poznawanie kultury i historii - rozwijanie spostrzegawczości, kojarzenia i zapamiętywania - uczenie się nowych piosenek, gier Telewizja i Internet jako medium dydaktyczne c.d. Edukacyjne gry komputerowe: - kształcenie spostrzegawczości, refleksu, koordynacji wzrokowo-ruchowej, sprawności manualnej, wyobraźni, myślenia twórczego, przewidywania i wnioskowania - wzmacnianie poczucia własnej wartości (wygrana) - obniŝanie poziomu napięcia (uwolnienie negatywnych emocji), hamowanie agresję - poszerzanie, pogłębianie wiedzy dziecka z róŝnych dziedzin nauki, sprzyjanie rozwojowi zainteresowań, zaspokajanie potrzeb: poznawczych, kulturalnych, emocjonalnych, rozrywkowych - oswajanie z techniką, elektroniką, urządzeniami elektronicznymi 3
Gry komputerowe - badania Z badań graczy w wieku 7-22 lata wynika, Ŝe niezaleŝnie od wieku mieli oni duŝo bardziej wydajną uwagę selektywną niŝ osoby w tym samym wieku preferujące inne rozrywki, szybciej reagowali na bodźce, lepiej odróŝniali bodźce rzeczywiście istotne (Matthew Dye z University of Rochester/ Neuropsychologia). Telewizja i Internet jako medium dydaktyczne c.d. Internet umoŝliwia: - łatwy i szybki dostęp do informacji z wielu dziedzin - poznawanie świata wirtualne podróŝowanie - korzystanie z baz danych, encyklopedii internetowych - czytanie ksiąŝek - doskonalenie umiejętności językowych - przesyłanie wiadomości, informacji, zdjęć, filmów - rozwijanie zainteresowań - komunikowanie się z innymi 4
Zalety korzystania z Internetu Korzystanie z Internetu usprawnia pracę mózgu i nasze zdolności umysłowe, szczególnie w starszym wieku ten typ aktywności moŝe chronić przed zmianami detencyjnymi. Gry internetowe przyczyniają się do rozwoju wyŝszych zdolności poznawczych( myślenie, rozumowanie, wnioskowanie), ale mogą teŝ usprawnić podstawowe dla naszej psychiki mechanizmy uwagowe (podzielność, zakres), pamięciowe oraz motoryczne (koordynacja rękaoko). Rozsądne i umiarkowane korzystanie z Internetu moŝe przynieść tylko korzyści. Naukowcy spekulują, Ŝe dzięki Internetowi nasz mózg ewoluuje. Spacery po cyberprzestrzeni pobudzają komórki mózgowe do pracy i tworzenia nowych połączeń synaptycznych. Surfowanie chroni przed zmianami detencyjnymi, a chorym na Alzheimera pomaga utrzymać sprawność umysłową (Grzybowski, 2009) 5
ZagroŜenia ZagroŜenia wynikające z niewłaściwego korzystania z telewizji i Internetu 1 2 3 4 problemy zdrowotne zmiany w sferze poznawczej zmiany w sferze emocjonalnej zmiany w sferze społecznej ZagroŜenia w poszczególnych sferach rozwoju - układ kostny - układ nerwowy - wzrok - alergie -zaburzenia przemiany materii - wzrost poziomu agresji, - nadmierna pobudliwość - lęki, strach -- znieczulenie emocjonalne zdrowie sfera emocjonalna zaburzenia rozwoju i zachowania sfera poznawcza sfera społeczna - fałszywy obraz siebie i świata - bezrefleksyjność -bierność poznawcza - ograniczenie aktywności twórczej - rozluźnienie więzi społecznych - izolacja - postawa konsumencka 6
Telewizja - badania Telewizja jest główną przeszkodą w komunikowaniu się między dziećmi i rodzicami. Z badań wynika, Ŝe oglądanie telewizji przez dzieci poniŝej 2 roku Ŝycia przyczynia się do opóźnienia nauki języka i mowy. Zabawa z dziećmi i stymulowanie prawidłowego rozwoju naleŝy do zadań rodziców i w tym obowiązku nie moŝe ich wyręczyć ani telewizja, ani nagrane na DVD programy edukacyjne (D. A. Christakis/Archives of Pedaiatrics & Adolescent Medicine) UzaleŜnienie W USA u ponad 5% internautów stwierdzono IAD (Internet Addiction Disorder). UzaleŜnienie od komputera i Internetu jest równie niebezpieczne jak tradycyjne nałogi niebezpieczeństwo polega na tym, Ŝe łatwo je przegapić w porównaniu z innymi uzaleŝnieniami. Przejawy uzaleŝnienia od Internetu: - silnie odczuwana potrzeba korzystania z sieci - spędzanie coraz więcej czasu w sieci - drastyczne ograniczanie i zaniedbywanie innych czynności - złe samopoczucie, draŝliwość, pobudzenie psychoruchowe - obsesyjne myślenie o Internecie - ucieczka od problemów Ŝycia codziennego 7
Co dzieci robią w sieci? Opinia rodziców i dziadków dzieci w wieku 7-19 lat 20% badanych nie orientuje się, w jaki sposób jego dzieci korzystają z sieci. Według 39% respondentów dzieci poświęcają na te aktywności zbyt wiele czasu Prawie połowa rodziców i dziadków uwaŝa, Ŝe Internet jest zagroŝeniem dla dzieci obawiają się przede wszystkim niebezpiecznych znajomości, szkodliwych treści i programów, np. filmów pornograficznych. Korzystanie z Internetu przez dzieci w opinii ich rodziców i dziadków Szukają informacji 86% Przygotowują się do lekcji 82% Słuchają lub ściągają muzykę 71% Korzystają z komunikatorów internetowych 56% Korzystają z poczty elektronicznej 55% Korzystają z serwisów społecznościowych 54% Oglądają lub ściągają filmy 44% Ściągają programy i gry 42% Uczestniczą w grach on-line 35% 8
Racjonalne korzystanie z mediów czas: do 2 godz. dziennie pora: po południu, wieczór do godz. 20 rodzaj i tematyka przekazów medialnych (niebudzące zastrzeŝeń natury społeczno-moralnej) aktywny i krytyczny odbiór treści przekazów medialnych kierowane i kontrolowane przez rodziców uczestnictwo dzieci w korzystaniu z telewizji i Internetu pomoc dzieciom w rozumieniu treści programów Sposoby korzystania przez dziecko z mediów (Dakowicz L., Dakowicz A.,2008) Dziecko korzystające z mediów przez pryzmat relacji w rodzinie dziecko relacje w rodzinie media społeczeństwo i świat Dziecko samodzielnie korzystające z mediów dziecko media społeczeństwo i świat 9
Porady dla rodziców Chcesz odciągnąć swoje dziecko od komputera i telewizora zacznij się gimnastykować i uprawiać sport, dziecko chętnie weźmie z ciebie przykład (rodzice dzieci aktywnych fizycznie równieŝ uprawiali sport). Wprowadź ograniczenie czasowe korzystania z komputera, Internetu do 40 min. Ucz się nowości przed dzieckiem Graj w gry komputerowe/korzystaj z Internetu razem z dzieckiem Dokonuj selekcji gier omawiając z dzieckiem działania i postawy bohaterów Ucz selekcji informacji znalezionych w Internecie Zachęcaj do uŝywania Internetu w celach poznawczych (szukanie wiedzy, ciekawostek) Literatura Białokoz Kalinowska J., Piotrowska-Jastrzębska J. (2005) ZagroŜenie zdrowotne wynikające z nieracjonalnego korzystania z komputera przez dzieci i młodzieŝ. (w:) J. Izdebska, T. Sosnowski (red.) Komputer i Internet w Ŝyciu dziecka i obraz jego dzieciństwa. Trans Humana, Białystok Braun-Gałkowska M. (1997) Wpływ gier komputerowych na psychikę dzieci. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze nr 8 Dakowicz L., Dakowicz A. (2008) Relacja dziecko-drugi człowiek a relacja dziecko media drukowane i elektroniczne (w:) J. Izdebska (red). Media elektroniczne- kreujące obraz rodziny i dziecka. Trans Humana, Białystok Grzybowski Sz. (2009) Narodziny cybermózgu. Charaktery, nr 5 Izdebska J., (2007) Dziecko w świecie mediów elektronicznych, Trans Humana, Białystok Kienig A. (2008) Reklama telewizyjna w percepcji dzieci wieku przedszkolnym (w:) J. Izdebska (red.) Media elektroniczne w Ŝyciu dziecka w kontekście wartości wychowawczych i zagroŝeń. Trans Humana, Białystok Wach E. (2001) Gry komputerowe niewinna zabawa czy zagroŝenie, Edukacja Medialna, nr 1 10
Dziękuję za uwagę 11