Rozwój ruchowy dziecka w wieku przedszkolnym Sprawności ruchowa dziecka w wieku przedszkolnym etapach: przebiega w dwóch doskonalenie ruchów postawno- lokomocyjnych ( chodu, biegu, skoków, wspinania się ) rozwój ruchów manipulacyjnych, która polega na zdolności posługiwania się przedmiotami i narzędziami codziennego użytku. Cechą wieku przedszkolnego jest wielka biologiczna potrzeba ruchu. Jest ona przyczyną ogromnej ruchliwości dziecka, dużej liczby kroków, tendencji do ruchów zbyt obszernych, rozrzutnych. Wiek przedszkolny jest okresem, kiedy obserwujemy dalszy rozwój sprawności motorycznej, następuje automatyzacja ruchów cyklicznych (chodu, biegu), opanowanie pozycji ruchów równoważnych, podwyższa poziom ogólnej sprawności fizycznej, rozwija się zdolność koordynacji ruchów. Równocześnie wzrasta zaradność, jego ruchy stają się inteligentniejsze bardziej dostosowane do zmieniających się sytuacji. Jak również rozwija się samoobsługa i samodzielność. Dziecko w wieku przedszkolnym samo je, myje się, rozbiera i ubiera, utrzymuje porządek we własnych rzeczach, pomaga w łatwych pracach domowych. W wieku przedszkolnym dziecko uczy się jeździć na rowerze, pływać, jeździć na łyżwach, na nartach. Stopniowo doskonalące się ruchy drobnych mięśni dłoni umożliwiają coraz sprawniejsze posługiwanie się ołówkiem, pędzlem, nożyczkami. U dzieci w wieku młodszym występuje dziwne dla dorosłych zjawisko: dzieci szybciej uczą się pływać, jeździć na łyżwach niż np. zapinać guziki czy wiązać sznurowadła. Te czynności wydają się dorosłemu łatwiejsze niż wymagające większego wysiłku ruchy pływaka czy łyżwiarza. Jednak dla dziecka w wieku przedszkolnym, drobne ruchy manualne są jeszcze trudne i bardzo męczące niż praca dużych grup mięśniowych. Odmienne również niż u dorosłych przebiegają u dzieci procesy zmęczenia i odpoczynku. Różnice te związane są z inną motoryką, wydolnością i psychiką dziecka, jego możliwościami i potrzebami ruchowymi. Dziecko w wieku przedszkolny szybciej reaguje ruchem na bodźce. Jak również szybciej się wyczerpuje i męczy, wymagając chwili odpoczynku, lecz również szybciej po wysiłku wraca do normy. Po krótkim odpoczynku od nowa gotowe jest do podjęcia dalszej
zabawy. U dzieci przedszkolnych zmęczenie ma najczęściej podłoże w niewłaściwie dozowanych przerwach w wysiłku dużym wydatku energetycznym. Aby do tego nie dopuścić, przedszkolak samorzutnie i w sposób nieświadomy dokonuje częstych zmian typu ruchu. Tempo rozwoju motorycznego dziecka nie jest równomierne. Każdy rok przynosi różnicę w poziomie sprawności i rozwoju motorycznym. Dziecko trzyletnie Cechy charakterystyczne w wyglądzie zewnętrznym : ma dość dużą i ciężką głowę krótkie w stosunku do tułowia nogi i mała siła mięśni Dziecko trzyletnie ma dużą potrzebę ruchu, rzadko siedzi w miejscu- cały czas wykonuje jakieś czynność. Dziecko trzyletnie potrafi: pewnie chodzą i biegają potrafią stać przez chwilę na jednej nodze wdrapywać się na różne sprzęty i zsuwać się z nich przepełzać się pod przeszkodą przenosić niezbyt ciężkie przedmioty rzucać przedmiotami nie tracąc przy tym równowagi potrafi przeskoczyć przeszkodę długości do 30 cm i pokonać przeszkodę wysokości 40 cm maszeruje, podskakuje i biega przy muzyce potrafi zbudować wieże z klocków lubi bawić się w piasku toczyć wałeczki i kulki z plasteliny czy modeliny Dziecko czteroletnie Dziecko czteroletnie mało różni się od trzylatka pod względem motoryki, ale jest w tym wieku bardziej sprawne. Dziecko czteroletnie jest: zwinne
zręczne porusza się pewnie, swobodnie Dzieci w tym wieku odczuwają też większą potrzebę ruchu, ale też potrafią dłużej skupić uwagę, jak również lepiej reagują na sygnały i polecenia. Dziecko czteroletnie potrafi: dobrze biega potrafi względnie płynnie wykonać skok z rozbiegu wchodzić po schodach krokiem naprzemiennym ( natomiast schodzą jeszcze krokiem dostawnym) potrafią zeskoczyć z wysokości 20-40 cm (lądują na sztywne, wyprostowane w kolanach nogi) pewniej stoi na jednej nodze potrafi chwycić nisko podrzucony przez siebie woreczek próbuje wycinać nożyczkami potrafi sam się ubrać i rozebrać sprząta po sobie zabawki Dziecko pięcioletnie W tym wieku następuje przyspieszenie procesów rozwojowych. Można zauważyć najszybszy rozwój motoryczny. Wiek pięciolatka nazywany jest złotym okresem rozwoju motoryczności. Dziecko pięcioletnie potrafi : potrafi dość długo (10 sekund) stać na jednej nodze potrafi łączyć chód po ławeczce z przekraczaniem przeszkód, przesuwaniem przyboru stopą czy schyleniem się pod trzymaną przez dorosłego laską potrafi stać w tzw. staniu równoważnym ( stopa za stopą) potrafi rzucać w górę i chwycić woreczek lub piłkę potrafi złapać rzuconą do niego piłkę W tym wieku obserwuje się zróżnicowanie wynikające z płci. Chłopcy cechuje przewaga w wielu umiejętnościach i sprawnościach nad dziewczynkami. Są lepsi w biegach, skokach, rzutach natomiast dziewczynki
lepiej posługują się skakanką, przewyższają chłopców w ćwiczeniach równoważnych i rytmicznych. Dziecko sześcioletnie U dzieci sześcioletnich zauważa się nasilenie ruchliwości. Dziecko w tym wieku staje się silniejsze i sprawniejsze. Dziecko sześcioletnie potrafi: maszerować, biegać, podskakiwać potrafi płynnie wykonać kombinację ruchów potrafi wykonać złożone ćwiczenia na przyrządach jak również ćwiczenia wymagające znacznego poczucia rytmu potrafią samodzielnie sprawnie ubrać się i rozebrać potrafi myć, czesać, nakryć do stołu potrafi sprzątać zabawki Dziecko pod koniec 6 roku życia powinno osiągnąć tzw. dojrzałość szkolną, stopień jego rozwoju umysłowego jak również motorycznego, sprawność fizyczna i percepcyjno motoryczna, która będzie gwarantować bezproblemowe zaadaptowanie się w środowisku szkolnym. Zmiany rozwojowe narastają stopniowo. Tak więc może się zdarzyć, że np. jedno dziecko osiąga dojrzałość szkolną już w wieku 6 lat, a inne dopiero po ukończeniu 7 roku życia. Opracowanie: mgr Katarzyna W.
Literatura : o M.Żebrowska Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, wyd. PWN, W-wa 1975 o W. Pomykało Vademecum dla rodziców dzieci o Wyd. Współcz. RSW, W-wa 1987 o B. Wilgocka-Okoń Sześciolatki na start o [w:] Wychowanie w przedszkolu 2003/nr3