Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego Zakład Informacji Naukowej, Technicznej I Ekonomicznej Program IsisMARC Wersja 1.1 Warszawa, listopad 2003
Koncepcja programu: Ernesto Spinak Oprogramowanie sporządziła: Alexandra Fernández Ferrando Przekład z języka angielskiego: Zbigniew M. Nowicki i Wacław Struk UNESCO 2003 For Polish translation IMBiGS 2003
Spis treści Korzystanie z programu 6 Okno główne 7 Wprowadzanie pól 8 Funkcje menu Edycja 10 Listy wyboru 11 Kopiowanie/tworzenie rekordów ze schowka 11 Kartoteka haseł wzorcowych 12 Menu Narzędzia 13 Tablica symboli 13 Profil użytkownika 14 Struktury IsisMARC 15 Edytor Tablicy Definicji Pól (FDT21) 17 Pomocnicza baza danych CODES 19 Kartoteka haseł wzorcowych 20 Baza formatów kontrolnych PFT21 22 Baza formularzy wejściowych FMT21 23 Menu, komunikaty i pliki pomocy 26 Parametry systemowe 27 Plik IsisMARC.CIP 27 Plik IsisMarc2.CIP 28 Jak utworzyć nową bazę danych 29 Nowa baza danych tworzona od podstaw 29 Etap A tworzenie schematu bazy danych 30 Etap B dostosowanie atrybutów pól 30 Etap C edycja środowiska bazy danych i plików pomocniczych 33 Nowa baza danych tworzona na podstawie istniejącej bazy danych 34
Jest to pierwsza oficjalna wersja programu IsisMARC. Zakłada się, że uprzednio zainstalowano system WinISIS wersja 1.4x (najlepiej 1.4b22 z marca 2002 lub wyższa) na dysku C: przy zastosowaniu standardowej struktury katalogów proponowanej w trakcie instalowania WinISIS, tzn. \bg, \ctl3d, \data, \menu, \msg, \prog, \work Jeśli WinISIS został zainstalowany na dysku innym niż C:, to należy dokonać odpowiedniej modyfikacji w plikach baza.par, które zostaną utworzone w trakcie instalacji programu IsisMARC (więcej szczegółów poniżej) IsisMarc nie oddziałuje na inne programy lub bazy danych, które występują na komputerze. Program instalacyjny utworzy wszystkie potrzebne pliki w dwóch katalogach: Dbisis Zawiera przykładowe bazy danych: AUTHOR, CODES, MRCLTE, MRCLTS oraz UNIMRC 1. Wszystkie te bazy danych zostaną umieszczone w katalogu C:\DBISIS MrcLtE jest zawierającą 67 rekordów bazą danych MarcLite 21 z interfejsem angielskim; w katalogu mrclte znajdują się inne podkatalogi, których funkcja zostanie wyjaśniona poniżej, MrcLtS baza zawierająca te same rekordy z interfejsem hiszpańskim 2, Codes jest pomocniczą bazą danych, zawierającą wszystkie dane kodowe stosowane zgodnie z metodologią MARC21, Author jest inną pomocniczą bazą danych, która będzie używana jako kartoteka haseł wzorcowych (ang. authority file). Są to standardowe bazy danych CDS/ISIS: w systemie WinISIS możliwe jest ich przeglądanie, wyszukiwanie, edycja itd. WinISIS Program IsisMARC.exe zostanie standardowo zainstalowany w tym samym katalogu co wisis.exe (nie zaleca się instalacji w innym katalogu). W tym katalogu zostanie utworzony podkatalog Isis- MARC, w którym zostaną umieszczone wszystkie pliki dodatkowe. Manual.zip jest to oddzielny plik, zawierający tę dokumentację. Program IsisMARC był testowany w systemach operacyjnych Windows 98, Windows ME, Windows NT4(SP4) oraz Windows 2000/XP. Nie gwarantuje się poprawnej pracy w systemie Windows 95. 1 UniMrc jest zawierającą 79 rekordów bazą danych UNIMARC z interfejsem hiszpańskim (przyp. tłum.). 2 Polscy użytkownicy programu IsisMARC otrzymują dodatkowo bazę MrcLtP. Jest to zawierająca te same rekordy baza z interfejsem polskim (przyp. tłum.). - 5 -
ISISMarc wymaga, aby w systemie były następujące biblioteki *.dll oraz *.ocx: isis32.dll, mfc42.dll, msvcrt.dll, kernel32.dll, user32.dll, gdi32.dll, msflxgrd.ocx W przeciwnym razie program instalacyjny będzie żądał ich instalacji. Jest potrzebna biblioteka msflxgrd.ocx wersja 6 lub wyższa - program nie działa z msflxgrd.ocx w wersji 5. W celu rejestracji OCX należy wykonać polecenie: regsvr32 msflxgrd.ocx Korzystanie z programu Program IsisMARC służy do wprowadzania danych do baz danych systemu CDS/SIS. Program stosuje standardową strukturę rekordów w plikach systemu CDS/ISIS: zbiór główny (pliki baza.mst/.xrf); zbiór odwrócony (pliki baza.cnt/.l0?/.n0?/.ifp/.fst), do kontroli poprawności są stosowane formaty (pliki *.pft), ale nie korzysta ani z tablicy FDT ani z formularzy wejściowych (plików *.fmt). Aplikacja IsisMARC jest niezależna od standardowej tablicy FDT docelowej bazy danych. Przy jej pomocy można przetwarzać bazy w różnego typu formatach: MARC21, MARC21 Lite, UNIMARC, UNISIST, CCF, dowolną kombinację tych formatów, a nawet obsługiwać formaty zdefiniowane przez użytkownika. Wykorzystanie programu nie jest ograniczone do danych bibliograficznych - może on obsługiwać dane referencyjne dowolnego typu, takie jak kartoteki haseł wzorcowych (autorzy, instytucje, itd.). Ta wersja programu jest dystrybuowana z przykładową bazą w formacie MARC21 Lite, ale program może obsługiwać bazy w innych formatach. Aplikacja została zbudowana zgodnie z filozofią systemu CDS/ISIS i może być dostosowana do różnych środowisk pracy i wersji językowych. Wszystkie struktury danych są otwarte, zostały udokumentowane i mogą być modyfikowane za pomocą systemu WinISIS opracowanego przez UNESCO. Osoby, które dostosowywały WinISIS do własnych potrzeb, będą w komfortowej sytuacji, gdyż w oprogramowaniu ISISMarc zastosowano takie same rozwiązania. Aplikacja wykorzystuje pola zmiennej długości, pola powtarzalne oraz podpola. Maksymalna długość rekordu/pola i liczba wystąpień pola powtarzalnego wynika z ograniczeń obowiązujących w bibliotece Isis32.dll opracowanej przez BIREME 3. Aktualna wersja programu IsisMARC obsługuje podpola powtarzalne, pomimo tego że rekordy o takiej strukturze nie są prawidłowo obsługiwane w systemie CDS/ISIS. Aplikacja umożliwia modyfikację rekordów, niezależnie od tego czy posiadają one etykietę rekordu i czy zawierają wskaźniki. Występowanie wskaźników dla danego pola jest określone w rekordzie bazy FDT21, który zawiera definicję atrybutów tego pola. Informacje zawarte w etykiecie rekordu ISO 2709 (na pozycjach 05, 06, 07, 08, 09, 17, 18 i 19) są przechowywane w specjalnych polach CDS/ISIS o wyróżnikach większych niż 1000. Aktualna wersja wykorzystuje wyróżniki 3000+przesunięcie (przesunięcie jest pozycją bajtu, na przykład dane z pozycji Etykieta/05 są przechowywane w polu 3005). Przesyłanie danych etykiety do specjalnych pól CDS/ISIS i na odwrót powinno być dokonywane przy użyciu operacji eksportowania i importowania w systemie WinISIS. Bazowy wyróżnik etykiety rekordu powinien być określony w pliku IsisMarc2.cip 4 jako parametr LDR=nnnn Jeśli parametr LDR nie został podany lub jest pusty, aplikacja nie będzie korzystać z danych etykiety rekordu, a stosowne okienka wyboru będą nieaktywne. 3 Jest to skrótowa nazwa Centrum Informacji Medycznej dla Ameryki Łacińskiej i Regionu Karaibów WHO/PAHO. Program IsisMARC jest aplikacją zbudowaną przy użyciu biblioteki dynamicznej ISISDLL (przyp. tłum.). 4 Patrz dalej opis plików parametrów, z których korzysta program IsisMARC (przyp. tłum.). - 6 -
Okno główne Rozwijane menu Pasek narzędziowy Wybór formularza Wybór etykiety rekordu Wybór wskaźnika Odsyłacz do strony HTML z pomocą kontekstową Zakładki dla zakresu pól Rozwijanie/ zwijanie podpól Objaśnienie pola Pole powtarzalne Długość rekordu i pola Równocześnie może być otwartych kilka baz danych, co pozwala na modyfikowanie każdej z tych baz, kopiowanie rekordów z jednej bazy i wklejanie ich do innej bazy itd. Ta wersja programu IsisMARC nie pozwala na otwarcie tej samej bazy danych w różnych oknach. - 7 -
Pasek narzędziowy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. Otwórz nową bazę danych 2. Zachowaj bieżący rekord 7. Skopiuj rekord do schowka 8. Utwórz rekord ze schowka 3. Otwórz nowy rekord 9. Przesuń podpole do góry 4. Otwórz tablicę zestawu znaków 10. Przesuń podpole do dołu 5. Podgląd bieżącego rekordu przy użyciu formatu 11. Edycja rekordu w trybie wewnętrznym wyświetlania 6. Wyświetlanie/Ukrywanie pustych pól w formularzu 12. Dostęp do zewnętrznego pliku pomocy 5 Ikonki formularza wejściowego? Odsyłacz do strony w pliku pomocy 6 Edycja ręczna % Pole powtarzalne 7 Pole niepodlegające edycji (dane systemowe) ± Rozwijanie/zwijanie wykazu podpól danego pola Pole stowarzyszone z listą wyboru (ang. pick-list) albo z kartoteką haseł wzorcowych Okienko wyboru formularza Okienka wyboru wskaźnika Wprowadzanie pól W celu przejścia między polami w dół i w górę formularza należy użyć klawiszy Enter i Tab. Aby rozpocząć edycję pola, należy podwójnie kliknąć dowolny fragment wiersza tego pola. Podczas edycji pola można przechodzić w górę i w dół pomiędzy podpolami przy użyciu klawiszy Tab i Enter. Użycie klawisza Enter sprawdza poprawność elementu danych podpola. Aby opuścić pole, należy nacisnąć klawisz Esc albo przy użyciu myszki przenieść kursor do innego pola. Jeśli zostanie otwarte inne pole, podpola poprzednio edytowanego pola zostaną zwinięte i zostanie zamknięte okno edycji tego pola. Przykładowo, pole 020 (Numer ISSN) zawiera trzy podpola: $a, $c i $z, przy czym podpole $z jest powtarzalne. 5 Pliki pomocy, z których korzysta program IsisMARC, są plikami w formacie HTML, a więc do ich obsługi jest wykorzys tywana standardowa przeglądarka systemu Windows (przyp. tłum.). 6 Przykładowe bazy w formacie MARC 21 Lite jako pliki pomocy wykorzystują oryginalne pliki HTML z objaśnieniami zawartości pól baz danych w tym formacie, opracowane przez Bibliotekę Kongresu USA. W szczególności, polskojęzyczna baza MrcLtP korzysta z pliku pomocy w języku angielskim (przyp. tłum.). 7 W razie potrzeby użycie tego przycisku udostępnia do wprowadzania kolejne wystąpienie tego pola (przyp. tłum.). - 8 -
Okienko edycyjne dla elementu danych 8 Rozwinięcie pola podzielonego na podpola Kliknięcie znaku % powoduje utworzenie nowego wystąpienia pola lub podpola po wskazanym elemencie. Jeśli pole/podpole nie jest ostatnim elementem tego typu, nowe wystąpienie zostanie umieszczone na wskazanej pozycji. Zamiast klikania myszką można użyć kombinacji klawiszy Ctrl + Shift + %. Jeśli ostanie pole/podpole jest puste, żądanie udostępnienia nowego wystąpienia tego elementu nie będzie zrealizowane. Możliwa jest zmiana kolejności podpól w polu za pomocą przycisków paska narzędziowego, służących do przenoszenia podpól w górę i w dół (patrz obrazki poniżej). Możliwy jest dostęp do wewnętrznej struktury rekordu i bezpośrednia edycja surowych danych w taki sam sposób jak w systemie WinISIS. Ewentualne obce podpola zostaną usunięte, a w polu stałej długości zostaną wycięte znaki nadmiarowe. Edytor pól akceptuje następujące klawisze edycji okienkowej: CTRL+INS lub CTRL+C SHIFT+DEL lub CTRL+X SHIFT+INS lub CTRL+V CTRL+V Kopiuj oznaczony tekst do schowka Przenieś oznaczony tekst do schowka i usuń go z ekranu Wstaw (wklej) zawartość schowka na bieżącej pozycji kursora Wklej ze schowka 8 W celu wyświetlenia tego okienkanależy dwukrotnie kliknąć dany element (przyp. tłum.). - 9 -
ALT+Backspace lub CTRL+Z Esc (strzałka w lewo) CTRL+ (strzałka w lewo) (Cursor right) CTRL+ (strzałka w prawo) (strzałka do góry) (strzałka do dołu) (Home) CTRL+ (Home) End CTRL+ End PgUp PgDn Backspace Delete Shift+klawisz kursora Cofnij (ang. undo) ostatnią operację edycji (podczas wprowadzania danych) odtwórz zawartość pola z dysku Przesuń kursor o jeden znak w lewo Przesuń kursor o jeden wyraz w lewo Przesuń kursor o jeden znak w prawo Przesuń kursor o jeden wyraz w prawo Przesuń kursor do tej samej pozycji poprzedniego wiersza (jeśli wewnątrz pola) albo do początku pola Przesuń kursor do samej pozycji następnego wiersza (jeśli wewnątrz pola) albo na koniec pola Przesuń kursor na początek bieżącego wiersza Przesuń kursor na początek pola Przesuń kursor na koniec bieżącego wiersza Przesuń kursor na koniec pola Przewiń o jedną stronę do góry (jeśli wewnątrz pola) albo ustaw kursor w pierwszym wierszu pola Przewiń o jedną stronę do dołu (jeśli wewnątrz pola) albo ustaw kursor w ostatnim wierszu pola Usuń znak na lewo od kursora i ustaw kursor na poprzednim znaku Usuń znak na pozycji kursora (kursor nie zmienia pozycji) Oznacz wybrany tekst Funkcje menu Edycja Funkcje te są zbliżone do odpowiednich opcji formularza wprowadzania danych w systemie WinISIS 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. Odtworzenie oryginalnej zawartości rekordu z dysku. 2. Usunięcie rekordu 3. Przywrócenie rekordu logicznie usuniętego (patrz uwaga 9 ) 4. Skopiuj istniejący rekord do nowego rekordu z przydzieleniem mu następnego numeru MFN 5. Zachowaj rekord 6. Utwórz nowy rekord 7. Pokazuj / Ukryj puste pola formularza 8. Wyczyść wszystkie dane i przedstaw pusty formularz 9. Utwórz formularz tymczasowy z wartościami domniemanymi 10. Wyczyść formularz tymczasowy. Wartości domniemane działają tak samo jak w Win- ISIS. Gdy korzysta się z wartości domniemanych, w prawym górnym rogu okienka pojawia się stosowny napis 9 Ta funkcja jest również stosowana do odblokowania rekordów. Występuje wciąż nierozwiązany problem w Isis32.dll związany z kodem powrotu przy badaniu stanu rekordów zablokowanych i usuniętych. - 10 -
Kodowane pola stałej długości: Aplikacja oferuje specjalny edytor, który kontroluje każdą pozycję pól takich, jak pole 008 formatu Marc21 lub pole 100 formatu UNIMARC. Okienko listy wyboru dla danych kodowanych Kodowane pola stałej długości wykorzystują specjalny wzorzec, w którym każdy element posiada ustaloną długość i może być edytowany w trzech trybach. Edycja ręczna Swobodne wprowadzanie danych Pole niepodlegające edycji (dane systemowe) Dane są ładowane za pomocą określonych w formularzu poleceń BEGIN lub END (patrz dalej) Pole stowarzyszone z listą wyboru Dane są pobierane ze stowarzyszonej listy wyboru określonej w bieżącym formularzu Każdy pobierany fragment danych jest ograniczony do liczby znaków określonej we wzorcu, a pozycje niewykorzystane są wypełniane znakami odstępu albo specjalnym znakiem, określonym jako domyślny znak uzupełniania dla tego formularza. Listy wyboru Lista wyboru jest uporządkowaną tablicą, w której każdy wiersz zawiera parę wartości: kod tekst opisu Tablica może być uporządkowana według kodów albo według tekstów opisu. Każda wartość wybrana w lewej ramce jest przesyłana do prawej ramki i po zaakceptowaniu jest ona wstawiana do odpowiedniego pola/podpola rekordu. Lista wyboru może być stowarzyszona z polem stałej lub zmiennej długości. Pole zawierające wiele podpól może mieć stowarzyszonych wiele różnych list wyboru. Możliwy jest wybór jednej lub kilku wartości z listy, w zależności od atrybutów pola/podpola zdefiniowanych w bazie FDT21 (patrz dalej opis edytora FDT21). Sposób definiowania listy wyboru przedstawiono poniżej w osobnym punkcie. Kopiowanie/tworzenie rekordów ze schowka Możliwe jest skopiowanie rekordu bazy danych do schowka, a następnie utworzenie nowego rekordu w tej samej lub innej bazie danych. Użycie przycisku Kopiuj 10 spowoduje zastąpienie dotychczasowej zawartości schowka nowymi danymi. Jeśli źródłowa i docelowa baza danych różnią się zakresem pól przeznaczonych do przechowywania danych etykiety rekordu (jak to określono w odpowiednich plikach IsisMarc2.cip), to program IsisMARC zapewni właściwą synchronizację danych. Jeśli w bazie docelowej nie występuje etykieta rekordu, to dane etykiety z bazy źródłowej zostaną pominięte. Jeśli w bazie źródłowej brak etykiet rekordów, a etykiety te występują w bazie docelowej, to w tej bazie pola służące do przechowywania danych etykiet rekordów zostaną wypełnione zerami. 10 Przycisk ten występuje na pasku narzędziowym (przyp. tłum.). - 11 -
Kartoteka haseł wzorcowych W celu stowarzyszenia pola z kartoteką haseł wzorcowych należy wykorzystać pierwsze podpole tego pola, przy czym atrybuty tego podpola powinny być odpowiednio określone za pomocą edytora FDT21 jak to objaśniono poniżej. Kliknięcie ikonki spowoduje, że aplikacja pobierze odpowiednie dane i wyświetli uporządkowany wykaz wartości w okienku zawierającym 50 elementów 11. Możliwe jest podanie rdzenia terminu, by spowodować wyświetlenie wszystkich terminów rozpoczynających się od tego rdzenia. W okienku są wyświetlane jedynie właściwe hasła wzorcowe (tzn. dane standaryzowane), ale użycie przycisku Wyświetl umożliwia podgląd całego rekordu, tak jak to zobrazowano poniżej. Przy wyświetlaniu danych z kartoteki są uwzględniane wskaźniki (jeśli występują), ale pomijane są ograniczniki podpól. Gdy wybrane zostanie hasło wzorcowe, w odpowiednim polu rekordu bazy docelowej są umieszczane wszystkie dane tego hasła z zachowaniem wskaźników i ograniczników podpól (jeśli występują). Zastąpiona zostaje dotychczasowa zawartość tych podpól, a wszystkie inne elementy rekordu pozostają nienaruszone. 11 Okienko to zawiera 25 pozycji kartoteki (przyp. tłum.). - 12 -
W przypadku, gdy hasło wzorcowe zawiera podpola nie zdefiniowane w polu docelowej bazy danych, podpola te nie będą przenoszone. Hasła wzorcowe nie powinny być stosowane dla pól stałej długości. W przeciwnym razie efekty użycia tej funkcji nie są określone. IsisMARC może wykorzystywać jako hasła wzorcowe rekordy dowolnej bazy CDS/SIS, dlatego bez względu na to czy rekordy te zawierają wskaźniki lub podpola, zachowana będzie struktura danych i hasła zostaną przeniesione w sposób prawidłowy. Menu Narzędzia 1 2 3 4 5 6 7 Funkcje 1 5 działają identycznie jak w edytorze Word 12 6. Otwórz pokazaną poniżej tablicę symboli 7. Podgląd rekordu w oddzielnym okienku przy użyciu różnych, zdefiniowanych uprzednio formatów 8. Skopiuj do schowka bieżący rekord aktywnej bazy danych 9. Utwórz nowy rekord aktywnej bazy danych na podstawie zawartości schowka 10. Podgląd w wewnętrznym formacie pełnej zawartości rekordu przechowywanego w schowku 8 9 10 Tablica symboli 12 Czynności te są wykonywane na zaznaczonym fragmencie tekstu. Chociaż nie są typowe funkcje procesora tekstów, to jest ich nazwy w języku polskim zostały sformułowane w takich sposób, by ich znaczenie nie budziło wątpliwości (przyp. tłum.). - 13 -
Podgląd bieżącego rekordu Obraz edytowanego rekordu, w którym pola są uporządkowane według wyróżników 13. Jest to wynik wykonania funkcji Sformatuj rekord z menu Narzędzia. Dostępne formaty powinny być wskazane przy użyciu parametru w pliku Isis- Marc2.cip Profil użytkownika Program IsisMARC może być dostosowany do różnych języków i do różnych profili, jeśli dostarczy się odpowiednie bazy danych zawierające menu i komunikaty systemowe. Dane te są przechowywane w konwencjonalnych bazach danych CDS/ISIS umieszczonych w katalogach wskazanych w pliku parametrów IsisMARC.cip. Nazewnictwo przyjęte dla tych baz danych: - baza menu MNXXYY gdzie: XX język YY profil YY=21 wartość domyślna Np. mnen21 to domyślna baza danych menu w języku angielskim - baza komunikatów MSXXYY podobnie jak wyżej Np. msen21 to domyślna baza danych komunikatów w języku angielskim Program IsisMARC jest dystrybuowany z dwoma wersjami językowymi (angielską oraz hiszpańską i z dwoma profilami (21 wersja pełna, DF wersja ograniczona), dostarczanymi w postaci konwencjonalnych baz danych WinISIS (z formularzami wejściowymi itd.). Aby utworzyć inną wersję językową i/lub profil, należy postępować zgodnie z instrukcjami dotyczącymi tego procesu, zawartymi w dokumentacji systemu CDS/ISIS dla Windows, wersja 1.3, rozdział 9. Dostosowywanie CDS/ISIS do wymagań lokalnych. 13 Tak działa standardowy format wyświetlania All. Jeśli zdefiniowano inne formaty, to w wyniku wyboru takiego formatu zawartość edytowanego rekordu zostanie wyświetlona zgodnie z tym formatem (przyp. tłum.). - 14 -
Struktury IsisMARC Program IsisMarc nie korzysta ze standardowego pliku CDS/ISIS baza.fdt, w którym jest przechowywana definicja układu pól bazy danych w postaci tablicy tekstowej. Zamiast tego korzysta on ze specjalnego zbioru głównego o nazwie FDT21, który jest umieszczony w specjalnym podkatalogu (o nazwie IsisMARC) docelowej bazy danych. Zbiór ten zawiera definicje wszystkich elementów danych. (Uwaga: nadanie podkatalogowi nazwy IsisMARC jest obowiązkowe). Plik FDT21 definiuje układ i atrybuty wszystkich pól oraz podpól docelowej bazy danych. Pełni on te same funkcje co tablica FDT baza.fdt oraz plik badający poprawność danych baza.val. Przykładowo, baza danych MrcLtE posiada odpowiednią bazę danych IsisMARC\FDT21, w której zdefiniowano pola tej bazy zgodnie z konwencją MARC 21 Lite. Każdy rekord bazy FDT21 definiuje pole w docelowej bazie danych, dlatego teoretycznie nie ma ograniczeń dotyczących liczby definiowanych pól. Norma ISO 2709 stosuje wyróżniki z zakresu 001-999, jednakże w systemie CDS/ISIS można stosować wyróżniki z zakresu 1-32 767. W pliku FDT21: - w polach o wyróżnikach 001-099 jest przechowywana definicja pola, - w polu powtarzanym o wyróżniku 100 są przechowywane definicje podpól tego pola. FDT21 jest konwencjonalną bazą danych CDS/ISIS, która może być utworzona i modyfikowana za pośrednictwem systemu WinISIS, ale to nie jest zalecane. Program IsisMARC zawiera specjalny edytor, który podczas modyfikacji bazy FDT21 bada integralność definicji bazy danych. W chwili otwarcia bazy danych program sprawdza czy w podkatalogu IsisMARC występują wszystkie potrzebne pliki pomocnicze: FDT21, FMT21 i PFT21 14. Jeśli warunek ten nie jest spełniony, program proponuje automatyczne utworzenie tych plików. Gdy użytkownik nie skorzysta z tej możliwości, baza danych nie zostanie otwarta. Pliki pomocnicze są tworzone na podstawie danych zawartych w tabeli definicji pól baza.fdt bazy danych systemu WinISIS. Tabela ta zawiera tylko niektóre z danych wykorzystywanych przez program IsisMARC. Dlatego też administrator bazy danych powinien uzupełnić te dane przy użyciu edytora FDT21. Czynność tą trzeba wykonać tylko raz. W każdej chwili przy użyciu specjalnych edytorów możliwa jest modyfikacja struktury baz danych FDT21, FMT21 i PFT21, tzn. dodanie nowych pól oraz utworzenie albo zmodyfikowanie formularzy wejściowych lub formatów badających poprawność danych. Należy pamiętać, że wszystkie modyfikacje dokonane w zbiorze głównym FDT21 nie są automatycznie przenoszone do tablicy FDT systemu WinISIS. Zapewnienie spójności danych przechowywanych w tych dwóch tablicach jest zadaniem administratora bazy. 14 Tak jak plik FDT21 "zastępuje" tablicę FDT i zawiera definicje pól bazy danych, tak pliki FMT21 i PFT21 zawierają odpowiednio definicje formularzy wejściowych oraz formatów służących do kontroli popraw ności danych (przyp. tłum.). - 15 -
Plik FDT21.MST : odpowiednik plików baza.fdt i baza.val w systemie WinISIS Wyr. Zawartość pola 001 Wyróżnik pola [001... 999] (stałą długość mają pola 001, 003, 005, 006, 007, 008; pola składowe etykiety rekordu mają wyróżniki określone przy użyciu parametru LDR zdefiniowanego w pliku IsisMarc2.cip) 002 Nazwa (etykieta) pola 004 Typ materiału [BK CF MU SE... ] (tylko dla pól 006, 007, 008; dla pozostałych pól ten element jest pusty) 005 Pole powtarzalne <0/1> domyślnie = 0 pole pojedyncze 006 Pole zawiera podpola <0/1> domyślnie = 1 tak, pole zawiera podpola 015 Wskaźnik 1 (element powtarzalny) [ ^n wartość ^t znaczenie puste ] puste = brak wskaźnika ^n?^t wskaźnik niezdefiniowany 016 Wskaźnik 2 (element powtarzalny) [ ^n wartość ^t znaczenie puste ] puste = brak wskaźnika ^n?^t wskaźnik niezdefiniowany 020 Długość pola <0/n> domyślnie = 0 pole zmiennej długości, n = pole o długości n znaków 041 Pomoc kontekstowa: odsyłacz do pliku pomocy 15 Pole o wyróżniku 100 (powtarzalne) definiuje atrybuty podpola c Etykieta podpola [a..z], [0..9] Ten element jest pusty dla pól stałej długości (001-009) i pól pozbawionych podpól n o r Nazwa podpola Ta wartość służy także jako nazwa okienka z wykazem wartości podpola Numer porządkowy podpola w ramach pola [1... ] potrzebny dla zapewnienia zgodności z formatem Biblioteki Kongresu USA, atrybut niewykorzystywany przez system CDS/ISIS Podpole powtarzalne <0/1> domyślnie = 0 podpole pojedyncze l Długość podpola <0/n> domyślnie = 0 podpole zmiennej długości, n = podpole stałej długości n znaków d Domyślna zawartość (tylko dla podpól stałej długości) w Kod procedury wprowadzania danych: ^w typ [ ^f format ^a atrybuty ] 0 dane są wprowadzane z klawiatury (kod domyślny) 1 dane systemowe, nie podlegają edycji i są wprowadzane automatycznie na początku lub na końcu edycji rekordu w bazie nadrzędnej 2 dane wybierane z kartoteki haseł wzorcowych ^w2 ^xbaza [^kprzedrostek] ^f format 3 dane wybierane z wykazu wartości zapisanego w pomocniczej bazie danych ^w3 ^xbaza [^kprzedrostek] ^f format ^aatrybuty x Nazwa pomocniczej bazy danych 16 k f a Przedrostek stosowany w zbiorze odwróconym bazy pomocniczej Format odczytu danych z bazy pomocniczej Określniki polecenia CHOICE (patrz dalej) Przykład użycia wykazu wartości zapisanego w pomocniczej bazie danych : - Kod procedury - Nazwa okienka - Nazwa pomocniczej bazy danych - Przedrostek w zbiorze odwróconym tej bazy - Format odczytu danych z bazy ^w 3 ^n Kody języków ^x CODES ^k ta ^f vn gdzie n jest wyróżnikiem zależnym od kodu języka 15 Jest to plik przechowywany w katalogu wskazanym przy użyciu parametru MANUAL w pliku IsisMarc2.cip zdefiniowanym dla przetwarzanej bazy danych. Docelowo możliwe będzie użycie plików pomocy w dowolnym formacie, który jest auto matycznie obsługiwany przez system Windows, takim jak HTML (pliki o rozszerzeniu HTM lub HTML), Word (pliki o rozszerzeniu DOC), PDF itd. Obecnie są obsługiwane tylko formaty HTML, PDF i GIF (przyp. tłum.). 16 Baza taka jest bazą CDS/ISIS zawierającą albo wykazy wartości albo hasła wzorcowe. Podawana jest nazwa logiczna bazy. Przyporządkowania nazwom logicznym istniejących fizycznie baz danych dokonuje się w pliku parametrów IsisMarc2.CIP (przyp. tłum). - 16 -
- Określniki polecenia CHOICE ^a multi: Przykład: pole 245 Strefa tytułu i określenie odpowiedzialności podpola: a b c h ^c ^n ^o ^r ^l ^w ^x ^k ^f ^a a Tytuł 1 0 0 0 b Pozostała część tytułu 2 0 0 0 c Określenie odpowiedzialności 3 0 0 0 h Nośnik 4 0 0 3 CODES tm v3 notype: Edytor Tablicy Definicji Pól (FDT21) W oknie edytora FDT21 występują dwa panele (patrz rysunek poniżej). Górny panel jest bardzo podobny do konwencjonalnej tablicy FDT, rozszerzonej o jedną kolumnę (druga kolumna z lewej), gdzie znajduje się kwalifikator typu dla pól specjalnych, takich jak pole 008 w którym definiuje się układ dla różnego typu materiałów. Cecha ta umożliwia tworzenie pól polimorficznych (tylko dla pól stałej długości), z którymi są stowarzyszone wzorce zależne od kwalifikatora typu. Każdy wiersz tego panelu zawiera definicję pojedynczego pola. Stosowne przyciski umożliwiają dodawanie, edycję i usuwanie pól (patrz powiększenie po prawej stronie obrazka). Dolny panel jest panelem edytora służącego do zapisu wszystkich danych dotyczących struktury pola wymaganych przez program IsisMARC. Znak % oznacza, że dany element jest powtarzalny, co umożliwia zdefiniowanie wielu wartości takiego elementu jak Wskaźnik 1. Po wyborze wiersza w górnym panelu wszystkie atrybuty wskazanego pola są wyświetlane w dolnym panelu. Do edycji elementów Wskaźnik1, Wskaźnik 2 i Definicja podpola służą specjalne okienka. Gdy wskazano jeden z tych atrybutów, aktywny jest przycisk Zmień atrybuty. Edytor FDT21 Edytor wskaźników - 17 -
Każdy wskaźnik składa się z pary elementów: Wartość (kod/numer) oraz Znaczenie. Aby zdefiniować wskaźnik należy kliknąć dwa razy odpowiedni wiersz albo użyć przycisk Zmień atrybuty Edytor podpól Każdy wiersz zawiera pojedynczy atrybut podpola, a wszystkie wiersze tworzą opis podpola w pliku FDT21, który został omówiony wcześniej. Numer porządkowy podpola w ramach pola jest ustalany automatycznie. Po usunięciu lub dodaniu podpola edytor zmienia numerację wszystkich podpól. W celu zapewnienia integralności definicji edytor bada spełnienie określonych warunków, ale za logikę definicji odpowiedzialność ponosi administrator bazy danych. Wewnętrzne dane zapisane w FDT21 dla definicji pola 245 1: 245 2: Strefa tytułu i oznaczenie odpowiedzialności 41: 09-fields (20X-24X).htm#mrcb245 5: 0 6: 1 15: ^n1^tdodatkowa pozycja pod tytułem 16: ^n0-9^tliczba znaków pomijanych przy szeregowaniu 20: 0 100: ^ca^ntytuł^o1^r0^l0 100: ^cb^nciąg dalszy tytułu^o2^r0^l0 100: ^cc^oznaczenie odpowiedzialności itp^o3^r0^l0 100: ^ch^nnośnik^o4^r0^l0^w3^xcodes^ktm^fv3^anotype: 100: ^cn^nnumer części^o5^r1^l0 100: ^cp^nnumer części^o6^r1^l0-18 -
Przykład definicji pola 245 widziany z poziomu WinISIS Określniki polecenia CHOICE: [multi:] [add:] [noansi:] [notype:] Powyższe określniki mogą modyfikować działanie systemu obsługującego wykaz wartości, które mogą być wprowadzane do wskazanego pola. Jeśli użyto określnika notype:, dane wejściowe mogą być pobierane tylko z wykazu dopuszczalnych wartości. Wykaz ten składa się z dwóch kolumn: pierwsza zawiera wprowadzaną wartość (kod), a druga opis tej wartości. Przykładowo: Eng Jap Spa Angielski Japoński Hiszpański Prezentowany użytkownikowi wykaz jest początkowo sortowany według zawartości drugiej kolumny, ale użytkownik może przy użyciu odpowiedniego przycisku zmienić ten porządek. Okienka występujące nad kolumnami pozwalają na szybkie wyszukiwanie kodów i opisów. - multi: użytkownik może wybrać z wykazu więcej niż jedną wartość (domyślnie tylko jedną wartość), - add: wybrane wartości zostaną dodane do już istniejących wartości podpola (pominięcie tego określnika powoduje, że wybrane wartości zastępują istniejące wystąpienia danego podpola) - repeat: wybrane wartości zostaną dodane jako nowe wystąpienia danego podpola - noansi: oznacza, że wykaz wartości został przygotowany w systemie DOS, a więc ISISMarc dokona konwersji znaków do systemu Windows. Pomocnicza baza danych CODES Baza CODES jest konwencjonalną bazą danych CDS/ISIS, w której są przechowywane wszystkie wykazy wartości (ang. pick-lists) wykorzystywane w docelowej bazie danych. CODES jest nazwą logiczną, która podczas działania programu IsisMARC jest zastępowana nazwą fizyczną, ustaloną przy użyciu parametru CODES w pliku parametrów IsisMarc2.cip. Tej pomocniczej bazie danych można nadać dowolną nazwę, zgodnie z ograniczeniami obowiązującymi w systemie CDS/ISIS. Dla tej bazy należy utworzyć plik parametrów baza.par, który będzie przechowywany w katalogu \WinISIS\data. Gdy do podpola dane są wprowadzane zgodnie z wykazem wartości, ten wykaz jest tworzony na podstawie rekordów odszukanych w zbiorze odwróconym bazy CODES przy użyciu przedrostka zdefiniowanego w pliku FDT21 jako pole v100^k. - 19 -
Wykaz wartości jest wyświetlany w dwóch kolumnach. W kolumnie lewej jest wyświetlana zawartość pola 2 z bazy CODES, a w kolumnie prawej zawartość pola o wyróżniku zdefiniowanym w pliku FDT21 jako pole zgodnie z bieżącym językiem konwersacji 17. Przykładowo, w jednym z pól bazy MrcLtE 18 jest wykorzystywany wykaz wartości pobierany z bazy CODES przy użyciu przedrostka zbioru odwróconego TYPE-DATE. W prawej kolumnie tego wykazu jest wyświetlana zawartość pola 3 bazy CODES, ponieważ pole to zawiera opis w języku angielskim. FDT bazy danych CODES 1 przedrostek stosowany w zbiorze odwróconym 2 wartość (kod) 3 opis wartości w języku angielskim 4 opis wartości w języku hiszpańskim... itd. Przykład 1: Type-date 2: 3: No attempt to code 4: No se codificó Zbiór odwrócony bazy CODES jest tworzony przy użyciu następującej tablicy FST: 1 0 v1 Kartoteka haseł wzorcowych Hasła wzorcowe zostały zaprojektowane jako nośnik informacji o dozwolonych formach nazw i haseł, które są używane jako punkty dostępu w rekordach MARC. Nazwa może być użyta jako hasło główne, haslo dodatkowe lub hasło przedmiotowe. Określenia nazwa używa się w odniesieniu do: nazw osobowych (X00) nazw ciała zbiorowego (X10) nazw imprezy (X11) nazw geograficznych (X51) tytułów ujednoliconych (X30) kombinacji nazwy i tytułu Hasło może być użyte tylko jako hasło przedmiotowe. Określenia hasło używa się w odniesieniu do: nazw chronologicznych (X48) nazw pospolitych (X50) nazw geograficznych (X51) nazw z określnikami przedmiotu nazw używanych jako określniki przedmiotu 17 Pole 2 bazy CODES zawiera zakodowaną wartość, a inne pola tej bazy przechowują opisy tej wartości w obsługiwanych językach konwersacji. W celu wyświetlenie opisu wartości w stosownym języku w pliku FDT21 podaje się jako zawartość pola v100^f stosowny format wyświetlania, a nie wyróżnik (jeśli więc pole 3 baz y CODES zawiera opisy wartości w języku angielskim, to w celu wyświetlenia tych opisów w pliku FDT21 nadaje się polu v100^f wartość v3). Poszczególne wykazy wartości przechowywane w bazie CODES są identyfikowane przy użyciu przedrostków zbioru odwróconego, które są zapisane w polu 1 tej bazy (przyp. tłum.). 18 Dla przypomnienia baza MrcLtE to przykładowa baza danych MarcLite 21 z interfejsem angielskim (przyp. tłum.). - 20 -
(wyciąg z MARC 21 Concise Authority: Introduction, patrz www.loc.gov/marc/authority/ecadintr.html) Program IsisMARC korzysta z kartotek haseł wzorcowych (ang. authority files) przechowywanych jako konwencjonalne bazy danych CDS/ISIS. Możliwe jest zdefiniowanie dowolnej liczby takich baz danych, które powinny zostać wskazane w pliku IsisMarc2.cip przy użyciu składni: Nazwa_logiczna=Nazwa_bazy Przykłady: AUTHOR=c:\dbisis\author\author lub AUTHOR=author Ta druga postać może być użyta, gdy w katalogu \WinISIS\data występuje plik Nazwa_bazy.PAR. IsisMARC może korzystać z kartotek haseł wzorcowych, które nie są zgodne z standardami MARC. W bazie haseł wzorcowych jedno z pól przechowuje wzorcową postać hasła, która służy do wprowadzania i może zawierać wskaźniki oraz podpola. Rekord tej bazy może zawierać inne pola przechowujące dane odnoszące się do tego hasła, ale dane te nie są przenoszone do bazy docelowej. Pomimo tego pełną zawartość rekordu użytkownik może wyświetlić przy użyciu przycisku Wyświetl. Przykładowo, kartoteka wzorcowych nazw osobowych może zawierać: 100 ##^aatangana, Engelbert^bIII^d1919-1999 600 Uwaga: 122 600 inne dane 600 inne dane 900 dane administracyjne W bazie haseł wzorcowych postać wzorcowa hasła powinna być pobrana do zbioru odwróconego z przedrostkiem, co umożliwi jej odszukiwanie i wyświetlanie w sposób dogodny dla użytkownika. Dla powyższego przykładu w tablicy FST należy użyć 100 0 AU= v100^a, co pozwoli na wyświetlanie tylko samej nazwy osobowej bez pozostałych danych, takich jak numeracja, daty biograficzne, wskaźniki itd. Po wybraniu wiersza z wykazu haseł wzorcowych do docelowej bazy danych jest przenoszona pełna zawartość odpowiedniego pola z uwzględnieniem podpól, przy czym dane te zastępują dotychczasową zawartość pola w bazie docelowej. Powiązanie pola z kartoteką haseł wzorcowych musi być dokonane w pierwszym podpolu tego pola. W przykładzie przedstawionym poniżej baza haseł wzorcowych AUTHOR jest powiązana z podpolem ^a pola 100 (Hasło główne nazwa osobowa). - 21 -
Atrybut Format do odczytu zakodowanych danychwskazuje pole, z którego zostaną pobrane przenoszone dane w pełnej postaci, z wszystkimi wskaźnikami i podpolami. Jeśli w bazie haseł wzorcowych indeksowane jest tylko to pole, nie trzeba wypełniać rubryki Przedrostek w zbiorze odwróconym bazy, ponieważ wyszukiwane będą wszystkie terminy tego zbioru. W przeciwnym razie (gdy indeksowane są różne pola), przedrostek służy do odszukania i wyświetlenia tylko właściwych terminów. Ponieważ w systemie CDS/ISIS długość terminów wyszukiwawczych jest ograniczona do 30 znaków, jest wielce prawdopodobne, że w zbiorze odwróconym bazy haseł wzorcowych wystąpią terminy z wieloma odsyłaczami. Program IsisMARC wyeliminuje te pozorne synonimy i wyświetli w wykazie haseł jeden wiersz dla każdego odsyłacza, analizując do 25 odsyłaczy danego terminu. Baza formatów kontrolnych PFT21 PFT21 jest konwencjonalną bazą danych CDS/ISIS, która przechowuje wszystkie formaty zawierające polecenia wykorzystywane w formularzach wejściowych do badania poprawności wprowadzanych danych albo podczas automatycznego wypełniania pól rekordów. Program IsisMARC zawiera specjalny edytor do tworzenia i modyfikowania tych formatów. Tablica FDT bazy danych PFT21 300 Nazwa formatu 301 Treść formatu Przykład: 300chkv004 301if s( M.C.P.T. ):s(mhu,v004) then... else 'Błędny kod w polu 004' fi PFT21.FST 1 0 v300 Formaty kontrolne są identyfikowane za pomocą nadanych im nazw (do 30 znaków) z wykorzystaniem zbioru odwróconego bazy danych PFT21. Zaleca się, by nazwy formatów zawierały jedynie znaki alfanumeryczne - należy unikać odstępów i znaków specjalnych, takich jak %, @, \ itd. - 22 -
Wykaz formatów Edycja formatu Baza formularzy wejściowych FMT21 FMT21 jest konwencjonalną bazą danych CDS/ISIS, w której jest przechowywany układ i atrybuty rozmaitych formularzy wejściowych zdefiniowanych dla docelowej bazy danych. Każdy rekord tej bazy odpowiada w przybliżeniu zbiorowi plików?nazwa.fmt, w których są przechowywane formularze wejściowe systemu CDS/ISIS. Formularze są wyszukiwane przy użyciu nazw. Zaleca się, by nazwy formularzy zawierały jedynie znaki alfanumeryczne - należy unikać odstępów i znaków specjalnych, takich jak %, @, \ itd. Program IsisMARC zawiera przedstawiony poniżej specjalny edytor do tworzenia i modyfikowania formularzy wejściowych. Tablica FDT bazy danych FMT21 19 200 Nazwa formularza 201 Pole składowe (element powtarzalny) ^1 wyróżnik ^2 nazwa występująca w formularzu ^3 pole obowiązkowe 0/1 (domyślnie = 0 czyli nieobowiązkowe) ^4 wartość domyślna ^5 objaśnienie ^6 format kontroli poprawności pola, np. @pop004 150 Format kontroli poprawności rekordu, np. - @global.pft 151 Czynności początkowe - polecenia formatujące wykonywane przed udostępnieniem rekordu do edycji, np. @begin.pft 152 Czynności końcowe - polecenia formatujące wykonywane po zakończeniu edycji rekordu, mogą korzystać z funkcji IsChanged(), np. @end.pft 19 Oprócz wymienionych poniżej pól w bazie danych FMT21 występują pola o wyróżnikach 160 i 161, w których przechowywany jest opis zakładek formularza (przyp. tłum.). - 23 -
Edytor formularzy Atrybuty pola wejściowego Objaśnienie pola nie powinno być dłuższe niż jeden wiersz i nie może zawierać znaków ^. W formularzach wejściowych do kontroli poprawności danych i ich automatycznego wprowadzania są wykorzystywane następujące formaty: format kontroli rekordu, format czynności początkowych, format czynności końcowych oraz format walidacji. Można podać bezpośrednio polecenia języka formatowania (zalecane tylko dla bardzo krótkich formatów) lub odwołać się do formatu przechowywanego w bazie danych PFT21. W tym przypadku należy podać nazwę formatu poprzedzoną symbolem @, np. @p020ks. Zalecane jest korzystanie z mnemonicznych nazw formatów. Nazwa użyta w powyższym przykładzie odnosi się do formatu badającego poprawność pola 020 w formularzu wejściowym dla książek. Możliwa jest zmiana liczby zakładek, które występują w oknie formularza 20. Jest to szczególnie przydatne dla baz danych w formatach innego typu niż MARC (takich jak przykładowa baza danych CDS), w których nie są ograniczone zakresy wyróżników. Do uruchomienia edytora zakładek służy przycisk Zakładki występujący w oknie edytora formularzy. Edytor zakładek 160 Liczba zakładek formularza (brak lub 0 oznacza 10 zakładek, co jest jest rozwiązaniem standardowym w MARC21) 161 Opis zakładki (element powtarzalny) tylko wówczas, gdy pole 160 zawiera liczbę > 0 ^t Nazwa zakładki, np. 1XX lub 010-020 ^r Pola przypisane danej zakładce, np. 001-100 010-020 001,020,035-040,065 Przykłady: ^t001-020^r001-020 ^t021-040^r021,022,035,036-040 Ograniczenia 21 : Maks. liczba zakładek 10 Maks. długość nazwy zakładki: 7 znaków Zakresy pól powinny być definiowane w porządku rosnącym W ramach zakresu wyróżniki pól powinny być definiowane w porządku rosnącym Pole o danym wyróżniku może występować w co najwyżej jednym zakresie 20 Standardowo w formularzu występuje 10 zakładek, przedstawiających kolejno pola o wyróżnikach 001-099, 100-199 itd. (przyp. tłum.). 21 Program IsisMARC nie bada, czy te ograniczenia są spełnione (przyp. tłum.). - 24 -
Przykłady błędnych deklaracji: ^t001-020^r001-020 ^t041-060^r041-060 ^t021-040^r021,022,035,036-040 ^t021-040^r021,022,036-040 ^t021-049^r020,022,035,049 zakres 2-giej zakładki jest większy niż zakres zakładki 3-ciej pole 022 jest zadeklarowane dwukrotnie Polecenia początkowe i końcowe (ang. BEGIN, END) Te polecenia formatujące pozwalają na zmianę zawartości bieżącego rekordu przed przystąpieniem do jego edycji i/lub po zakończeniu tej czynności. polecenia początkowe if mfn<0 then 'a12#unesco#' fi polecenia końcowe if mfn>0 then 'd2, a2#',date(2),'#',fi Pierwsze polecenie powoduje nadanie dynamicznej wartości domyślnej polu nowego rekordu (taki rekord ma numer MFN < 0), a drugie polecenie służy do zapisania w polu daty ostatniej modyfikacji rekordu. W tym przypadku warunek MFN>0 jest badany w celu stwierdzenia, że bieżący rekord nie jest rekordem nowoutworzonym. Przykład formularza wejściowego zdefiniowanego w bazie FMT21 Zapisane w bazie FMT21 dane wewnętrzne formularza wejściowego dla książki: 200: Książka - kompletny opis 150: if 10=11 then 'foo' fi 151: if mfn=0 then 'a3005~n~', 'a5~',s(date)*0.15,'~' fi 152: if mfn>0 then 'a3005~c~', 'a5~',s(date)*0.15,'~' fi 201: ^1001^2Numer kontrolny^31^5kontrolny numer rekordu nadany przez organizację wskazaną w polu 003 201: ^1005^2Data ostatniej modyfikacji rekordu^31^5wartość ustalana automatycznie 201: ^1008BK^2Dane kontrolne książki^31^5pozycje niewykorzystywane należy wypełniać znakami 201: ^1022^2Numer ISSN 201: ^1024^2Inny standardowy identyfikator 201: ^1028^2Numer nadany przez wydawcę 201: ^1035^2Numer systemowy 201: ^1037^2Dostawca 201: ^1040^2Instytucja sporządzająca opis 201: ^1041^2Język dokumentu... 201: ^1850^2Instytucja przechowująca 201: ^1852^2Miejsce przechowywania 201: ^1856^2Adres elektroniczny 201: ^1866^2Opis tekstowy dok. podstawowego 201: ^1867^2Opis tekstowy suplementu 201: ^1868^2Opis tekstowy indeksu Definicja formularza wejściowego dla książek - 25 -
Menu, komunikaty i pliki pomocy Program IsisMARC korzysta z menu i komunikatów zapisanych w bazach danych CDS/ISIS. Bazy te to baza MNxx21 22 i baza MSxx21, zapisane odpowiednio w katalogach :\WinISIS\ISISMarc\menu i \WinISIS\ISISMarc\msg, gdzie xx jest kodem języka wskazanym przy użyciu parametru LANG w pliku IsisMARC.cip 23. Program jest dystrybuowany z menu i komunikatami w języku angielskim (xx=en) i hiszpańskim (xx=es). Opracowywanie nowych wersji językowych i profili użytkownika polega tak jak w systemie WinISIS - na tworzeniu baz danych menu i komunikatów (patrz w dokumentacji systemu CDS/ISIS dla Windows, wersja 1.3, rozdział 9. Dostosowywanie CDS/ISIS do wymagań lokalnych, punkty 1. Tworzenie nowej bazy danych menu i 3. Tworzenie nowego profilu). Program IsisMARC jest dystrybuowany z plikami HTML zawierającymi podstawowe informacje i objaśnienia. Są to cztery pliki, których nazwy nie mogą zostać zmienione: Manual.htm jest to strona główna podręcznika użytkownika 24, która jest wyświetlana w wyniku wykonania funkcji Pomoc z głównego menu; FDT21.htm strona wyświetlana w wyniku użycia przycisku Pomoc w edytorze FDT21, FMT21.htm strona wyświetlana w wyniku użycia przycisku Pomoc w edytorze FMT21, PFT21.htm strona wyświetlana w wyniku użycia przycisku Pomoc w edytorze PFT21. Administrator może utworzyć inne strony HTML i zapewnić ich wyświetlanie przez umieszczenie odpowiednich odsyłaczy w stronach bazowych. Jeśli program działa w środowisku wielojęzycznym, to w celu korzystania z plików pomocy w różnych wersjach językowych należy przechowywać każdą z tych wersji w osobnym podkatalogu, którego nazwa pokrywa się z kodem języka. Przykładowo: 22 Baza MNxx21 to baza menu umożliwiająca dostęp do wszystkich funkcji programu IsisMARC. Wraz z tym programem jest dystrybuowana również baza MNxxDF, która jest ograniczonym profilem użytkownika. Można tworzyć inne menu (pro file użytkownika), zapisując je w bazach o nazwie MNxxyy, gdzie yy jest dwuznakowym kodem identyfikującym profil (przyp. tłum.). 23 Parametr LANG podaje kod bieżącego języka konwersacji. Tak jak w systemie WinISIS, wartość tego parametru jest automatycznie ustalana na zakończenie sesji pracy IsisMARC. Wartość tego parametru nie ma jednak żadnego znaczenia przy ustalaniu kodu języka. W programie IsisMARC, tak jak w systemie WinISIS, kod języka jest unikatową kombinacją dwóch znaków (przyp. tłum). 24 Jak na razie, strona ta prezentuje strukturę podręcznika użytkownika, który zapewne będzie dostarczany z następnymi wersjami programu (przyp. tłum.). - 26 -
podkatalog c:\winisis\isismarc\manual\en zawiera pliki pomocy w języku angielskim, podkatalog c:\winisis\isismarc\manual\sp zawiera pliki pomocy w języku hiszpańskim. W tym przypadku należy w pliku IsisMarc.cip użyć parametru HELP=C:\WinISIS\ISISMarc\manual\%LANG%\ 25 Parametry systemowe Program IsisMARC korzysta z parametrów systemowych zapisanych w dwóch plikach parametrów, które mają rozszerzenie CIP (z takich plików korzysta program CISIS 26 ). Jeśli wartość parametru jest ścieżką dostępu, to oznaczenie dysku jest nieobowiązkowe (przy braku oznaczenia użyty będzie dysk bieżący). Wiersze rozpoczynające się od średnika zawierają komentarze. Plik IsisMARC.CIP Ten plik powinien być umieszczony w tym samym katalogu co plik IsisMarc.exe. Zawiera on następujące parametry: DATA LANG MENU MSG ścieżka dostępu do plików parametrów baza.par systemu WinISIS dwuznakowy kod języka konwersacji (domyślną wartością jest EN, kod języka angielskiego) ścieżka dostępu do baz danych menu programu IsisMARC ścieżka dostępu do baz danych komunikatów programu IsisMARC DB baza danych otwierana na początku sesji IsisMARC (domyślnie nie jest otwierana żadna baza danych) UPDATE aktualizowanie zbioru odwróconego bieżącej bazy danych po każdej zmianie zawartości zbioru głównego (domyślnie brak automatycznej aktualizacji) HELP ścieżka dostępu do plików pomocy programu IsisMARC 939 parametr powodujący odnotowywanie operacji edycyjnych w pliku dziennika (ang. log) 27 ; wartość parametru ma postać ogólną [ścieżka]nazwa_pliku 0 skierowanie do innego pliku parametrów systemowych IsisMARC, z którego zostaną odczytane pozostałe parametry (tak samo w przypadku parametru 0 w pliku SYSPAR.PAR systemu CDS/ISIS, który zapewnia obsługę parametrów dla różnych użytkowników); wartością parametru może być tekst polecenia dla użytkownika, poprzedzony znakiem? lub! PROFILE wskazanie bazy danych menu stosowanej jako profil użytkownika; wartością parametru jest dwuznakowy kod profilu 28 106 tablica konwersji z DOS do Windows (domyślnie jest stosowana standardowa tablica konwersji systemu Windows) 29 107 tablica konwersji z Windows do DOS (domyślnie jest stosowana standardowa tablica konwersji systemu Windows) Przykład ; to jest komentarz, uwaga: w parametrze MENU brak oznaczenia dysku DATA=C:\WinISIS\data\ LANG=es MENU=\WinISIS\ISISMarc\menu\ 25 Fraza %LANG% jest zastępowana kodem bieżącego języka konwersacji, dzięki czemu użyte zostaną pliki pomocy we właściwej wersji językowej (przyp. tłum). 26 Jest to program narzędziowy do przetwarzania baz danych CDS/ISIS, który został opracowany przed laty przez BIREME (przyp. tłum.). 27 W tym pliku tekstowym są automatycznie odnotowywane następujące dane: nazwa użytkownika zdefiniowana w systemie Windows, nazwa bazy danych, rodzaj operacji: opened (otwarcie), updated (aktualizacja), data i czas wykonania operacji. (przyp. tłum.). 28 Wartością domyślną tego parametru jest 21, co powoduje użycie profilu zapisanego jako baza danych MNxx21 (przyp. tłum.). 29 Tak jak w systemie WinISIS, jeśli użyto parametru 106, należy użyć także parametru 107 (przyp. tłum.). - 27 -
MSG=C:\WinISIS\ISISMarc\msg\ HELP=C:\WinISIS\ISISMarc\manual\%LANG%\ 939=log.txt 0=!Podaj hasło W odpowiedzi na polecenia Podaj hasło użytkownik wprowadza nazwę innego pliku parametrów, który może mieć następującą zawartość: DB=mrclte PROFILE=XX Plik IsisMarc2.CIP Ten plik powinien być umieszczony w podkatalogu IsisMARC docelowej bazy danych 30 (w tym podkatalogu są przechowywane pliki strukturalne wykorzystywane przez program IsisMARC 31 ). Przykładowo: C:\dbisis\mrclte\ISISMarc2.cip Plik IsisMarc2.cip może zawierać następujące parametry (nazwy parametrów muszą być podane wielkimi literami): CODES LDR MANUAL FORMATS Nazwa fizyczna bazy danych zawierającej wykazy wartości wykorzystywane w docelowej bazie danych. Dla tej bazy należy utworzyć plik parametrów baza.par, który będzie przechowywany w odpowiednim katalogu systemu WinISIS 32. Bazowy wyróżnik etykiety rekordu w docelowej bazie danych (gdy LDR=0 lub nie użyto parametru LDR, w bazie nie występują dane etykiety rekordu). Zalecane jest użycie wyróżnika bazowego, który jest okrągłą wartością większą od 1000, taką jak 3000. W tym przypadku dane etykiety rekordu będą przechowane w polach o wyróżnikach 3005, 3006, 3007, 3017 i 3018. Ścieżka dostępu do plików pomocy przygotowanych dla docelowej bazy danych (odsyłacz do pliku pomocy stosownego dla danego pola bazy jest zapisany jako pole 41 w pliku FDT21 tej bazy). Pliki pomocy mogą mieć dowolne rozszerzenie, z którym w rejestrze systemu Windows jest stowarzyszona właściwa aplikacja, takie jak html, doc, txt, pdf itd. (Uwaga: w obecnej wersji występuje błąd, który uniemożliwia obsługę plików w innych formatach niż HTML, PDF i GIF). Nazwy formatów CDS/ISIS stosowanych do wyświetlania zawartości rekordów docelowej bazy danych: nazwa_formatu_1, nazwa_formatu_2,... 33 Uwaga: tylko formaty zgodne z CISIS 34 (ISISDLL nie obsługuje poleceń formatujących systemu WinISIS). 30 O ile plik IsisMARC.cip zawiera parametry ogólne, z których program IsisMARC korzysta przy przetwarzaniu wszystkich baz danych (tak jak plik SYSPAR.PAR w systemie CDS/ISIS), to plik IsisMarc2.cip zawiera parametry wykorzystywane przy przetwarzaniu konkretnej bazy danych (tak jak plik baza.par w systemie CDS/ISIS) i dlatego jest on przechowywany w podkatalogu tej bazy danych (przyp. tłum.). 31 Są to zbiory główne baz danych FDT21, FMT21 i PFT21 (przyp. tłum). 32 Katalog ten jest wskazany przy użyciu parametru DATA w pliku IsisMARC.cip (przyp. tłum). 33 Jeśli nie użyto parametru FORMATS, rekordy docelowej bazy danych będą mogły być wyświetlane tylko przy użyciu standardowego formatu All, który pokazuje wszystkie pola poprzedzone ich wyróżnikami. Jeśli podano ten parametr, użytkownik ma możliwość wyboru jednego z tak zdefiniowanych formatów w okienku pokazującym zawartość bieżąceg o rekordu bazy danych (przyp. tłum.). 34 W uproszczeniu można przyjąć, że formaty te zawierają podstawowe polecenia języka formatowania CDS/ISIS dla DOS. Język formatowania CISIS zawiera polecenia, które nie są dostępne w systemie WinISIS, ale także zapisy wane w odmienny sposób odpowiedniki niektórych z nowych poleceń formatujących tego systemu. Z tego powodu w programie IsisMARC nie mogą być wykorzystywane formaty wyświetlania przygotowane dla systemu WinISIS (przyp. tłum). - 28 -