Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000
Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz pierwszy w 1987 roku i składały się z 6 norm, a obecnie składają się z 3 norm Zostały opracowane przez komitet techniczny ISO/TC 176 Dokumentem wiarygodności działań jest certyfikat stosowania systemu zapewnienia jakości wydany przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną. Normy ISO są dziś najpopularniejszymi ze wszystkich norm międzynarodowych Opisują efektywnie działający system zarządzania projakościowego i przedstawiają wymagania przed nim stawiane Stanowią dobrze ukierunkowany początek budowy efektywnego i sprawnego systemu zarządzania organizacją Ich celem jest,,wyrobienie u klienta zaufania do producenta Każda norma wydawana przez MON musi być poddawana przeglądowi co 5 lat Mają charakter uniwersalny Wdrażanie tych norm jest dobrowolne Wdrożenie systemu zarządzania w oparciu o wymagania norm ISO serii 9000 pozwala na uzyskanie określonych korzyści, tj.: o pozyskiwanie nowych i utrzymanie dotychczasowych klientów o poprawę image u firmy o spadek reklamacji klientów o wzrost zaufania klientów do firmy i jej produktów o obniżenie strat spowodowanych niezgodnościami
Ewolucja normy ISO serii 9000 I wersja norm: 1987r. (pierwsza publikacja, opracowana przez Komitet Techniczny ISO/TC 176) II wersja norm: 1994r. (poszerzona wersja z 1987r.) III wersja norm: 2000r. (wynik generalnej rewizji wersji z 1994r.) IV wersja norm (aktualna): 2008r. (nowelizacja wersji z 2000r.) Rodzina norm ISO 9000:2008 zawiera normy: ISO 9000, ISO 9001 oraz ISO 9004 oraz wytyczne sprzyjające i wzmacniające projektowanie, implementację oraz funkcjonowanie tych systemów. Jej wykonawcą jest Komitet Techniczny ISO/TC 207.
Aktualna struktura norm ISO serii 9000 ISO serii 9000 ISO 9000 ISO 9001 ISO 9004 ISO 9000:2005 (PN-EN ISO 9000:2006) - Systemy zarządzania jakością - Podstawy i terminologia ISO 9001:2000 / 9001:2008 (PN-EN ISO 9001:2001 / PN-EN ISO 9001:2009) - Systemy zarządzania jakością - Wymagania ISO 9004:2009 (PN-EN ISO 9004:2009) Zarządzanie mające na celu osiąganie trwałego sukcesu organizacji Podejście poprzez zarządzanie jakością
Rozdziały norm Lp. ISO 9000 ISO 9001 1 Zakres normy Zakres normy 2 Podstawy systemów zarządzania jakością Powołania normatywne 3 Terminy i definicje Terminy i definicje 4 - System zarządzania jakością 5 - Odpowiedzialność kierownictwa 6 - Zarządzanie zasobami 7 - Realizacja wyrobu 8 - Pomiary, analiza i doskonalenie Podstawową normę w zbiorze ISO 9000 stanowi norma 9001:2000, ponieważ w niej zapisane są wymagania, jakie należy brać pod uwagę przy projektowaniu systemu zarządzania jakością.
Nowo opublikowana edycja ISO 9004 zaopatruje organizacje w model "trwałego sukcesu" we współczesnym złożonym, wymagającym iciągle zmieniającym się środowisku. Został on stworzony z myślą o wsparciu organizacji w osiąganiu długotrwałego sukcesu poprzez podejście zarządzania jakością, bez względu na ich wielkość, rodzaj lub działanie. ISO 9004:2009 zastępuje ISO 9004:2000. Wprowadza znaczne zmiany do struktury i zawartości wcześniejszej edycji, oparte na ośmioletnim doświadczeniu we wdrażaniu standardu na całym świecie, a także zmiany, których celem jest zwiększenie spójności między ISO 9001 oraz innymi standardami systemów zarządzania. Przykładem ważnej (może nawet najważniejszej) zmiany w strukturze ISO 9004 jest fakt, iż jego treść rozpoczyna rozdział zawierający wskazówki, w jaki sposób zarządzać organizacją mając na uwadze stale trwały sukces oraz jak stworzyć system zarządzania jakością. W porównaniu z wersją ISO 9004:2000 zawiera ona nowe podejście - rekomendacje w obszarze trwałego funkcjonowania organizacji i osiągania najlepszych wyników.
ISO 9000 norma podstaw ma charakter informacyjny zawiera charakterystykę ośmiu zasad zarządzania jakością produktów, tj.: - orientacja na klienta - przywództwo - zaangażowanie ludzi - podejście procesowe - podejście systemowe do zarządzania -ciągłe doskonalenie - podejmowanie decyzji na podstawie faktów - obustronnie korzystne relacje z dostawcami Sposób podawania opisów zasad nie jest ujednolicony
ISO 9000 Norma służąca do udokumentowania systemu, stanowiąca podstawę certyfikacji systemu Stworzona z myślą o ułatwieniu współpracy między partnerami Oferuje model podejścia procesowego przydatny do projektowania, wdrożenia i oceny systemów zarządzania jakością Informuje, jak powinien być zbudowany SZJ Opiera się na przejrzystych, jednoznacznych procedurach, z wyraźnym określeniem zakresu uprawnień, odpowiedzialności i marginesu swobody decyzyjnej realizatorów procedury Skonstruowana wg ośmiu podstawowych zasad zarządzania jakością Wyniki badania ISO Survey of Certification pokazują, że z roku na rok wzrasta liczba organizacji, które korzystają z normy ISO 9001 ISO 9001:2008 jest łatwiejszą do zrozumienia wersją ISO 9001:2000 i zawiera te same wymagania Wiele firm wykorzystuje system ISO 9001 do doskonalenia zarządzania organizacją, do doskonalenia procesów realizowanych w swojej firmie (dokonywana jest wówczas ocena nie tylko skuteczności, ale i efektywności realizowanych procesów) Praktyczną realizacją zasady ISO 9001 jest ciągłe doskonalenie organizacji Przykład: Przedsiębiorstwo eksploatacji i uszlachetniania kruszyw budowlanych
ISO 9004 Stosowanie tej normy jest możliwe niezależnie od systemu zarządzania jakością wg ISO 9001:2008 ISO 9004:2009 zawiera wskazówki dla ciągłego doskonalenia całościowej działalności organizacji, efektywności i skuteczności opartych na podejściu procesowym. Koncentruje się na spełnianiu potrzeb i oczekiwań klientów oraz innych stron w długim okresie i w sposób zrównoważony W porównaniu do ISO 9001:2008, które dotyczy zarządzania jakością produktów i usług przy zwiększaniu zadowolenia klienta, ISO 9004:2009 dostarcza szerszej perspektywy zarządzania jakością, wszczególności dla doskonalenia. Okaże się użyteczne dla organizacji, których najwyższe kierownictwo pragnie uczynić krok poza ISO 9001 w dążeniu do ciągłego doskonalenia mierzonego satysfakcją klientów i podmiotów gospodarczych. ISO 9004:2009 pozwala organizacjom zwiększyć jakość dostarczania klientom produktu i usługi poprzez promowanie samooceny jako ważnego narzędzia umożliwiającego: sprawdzenie poziomu swojej dojrzałości, pokrywającego przywództwo, strategię, system zarządzania, zasoby i procesy; wyznaczenie swoich mocnych i słabych stron; wyznaczenie możliwości zarówno dla doskonalenia, jak i innowacji lub obu Zawiera syntetyczny opis zasad zarządzania jakością ze wskazaniem na główne korzyści z ich stosowania oraz efekty, jakie dzięki ich wdrażaniu można uzyskać
Edycja norm ISO serii 9000 stanowi postęp w organizacyjnych działaniach dotyczących honorowania podstawowej zasady porządku i dyscypliny w prowadzonym biznesie. ISO sankcjonuje status quo. Słabo funkcjonują mechanizmy wprowadzania zmian.
Certyfikacja Udokumentowanie ciągu działań dla ukształtowania jakości produktów wg wymagań norm ISO serii 9000, oznacza, że SZJ danego przedsiębiorstwa jest zdolny do dostarczania ujednoliconego, zadeklarowanego w umowie/kontrakcie poziomu jakości produktów. Fakt ten wzmacnia psychosocjologiczne wartości ważne dla klientów. Certyfikat ISO jest wystawiany na podstawie pozytywnego wyniku audytu systemu, a nie produktu. W Polsce pierwszy SZJ zgodny z ISO 9000 był certyfikowany w roku 1993. W momencie, w którym wszystkie wymagania ISO 9001 są spełnione - nadchodzi czas na audyt zewnętrzny/ certyfikujący. Powinien on być przeprowadzony przez niezależną akredytowaną jednostkę. Audytorzy najpierw dokonują przeglądu istniejących procedur oraz instrukcji (przegląd dokumentacji) później sprawdzają czy tryb postępowania zawarty w dokumentacji funkcjonuje w firmie (czyli jest wdrożony). Po zakończeniu pomyślnie przeprowadzonego audytu wydawany jest certyfikat. Certyfikat ISO jest wydawany na 3 lata. W trakcie jego obowiązywania będą mieć miejsce audyty nadzorujące (zazwyczaj raz w roku), których zadaniem jest sprawdzenie, czy system wciąż działa.
Bibliografia http://www.malongroup.pl/nowe-wydanie-normy-iso-9004-2009 Lisiecka K., Systemy zarządzania jakością produktów. Metody analizy i oceny, AE, Katowice 2009, s. 27-38 Urbaniak M., Zarządzanie jakością, s. 92-93