Wdrażanie zarządzania jakością na uczelni

Transkrypt

1 Człowiek najlepsza inwestycja Wdrażanie zarządzania jakością na uczelni

2 Plan prezentacji 1. Przepisy prawne a zarządzanie jakością na uczelni 2. Jakość i jej definicje w uczelni 3. Cele istnienia systemu zarządzania jakością w uczelniach 4. Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej 5. Zarządzanie jakością w uczelniach standardy budowy systemu 6. Procedury wdrażania systemu zarządzania jakością w uczelniach 7. Doskonalenie zarządzania jakością w uczelni

3 Przepisy prawne a zarządzanie jakością na uczelni W świetle obowiązujących w Polsce przepisów prawnych współistnieją dwie kategorie systemów zapewnienia jakości: systemy wewnętrzne (wprowadzane w poszczególnych uczelniach), system zewnętrzny (z wiodącą rolą Polskiej Komisji Akredytacyjnej).

4 Jakość i jej definicje w uczelni Podczas procesów wdrażania systemów jakości w uczelniach pojawia się szereg pojęć, częstokroć używanych zamiennie mimo że ich znaczenie nie jest tożsame. Istotne jest ujednolicenie tychże definicji oraz ustalenie ich wspólnych powiązań i zależności. Systemem nadrzędnym jest system zarządzania jakością uczelni, który wiąże pozostałe podsystemy pozwalając osiągnąć pożądany efekt synergii w kierowaniu uczelnią wyższą.

5 Jakość i jej definicje w uczelni Do podsystemów wchodzących w skład systemu zarządzania jakością uczelni możemy zaliczyć: system oceny jakości kształcenia, który powinien być rozumiany jako zbiór struktur, procesów i narzędzi zaangażowanych w diagnozowanie stanu istniejącego jakości kształcenia, system zapewnienia jakości kształcenia jako zbiór struktur, procesów i narzędzi, który jest ukierunkowany na zapewnienie prawdopodobieństwa spełnienia bieżących wymagań dotyczących jakości kształcenia

6 Jakość i jej definicje w uczelni system doskonalenia jakości kształcenia należy rozumieć ten zbiór struktur, procesów i narzędzi, którego stosowanie w powtarzający się sposób skutkuje zwiększeniem zdolności uczelni do spełnienia wymagań dotyczących jakości kształcenia. (Powyższe definicje oparte są na założeniach zawartych w normie terminologicznej ISO 9000:2005. Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia).

7 Cele istnienia systemu zarządzania jakością w uczelniach Uczelniany system zarządzania jakością powinien za główne priorytety swojej działalności przyjąć (w oparciu o ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym, projekty zmiany ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego): zapewnianie spełnienia przez uczelnie obowiązujących je wymagań prawnych, szczególnie odnoszących się do usług edukacyjnych oraz innych świadczonych w tych uczelniach, np. wymagań dotyczących prowadzenia studiów na określonych kierunkach i poziomach kształcenia,

8 Cele istnienia systemu zarządzania jakością w uczelniach wspieranie implementacji strategii rozwoju przyjętych przez władze uczelni, poprawę sprawności realizacji procesów wewnętrznych w uczelniach, poprzez dostarczanie zapisanych wzorców działań dla pracowników, poprawę ogólnej efektywności działania uczelni oraz efektywności poszczególnych procesów, dzięki ich monitorowaniu,

9 Cele istnienia systemu zarządzania jakością w uczelniach rozszerzanie zakresu autonomii uczelni, np. w drodze poprawy statusu podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni (dotyczy to posiadanych uprawnień czy też oceny parametrycznej), zwiększenia swobody kształtowania programów studiów, zapewnienie osiągania oczekiwanych efektów w różnych obszarach działalności, w tym szczególnie efektów kształcenia określonych zgodnie z filozofią Krajowych Ram Kwalifikacji.

10 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Zarządzanie jakością w uczelni wyższej powinno opierać się na następujących zasadach: Orientacja na klienta. Uczelnie są zależne od swoich klientów, dlatego powinny spełniać ich wymagania i oczekiwania. Tworzenie wartości dla uczących się powoduje, że odczuwają oni satysfakcję z tytułu wzrostu własnych kompetencji,

11 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Podejście procesowe. Pożądany w uczelniach wynik można osiągać z większą efektywnością, jeśli działania i związane z nimi zasoby są zarządzane jako proces. W uczelniach powinno się identyfikować stopień, w jakim wszystkie procesy operacyjne tworzą wartość dla uczących się i innych klientów. Z kolei zrozumienie interakcji zachodzących pomiędzy procesami jest istotne w celu ich holistycznego doskonalenia w ramach systemu zarządzania jakością.

12 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Kompleksowość. Inaczej systemowe podejście do zarządzania. Zidentyfikowanie, zrozumienie i zarządzanie wzajemnie powiązanymi procesami jako systemem przyczyni się do zwiększenia skuteczności i efektywności uczelni wyższych w osiąganiu celów. Wizjonerskie przywództwo. Jest związane z ustanawianiem wizji, kreowaniem polityki oraz prowadzeniem uczelni wyższych w sposób odpowiadający wyzwaniom współczesnego otoczenia.

13 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Zaangażowanie personelu. Pracownicy są najcenniejszym zasobem uczelni wyższych. Działania władz uczelni wyższych na wszystkich poziomach zarządzania powinny zmierzać w kierunku ułatwiania i umożliwiania zaangażowania i maksymalizacji użyteczności ludzkich kompetencji, umiejętności i kreatywności. Współpraca z partnerami. Partnerzy uczelni wyższych mogą istotnie podwyższać ich zdolność do tworzenia wartości dla klientów.

14 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Identyfikacja i wykorzystanie kluczowych kompetencji. Ma na celu wykorzystanie różnych zasobów w celu zapewnienia przewagi konkurencyjnej uczelniom wyższym. Zasoby te zawierają systemy i metody zarządzania, umiejętności, kulturę organizacyjną. Mocne strony, specyficzne dla uczelni wyższych powinny partycypować w tworzeniu wartości dla uczących się i innych klientów. Kluczowe kompetencje powinny wspierać innowacje w celu adaptacji uczelni do zmian w otoczeniu.

15 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Podejmowanie decyzji na podstawie faktów. Skuteczne decyzje opierają się na analizie danych i informacji. W związku z tym uczelnie powinny, w ramach własnych systemów informacyjnych, gromadzić, analizować i wykorzystywać informacje potrzebne do skutecznego zarządzania. Publikowanie informacji. Uczelnie powinny w regularnych odstępach czasu publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje, w tym dotyczące oferowanych przez siebie studiów i programów oraz ich efektów.

16 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Ciągłe doskonalenie. Umożliwia utrzymywanie trwałego rozwoju uczelni wyższych w otoczeniu. Procesy ciągłego doskonalenia wzmagają rozwój ludzi i organizacji uczelni w formule innowacji i konstruktywnego rozwiązywania problemów. Elastyczność. Cecha elastyczności jest kluczowa dla trwałego rozwoju uczelni w sytuacji dramatycznie burzliwego otoczenia edukacyjnego i pozwala wykorzystywać pojawiające się szanse w działalności.

17 Zasady zarządzania jakością w uczelni wyższej Autonomia. Jest oparta na analizie uwarunkowań i istotnym znaczeniu samooceny. Uczelnie powinny się kierować własnymi kryteriami decyzyjnymi i podejmować działania wolne od stereotypów. Powyższe zasady zostały oparte na wiedzy zawartej w publikacjach International Organization for Standardization ( oraz Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Zapewniania Jakości Kształcenia w Szkolnictwie Wyższym (

18 Zarządzanie jakością w uczelniach standardy budowy systemu Przegląd rozwiązań stosowanych w praktyce funkcjonowania uczelni wyższych pozwala wyróżnić następujące rodzaje standardów, w oparciu o które można budować systemy zarządzania jakością. Rozwiązania własne uczelni Te standardy zarządzania jakością były dotąd najczęściej wynikiem prób spełnienia przez uczelnie wymogu związanego z tworzeniem wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia. (P. Jedynak SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W JEDNOSTCE EDUKACYJNEJ, E-wydawnictwo 2012,

19 Zarządzanie jakością w uczelniach standardy budowy systemu Dobre praktyki zarządzania jakością Dobre praktyki stanowią przykład rozwiązań uznanych za wzorcowe, które mają jednak zazwyczaj wycinkowy charakter, dotycząc wybranych kwestii zarządzania jakością. Z punktu widzenia rozwoju uczelni wyższych interesujące jest pytanie o sposób, w jaki takie wzorcowe rozwiązania mogą być identyfikowane, a następnie twórczo wykorzystane.(wdrażaniem takich praktyk zajmuje się m.in. Biuro Jakości Kształcenia Uniwersytetu Warszawskiego -

20 Zarządzanie jakością w uczelniach standardy budowy systemu Norma ISO 9001:2008 Norma ISO 9001:2008 może być traktowana jako bardzo uniwersalny model referencyjny systemów zarządzania jakością, który znajdzie zastosowanie w każdej organizacji, która zdoła zdefiniować klienta zewnętrznego, a więc także w uczelniach (więcej na ).

21 Zarządzanie jakością w uczelniach standardy budowy systemu Standard IWA 2 Z formalnego punktu widzenia standard IWA 2 jest poradnikiem zastosowania normy ISO 9001 w edukacji. Oprócz statusu formalnego różni się od normy ISO 9001 tym, że: zawiera terminy i definicje właściwe tylko uczelniom wyższym i innym jednostkom edukacyjnym, zawiera treść wymagań normy ISO 9001 ale nie w brzmieniu oryginalnym lecz w formie interpretacji tych wymagań odpowiadającej specyfice jednostek edukacyjnych, zawiera wytyczne dotyczące doskonalenia istniejących rozwiązań w systemie zarządzania jakością jednostki edukacyjnej (więcej o standardzie IWA 2 i jego przydatności przy wdrażaniu systemu zarządzania jakością na przykładzie Uniwersytetu Bacau w Rumuni pod adresem: ).

22 Procedury wdrażania systemu zarządzania jakością w uczelniach System zarządzania jakością powinien być wdrażany w następujących etapach: 1.Projektowanie systemu 2.Opracowanie zakresu odpowiedzialności i uprawnień podmiotów procesu planowania i wdrażania systemu 3.Kreacja harmonogramu wdrażania systemu na uczelni

23 Procedury wdrażania systemu zarządzania jakością w uczelniach 4.Powiadomienie pracowników uczelni o zasadach i terminach wdrażania systemu 5.Określenie wydziałowych harmonogramów projektowania i wdrożenia systemu 6.Diagnoza treści misji, wizji i strategii rozwoju uczelni w aspekcie projakościowym 7.Określenie polityki jakości i celów dotyczących jakości w uczelni

24 Procedury wdrażania systemu zarządzania jakością w uczelniach 8.Opracowanie dokumentacji 9.Zatwierdzenie dokumentacji 10.Szkolenie pracowników w zakresie stosowania dokumentacji 11.Szkolenie audytorów wewnętrznych 12.Stosowanie pierwszych wersji dokumentacji systemu 13. Przeprowadzenie audytów wewnętrznych

25 Procedury wdrażania systemu zarządzania jakością w uczelniach 14.Zastosowanie innych instrumentów oceny systemu (np. badania satysfakcji klientów(np. studentów), przegląd systemu przez kierownictwo uczelni) 15.Wprowadzenie działań korekcyjnych, korygujących i zapobiegawczych

26 Doskonalenie zarządzania jakością w uczelni Wprowadzenie systemu zarządzania jakością w uczelniach nie powinno być traktowane jako zwieńczenie, lecz początek drogi w zakresie kształtowania podejścia projakościowego. W związku z tym uczelnie powinny okresowo, w formule samooceny, prowadzić diagnozę aktualnej dojrzałości własnych rozwiązań projakościowych. W tym celu można zastosować ramową propozycję modelu samooceny jednostki edukacyjnej ujętą w standardzie IWA 2, zapożyczoną z normy ISO Samoocena w proponowanym ujęciu pozwala ocenić stopień dojrzałości rozwiązań obecnych w istniejącym systemie zarządzania jakością.

27 Doskonalenie zarządzania jakością w uczelni Wyróżnia się pięć poziomów tej dojrzałości(por. IWA 2: Quality management systems Guidelines for the application of ISO 9001:2000 in education): poziom 1 brak formalnego podejścia. Zarządzanie jakością cechuje brak podejścia systemowego. Wyniki działalności są słabe lub nieprzewidywalne. Dane są dostępne ale nie wykorzystywane dla doskonalenia działań;

28 Doskonalenie zarządzania jakością w uczelni poziom 2 podejście reaktywne. Podejście bazuje na problemach. Uczelnia reaguje na reklamacje i negatywne uwagi. Dane są przeglądane jeśli jest to wymagane. Nieliczne dane na temat wyników są dostępne; poziom 3 podejście stabilne. Szczegółowe i czasowo dostępne dane są wykorzystywane w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami. Występują ustanowione metodyki postępowania albo podejścia. Można dostrzec troskę o doskonalenie;

29 Doskonalenie zarządzania jakością w uczelni poziom 4 podejście systematyczne. Systematyczne sterowanie procesami daje dobre rezultaty i pozytywne trendy. Dane są efektywnie wykorzystywane a procesy dydaktyczne ciągle doskonalone. poziom 5 istotne ciągłe doskonalenie. Silnie zintegrowany system zarządzania z instytucjonalnymi udoskonaleniami. Uczący się studenci są kompetentni w pełni zgodnie z kryteriami przyjętymi w uczelni. Dzięki tak dużej rozpiętości poziomów, ocenie według omówionego modelu mogą podlegać uczelnie, których systemy zarządzania jakością znajdują się w bardzo różnych stadiach dojrzałości.

30 Doskonalenie zarządzania jakością w uczelni Uczelnie mogą również obiektywnie potwierdzić skutki własnych starań zakresie wdrażania systemów zarządzania jakością poprzez uczestnictwo w konkursach nagród jakościowych, np. Polskiej Nagrody Jakości. Regulamin PNJ, w ramach kategorii tej nagrody, przewiduje podgrupę organizacji edukacyjnych, do których zaliczają się uczelnie. Nagroda jest przyznawana tym organizacjom, które poprzez wdrożenie systemu zarządzania jakością doprowadziły do wzrostu satysfakcji klientów, własnych pracowników oraz innych osób związanych z organizacją przez ostatnie lata(regulamin przyznawania Polskiej Nagrody Jakości,