MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA

WYKŁAD VIII: CYKLE KONIUNKTURALNE Realne cykle koniunkturalne w klasycznej teorii cd. Polityka pieniężna Teoria błędnego postrzegania Teoria racjonalnych oczekiwań Cykle koniunkturalne a teoria keynesowska Sztywność płac realnych Lepkość cen Polityka pieniężna i fiskalna w modelu Keynesa Teoria Keynesa a cykle koniunkturalne i stabilizacja makroekonomiczna Sztywność cen w Polsce

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Pieniądz jest neutralny zarówno w perspektywie krótkoterminowej i długoterminowej w klasycznym modelu ceny dostosowują się szybko Jeśli pieniądze są neutralne, dlaczego dane pokazują, że pieniędzy jest wiodącym, zmienna procykliczne?

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Klasycy: odwrócony związek przyczynowy Tylko dlatego, że zmiany ceny poprzedzają wzrost produkcji nie oznacza, że przyczyną wyjściową tych zmian jest pieniądz wzrost ceny jest wyższy, bo ludzie oczekują produkcji podaży pieniądza nie powoduje produkcji stąd: Pieniądze: zmienna procyklicznai wyprzedzająca nawet jeśli pieniądze są neutralne

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Dlaczego produkcji popytu na pieniądz? 1. Firmy przewidując wzrost sprzedaży będą potrzebowały więcej pieniędzy na transakcje by zapłacić za materiały i pracowników 2. Bank centralny będzie reagować na wyższy popyt na pieniądz poprzez zwiększenie podaży pieniądza w przeciwnym razie, poziom cen spadnie

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Wczesne modele RBC nie wprowadzały sektora pieniężnego do modelu Obecnie tak nacisk -efekt płynności, wzrost podaży pieniądza tymczasowo zmniejsza nominalne stopy procentowe Friedman i Schwartz często zmiany monetarne miały niezależne pochodzenie; nie były tylko odbiciem zmian w działalności gospodarczej po nich dopiero następowały zmiany w dochodach i cenach odkrycia złóż złota, zmiany w instytucjach monetarnych czy relacjach banku centralnego

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Romer i Romer epizody braku neutralności pieniądza po 1960. Przykłady restrykcyjna polityka pieniężna Fed w 1979 recesje w 1980 (mniejsza) i w 1981 ekspansji monetarnej w 1982 r boom gospodarczy

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Teoria błędnego postrzegania (the misperceptions theory) W klasycznym modelu, pieniądze są neutralne, ponieważ ceny szybko się dostosowują Krzywa zagregowanej podaży pionowa Zmiany w zagregowanym popycie nie wpływają na produkcję Ale jeśli producenci nie dostrzegają zagregowanego poziomu cen, AS nie jest pionowa Ale ceny nadal dostosowują się szybko

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Teoria błędnego postrzegania łączna ilość produkcji dostarczanej wzrośnie powyżej poziomu pełnego zatrudnienia, gdy zagregowany poziom cen jest wyższy niż oczekiwano To powoduje, że AS jest rosnąca poziomu cen, który jest wyższy niż oczekiwano skłania ludzi do pracy więcej i tym samym PKB poziomu cen, które jest niższe niż się spodziewano PKB

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Uogólniając jeśli wszyscy oczekują, ceny o 5%, ale faktycznie o 8%, będą pracować więcej ) W krótkim okresie SRAS rosnąca przecina LRAS kiedy

KRZYWA AS, TEORIA BŁĘDNYCH WYOBRAŻEŃ LRAS SRAS

TEORIA BŁĘDNEGO POSTRZEGANIA; ZMIANY W PODAŻY PIENIĄDZA " LRAS SRAS (P =P e ) SRAS (P =P e ) 2. Wzrost poziomu cen 1. Wzrost podaży pieniądza AD AD

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Z powodu błędnego postrzegania polityka pieniężna -realne skutki Spodziewana polityka pieniężna nie ma bezpośredniego wpływu, ponieważ nie ma żadnych nieporozumień

NIEOCZEKIWANE ZMIANY W PODAŻY PIENIĄDZA LRAS SRAS SRAS " 2. Wzrost poziomu cen 1. Wzrost podaży pieniądza AD AD

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Czy dane wspierają teorię błędnego postrzegania? Robert Barro: tak wyniki sugerują, że produkcja została dotknięta tylko przez nieprzewidzianego wzrostu pieniądza inni zakwestionowali wzrost oczekiwany i nieoczekiwany podaży pieniądze wydaje się wpływać produkcję Jeśli ludzie przewidują zmiany w podaży pieniądza, a tym samym P- nie ma żadnych nieporozumień SRASw lewo od razu Więc oczekiwana podaż pieniądza neutralna zarówno w krótkim okresie i długim okresie

PRZEWIDZIANE ZMIANY W PODAŻY PIENIĄDZA LRAS SRAS SRAS Wzrost poziomu cen Wzrost podaży pieniądza AD AD

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Racjonalne oczekiwania i rola polityki pieniężnej Jedyny sposób dla banku centralnego - zaskakiwać ludzie zdają sobie sprawę, że BC będzie chciał zwiększyć podaż pieniądza w recesji i zmniejszenia kiedy boom, więc nie dadzą się nabrać Hipoteza racjonalnych oczekiwań Prognozy zmiennych gospodarczych dobrze uzasadnione stosują wszystkie dostępne dane

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Jeśli społeczeństwo ma racjonalne oczekiwania, BC nie będzie w stanie zaskoczyć ludzi w odpowiedzi na cykl koniunkturalny, tylko losowa polityka pieniężna ma jakiekolwiek skutki Więc nawet jeśli wygładzania cyklu koniunkturalnego pożądane teoria błędnego postrzegania teoria racjonalnych oczekiwań BC nie może systematycznie używać polityki pieniężnej w celu stabilizacji gospodarki

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KLASYCZNYM Propagacja skutków nieprzewidzianych zmian w podaży pieniądza Nie wydaje się, żeby ludzie mogli się nabrać na długo, ponieważ dane o podaży pieniądza są zgłaszane w tygodniu, a inflacja jest co miesiąc, Ekonomiści twierdzą, że mechanizmy propagacji pozwalają by krótkotrwałe szoki były długo odczuwalne

SZTYWNOŚĆ PŁAC Sztywność płac potrzebna do wytłumaczenia bezrobocia Model klasyczny bezrobocie wynika z niedopasowania pomiędzy pracownikami i firmami Keynesiści sceptyczni, recesja prowadzi do znacznego bezrobocia

SZTYWNOŚĆ PŁAC Niektóre przyczyny sztywności płac realnych Żeby istniało bezrobocie: realne płace przewyższają płace, które pozwalają na powrót do równowagi Jeśli płaca realna jest zbyt wysoka, dlaczego firmy nie redukują płac? 1. Jedną z możliwości jest to, że płaca minimalna i związki zawodowe zapobiegają zmniejszaniu się płac

SZTYWNOŚĆ PŁAC Jeśli płaca realna jest zbyt wysoka, dlaczego firmy jej nie zmniejszają? 2. Firma może chcieć płacić wysokie pensje, aby uzyskać zatrudnienie i uniknąć rotacji a tym samym kosztów zatrudniania i szkolenia nowych pracowników 3. Wydajność pracowników może zależeć od wynagrodzeń im wypłacanych

SZTYWNOŚĆ PŁAC. ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY EFEKTYWNOŚCIĄ A PŁACĄ Pracownicy, którzy czują się dobrze traktowani będą pracować ciężej i efektywniej ("marchewka"), Akerlof Pracownicy, którzy są dobrze opłacani nie ryzykują utraty pracy uchylając się przed nią ("kij") Zarówno marchewka i kij - wysiłek pracownika zależy od płacy realnej

MODEL PŁAC EFEKTYWNOŚCIOWYCH, KRZYWA WYSIŁKU

NADWYŻKA PODAŻY SIŁY ROBOCZEJ W MODELU PŁAC EFEKTYWNOŚCIOWYCH NS w* A B w E E ND N E NS 1

MODEL PŁAC EFEKTYWNOŚCIOWYCH Dane -płaca realna zmienia się w ramach cyklu koniunkturalnego Pracownicy b. się starają w czasie recesji kiedy wrasta prawdopodobieństwo utraty pracy Krzywa wysiłku wzrasta i może spowodować spadek płacy efektywnościowej W efekcie nastąpi spadek płac realnych w recesji

PŁACE EFEKTYWNOŚCIOWE A FE W modelu Keynesa, zmiany podaży pracy nie wpływają na linię FE, ponieważ nie mają one wpływu równowagę zatrudnienia Zmiana wydajności ma wpływ na linię FE, ponieważ wpływa na popyt na pracę

LEPKOŚĆ CEN Tendencja cen do powolnego dostosowywania się do zmian w gospodarce Keynesiściodrzucają model klasyczny pieniądz nie jest neutralny (dane) I stąd pomysł na lepkość płac

LEPKOŚĆ CEN Źródla lepkości cen Konkurencja monopolistyczna i koszty menu

LEPKOŚĆ CEN Konkurencja monopolistyczna, sprzedawcy Ustalają ceny w ujęciu nominalnym i utrzymują te ceny przez jakiś czas Dostosowują produkcję tak by utrzymać cenę nominalną na danym poziomie Korygują ceny od czasu do czasu, gdy koszty lub popyt znacznie się zmieniły

LEPKOŚĆ CEN Koszt menu Nawet tak mały koszt może powstrzymywać przed zmiana cen Jeśli konkurencja nie jest doskonała tymczasowe utrzymanie ceny nie wpłynie znacznie na zyski sprzedającego Firma zmieni ceny, gdy popyt czy koszty produkcji zmienia się na tyle by uzasadniać zmianę ceny

LEPKOŚĆ CEN Badania empiryczne Lepkość cen nie może być wszechobecna, ponieważ ceny zmieniają się średnio co 4,3 miesiące (Bils-Klenow) Ale niektóre ceny wyprzedaż; jeśli spojrzeć na zmiany cen, z wyłączeniem wyprzedaży, ceny zmieniają się średnio co 11 miesięcy (Nakamura-Steinsson) Ceny względne mogą szybko reagować na szoki podażowe i popytowe dot. pojedynczego towaru, ale poziom cen zmienia się powoli do zmian w polityce pieniężnej (Boivin, Giannoni-Mihov)

LEPKOŚĆ CEN Zaspokojenia zapotrzebowania przy stałej cenie nominalnej Konkurencja monopolistyczna, cena towarów marże powyżej kosztu krańcowego produkcji P= (1 + η)mc Jeśli popyt -większy niż planowano, firma nie podnosi ceny, bo i tak zyski nadzwyczajne może zatrudnić więcej pracowników, aby produkować więcej towarów, gdy konieczne Oznacza to, że gospodarka może produkować (nie będąc na linii FE) w czasie kiedy płace się nie dostosowują

KRZYWA EFEKTYWNEGO POPYTU NA SIŁĘ ROBOCZĄ N ND E (Y) Y

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KEYNESOWSKIM Linia FE różni się od klasycznego modelu w dwóch aspektach 1. Poziom pełnego zatrudnienia występuje tam, gdzie linia płacy efektywnościowej przecina krzywą wydajności popytu na pracę nie gdzie podaż pracy jest równy popytowi na pracę 2. Zmiany w podaży pracy nie wpływają na linię FE

linia FE LM LM Wzrost podaży pieniądza IS N ND E (Y) Y

" linia FE LM LM Wzrost wydatków rządowych IS IS N ND E (Y) Y

WZROST WYDATKÓW RZĄDOWYCH W MODELU KEYNESOWSKIM LRAS 2. Wzrost poziomu cen SRAS 1. Wzrost wydatków rządowych SRAS AD AD

POLITYKA PIENIĘŻNA W MODELU KEYNESOWSKIM Spadek podatków taki sam efekt jak wzrost wydatków rządowych Odrzucanie ekwiwalentności ricardiańskiej Różnica Podatki C wzrasta jako cześć produkcji przy pełnym zatrudnieniu Wydatki G zwiększa swój udział w produkcji przy pełnym zatrudnieniu

CYKLE KONIUNKTURALNE I POLITYKA STABILIZACYJNA Szok popytowy źródłem cykli koniunkturalnych polityka fiskalna, zmiany w pożądanym poziomie inwestycji bo zmieniający się MPK spadek zaufania konsumentów zmiany w popycie czy podaży pieniądza

TEORIA CYKLI KONIUNKTURALNYCH Teoria dostosowana do pewnych faktów nawracające wahania produkcji zatrudnienie waha się w tym samym kierunku co produkcja pieniądze są procykliczne i wiodące wydatki inwestycyjne oraz zakup dóbr trwałych są procykliczne i niestabilne Keynesisciwierzą w fale pesymizmu i optymizmu jako klucz do cykli koniunkturalnych Inflacja jest procykliczna i opóźniona Produktywność siły roboczej procykliczna Nie zwalnia się w recesji ze względu na koszty zatrudnienia i szkolenia Siła robocza jest używana mniej intensywnie

POLITYKI STABILIZACYJNE linia FE 1. Recesja (spadek C) LM LM 2. Ekspansywne polityki IS IS

STABILIZACJA MAKROEKONOMICZNA 1. Rząd nie działa Ceny będą spadać, dojście do równowagi Produkcja i zatrudnienie będą poniżej poziomu pełnego zatrudnienia 2. Ekspansywne polityki Szybkie działania, ceny nie spadają Długim okresie czasu ceny wyższe

POLITYKA STABILIZACYJNA W praktyce nie ma dużo sukcesów Kiedy produkcja jest przy pełnym zatrudnieniu? Nie znamy ilościowego wpływu na produkcję Potrzeba czasu

SZOK PODAŻOWY 2. Poziom cen spada LM FE FE LM LM 1. Wzrost ceny ropy IS IS

CYKL KONIUNKTURALNY I POLITYKA STABILIZACYJNA Modele DSGE Ostatnio każda grupa włączyła pomysły z innej grupy Np. klasycy wprowadzają lepkość cen i konkurencję niedoskonałą Rozszerzenie modelu międzyokresowwego Mikropodstawy Wciąż brak zgody co do szybkości dostosowywania się cen i roli polityk makroekonomicznych

PRZYCZYNY LEPKOŚCI CEN W GOSPODARCE POLSKIEJ Jankiewicz i Kołodziejczyk(2008) obawa, że konkurenci nie podniosą ceny; formalne umowy z klientami gwarantujące stałość ceny nieformalne umowy mające na celu budowę relacji z klientami ceny oparte na kosztach (ceny nie zmieniają się, póki nie zmieniają się koszty Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

PRZYCZYNY LEPKOŚCI CEN W GOSPODARCE POLSKIEJ przedsiębiorca obserwujący spadek popytu na swój produkt może zmniejszyć produkcję, obniżyć cenę (zwiększając w ten sposób popyt) Im bardziej lepkie są ceny, w tym większym stopniu zmiany popytu będą przekładały się na zmiany produkcji Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

WPŁYW LEPKOŚCI CEN W GOSPODARCE POLSKIEJ Wpływ lepkości cen na skuteczność polityki pieniężnej model równowagi ogólnej SOE PL Grabek i Kłos, 2013 reakcja inflacji i PKB na wzrost stopy procentowej banku centralnego o 0,5 pkt proc. w przypadku sztywnych cen ceny zmieniają się co 5 kwartałów, linia przerywana doskonale elastycznych cen ceny mogą się swobodnie kształtować z okresu na okres Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

WPŁYW OBNIŻENIA STÓP PROCENTOWYCH BANKU CENTRALNEGO NA INFLACJĘ (LEWY WYKRES) I PKB (PRAWY WYKRES) Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

CECHY MECHANIZMU KSZTAŁTOWANIA SIĘ CEN W POLSCE Macias i Makarski, 2013 Ceny konsumenta w polskiej gospodarce zmieniają się stosunkowo rzadko. Średnio miesięcznie zmienianych jest 18,8% cen średni implikowany czas trwania ceny wynosi 10,9 miesiąca Strefa euro Dhynei in., 2006 w ciągu miesiąca 15,3% cen ulega zmianie średni implikowany czas trwania ceny wynosi 13 miesięcy USA Bilsi Klenow(2004) w każdym miesiącu zmienianych jest 26,1% cen średni implikowany czas trwania ceny wynosi 6,7 miesiąca Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

CECHY MECHANIZMU KSZTAŁTOWANIA SIĘ CEN W POLSCE Elastyczność cen charakteryzuje znaczne zróżnicowanie pomiędzy sektorami gospodarki ceny usług zmieniają się bardzo rzadko tylko 6,6% cen usług zmienia się miesięcznie najczęściej zmieniają się ceny żywności nieprzetworzonej oraz energii odpowiednio 39,2% i 25,8% ceny żywności przetworzonej oraz towary pomiędzy odpowiednio 20% i 15,1% Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

CECHY MECHANIZMU KSZTAŁTOWANIA SIĘ CEN W POLSCE Zróżnicowanie lepkości cen pomiędzy sektorami gospodarki przekłada się na mechanizm transmisji polityki pieniężnej, a jej skutki będą różne w różnych sektorach Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf

CECHY MECHANIZMU KSZTAŁTOWANIA SIĘ CEN W POLSCE Nie obserwuje się asymetrii pomiędzy sztywnością cen w górę i w dół. 40% zmian cen stanowiły ich spadki pewnym wyjątkiem są usługi, w przypadku których 30% zmian cen to spadki Interpretacja: obniżki cen były częste biorąc pod uwagę, że w badanym okresie średnia inflacja była dodatnia, wynosiła 2,7% Liczba ta jest zbliżona zarówno do tej w strefie euro (42%) i USA (45%) Ważny wniosek: sztywności cenowe nie generują asymetrii mechanizmu transmisji polityki pieniężnej Źródło: http://nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji/raport_listopad_2013.pdf