Analiza wyników ekonomiczno - finansowych banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. na tle sektora bankowości spółdzielczej wg stanu na 31.12.29 roku Warszawa, styczeń 21 r.
I. WSTĘP... 3 II. ZRZESZENIE BANKU BPS SA NA TLE SEKTORA BANKOWOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ... 3 1. FUNDUSZE WŁASNE... 3 2. ROZMIARY DZIAŁALNOŚCI... 4 3. WYNIKI... 5 III. SYTUACJA EKONOMICZNO FINANSOWA ZRZESZENIA BANKU BPS SA... 6 IV. PODSTAWOWE DANE BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH ZRZESZONYCH Z BANKIEM BPS SA. 7 1. BILANS ZRZESZONYCH BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH... 7 2. SUMA BILANSOWA... 8 3. DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH... 9 4. DZIAŁALNOŚĆ DEPOZYTOWA... 1 5. WYNIK FINANSOWY I EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁANIA... 12 6. PAPIERY WARTOŚCIOWE... 13 7. LOKATY MIĘDZYBANKOWE... 13 V. OBSZARY RYZYKA... 14 1. RYZYKO KREDYTOWE... 14 2. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA... 15 3. PŁYNNOŚĆ PŁATNICZA... 16 VI. WNIOSKI... 17 2
I. Wstęp W sektorze bankowości spółdzielczej wg stanu na 31.12.29 r. funkcjonowało 576 banków spółdzielczych, z których 575 zrzeszonych było z trzema bankami zrzeszającymi oraz jeden niezrzeszony, współpracujący z Bankiem BPS S.A. W 29 roku liczba banków spółdzielczych działających w Polsce zmniejszyła się o trzy wskutek połączenia banków o niskich funduszach z bankami silniejszymi kapitałowo. Liczebność zrzeszeń kształtowała się następująco: BPS-348 BS, GBW-15 BS, MR Banku 77 BS. W 29 roku doszło do migracji banków spółdzielczych pomiędzy zrzeszeniami. Proces zapoczątkowany w 28 roku przez Bank Spółdzielczy w Tarczynie, który przeszedł z MR Banku do BPS, został powielony przez 11 banków zrzeszonych z Mazowieckim Bankiem Regionalnym oraz jeden bank ze Spółdzielczej Grupy Bankowej. Gospodarczy Bank Spółdzielczy w Barlinku przystąpił do Grupy BPS z dniem 1 października 29 roku. Od 1 stycznia 21r. Zrzeszenie tworzą równieŝ Bank Spółdzielczy w Płońsku, Bank Spółdzielczych w Legionowie, Bank Spółdzielczy w Karczewie, Bank Spółdzielczy w Otwocku oraz Bank Spółdzielczy w CzyŜewie. Kolejne banki dołączą do Grupy BPS w pierwszym półroczu 21 roku. W 29 roku trzy banki spółdzielcze zrzeszone z BPS S.A. zdecydowały się na połączenie z silniejszymi kapitałowo bankami. Śląski Bank Spółdzielczy połączył się z Bankiem Spółdzielczych w Wolbromiu, Jurajski Bank Spółdzielczy w Niegowie z Krakowskim Bankiem Spółdzielczym oraz Bank Spółdzielczy w Oświęcimiu z Bankiem Spółdzielczym w Andrychowie. Banki spółdzielcze Grupy BPS wg stanu na 31.12.29r. zatrudniała 17 925 osób, banki spółdzielcze dysponowały siecią 2 478 placówek. Klienci banków spółdzielczych na koniec roku mogli korzystać z 3 679 bezpłatnych bankomatów, przy czym 1 719 naleŝało do banków zrzeszonych z BPS oraz banku zrzeszającego. Liczba banków spółdzielczych w sektorze SEKTOR BPS GBW MR Bank KBS BPS Udział w sektorze (w %) GBW MR Bank Liczba banków 576 348 15 77 1 6,42 26,4 13,37,17 Zrzeszenie BPS S.A. stanowiło ponad 6% sektora bankowości spółdzielczej. W najbliŝszym czasie, w wyniku migracji kolejnych banków udział w sektorze Grupy BPS zwiększy się do ponad 62%. KBS II. Zrzeszenie Banku BPS SA na tle sektora bankowości spółdzielczej 1. Fundusze własne Cały sektor bankowości spółdzielczej reprezentowany przez trzy zrzeszenia oraz bank współpracujący (KBS) na koniec 29 roku dysponował funduszami własnymi na poziomie 6 81 mln zł (w tym KBS 112,5 mln zł). 3
4 3 5 Fundusze własne banków spółdzielczych w zrzeszeniach 3 493 551 w tys. zł 3 2 5 2 1 698 593 1 5 1 776 721 5 BPS GBW MR Bank Średnia wartość funduszy własnych przypadająca na 1 bank w zrzeszeniach: BPS wynosiła 1 39 tys. zł, GBW 11 324 tys. zł, zaś MR Banku 1 87 tys. zł. 2. Rozmiary działalności Rozmiary działalności poszczególnych zrzeszeń mierzone wartością sumy bilansowej, naleŝnościami od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych a takŝe zobowiązaniami wobec ww. sektorów wg stanu na 31.12.29 r. w porównaniu ze stanem na 31.12.28 r. zilustrowano poniŝej: 35 3 25 2 15 1 5 mln zł BPS GBW MR Bank Suma bilansowa 31.12.29 Suma bilansowa 31.12.28 NaleŜności od klientów 31.12.29 NaleŜności od klientów 31.12.28 Zobowiązania wobec klientów 31.12.29 Zobowiązania wobec klientów 31.12.28 Średnia wartość aktywów netto przypadająca na 1 bank zrzeszony z: Bankiem BPS S.A. wynosiła 99 566 tys. zł, GBW S.A. 118 872 tys. zł, MR Bankiem S.A. 99 216 tys. zł. 4
Udział sumy bilansowej poszczególnych zrzeszeń w sektorze przedstawia poniŝszy wykres: MR Bank 7 64 12,38% KBS 1 597 2,59% Suma bilansowa (w mln zł) SGB 17 831 28,89% Grupa BPS 34 649 56,14% Wartość sumy bilansowej sektora na koniec 29 roku w porównaniu z końcem 28 roku wzrosła o 9,18%. W zrzeszeniu GBW S.A. wzrost ten wynosił 5,78%, w zrzeszeniu MR Bank S.A. kształtował się na poziomie 8,8%, zaś w zrzeszeniu Banku BPS S.A. był najwyŝszy i wynosił 11,3%. Suma bilansowa zwiększała się dzięki rosnącej bazie depozytowej oraz dołączeniu do Grupy GBS Barlinek. Odnotowana dynamika tej pozycji niemniej świadczy o większej efektywności banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. w pozyskiwaniu źródeł finansowania, co pozwala na dalszy rozwój działalności bankowej, w tym w szczególności kredytowej, jako najbardziej dochodowej. 3. Wyniki Zestawienie podstawowych danych wg stanu na 31.12.29 r. ilustrujących pozycję zrzeszenia Banku BPS SA. w sektorze bankowości spółdzielczej zawiera poniŝsza tabela: (w tys. zł) Wyszczególnienie SEKTOR BPS GBW MR Bank KBS Suma bilansowa (w tys. zł) 61 715 989 34 648 9 17 83 756 7 639 654 1 596 679 Fundusze własne (w tys. zł) 6 81 334 3 493 551 1 698 593 776 721 112 469 NaleŜności brutto od klientów i sektora instytucji rządowych i samorządowych (w tys. zł) 39 42 148 21 381 174 11 955 896 5 132 691 932 387 Zobowiązania wobec klientów i sektora instytucji rządowych i samorządowych (w tys. 52 649 558 29 51 1 15 262 212 6 524 259 1 361 987 zł) Przychody z odsetek (w tys. zł) 3 868 93 2 182 637 1 125 28 467 554 93 531 Koszty działania banku (w tys. zł) 2 3 672 1 38 96 667 187 277 924 46 655 Wynik działalności bankowej (w tys. zł) 3 49 154 1 94 617 994 143 41 243 64 151 Wynik finansowy brutto (w tys. zł) 881 488 53 777 258 695 16 657 12 359 Wynik finansowy netto (w tys. zł) 697 965 398 562 24 724 85 489 9 19 Liczba BS 576 348 15 77 1 Wyniki finansowe osiągnięte przez sektor bankowości spółdzielczej w 29 roku były niŝsze w porównaniu z 28 rokiem. Wynik finansowy brutto zmniejszył się o 23,3%, zaś netto o 23,72%. W ciągu analizowanego roku najmniejszy spadek wyniku brutto zanotowały banki 5
spółdzielcze zrzeszenia BPS 2,58%, następnie GBW 23,9% i MR Banku 27,43%. Spadek wyniku netto w ww. okresie kształtował się następująco: w bankach spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. 2,43%, następnie GBW S.A. 24,36% i MR Banku S.A. 26,61%. W czwartym kwartale 29 roku pogorszyła się jakość kredytów, co było pochodną spowolnienia gospodarczego skutkującego obniŝeniem zdolności do regulowania zobowiązań przez klientów banków w wyniku obniŝenia ich dochodów, utraty pracy itp. W efekcie wzrosły koszty związane z tworzeniem rezerw na naleŝności zagroŝone. ZauwaŜalny jest mniejszy spadek wyniku w ujęciu 12 miesięcznym niŝ w poprzednim kwartale. WiąŜe się to m.in. z zatrzymaniem spadku stóp procentowych oraz ograniczeniem tzw. wojny depozytowej, tj. zwiększonej konkurencji na rynku depozytów. 1 2 Wynik finansow y brutto banków spółdzielczych 1 1 1 9 8 7 6 5 12.25 12.26 12.27 12.28 12.29 ObciąŜenie wyniku działalności bankowej kosztami działania w sektorze bankowości spółdzielczej kształtowało się na poziomie 67,49%, przy czym w zrzeszeniu: BPS wynosiło 67,45%, GBW 67,11%, a MR Banku 67,75%. Analizowany wskaźnik wzrósł ze względu na rosnące koszty działania banków, które zwiększyły się o 2,73% w 29 roku oraz malejące wyniki działalności bankowej (o 6,64%). Udział banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. w wyniku finansowym netto sektora jest nieznacznie niŝszy niŝ udział jego liczby banków (o 3,31 p.p.). Podobnie ukształtował się udział sumy bilansowej, który równieŝ jest niŝszy (o 4,27 p.p.) w stosunku do udziału liczbowego w strukturze zrzeszenia. III. Sytuacja ekonomiczno finansowa Zrzeszenia Banku BPS SA Wyniki Grupy BPS osiągnięte na koniec 29 roku przedstawia poniŝsza tabela: w tys. zł Dynamika Grupa BPS 31.12.29/ (Banki Spółdzielcze i Bank BPS) Wyszczególnienie 31.12.28 31.12.28 31.12.29 2 3 12/8 Suma bilansowa 42 41 554 47 116 8 111,12% 6
NaleŜności od sektora finansowego netto 1 499 57 11 36 528 17,69% NaleŜności od sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych netto 2 855 314 25 9 213 12,31% NaleŜności zagroŝone brutto sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 795 941 989 66 124,33% Papiery wartościowe 8 592 213 7 884 951 91,77% Zobowiązania wobec sektora finansowego 9 389 995 1 782 118 114,83% Zobowiązania wobec sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych 28 81 992 3 88 772 19,97% Fundusze własne, w tym: 3 361 969 3 964 639 117,93% - podstawowe 3 115 345 3 628 829 116,48% - uzupełniające 275 785 335 81 121,77% Wynik działalności bankowej 2 247 47 2 191 771 97,52% Koszty działania Banku 1 4 266 1 474 693 15,32% Wynik finansowy brutto 71 527 575 291 82,1% Wynik finansowy netto 554 478 455 52 82,7% Wg stanu na 31.12.29 r. łączna suma bilansowa Zrzeszenia, tj. Banku BPS S.A. oraz zrzeszonych banków spółdzielczych, wyniosła 47 117 mln zł i w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego wzrosła o 11,12%. W porównywanych okresach dynamiczniej wzrastała suma bilansowa zrzeszonych banków spółdzielczych niŝ Banku BPS S.A. Dynamiczniejszy wzrost funduszy własnych oraz zobowiązań sektora niefinansowego, instytucji rządowych i samorządowych charakteryzował banki spółdzielcze. Natomiast wzrost naleŝności od sektora niefinansowego, instytucji rządowych i samorządowych był zasługą banku zrzeszającego. Wynik finansowy brutto Grupy BPS wyniósł 455 mln zł i był niŝszy o 17,93% od wyniku z poprzedniego roku. Bank BPS S.A. zwiększył swój wynik o 5,5% w porównaniu z rokiem poprzednim. Bank Polskiej Spółdzielczości charakteryzował się wzrostem zarówno wyniku działalności bankowej jak i kosztów działania. Dynamika wyniku była wyŝsza niŝ kosztów działania. Banki spółdzielcze jako grupa charakteryzowały się spadkiem wyniku działalności bankowej oraz wzrostem kosztów działania banku i miało to odzwierciedlenie w gorszych wynikach finansowych niŝ w poprzednim roku. Na powyŝszą sytuację wpłynęło m.in. zwiększenie kosztów odsetkowych o 17,65%. IV. Podstawowe dane banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS SA 1. Bilans zrzeszonych banków spółdzielczych wg stanu na 31.12.29r. w tys. zł Aktywa Pasywa Kasa i operacje z bankiem centralnym 745 887 Operacje z bankiem centralnym 43 NaleŜności od sektora finansowego Zobowiązania wobec sektora 1 92 117 finansowego 565 639 NaleŜności od sektora niefinansowego Zobowiązania wobec sektora 18 977 78 niefinansowego 25 979 858 NaleŜności od sektora instytucji rządowych i samorządowych Zobowiązania wobec instytucji 1 854 123 rządowych i samorządowych 3 521 242 Papiery wartościowe 1 52 455 Inne pasywa 535 121 Aktywa trwałe Rezerwa celowa na zobowiązania 1 34 973 pozabilansowe 1 679 Inne aktywa 171 637 Rezerwa na ryzyko ogólne 74 226 7
Kapitały (fund.) zobowiązania podporządkowane. oraz rezerwa na ryzyko 3 573 422 Wynik (zysk/strata) w trakcie zatwierdzania -892 Wynik (zysk/strata) roku bieŝącego 398 562 Suma 34 648 9 Suma 34 648 9 W strukturze aktywów zrzeszenia największy udział stanowiły naleŝności od sektora niefinansowego 54,77% oraz naleŝności od sektora finansowego 29,13%. Kolejnymi pozycjami były naleŝności od sektora instytucji rządowych i samorządowych 5,35%, papiery wartościowe 4,34% i aktywa trwałe 3,77%. Udział pozostałych składników aktywów łącznie wynosił 2,65%. Istotną zmianą w strukturze bilansu w czwartym kwartale było zwiększenie udziału naleŝności od sektora instytucji rządowych i samorządowych oraz spadek wartości papierów wartościowych. Największy udział w strukturze pasywów stanowiły zobowiązania wobec sektora niefinansowego 74,98%, kapitały -1,31% oraz zobowiązania wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych 1,16%. Pozostałe pasywa to zaledwie 4,54%. Na koniec poprzedniego kwartału udział zobowiązań wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych był wyŝszy od udziału kapitałów w pasywach. Zmiana związana jest z wykorzystaniem środków budŝetów przed końcem roku oraz nieznacznym zwiększeniem kapitałów przez zrzeszone banki w czwartym kwartale. 2. Suma bilansowa Suma aktywów netto zrzeszonych banków łącznie na 31.12.29 r. wynosiła 34 648 mln zł. Suma bilansowa systematycznie wzrastała na przestrzeni ubiegłego roku. W porównaniu z końcem 28 r. wzrosła o 11,3% (tj. o 3 517 mln. zł). Do zwiększonej dynamiki sumy bilansowej przyczyniło się dołączenie do Grupy w ciągu roku GBS Barlinek, który zwiększył aktywa Zrzeszenia o 1,61%. Następowała dywersyfikacja banków spółdzielczych pod względem sumy bilansowej. Liczebność banków o niskiej sumie bilansowej poniŝej 5 mln zł systematycznie spada, natomiast zwiększa się liczebność grup banków o sumie powyŝej 2 mln zł oraz w przedziale 1-2 mln zł. Suma bilansowa zrzeszonych banków spółdzielczych 14 12 112 Liczba banków 1 8 6 4 2 36 Grupa I >2 67 Grupa II 1-2 Grupa III 5-1 41 Grupa IV 4-5 33 Grupa V 3-4 41 Grupa VI 2-3 16 Grupa VII 15-2 2 Grupa VIII 1-15 Grupa IX <1 Suma bilansowa wg grup rówieśniczych w mln zł 8
3. Działalność kredytowa banków spółdzielczych Banki spółdzielcze zrzeszone z Bankiem Polskiej Spółdzielczości zwiększyły akcję kredytową w 29 roku o 3 24 mln zł (o 18,22%) do poziomu 21 22 mln zł. Kredyty sektora niefinansowego wg stanu na 31.12.29 roku wyniosły 19 275 mln zł. W strukturze podmiotowej największy udział w portfelu stanowiły kredyty rolników indywidualnych 3,9% (wzrost o 4,61% rok do roku), osób prywatnych 26,37% (wzrost o 2,5% r/r), przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni 25,23% (wzrost o 25,9% r/r), przedsiębiorców indywidualnych 17,13% (wzrost o 18,67% r/r). Udział kredytów przedsiębiorstw i spółek państwowych oraz instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych wyniósł zaledwie 1%. 6 NaleŜności sektora niefinansowego 5 5 5 4 5 4 3 5 3 2 5 2 1 5 1 5 26.12 27.3 27.6 27.9 27.12 28.3 28.6 28.9 28.12 29.3 29.6 Przedsiębiorstw a i spółki państw ow e Przedsiębiorstw a i spółki pryw atne oraz spółdzielnie Przedsiębiorcy indyw idualni Osoby pryw atne Rolnicy indyw idualni Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domow ych 29.9 29.12 Ostatni kwartał 29 roku w większości grup klientów skutkował znaczącym zwiększeniem obliga kredytowego, jednakŝe w grudniu suma kredytów w sektorze niefinansowym uległa spadkowi. Analogiczna sytuacja miała miejsce w dwóch poprzednich latach, co wiąŝe się z większym dopływem środków i jednoczesnym spłacaniem zaciągniętych kredytów. 9
Struktura naleŝności sektora niefinansowego 1% 31% 25% 17% 26% Przedsiębiorstw a i spółki państw ow e Przedsiębiorstw a i spółki pryw atne oraz spółdzielnie Przedsiębiorcy indyw idualni Osoby pryw atne Rolnicy indyw idualni Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domow ych 4. Działalność depozytowa Depozyty zgromadzone w bankach spółdzielczych wg stanu na 31.12.29 r. wyniosły 29 285 mln zł i wzrosły w porównaniu z końcem poprzedniego roku o 1 714 mln zł (o 11,28%). Na bazę depozytową składały się depozyty sektora niefinansowego 25 767 mln zł oraz sektora instytucji rządowych i samorządowych 3 518 mln zł. Struktura depozytów podmiotów sektora niefinansowego wskazuje osoby prywatne jako główne źródło finansowania akcji kredytowej. Ich udział w bazie depozytowej wyniósł 67,52% i wzrósł w 29 roku o 14,6% r/r do poziomu 17 397 mln zł. Kolejne grupy wg wielkości udziału to: rolnicy indywidualni 11,93% (wzrost o 4,98% r/r do poziomu 3 72 mln zł), przedsiębiorstwa i spółki prywatne 9,17% (wzrost o 22,52% r/r do poziomu 2 364 mln zł), przedsiębiorcy indywidualni 7,42% (wzrost o 2,78% r/r do poziomu 1 912 mln zł) oraz instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 3,42% (wzrost o 15,2% do poziomu 876 mln zł). Depozyty przedsiębiorstw i spółek państwowych stanowiły,56% bazy depozytowej. 1
3 2 2 8 2 4 2 1 6 1 2 8 4 gru-7 lis-7 paź-7 wrz-7 mar-8 lut-8 sty-8 lip-8 cze-8 maj-8 kwi-8 lis-8 paź-8 wrz-8 sie-8 lut-9 sty-9 gru-8 lip-9 cze-9 maj-9 kwi-9 mar-9 lis-9 paź-9 wrz-9 sie-9 gru-9 Depozyty przedsiębiorstw i spółek państwowych Depozyty przedsiębiorstw i spółek prywatnych, spółdzielni Depozyty przedsiębiorców indywidualnych Depozyty rolników indywidualnych Depozyty instytucji niekomercyjnych dział na rzecz gospodarstw domowych 18 17 16 15 14 13 12 wrz-7 paź-7 sty-8 gru-7 lis-7 lut-8 mar-8 cze-8 maj-8 kwi-8 lip-8 wrz-8 sie-8 paź-8 sty-9 gru-8 lis-8 mar-9 lut-9 maj-9 kwi-9 cze-9 gru-9 lis-9 paź-9 wrz-9 sie-9 lip-9 Depozyty osób prywatnych Zgodnie z wcześniejszymi prognozami zawartymi w miesięcznych analizach depozytów banków spółdzielczych wzrosła wartość depozytów rolników indywidualnych na koniec 29 roku (wzrost o 38,53% w grudniu). Pozytywnym aspektem końca roku był równieŝ dynamiczny wzrost depozytów przedsiębiorców indywidualnych (o 23,41% w grudniu) oraz przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni (o 17,5% w grudniu). W dalszym ciągu depozyty osób prywatnych rosną dynamicznie. JednakŜe w związku ze spowolnieniem gospodarczym zaznaczył się nieznaczny spadek dynamiki depozytów sektora 11
niefinansowego i instytucji samorządowych z 15,7% w 28 roku w stosunku do 27 roku do 11,3% w 29 roku w porównaniu z 28 rokiem. Struktura depozytów sektora niefinansowego 12% 3% 9% 1% 7% 68% Przedsiębiorstw a i spółki państw ow e Przedsiębiorstw a i spółki pryw atne oraz spółdzielnie Przedsiębiorcy indyw idualni Osoby pryw atne Rolnicy indyw idualni Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domow ych 5. Wynik finansowy i efektywność działania Wynik finansowy netto wygenerowany przez zrzeszone banki spółdzielcze wg stanu na 31.12.29 r. osiągnął wartość 398 562 tys. zł. Średni wynik finansowy przypadający na 1 bank zrzeszony wyniósł 1 145 tys. zł. Wskaźnik 31.12.28 r. 31.12.29 r. Udział wyniku z tytułu odsetek w wyniku działalności bankowej 74,82% 7,55% Udział wyniku z tytułu prowizji w wyniku działalności bankowej 24,37% 27,76% ObciąŜenie wyniku działalności bankowej kosztami działania 61,92% 67,45% Wynik finansowy generowany przez Zrzeszenie w minionych latach wykazywał zmienne tendencje. Do końca 28 roku, podobnie jak w całym sektorze bankowym następowała poprawa wyników finansowych. W 29 roku na skutek spowolnienia gospodarczego cały sektor bankowy odnotował niŝsze wyniki. Na koniec 29 roku wynik finansowy brutto był niŝszy od osiągniętego w 28 roku, chociaŝ kształtował się na poziomie wyŝszym od wyników uzyskanych w poprzednich latach, które uznane zostały za bardzo dobre. W ujęciu 12 miesięcznym wynik działalności bankowej zmniejszył się o 4,16%, przy czym przychody z tytułu odsetek zmalały jedynie o 1,8%. Koszty działania banku wzrosły wraz z rozwojem działalności o 4,37%. 12
6. Papiery wartościowe Wg stanu na koniec 29 roku kwota papierów wartościowych posiadanych przez zrzeszone banki spółdzielcze wynosiła 1 52 455 tys. zł i w porównaniu ze stanem z końca 28 roku zmniejszyła się o 31,88%, tj. o 73 267 tys. zł. Obserwowany spadek inwestycji w papiery wartościowe związany był z rozwojem akcji kredytowej. Środki ulokowane w jednostkach uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych i certyfikatach inwestycyjnych posiadało 13 banków na łączną kwotę 24 682 tys. zł. Ponadto 3 banki posiadały akcje kwotowane na aktywnym rynku na łączną kwotę 12 639 tys. zł. RóŜnica pomiędzy wartością jednostek TFI i certyfikatów inwestycyjnych w cenie nabycia a wartością bieŝącą tych papierów wartościowych wyniosła wg stanu na 31.12.29r. 2 58 tys. zł. W przypadku banków posiadających akcje na aktywnym rynku róŝnica ta wyniosła 5 187 tys. zł. Oznacza to, iŝ większość inwestycji banków spółdzielczych na rynku kapitałowym na koniec roku nie przynosiła oczekiwanych zwrotów. Jedynie 5 banków posiadających jednostki TFI posiadało dodatnią stopę zwrotu z inwestycji. Z uwagi na to, iŝ powyŝsze instrumenty rynku kapitałowego charakteryzują się wysoką zmiennością cen, banki posiadające te aktywa zostały objęte indywidualnym monitoringiem. Banki posiadające ww. aktywa zobowiązane są przestrzegać maksymalnego limitu wartości jednego instrumentu wynoszącego 25% funduszy własnych. 7. Lokaty międzybankowe Stan środków ulokowanych w innych bankach na 31.12.29 r. wynosił 9 4 638 tys. zł i w porównaniu ze stanem na 31.12.28 r. zwiększył się o 826 222 tys. zł, tj. o 1,6%. Wg stanu na koniec 29 r. lokaty zrzeszonych banków spółdzielczych złoŝone poza Bankiem BPS S.A. stanowiły 1,58% ogółu środków ulokowanych na rynku międzybankowym, tj. o 1,38 pp. mniej niŝ na koniec 28 r. Systematyczny spadek wartości lokat poza bankiem zrzeszającym wynika z coraz lepszej oferty Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. oraz działań podejmowanych w celu zwiększenia efektywności współpracy wewnątrz Grupy BPS. Spadek tego wskaźnika jest efektem zarówno spadku wartości środków lokowanych poza bankiem BPS jak i wzrostu wartości lokat międzybankowych ogółem. 1 Stan lokat na przestrzeni 15 miesięcy w tys zł. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Lokaty ogółem Lokaty w banku zrzeszającym Lokaty poza bankiem zrzeszającym 9.8r. 1.8r. 11.8r. 12.8r. 1.9r. 2.9r. 3.9r. 4.9r. 5.9r. 6.9r. 7.9r. 8.9r. 9.9r. 1.9r. 11.9r. 12.9r. 13
Lokaty a vista i do 1 miesiąca stanowiły 73,8% lokat złoŝonych przez zrzeszone banki spółdzielcze wg stanu na 31.12.29 r. Jest to efekt m.in. obowiązku utrzymywania nadzorczych miar płynności, mierzonych między innymi relacją aktywów płynnych do sumy bilansowej. V. Obszary ryzyka 1. Ryzyko kredytowe Najistotniejszym ryzykiem występującym w działalności banków spółdzielczych jest ryzyko kredytowe. Portfel kredytowy banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. jest dobrej jakości. Udział kredytów zagroŝonych w portfelu kredytowym wyniósł 3,35%. JednakŜe na przestrzeni roku nastąpiło nieznaczne pogorszenie jakości aktywów skutkujące zwiększeniem wskaźnika kredytów zagroŝonych o,29 p.p. Poziom ten, mimo znaczącego pogorszenia w grudniu 29 roku jest niŝszy od średniego w sektorze bankowym. 8 7 6 5 4 Struktura naleŝności zagroŝonych w mln zł NaleŜności zagroŝone Stracone 3 2 1 31.12.22r 3.6.23r 31.12.23r 3.6.24r 31.12.24r 3.6.25r 31.12.25r 3.6.26r 31.12.26r PoniŜej standardu Wątpliwe 3.6.27r 31.12.27r 3.6.28r 31.12.28r 3.6.29r 3.9.29r 31.12.29r NaleŜności zagroŝone zostały zabezpieczone rezerwami celowymi w 41,34% i wskaźnik ten ulegał systematycznemu spadkowi w 29 roku. NaleŜności poniŝej standardu zostały zabezpieczone rezerwami celowymi w 9,63%, wątpliwe 15,35%, a stracone w 66,19%. 9, 8, 7, 6, 5, % Pokrycie naleŝności rezerwami 31.12.28r. 31.12.29r. 4, 3, 2, 1,, ogółem poniŝej standardu wątpliwe stracone Kategoria naleŝności 14
Rok 29 charakteryzował się systematycznym pogarszaniem się jakości portfela kredytowego zrzeszonych banków spółdzielczych. Osiągnięta na koniec roku wysokość wskaźnika udziału kredytów zagroŝonych w portfelu kredytowym kształtowała się na umiarkowanym poziomie w relacji do wartości historycznych oraz w relacji do wyników sektora bankowego. JednakŜe została wyraźnie zaznaczona tendencja wzrostowa, świadcząca negatywnie o ryzyku kredytowym w kontekście zmniejszającego się zabezpieczenia naleŝności zagroŝonych rezerwami celowymi. 23 6,% 21 5,5% 19 5,% 17 4,5% 15 13 4,% 11 3,5% 9 3,% 7 2,5% 5 25.4 25.8 25.12 26.4 26.8 26.12 27.4 27.8 27.12 28.4 28.8 28.12 29.4 29.8 29.12 2,% Portfel kredytowy w tys. zł Jakość portfela w % 2. Adekwatność kapitałowa Zabezpieczenie ryzyka występującego w działalności banków funduszami własnymi pozostaje na wysokim poziomie. Współczynnik wypłacalności wyliczony dla grupy zrzeszonych banków kształtował się powyŝej wymaganego ustawowo, minimalnego poziomu 8% i wg stanu na 31.12.29 r. wyniósł 13,98%. Współczynnik powyŝej 2% posiada 16 banków spółdzielczych, w przedziale 2%-12%: 174 banki, 1% - 12% 56 banków, a poniŝej 1% - 12 banków. Wysokość współczynnika wypłacalności zrzeszonych banków spółdzielczych zawierał się w przedziale 8,6% - 75,2%. Całkowity wymóg kapitałowy w 85,96% składał się z wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, kolejnym istotnym ryzykiem jest ryzyko operacyjne, które stanowiło 13,93% CWK. Wymogi kapitałowe z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangaŝowań, limitu duŝych zaangaŝowań, przekroczenia progu koncentracji kapitałowej oraz innych rodzajów ryzyka stanowiły,9%, zaś z tytułu ryzyka rynkowego stanowi marginalne,1%. Na fundusze własne składały się fundusze podstawowe w kwocie 3 242 781 tys. zł oraz fundusze uzupełniające wynoszące 25 77 tys. zł. W 29 roku fundusze własne zwiększyły się o 562 417 tys. zł, do poziomu 3 493 551 tys. zł. (wzrost o 19,19%) Bezpieczeństwo działania banków w Grupie BPS, poza odpowiednim wyposaŝeniem kapitałowym, zapewniają moŝliwości udzielania wsparcia z wykorzystaniem potencjału banku zrzeszającego oraz funduszy pomocowych tworzonych przez wszystkich członków Grupy. Głównym problemem w 29 roku była niestabilność kursu walutowego i niewystarczające z tego tytułu fundusze własne najmniejszych banków spółdzielczych zrzeszenia, które w większości charakteryzują się wysokim współczynnikiem adekwatności kapitałowej. Grupa BPS ograniczała ryzyko poprzez poŝyczki podporządkowane, obejmowanie udziałów banków spółdzielczych przez Bank BPS oraz atrakcyjne warunki lokat pozwalające na 15
zwiększenie wyników finansowych, a następnie stanowiące wsparcie dla wzrostu funduszy podstawowych. Na początku roku wraz z gwałtownym wzrostem kursu euro liczba banków nieposiadających funduszy własnych w kwocie powyŝej 1 mln euro oscylowała w przedziale 6 85. Stopniowe umacnianie się polskiej waluty od drugiego kwartału oraz działania całego Zrzeszenia skutkowały spadkiem liczby banków posiadających zbyt niskie fundusze własne do poziomu 16 na koniec pierwszego półrocza oraz 5 na koniec trzeciego kwartału. Wg stanu na 31.12.29 jedynie jeden Bank nie posiadał odpowiedniej wartości kapitałów i oczekuje on zatwierdzenia opracowanego programu postępowania naprawczego. Bank ten otrzymał równieŝ poŝyczkę podporządkowaną, którą po wyraŝeniu zgody KNF zaliczy do funduszy własnych, a fundusze znacznie przekroczą wymagane minimum. 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 6 63 16 5 1 3.9.28 31.12.28 31.3.29 3.6.29 3.9.29 31.12.29 Liczba banków o kapitałach poniŝej 1 mln euro Kurs euro 5, 4,8 4,6 4,4 4,2 4, 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 3. Płynność płatnicza W bankach spółdzielczych Grupy BPS występuje nadpłynność w wysokości 8 219 mln zł. Relacja depozytów do kredytów podmiotów sektora niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych wyniosła 139,86%. Świadczy to o moŝliwości dalszego rozwoju akcji kredytowej zabezpieczonej w pełni zgromadzonymi depozytami. Jedynie 11 spośród 348 banków spółdzielczych Grupy posiada wyŝsze naleŝności od zobowiązań tych samych podmiotów. Oznacza to poprawę sytuacji w 17 bankach na przestrzeni czwartego kwartału 29 roku. Rozmiar Zrzeszenia, wachlarz usług i produktów oferowanych przez bank zrzeszający pozwala efektywnie zarządzać płynnością i niwelować efekt braku środków oraz zwiększonego zapotrzebowania na kredyty w poszczególnych obszarach naszego kraju. Na koniec 29 roku w 22 bankach spółdzielczych środki ulokowały inne banki spółdzielcze Grupy BPS. Średni udział aktywów płynnych w aktywach ogółem w bankach spółdzielczych Grupy BPS wyniósł 27,9%, co wskazuje na moŝliwość angaŝowania środków w bardziej rentowne aktywa, niŝ krótkoterminowe lokaty, skutkujące lepszymi wynikami. Wskaźnik płynności do 1 miesiąca kształtuje się na poziomie 53,27%, co oznacza niskie pasywne ryzyko płynności. Obszar płynności w Grupie BPS charakteryzuje się niskim ryzykiem, na co istotny wpływ ma równieŝ ulepszona oferta produktowa Banku BPS m.in. w postaci limitu operacyjnego i kredytów konsorcjalnych. 16
VI. Wnioski 1. Grupa banków spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. w 29 r., mimo kryzysu finansowego, wykazywała stabilny rozwój. JednakŜe sytuacja ekonomiczno finansowa poszczególnych podmiotów Zrzeszenia była zróŝnicowana. 2. Nastąpił dynamiczny wzrost bazy depozytowej oraz akcji kredytowej, choć nieznacznie niŝszy niŝ w 28 roku. 3. Trudne uwarunkowania zewnętrzne, m. in. spadek aktywności gospodarczej, rosnące bezrobocie i wynikający z nich wzrost ryzyka, przyczyniły się do pogorszenia jakości portfela kredytowego w stosunku do poprzedniego roku. 4. Dostosowywanie oferty Grupy Banku BPS SA do zmieniających się warunków spowolnienia gospodarczego wpłynęło na ograniczenie spadku wyniku finansowego netto. 5. Największą dynamikę w 29 r. odnotowano w pozycji fundusze własne, które stanowiły zabezpieczenie prowadzonej działalności. Współczynnik wypłacalności we wszystkich bankach spółdzielczych zrzeszonych w Grupie BPS przekraczał minimum ustawowe. 6. NadwyŜka zgromadzonych depozytów nad udzielonymi kredytami wynosząca ponad 8 mld zł w wysokim stopniu zabezpieczała płynność grupy. Sporządził/a: Michał Wilk Sprawdził/a: GraŜyna Tułowiecka Zatwierdził/a: Helena Banaśkiewicz 17