HISTORIA BIBLIOTEKI ORAWSKIEJ W DOLNYM KUBINIE

HISTORIA BIBLIOTEKI ORAWSKIEJ W DOLNYM KUBINIE Budynek bblotek. Hstora bblotek 1914 1949 Początk bblotekarstwa publcznego w Dolnym Kubne sęgają roku 1914 r., kedy z ncjatywy Krajowej Rady Muzeów Bblotek przy Bblotece Čaplovča (obecne jako bbloteka hstoryczna jest częścą Muzeum Orawskego m P.O. Hvezdoslava w Dolnym Kubne) została założona bbloteka ludowa z ksęgozborem w języku węgerskm. Zgodne z ustawą o bblotekach z 1919 r., Referat Ośwaty w Bratysławe w 1921 r. przekazał na Orawę dwe bblotek objazdowe, każda lcząca po 50 tomów ksążek, które w odwedzanych gmnach mały przygotować grunt pod tworzene bblotek ludowych. Perwsza gmnna bbloteka publczna powstała w 1924 r., z ksęgozborem lczącym początkowo 200 wolumnów. O gmnną bblotekę publczną w Dolnym Kubne aż do roku 1943 zabegał 1

bblotekarz Bblotek Čaplovča dr Ján Smetanay. Po 1943 r. kerowane bbloteką powerzono profesorow gmnazjum, Jánow Halaše. Podczas drugej wojny śwatowej bblotek gmnne zostały w poważnym stopnu zdewastowane dlatego po jej zakończenu głównym zadanem było reaktywowane dzałalnośc ocalałych placówek bblotecznych. Przeprowadzano kontrole ksęgozborów w celu oczyszczena ch z lteratury faszystowskej, pozycj o newłaścwej wymowe moralnej oraz ksążek znszczonych. Tworzono równeż warunk do rozwoju dzałalnośc kolejnych bblotek. W dotyczących pracy ośwatowej danych statystycznych w 1949 r. podaje sę, że w powece dolnokubńskm dzałały 34 bblotek, których ksęgozbór lczył 10 182 wolumny, dokonano 8 947 wypożyczeń dla 1 236 zarejestrowanych czytelnków. Oprócz wypożyczana ksążek ch fachowego opracowana, bblotek prowadzły równeż dzałalność kulturalno-wychowawczą, przede wszystkm organzując wystawy wędrowne ksążek oraz spotkana na temat znaczena ksążk bblotek dla szerokch rzesz społeczeństwa. Z ncjatywy nspektora ds. bblotek Antona Macka, w okrese od 15 marca 1948 r. do 15 marca 1949 r. przeprowadzono konkurs o tytuł najlepszej bblotek. Ocenano według następujących kryterów: lokalzacja bblotek, wyposażene, admnstracja, gospodarka fnansowa, lczba ksążek wypożyczeń, prowadzene agendy, dzałalność rady bblotecznej. Nagrodzone bblotek otrzymały zestawy ksążek wzbogacające ch ksęgozbór. Perwszym organzatoram konkursów bblotek w Słowacj byl nspektorzy ds. bblotek w Dolnym Kubne Rużomberku. 1950 1959 Na podstawe obweszczena Mnsterstwa Ośwaty Informacj z 1950 r. uwzględnena go w okólnku Powernctwa Informacj Ośwaty w 1951 r., ówczesne organy państwowe na szczeblu powatowym podjęły dzałana zwązane z tworzenem powatowych bblotek Pomeszczena bblotek. ludowych ch wynkem było m.n. powstane w 1951 r. Powatowej Bblotek Ludowej w Dolnym Kubne, ewentualne zmana statusu przemanowane bblotek w Dolnym Kubne na powatową. Początkowo bbloteką, która meścła sę w budynku Bblotek Čaplovča kerowała nauczycelka Klara Čalkovská. Perwszą profesjonalną bblotekarką, która protokolarne przejęła bblotekę 21 paźdzernka 2

1952 r. była Emíla Telúchová. Głównym zadanem, na którego realzacj skupła sę uwaga nspektork ds. bblotek Blaženy Urbanovéj bblotekark, było przeglądnęce ksęgozboru w oparcu o wykazy przygotowane przez Powernctwo Ośwaty Informacj. Usuwano ksążk które swoją treścą ne odpowadały nowym stosunków społecznym. Po tej operacj ksęgozbór lczył 1 365 jednostek bblotecznych, zamknętych w 10 szafach. Budowano nowy ksęgozbór, przy czym nowe nabytk pochodzły główne z darów przekazywanych przez Powernctwo Ośwaty Kultury. Bbloteka Powatowa już w latach pęćdzesątych ubegłego weku udzelała fachowej pomocy nnym bblotekom, przede wszystkm w zakrese kontrol wyłączana poszczególnych pozycj z ksęgozboru, katalogowana nabytków, szkolena bblotekarzy wypożyczeń mędzybblotecznych. Jednym z zadań było rozsyłane darów Powernctwa do wszystkch bblotek ludowych. Na podnesene jakośc dzałalnośc Bblotek Powatowej w sposób zasadnczy wpłynęły dwa czynnk objęce w serpnu 1954 r. kerownctwa bblotek przez p. Brgtę Smešną przenesene w lstopadze 1955 r. bblotek do Perwsza dyrektorka bblotek Brgta Smešná. bblotekę usług, co dwóch dużych pomeszczeń w Domu Ośwaty. Lepsze warunk pracy pozwolły podneść jakość śwadczonych przez uwdocznło sę także we wskaźnkach statystycznych powększonym ksęgozborze, lczbe odwedzn wypożyczeń, jak równeż w organzacj przedsęwzęć kulturalnych, wychowawczych społecznych. Popularne były Spotkana przy komnku Spotkana przy ksążce, których uczestncy mogl posłuchać muzyk odtwarzanej na gramofone recytacj werszy klasyków słowackch w wykonanu skuponych wokół bblotek aktywstów. Organzowano równeż weczory wspomneń pośwęcone wybtnym postacom orawskm. Późnej doszły spotkana z psarzam, zwłaszcza z tworzącym w Dolnym Kubne z T.H. Flornem. Duży udzał w organzowanu mprez kulturalnych społecznych mała Rada Bbloteczna, składająca sę z nauczycel, dzałaczy kulturalnych ośwatowych w meśce, wśród których byl m.n. Júlus Dzurek, Ján Halaša, Jolana Kavuljaková, Mkulaš Ondruš, Elena Jurecká, Ján Smetanay, Pavol Lettrch, Drahomíra Gondová, Pavol Paláta, Ján Dubovec przewodncząca rady Brgta Smešná. Dobrą okazją do spotkana poetów prozaków z publcznoścą dolnokubńską były przeglądy poezj prozy, zatytułowane Kubn Hvezdoslava. Jego perwsza edycja odbyła sę w Bblotece Powatowej. Gdy konkurs sę rozrastał, pomeszczena bblotek okazały sę 3

za małe były wykorzystywane jedyne do organzowana poszczególnych częśc konkursu oraz nagrań radowych recytacj rozmów. Dzęk systematycznej pracy bblotekarek Eml Telúchovej, Alžbety Lettrchovej dyrektork Brgty Smešnej, bbloteka w Dolnym Kubne w krótkm okrese dzałalnośc uzyskała w 1958 r. honorowe wyróżnene w ogólnosłowackm Bblotekarka A. Lettrchová z jednym z przyjacół bblotek, który doręczał ksążk czytelnkom do domu. konkurse bblotek Budujemy wzorową bblotekę ludową. Dwa lata późnej zdobyła w tym konkurse najwyższą nagrodę tytuł Wzorowa bbloteka ludowa. 1960 1969 Nowy etap w rozwoju bblotek publcznych w Słowacj zapoczątkowało przyjęce w 1959 r. ustawy o jednoltym systeme bblotek. Dla bblotek powatowych oznaczała ona poważną zmanę. Według nej mały one dla całego powatu pełnć funkcję centrów metodycznych, bblografcznych, nformacyjnych mędzybblotecznych. oraz wypożyczeń Dolnokubńska Odzał Czytelnków Dorosłych w Domu Ośwaty. Bbloteka Powatowa, oprócz zadań ustawowych, jako perwsza w Słowacj, wzorując sę na modelu stnejącym w województwe północno-morawskm, wprowadzła nową strukturę system bblotek rejonowych. W 1965 r. opracowano koncepcję, która na podstawe oceny stanu warunków funkcjonowana bblotek w powece, zaproponowała sposób podnesena jakośc ch usług przez wdrożene systemu bblotek rejonowych w gmnach, będących naturalnym centram gospodarczym kulturalnym na danym obszarze. Najważnejszą zmaną był scentralzowany zakup katalogowane ksążek w bblotece powatowej, co Weczór lterack w ramach konkursu recytatorskego Kubn Hvezdoslava. zapewnało wymagany pozom fachowy, jak równeż profesjonalzację bblotek rejonowych, które zaczęły ukerunkowywać pod względem metodycznym przyłączone bblotek, obsługwane przez wolontaruszy. Wększość bblotek rejonowych powstała w 1966 r. w Dolnym Kubne, Trzcane (Trstená), Twardoszyne (Tvrdošín), Namestowe (Námestovo), Rabczy (Rabča), 4

Zakamennym (Zákamenne), Zazrwej (Zázrva) Lokczy (Lokca). Po utworzenu w 1967 r. bblotek rejonowych w Podbel Orawskm Podzamczu (Oravský Podzámok) system zyskał ostateczną strukturę organzacyjną. Pozytywne skutk wprowadzena tego systemu ujawnły sę już po krótkm czase poprawła sę praca organzacyjna, zarządzane dzałalność metodyczno-nstruktażowa. Scentralzowane zakupy katalogowane poprawły uzupełnane, skład opracowane admnstracyjnych ksęgozborów. techncznych, Wolontarusze przy czym zostal odcążen od prac udoskonalono pozom prowadzena podstawowej dokumentacj. Poprawło sę wyposażene bblotek rejonowych oraz jednostek m podległych. Do podnesena na wyższy pozom usług przyczynło sę równeż wydawane przez Bblotekę Powatową od 1967 r. czasopsmo Aktualnośc bbloteczne Orawy (Knhovnícke aktualty Oravy). Sposób pozom wdrożena systemu rejonowego wzbudzł zanteresowane ne tylko w Słowacj, ale równeż za grancą. Do Dolnego Kubna zjeżdżal przedstawcele różnych bblotek, m.n. z Bratysławy, Lptowskego Mkulasza, Poważskej Bystrzycy, Prewdzy, Kremncy, Rożnawy, Trenczyna, Trnawy, Nowych Zamków. Efekty wprowadzena systemu bbloteka mała sposobność prezentować na poważnych spotkanach specjalstów m.n. na mędzynarodowym sympozjum O pracy bblotek na terenach wejskch w Wysokch Tatrach w 1969 r., a metodyczka Elena Hrnčarková jako członkn delegacj bblotekarzy czechosłowackch uczestnczyła w 32 posedzenu IFLA (Mędzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Instytucj Bblotekarskch) w Holand. 1970 1979 Dzałalność bblotek w latach sedemdzesątych ubegłego weku wyznaczały uchwały organów państwowych partyjnych. W ch duchu dokonywano przede wszystkm zakupów nowych pozycj, w których nacsk kładzono na lteraturę poltyczną naukowo-społeczną, jak równeż przypomnającą różne wydarzena poltyczne. W 1975 r. w Bblotece Powatowej utworzono samodzelny Oddzał Lteratury Poltycznej, który mał wsperać różne formy wychowana oraz edukacj dorosłych młodzeży. Do tych zadań stopnowo dostosowywano podstawowy ksęgozbór ksążk, gazety, czasopsma tworzono zasób źródeł wtórnych trzecorzędnych katalog alfabetyczny systemowy oraz przedmotowy katalog kartkowy artykułów prasowych, dotyczących aktualnej lteratury poltycznej ekonomcznej, katalog kartkowe Kto jest km, Słownk aktualnych termnów 5

życa poltycznego kulturalnego, Aktualna geografa śwata, oparte na dokumentacj Czeskej Agencj Prasowej (ČTK) bura wycnków prasowych. Zaczęto śwadczyć nowe usług bblografczno-nformacyjne oraz kwerendalne, udzelane nformacj faktografcznych dotyczących korzystana z dokumentów specjalnych. Po czwartej Słowackej konferencj bblografcznej w 1971 r. w centrum uwag znalazła sę kwesta dokumentów regonalnych tworzena nowych oddzałów bblografcznych. W Bblotece Powatowej w Dolnym Kubne w 1972 r. zaczęto tworzyć Sekcję Lteratury Regonalnej. W perwszej faze, w cągu trzech mesęcy pracowncy bblotek Alojz Polčc Frantšek Mucha z całego ksęgozboru wydzell dokumenty regonalne sporządzl wykaz tej lteratury. W sekcj znalazło sę 470 publkacj ksążkowych, nepełne rocznk czasopsm mejscowych gmnnych ( Orava, Nová Orava, Oravský hutník ), drobne druk, materały o bblotece różnego rodzaju bblografe. Następne opracowal katalog kartkowy dezyderatów lteratury regonalnej znajdującej sę w Bblograf pśmennctwa słowackego od czasów najdawnejszych do roku 1900 Ľ. V. Rznera, których bbloteka w swoch zborach ne mała. Podobne postępowal także przy wyszukwanu nformacj o lteraturze regonalnej dostępnej w rocznkach Katalogu bblografcznego ksążk słowacke, z którego opracowal lata 1957 1960 1966 1971. Z czasem sekcja zaczęła uczestnczyć w śwadczenu usług bblografczno-nformacyjnych kwerendalnych. Od 1976 r. zaczęła coroczne wychodzć regonalna bblografa Orawa w prase, zawerająca analtyczne opracowane artykuły. Mmo nezbyt lokalowych, korzystnych materalnych warunków kadrowych, bbloteka notowała systematyczny wzrost montorowanych głównych wskaźnków dzałalnośc. Poprawała sę równeż sytuacja fnansowa w zakrese uzupełnana ksęgozboru. Podczas gdy w 1970 r. pod Odzał Lteratury dla Dzec. względem jego welkośc w porównanu ze średną krajową powat znajdował sę na jednym z ostatnch mejsc, to dzesęć lat późnej już wyraźne zblżył sę do średnej. Fnansowo kwotą 110 000 kčs na zakup ksążek wyposażena wsparła bblotekę także Macerz Słowacka. 6

W latach sedemdzesątych ubegłego weku dzałalność kulturalno-wychowawcza, oprócz tematów poltycznych, była nastawona także na obchody rocznc ważnych wydarzeń rocznce urodzn znaczących osobstośc regonu. Odbyły sę spotkana z psarzam m.n. Jánem Mchálkem, Lenčo, Mlanem Jánem Krausem, Beňo, Vojtechem Mlošem Krno, Wystawa z okazj 20-leca powstana bblotek. Dušanem Dušekem, Antonem Habovštakem, Štefanem Moravčíkem, Petrem Štelngerem. Bbloteka unowocześnała tradycyjne formy dzałalnośc wychowawczo-edukacyjnej przygotowała wele programów artystycznych, m.n. nterpretacj tekstów lterackch z akompanamentem muzycznym wykorzystanem środków technk audowzualnej. Były to programy zatytułowane: O bblotece neco naczej (O knžnc trochu nak), 125 rocznca powstana Macerzy Słowackej (125. výroče Matce slovenskej), Martn Kukučín stale żywy (Martn Kukučín stále žvý), Przeżywać życe to duża odpowedzalność (Žť žvot je veľká zodpovednosť) o poetce M. Halámovej, Kto to był? z okazj 80 urodzn T.H. Florna. Zgodne z Dyrektywą Mnsterstwa Kultury z 1976 r. dzałalność metodyczną prowadzono w forme wykładów semnarów, których celem był wzrost pozomu zawodowego bblotekarzy. W jej zakres wchodzła równeż dzałalność badawcza, opracowywane danych statystycznych nformacj dotyczących stanu bblotek w powece oraz przygotowane materałów dla władz nadrzędnych. Korzystne na pracę metodyczną wpłynął równeż fakt uzyskana przez bblotekę perwszego samochodu. Bbloteka rozwjała równeż współpracę z klkoma bblotekam czeskm, szczególne ntensywne z bblotekam w Pelhřmove Bruntálu. W 1978 r. organzowała pobyt w powece dolnokubńskm delegatów odbywającego sę w Wysokch Tatrach kongresu IFLA, w którym jako obserwatorzy uczestnczyl równeż pracowncy bblotek. 1980 1989 Na pracę bblotek w latach osemdzesątych ubegłego weku w poważny sposób wpłynęło uzyskane w 1981 r. własnego budynku, w którym znalazły sę wszystke jej jednostk organzacyjne dyrekcja, Sekcja Ekonomczna, Metodyczna, Uroczyste spotkane okazj z 30-leca powstana bblotek. Sekcja Lteratury Regonalnej, Uzupełnana Opracowana 7

Ksęgozboru, Oddzał Beletrystyk z czytelną, Oddzał Lteratury Poltycznej Dydaktycznej, Oddzał Lteratury dla Dzec Młodzeży. W 1985 r. rozpoczął dzałalność Oddzał Muzyczny, zbory powększały zakupy płyt taśm magnetofonowych. Ustablzowały sę warunk technczne materałowe bblotek, która mogła dzęk temu rozwjać dzałalność we wszystkch obszarach bblotecznych podnosć jakość śwadczonych usług. Istotnym czynnkem sprzyjającym poprawe jakośc pracy były szkolena specjalstyczne pracownków, organzowane w ośrodku szkolenowym Macerzy Słowackej oraz podejmowane przez nch studa zaoczne na Wydzale Flozofcznym Unwersytetu Komenskego w Bratysławe nauka w średnej szkole bblotekarskej. Sekcja Bblograf Regonalnej dzałała zgodne z obowązującą od 1981 r. Dyrektywą Mnsterstwa Kultury w sprawe koordynacj dzałalnośc bblografcznej. Sekcja nastawła sę na pozyskwane, opracowane, przechowywane udostępnane regonalnej perodycznej neperodycznej produkcj prasowej, sporządzane wycągów opracowane artykułów z prasy regonalnej krajowej, wydawane rocznka bblografcznego Orawa Dyrektorka Imrška Horníková podczas uroczystego otwarca nowego budynku bblotek w 1981 r. w prase, bblograf osobowych źródłowych, śwadczene usług bblografcznych nformacyjnych o charakterze regonalnym, beżące prowadzene katalogów kartkowych autorskego, topografcznego, systemowego osobstośc. Równeż w tym okrese stotną część pracy bblotek stanowła dzałalność kulturalno-wychowawcza, ukerunkowana na hstorę regonalną wybtne postace regonu, obszar zapobegane Pomeszczena Oddzału Lteratury Popularno-Naukowej krótko po otwarcu nowego budynku w 1981 r. ochrony narkoman, przyrody środowska, wychowane estetyczne. Dla gośc bblotek przygotowano spotkana z wybtnym autoram słowackm m.n. A. Habovštakem, M. Krno, D. Hvešową, I. Lavčkem, J. Buzássym, J. Beňo, P. Štrelngerem, M. Čeretkową Gállovą, D. Dušekem, J. Pavlovčem, E. Čepčekovą, M. Ferko, J. Pappem, D. Machalą, Ľ. Jurkem. W drugej połowe dzesęcoleca, w zwązku z możlwoścą zastosowana technk komputerowej w automatyzacj procesów bblotecznych, Bbloteka Powatowa została zalczona do grupy bblotek uczestnczących w opracowanu zadana badawczego 8

Zntegrowany system bbloteczno-nformacyjny na baze elektronzacj. Projekt zntegrowanego, jednoltego narodowego systemu nformacyjnego dla bblotek pozostał wyłączne w sferze wzj, w codzennej pracy bblotecznej wykorzystywano jedyne cyklostylowy powelacz elektryczny, a od 1986 r. elektryczną maszynę do psana mark Robotron, do sporządzana powelana kart katalogowych dla katalogów własnych bblotek rejonowych. Pod konec dzesęcoleca przygotowano projekt archtektonczny przebudowy rozbudowy obektu bblotek, jednak z powodu zmany stosunków społecznych braku środków fnansowych ne został on zrealzowany. 1990 1999 Lata dzewęćdzesąte ubegłego weku były czasem radykalnych zman społecznych gospodarczych, które odbły sę równeż na ksęgozborze. Przeprowadzono jego rewzję, wyłączając z nego pozycje weloegzemplarzowe lteratury poltycznej społecznej z okresu socjalzmu ksążk zalczane do tzw. ksęgozboru zastrzeżonego, z których wcześnej ne można było korzystać. W marę możlwośc fnansowych bbloteka starała sę reagować na bogatą ofertę rynku ksęgarskego wzbogacać zbory o nową lteraturę dydaktyczną pękną, którą nteresowal sę czytelncy. Powększał sę równeż zbór dokumentów audowzualnych, przede wszystkm płyt muzycznych CD, którym nteresowała sę młodzeż szkolna. Ksęgozbór rozrastał sę równeż dzęk darom lub korzystnym ofertom cenowym. Z Fundacj Bertelsmana bbloteka otrzymała ksążk w języku nemeckm, a za pośrednctwem Słowackej Agencj Informacyjnej, ksążk w języku angelskm. Nowoścą była możlwość zakupywana ksążek czasopsm z funduszy grantowych z Open Socety Fund. Bardzo poważny wpływ na funkcjonowane bblotek mała automatyzacja elektronzacja. W 1991 r. zakupono sprzęt oprogramowane dla admnstracj, a w 1994 r. przystąpono do budowana sec komputerowej zakupu bblotecznego systemu nformacyjnego Ex Lbrs. Rozpoczęto retrokonwersję zborów oraz katalogowane elektronczne nowych nabytków. W 1995 r. wszedł do użyca moduł Bbls, wykorzystywany przez bblografę regonalną do analtycznego opracowana artykułów z prasy regonalnej. 9

W 1997 r. wszystke podstawowe procesy bbloteczne, w tym wypożyczane ksążek, zostały w pełn zautomatyzowane. Zasadncze zmany zaszły równeż w sec bblotecznej, a w zwązku z tym także w dzałalnośc metodycznej bblotek. Ustawą nr 369/1990 bblotek mejske gmnne zostały przekazane samorządom, które przejęły tym samym ch fnansowane. Odejśce od systemu Pomeszczena Czyteln Oddzału Muzycznego. rejonowego mało nekorzystny wpływ na powększane ksęgozborów w drodze zakupu nowych ksążek, co z kole spowodowało mnejsze zanteresowane usługam bblotek. Fnansowane bblotek przez nowe organy założycelske odbywało sę na różnym pozome, zależało od możlwośc fnansowych zrozumena przez samorządy znaczena bblotek dla rozwoju kultury. Konsekwencją gorszych warunków fnansowana było przejśce nektórych bblotek z sec bblotek obsługwanych przez fachowych pracownków, do grupy placówek bblotecznych nezatrudnających przygotowanych do tej pracy bblotekarzy, skrócene czasu ch otwarca, ale równeż zupełna stagnacja nektórych bblotek gmnnych. Dzałalność metodyczna skupła sę na doradztwe, konsultacjach, szkolenu nowych bblotekarzy oraz przygotowanu materałów statystyczno-analtycznych. Pod konec dzesęcoleca dzałalność metodyczna objęła równeż pomoc przy wprowadzanu automatyzacj bblotek, które bezpłatne otrzymały bazę danych przetworzonego analtyczne ksęgozboru, co ułatwło m przeprowadzene najtrudnejszej operacj retrokonwersję zborów. Towarzyszył temu nstruktaż w zakrese poprawnej obsług systemu. Wprowadzene systemu komputerowego przyczynło sę do wyraźnego wzrostu jakośc, pozomu szybkośc poszczególnych czynnośc bblografcznych zwązanych z prowadzenem beżącej bblograf regonalnej. Na podstawe jej zawartośc, od 1977 r. wydawana jest regonalna bblografa Orawa w prase. Systematyczne rosła lczba czytelnków. Najwększą ch grupę Oddzał Lteratury Popularno-Naukowej. tworzyl ucznowe szkół podstawowych średnch, w których nauczycele w procese dydaktycznym uwzględnal także tematy regonalne. Podobne zwększyło sę 10

zanteresowane usługam kwerendalnym ze strony studentów szkół wyższych, którzy prace semnaryjne lub dyplomowe pośwęcal problemom regonalnym. Tradycyjne już bbloteka notowała dobre wynk w pracy kulturalno-wychowawczej według publkowanych coroczne danych statystycznych plasowała sę wśród ksążnc osągających ponadprzecętne wskaźnk. Na pracę bblotek w tym dzesęcolecu wpływały także częste zmany organów założycelskch. W 1990 r. bbloteka przestała być placówką samorządową przeszła pod bezpośredn nadzór Mnsterstwa Kultury. W wynku nowej organzacj sec bblotecznej, od 1 lpca 1996 r. stając sę jednostką organzacyjną Orawskego Centrum Regonalnego, utracła podmotowość prawną. W 1999 r. odzyskała ją ponowne, a jej organem założycelskm został Urząd Kraju w Żylne. Oddzał Lteratury Beletrystycznej. Zmenały sę równeż warunk lokalowe bblotek. W 1990 r. do nowego budynku na ul. M.R. Štefánka przenosła sę dyrekcja, admnstracja, Dzał Metodyczny, magazyny ksążek, uruchomono flę bblotek przez krótk czas był tu równeż Oddzał Muzyczny. W 1991 r. część pomeszczeń w głównym budynku wynajęto Bankow Tatra, który do roku 1993 mał tu swój oddzał. W tym też roku do głównego budynku w centrum masta wrócła dyrekcja, admnstracja Dzał Metodyczny. W 1997 r. budynek przy ul. M.R. Štefánka został sprzedany, a meszcząca sę w nm fla przestała stneć. Opracowano drug projekt remontu rozbudowy bblotek, ale mmo uzyskana pozwolena na budowę, z powodu trudnej sytuacj fnansowej, do realzacj projektu ne doszło. 11

Czasy współczesne trzece tysąclece Bbloteka Orawska m. Antona Habovštaka, wybtnego językoznawcy psarza orawskego, jest regonalną placówką kulturalną, nformacyjną edukacyjną, której organem założycelskm jest żylńsk kraj samorządowy. Obecną nazwę nos od 9 grudna 2004 r. Aktualne pełn funkcję Mejskej Bblotek Publcznej bblotek regonalnej dla powatów dolnokubńskego, namestowskego twardoszyńskego. Prawnym reprezentantem bblotek jest dyrektor, od 1 lstopada 2008 r. funkcję tę pełn hstoryk Peter Huba. Obecny dyrektor bblotek Peter Huba podczas prezentacj jego ksążk Povest z Oravy II. Dyrektoram bblotek od jej powstana byl: Brgta Smešná (od 8.8.1954 kerownczka, 1.7.1960 6.1.1975 dyrektorka) Imrška Horníková (7.1.1975 21.4.1989) Vlasta Floreková (pełnąca obowązk 22.4.1989 2.7.1989, 19.12.1990 31.5.1991, 1.8.1999 30.9.1999, 1.1.1999 31.7.1999) Zlatko Paľko (3.7.1989 31.1.1990) RNDr. Ján Bencúr (1.2.1990 18.12.1990) PhDr. Oľga Váňová (1.6.1991 31.7.1998) Frantšek Jednák (1.10.1998 31.12.1999) Mgr. Katarína Vandlíková (1.8.1999 31.7.2000) PhDr. Mlan Gonda (1.8.2000 31.10.2008) 12

Ksęgozbór usług bbloteczno nformacyjne Chcąc zapewnć swobodny dostęp do nformacj, bbloteka buduje unwersalny ksęgozbór obejmujący ponad 100 000 pozycj (43% stanow lteratura specjalstyczna dla dorosłych, 37% lteratura pękna dla dorosłych, 6% specjalstyczna dla dzec 14% lteratura pękna dla dzec młodzeży). Jego podstawą są publkacje ksążkowe, czasopsma gazety lokalne, regonalne, wojewódzke ogólnokrajowe oraz zbory specjalne (muzyczne, mapy, płyty, kasety magnetofonowe wdeo, CD, DVD, CD-ROM oraz nne dokumenty audowzualne). Wększość stanową pozycje w języku słowackm, w mnejszym stopnu w czeskm, angelskm, nemeckm, polskm, rosyjskm, francuskm. Czytelncy mają wolny dostęp do ksążek, oprócz dokumentów specjalnych, starszych rocznków czasopsm oraz pozycj z ksęgozboru podręcznego. Nowe pozycje do zborów bbloteka zakupuje ze środków otrzymywanych od organu założycelskego, środków grantowych, zwłaszcza Mnsterstwa Kultury, dochodów własnych, otrzymuje w forme egzemplarza obowązkowego, darów (od wydawnctw, fundacj, sponsorów pojedynczych osób), wymany z nstytucjam kulturalnym. Użytkownkem bblotek może zostać osoba fzyczna lub prawna, po wypełnenu odpowednego wnosku, okazanu dowodu tożsamośc wnesenu opłaty ustalonej w aktualnym cennku; dzec młodzeż do lat 15 użytkownkam bblotek mogą zostać jedyne Oddzał Lteratury Beletrystycznej, centralna rejestracja czytelnków. za zgodą opekuna prawnego. Czytelnkom bbloteka oferuje kompleksowe usług bbloteczno-nformacyjne, wypożyczena na zewnątrz ksążek starszych numerów czasopsm, na mejscu w czytelnach do dyspozycj są dokumenty audowzualne, najnowsze numery czasopsm, specjalne dokumenty regonalne ksążk z ksęgozborów podręcznych poszczególnych oddzałów. Czytelnk dorosły jednorazowo może wypożyczyć do 15 pozycj, dzec 10; termn zwrotu wypożyczonych ksążek wynos 30 dn, czasopsm 7 dn, pozycj z ksęgozboru specjalnego: 14 dn. Użytkowncy bblotek mają możlwość zarezerwowana zamówonej pozycj, a w przypadku gdy bbloteka ne ma jej w swoch zborach, może na zasadze wypożyczeń bblotecznych zapewnć jej dostarczene lub kserokopę artykułów prasowych z nnych 13

bblotek. nformacje Osoby zanteresowane bblografczne mogą otrzymać faktografczne, mogą skorzystać z konsultacj porad przy wyborze lteratury oraz dostarczena ksążek do domu w przypadku długotermnowej choroby lub trudnośc z poruszanem sę. Czytelncy mają zapewnony dostęp do nternetu, Bezpłatny dostęp do nternetu. elektroncznej bazy danych EBSCO (pełnotekstowa baza danych w języku angelskm z zakresu medycyny, nauk społecznych humanstycznych), mogą skanować lustracje dokumenty, drukować własne dokumenty, w celach badawczych kopować częśc dokumentów wyłączne ze zborów bblotek, korzystać z usług kwerendalnych opracowane tematycznych wykazów lteratury z elektroncznej bazy danych bblotek zewnętrznych źródeł nformacj. Oddzały bblotek ch dzałalność Usług bbloteczno-nformacyjne śwadczą: Oddzał Lteratury Beletrystycznej, Oddzał Lteratury Popularno-Naukowej, Oddzał Zborów Artystycznych Naukowych z czytelną, Oddzał Lteratury Dzecęcej Sekcja Bblograf Lteratury Regonalnej. Oddzał Lteratury Beletrystycznej udostępna ksęgozbór lteratury pęknej prozę, klasyczną współczesną, poweśc, opowadana, lteraturę dla ucznów spoza kanonu lektur, sztuk teatralne, lteraturę fantastyczno-naukową, krymnały, lteraturę przygodową rozrywkową. Obecne z powodu planowanej rozbudowy bblotek oddzał ten jest połączony z czytelną zboram artystycznym naukowym, gdze czytelncy znajdą poezję słowacką, czeską przekłady poezj obcej, bografe artystów, ksążk z dzedzny sztuk, muzyk, teatru, flmu, archtektury, estetyk prac ręcznych, prasę codzenną czasopsma, nośnk z nagranam muzyk poważnej, ludowej popularnej. Ten oddzał prowadz także zapsy czytelnków, zapewna dostęp do nternetu, Oddzał Lteratury Popularno-Naukowej. skanowane lustracj druk dokumentów. Oddzał Lteratury Popularno-Naukowej, udostępna lteraturę ze wszystkch dyscypln naukowych, podręcznk skrypty, dzennk ustaw, encyklopede, słownk, 14

podręcznk do nauczana języków obcych, czasopsma specjalstyczne popularno-naukowe. Czytelncy mają dostęp do nternetu, elektroncznej bazy danych EBSCO (pełnotekstowa baza danych w języku angelskm z zakresu medycyny, nauk społecznych humanstycznych), do elektroncznej wersj rocznków czasopsma Natonal Geographce (1888 1988). Mogą uzyskać pomoc w skorzystanu z katalogu onlne. Jako bbloteka partnerska Parlamentu Słowackego umożlwa czytelnkom wyszukwane nformacj wypożyczane dokumentów o dzałalnośc Sejmu Słowackego (Národnej rady Slovenskej republký), Un Europejskej procese ntegracyjnym Republk Słowackej. Tutaj można też wypożyczyć ksążk w języku polskm. W Oddzale Lteratury Dzecęcej można wypożyczyć leporella, bajk, poezję, poweśc, opowadana, lteraturę przygodową fantasy, lteraturę spoza kanonu lektur dla ucznów szkół podstawowych średnch, lteraturę specjalstyczną z różnych dyscypln naukowych. Udostępna bezpłatne dostęp do nternetu, organzuje mprezy kulturalne wychowawcze dla dzec. Oddzał Lteratury Dzecęcej. Sekcja Bblograf Lteratury Regonalnej w swoch zborach ma dokumenty regonalne, dotyczące całego regonu Orawy, przewodnk publkacje mastom krajoznawcze bografczne, wsom turystyczne, pośwęcone Orawy, słownk bblografe, prace dyplomowe, lcencjacke semnaryjne na tematy regonalne, mapy, wdokówk, plakaty, zaproszena drobne druk, dokumenty audowzualne, czasopsma Sekcja Bblograf Lteratury Regonalnej. lokalne, gmnne szkolne. Montoruje prasę, opracowuje bazę artykułów bazę danych osobstośc regonalnych, opracowuje wydaje materały bblografczne, śwadczy usług kwerendalne na tematy regonalne. 15

Wybrane wskaźnk statystyczne bblotek w latach 2000 2012 Rok Ksęgozbór Roczny przyrost (szt.) Czytelncy Wypożyczena 2000 87 105 1 580 6 364 352 371 2001 84 506 1 947 6 440 354 309 2002 85 724 2 514 6 225 345 695 2003 86 706 1 788 5 977 326 620 2004 88 410 2 223 5 475 274035 2005 90 165 2 348 5 314 311 326 2006 91 147 2 439 5 613 321 248 2007 92 914 2 180 5 601 300 967 2008 94 812 2 739 5 204 292 640 2009 96 892 2 863 5 413 307 899 2010 98 558 2 226 5 424 299 627 2011 99 353 2 207 5 227 261 093 2012 100 343 1 649 5 134 256 907 Usług onlne Strona nternetowa bblotek. 16

Bbloteka Orawska m. Antona Habovštaka za pośrednctwem swojej strony nternetowej (www.oravskaknznca.sk) umożlwa dostęp onlne do katalogu bblotecznego, bblografcznej bazy danych regonalnych, katalogu zborczego bblotek regonalnych kraju żylńskego, bazy danych zawerających ops sylwetek neżyjących już postac zasłużonych dla Orawy; daje możlwość kontrolowana swojego konta, przedłużena termnu wypożyczena ksążk, rezerwację ksążk, skorzystana z wypożyczeń mędzybblotecznych, kwerendy, przesyłana upomneń wezwań do zwrotu wypożyczonych ksążek, przesyłane drogą elektronczną zeskanowanych artykułów, wynków kwerendy, danych faktografcznych. Na strone nternetowej są publkowane równeż aktualne nformacje zaproszena na mprezy. W 2012 r. odnotowalśmy 33 168 odwedzn strony, z tego 21 115 wejść do katalogu onlne. Katalog onlne. Poszerzene oferty usług podnesene jakośc pracy bblotek umożlwła wprowadzona w 2012 r. zmana systemu bbloteczno-nformacyjnego, w wynku której pęć bblotek w kraju żylnskm, dzęk projektow Informacje bez granc uzyskało wspólne oprogramowane. Wnoskodawcą projektu, współfnansowanego ze środków unjnych z Funduszu Rozwoju Regonalnego w ramach Programu Współpracy Transgrancznej Republka Słowacka Republka Czeska 2007 2013 był organ założycelsk bblotek regonalnych, żylńsk kraj samorządowy. Dzałalność metodyczna doradcza Wykonując funkcję regonalnego centrum metodycznego, koordynacyjnego, edukacyjnego statystycznego dla bblotek w powatach dolnokubńskm, namestowskm 17

twardoszyńskm, bbloteka śwadczy usług doradcze konsultacyjne bblotekom publcznym ch organom założycelskm, ale równeż nnym bblotekom; organzuje dla nch spotkana, szkolena tp. Oprócz pomocy metodycznej w zakrese podstawowych dzałań bblotecznych, śwadczymy usług doradcze przy planowanu automatyzacj bblotek, a następne w szkolenu w zakrese obsług systemu bbloteczno-nformacyjnego. Ostatno zakres usług poszerzylśmy o pomoc w przygotowanu rozlczanu projektów systemu grantowego Mnsterstwa Kultury, dzęk któremu bblotek uzyskują środk na zakup nowych ksążek, sprzętu komputerowego programu bblotecznego. Oddzał Metodyczny prowadz równeż dzałalność analtyczną badawczą, odpowada za statystyczne montorowane pracy bblotek publcznych, opracowuje materały nformacje dla władz nadrzędnych, koncepcję rozwoju usług bblotecznych bblotek własnej placówek w regone, uczestnczy w tworzenu realzacj norm wewnętrznych aplkacj centralne wydawanych dokumentów prawnych, dyrektyw zaleceń metodycznych do warunków bblotek, uczestncy w opracowanu planów ocene dzałalnośc bblotek. W ramach dzałań analtycznych statystycznych, pozyskane dane wprowadza do bazy danych Mnsterstwa Kultury, co późnej pozwala na podsumowane danych służących do porównywana wynków pracy poszczególnych bblotek. W zwązku z przejścem w 2012 r. na nowy system bbloteczno-nformacyjny Clavus, oddzał koordynował proces kontrol konwersj danych, sumował błędy, zapewnał ch usunęce we współpracy z dostawcam systemu, zapewnał właścwą eksploatację systemu. Dzałalność kulturalno wychowawcza Bbloteka, organzując różnego rodzaju mprezy przeznaczone dla szerokej publcznośc, w poważny sposób uczestnczy w życu kulturalnym społecznym masta regonu. Coroczne jest to około 700 800 mprez, których zakres programowy jest bardzo bogaty zróżncowany wyceczk dla ucznów, mprezy tematyczne, spotkana z psarzam, warsztaty artystyczne czytelncze, konkursy, quzy, lekcje głośnego czytana, lekcje wychowana lterackego, muzycznego etycznego, prezentacja nowych ksążek, weczory lteracke, mprezy roczncowe pośwęcone wybtnym postacom regonu, spotkana klubowe. Prowadząc dzałalność kulturalno wychowawczą, bbloteka współpracuje z nstytucjam kulturalnym społecznym, wszystkm typam szkół, stowarzyszenam obywatelskm. Coroczne na strone nternetowej przedstawa ceszące sę dużym zanteresowanem nauczycel oferty dla przedszkol, szkół podstawowych średnch. 18

Szczególną uwagę pośwęca ucznom szkół podstawowych, rozbudzając w nch zanteresowane czytanem. Do sprawdzonych z powodzenem realzowanych dzałań w zakrese rozwoju nawyków czytana należą całoroczne cykle Już jestem perwszakem, już sam sobe czytam, Klasy druge, trzece czwarte w bblotece. Najcekawsze przedsęwzęca Kubn Hvezdoslava bbloteka od welu lat jest współorganzatorem ogólnokrajowego konkursu recytatorskego, w którego programe są także spotkana z psarzam w szkołach, weczory lteracke w bblotece, bazar ksążek na którym można wybrać dla sebe ksążkę z pozycj wyłączonych z ksęgozboru lub samemu darować ksążkę bblotece. Tydzeń bblotek słowackch ogólnokrajowa mpreza pośwęcona pozytywnej prezentacj bblotek jako nstytucj kultury edukacj. Jego organzatorem jest Słowacke Stowarzyszene Bblotek. W programe jest przyznane nagrody SAKAČIK za dzałalność nsprującą. Bbloteka Orawska nagrodę tą uzyskała w 2007 r. Najlepsza gazetka szkolna organzowany od 2004 r. konkurs gazetek szkolnych szkół podstawowych. Przyjacel bblotek przyznawana od 2005 r. nagroda dla współpracownków bblotek za ch ne do zastąpena pomoc przyjaźń. Noc z Andersenem mędzynarodowa mpreza, zachęcająca do czytana atrakcyjnym formam w czase całonocnego pobytu dzec w bblotece. Ksążka Orawy anketa czytelncza mająca wskazać najcekawszą wydaną ksążkę o tematyce regonalnej. Zwycęske tytuły są prezentowane na targach ksążk w Bratysławe. Wem wszystko o ksążce regonalny konkurs lteracko-edukacyjny dla ucznów pątych klas szkół podstawowych. 19

Król czytelnków konkurs o tytuł najaktywnejszego czytelnka dzecęcego. Czytajmy... ogólnokrajowy maraton czytana przez dzec. Bbloteka Orawska uczestnczy w ustanowenu nowego rekordu w symultancznym publcznym czytanu przez dzec. Las schowany w ksążce zwększane śwadomośc ekologcznej, zanteresowana przyrodą, żyjącym w nej zwerzętam jej ochrona. Rok regonalnej wybtnej postac przypomnene postac, która swom życem pracą przyczynła sę do rozwoju kulturalnego społecznego regonu. Noc z Andersenem. Czytajmy - ogólnosłowack maraton czytelnczy dla dzec. Najlepsza gazetka szkolna. Tydzeń Bblotek Słowackch przyznane nagrody SAKAČIK. Noc z Andersenem. Król Czytelnków konkurs na najaktywnejszego czytelnka dzecęcego. Wem wszystko o ksążce regonalny konkurs lterackoedukacyjny dla ucznów pątych klas szkół podstawowych. Ksążka Orawy - anketa czytelncza mająca wskazać najcekawszą wydaną ksążkę o tematyce regonalnej. Ogólnosłowacke spotkane członków klubów lterackch podczas konkursu recytatorskego Kubn Hvezdoslava. 20

Usług dla nepełnosprawnych użytkownków bblotek Bbloteka raz w mesącu dostarcza ksążk użytkownkom długotermnowo uneruchomonym, będących podopecznym Domu Senora Domu Usług Socjalnych dla dorosłych w Dolnym Kubne regularne przygotowuje dla nch mprezy tematyczne spotkana z cekawym ludźm. Bbloteka długe lata współpracuje równeż ze Projekt ntegracj nepełnosprawnych użytkownków bblotek z jej środowskem. Szkołą Podstawową nepełnosprawnych Specjalną fzyczne. dla Ich ucznów ntegracja z naturalnym środowskem bblotek, pokonywane barer komunkacyjnych społecznych, zachęcane do czytana rozwjane ch umejętnośc czytelnczych należy do prorytetów dzałalnośc kulturalno-wychowawczej. Projekt ntegracj nepełnosprawnych użytkownków bblotek z jej środowskem. Aby te dzałana były efektywne, uzupełnamy nasz ksęgozbór o ksążk nteraktywne, wyposażone w efekty dźwękowe śwetlne, relefowe lustracje zestawy budowlane, dzęk którym dzec nepełnosprawne mogą wykorzystywać węcej zmysłów wzmacna sę ch poglądowość wyjaśnanych zjawsk. Bbloteka, dzęk projektom, zaopatruje sę w specjalne publkacje meble dostosowane do specyfcznych potrzeb tej grupy użytkownków. 21

Dzałalność klubowa Fontána klub lterack, dzałający przy bblotece od 1999 r. jest dostępny dla wszystkch nteresujących sę lteraturą sztuką. Częścą comesęcznych spotkań są warsztaty twórcze, czytane analza własnych utworów, dyskusje o lteraturze, nformacje o nowoścach ksążkowych konkursach lterackch. Członkowe klubu uczestnczą w konkursach lterackch przeglądach poezj, swoją twórczość prezentują szerokej publcznośc w czasopsmach, wydawnctwach klubowych, na weczorach autorskch. Drukem wyszły zbory p.t. Na úteku (2000), Zapomnanym drogam Zabudnutým cestam (2002), Zarysowana stota kształtów bez zwązków Nakreslená podstata tvarov bez súvslost (2004), Fontána (2005) oraz wydane wspólne z członkam klubu Prezentacja wydawnctwa klubu lterackego Fontána. lterackego przy partnerskej bblotece w Lmanowej zbory Tam gdze śp olbrzym (2007), Kto ma czas Kto má čas (2010), Masowa ewakuacja dmuchawców Masová evakuáca púpav (2012). Klub czytających rodzców na urlope macerzyńskm ch dzec przeznaczony dla najmłodszych czytelnków. Członkowe klubu spotykają sę w Centrum Macerzyństwa Klubk w Dolnym Kubne, do którego raz w mesącu przychodz pracownca bblotek. Odbywa sę wspólne czytane na głos, nauka rymowanek, rozmowy o ksążkach, które już od lat najmłodszych dzecka mają ukształtować jego pozytywny stosunek do ksążek. W czytanu aktywne uczestnczą także rodzce. Członkowe klubu bblotekę mogą odwedzać ndywdualne. Klub fantastyk Uncornus dzała przy bblotece od 2007 r. Jego członkam są stars ucznowe szkół podstawowych szkół średnch. We współpracy z bbloteką realzują projekty tematyczne zorentowane na lteraturę fantasy jej twórców. Podczas wakacj letnch klub organzuje nocne spotkane w bblotece pod nazwą Noc czarnego jednorożca Noc černeho jednorožca. Klub Fantastyk Uncornus spotkane z psarzem Dušanem Fabánem. 22

Szkolne kluby dzec szkół podstawowych w Dolnym Kubne bblotekę odwedzają regularne w środę pątek po połudnu. Dzec zajmują sę głośnym cchym czytanem, uczestnczą w warsztatach twórczych, współzawodnczą. Klub Polsk bbloteka zorganzowała go, chcąc skupć żyjących w naszym regone ludz narodowośc polskej oraz sympatyków polskej kultury lteratury. Celem spotkań klubowych jest rozwjane wzajemnych kontaktów słowacko-polskch przez nformacje o nowej lteraturze w języku polskm, czytane ksążek, projekcje flmów DVD w Otwarce Bblotek Polskej. języku polskm, dyskusje. Członkowe klubu mają możlwość spotykana sę w pomeszczenach bblotek, korzystana z jej ksęgozboru urządzeń. W programe klubu uwzględnane są propozycje członków klubu ch zanteresowana. Dzałalność projektowa Dzęk przygotowywanym projektom bbloteka z powodzenem zdobywa środk fnansowe na dzałalność, przede wszystkm z systemu dotacj Mnsterstwa Kultury, Funduszu Godzna Dla Dzec, Mędzynarodowego Funduszu Wyszehradzkego, Konta Orange, systemu grantowego żylńskego kraju samorządowego, Funduszu GSK, Fundacj SPP. Całkowta wysokość pozyskanych tą drogą środków wynos prawe 81 tysęcy euro. Zostały one przeznaczone główne na zakup ksążek, oprogramowań sprzętu komputerowego, elektromagnetycznego systemu zabezpeczeń ksęgozboru oraz dzałalność kulturalno-wychowawczą (organzację festwal lterackch, dzałań wsperających czytelnctwo ksążek, zapobegane postawom dzałanom antyspołecznym oraz narkoman, ntegrację dzec nepełnosprawnych ze środowskem bblotek, regonalne wychowane dzec młodzeży, tp.). 23

Współpraca mędzynarodowa W 2004 r. z okazj Dn Ksążk Dzecęcej po dłuższym czase nawązalśmy kontakty z pracownkam bblotek z mast partnerskch Lmanowej, Pelhřmova (Czechy) Egeru (Węgry). Na semnarum dla bblotekarzy nauczycel języka lteratury słowackej pracowncy tych bblotek przedstawl swoje formy metody pracy z czytelnkam dzecęcym, jak równeż swoje skuteczne dzałana w tym zakrese, przez co zansprowal swoch słowackch kolegów. Spotkane mogło sę odbyć dzęk wsparcu grantowemu ze strony Mędzynarodowego Funduszu Wyszehradzkego Mnsterstwa Kultury Republk Słowackej. Współpracę mędzynarodową na szerszą skalę umożlwły środk fnansowe z funduszy europejskch. W 2007 r. był realzowany projekt Wspólny słowacko-polsk rok bblotek, wsperany z Programu Incjatywy Wspólnotowej INTERREG IIIA 2004-2006 Polska-Słowacja Fundusz Mkroprojektów. Wstępnym przedsęwzęcam w obydwu partnerskch bblotekach były wystawy dokumentów o charakterze regonalnym materałów na temat ruchu turystycznego, prezentujących obydwa regony. Wystawom towarzyszyły wystąpena regonalstów w Lmanowej hstoryka, psarza wydawcy Petera Huby, a w Dolnym Kubne publcysty Zbgnewa Sułkowskego. W projekce znalazła sę wspólna Noc z Andersenem dzec słowackch polskch, konkurs gazetek szkolnych słowackch polskch szkół podstawowych, spotkane lteratów z obydwu mast wydane wspólnego tomu zawerającego ch utwory, wyceczka pracownków Bblotek Orawskej do Lmanowej, Welczk Krakowa, semnara na temat lteratury bblograf regonalnej, życa społecznośc Lmanowej Dolnego Kubna, praca z czytelnkam dzecęcym oraz estetyzacja wnętrz Oddzałów Dzecęcych. Współpraca była kontynuowana także po ukończenu projektu. W 2008 r., tym razem przy wsparcu stowarzyszena obywatelskego Polonus Klubu Polskego w Żylne, w bblotece zorganzowano semnarum na temat polskej lteratury dla dzec. Dzałalność Sekcj Lteratury Polskej uroczyśce zanaugurowała pan konsul Polsk Urszula Szulczyk-Ślwńska. W 2010 r. współpraca z bblotekę w Lmanowej zyskała na ntensywnośc. Bbloteka Orawska została realzatorem projektu Ksążka mostem do wzajemnego poznana, a bbloteka w Lmanowej projektu Transgranczny dalog kulturalny. Obydwa projekty 24

były wsperane fnansowo Europejskego ze Funduszu Regonalnego w ramach Współpracy Transgrancznej środków Rozwoju Programu Polska Słowacja 2007-2013. Przedsęwzęcem naugurującym trwającego cały rok projektu było wydane dwujęzycznego tomu bajek autorek z regonu, psark Blaženy Mkšíkovej lustratork Edty Kubčkovej pt. Bajkowe Prezentacja ksążk Bajkowe latawce, wydanej w ramach współpracy transgrancznej z MBP w Lmanowej. ksążk, spotkana z autorkam latawce. Odbyły sę uroczyste prezentacje nsprowane ksążką warsztaty twórcze w bblotekach w Dolnym Kubne, Lmanowej w Bblotece Mejskej w Rużomberku. W ramach projektu pracowncy Bblotek Orawskej nnych bblotek publcznych kraju żylńskego uczestnczyl w wyceczce studalnej do Lmanowej Zakopanego, odwedzając także tamtejsze bblotek. Odbyło sę spotkane członków sympatyków Klubu Polskego, ksęgozbór bblotek wzbogacł sę o nowe publkacje flmy w języku polskm na płytach DVD, jak równeż tłumaczena polskej lteratury klasycznej współczesnej, lteraturę językoznawczą oraz wydawnctwa prezentujące atrakcje przyrodncze kulturalne, hstorę teraźnejszość Polsk. Innym przedsęwzęcem Konferencja na temat słowacko-polskej współpracy transgrancznej w kulturze 2011 r. było słowacke wydane wspomneń refleksj lmanowskego publcysty regonalsty Jerzego Bogacza p.t. Anelsk czas. Realzację projektu zakończyła konferencja ocenająca rozwój wynk współpracy transgrancznej słowackch polskch nstytucj kulturalnych. W latach 2011 2012 r. realzowano kolejny projekt pod nazwą Wzajemne zwązk przeszłość teraźnejszość. Wydano w wersj słowacko-polskej lteracke mapy Orawy nformacje o życu twórczośc wybtnych postac regonu Orawa Lmanowej. Dla ucznów szkół podstawowych przygotowano lekcje wychowana regonalnego warsztaty czytelncze, które mały w nteresujący sposób zapoznać z hstorą, dzedzctwem kulturowym życem wybtnych postac. Własną twórczość dzec wsperały warsztaty artystyczne, 25

mędzynarodowy konkurs Portret postac regonalnej, konkurs fotografczny Sedem cudów mojego regonu, konkurs gazetek szkolnych. Odbyła sę mędzynarodowa konferencja, z udzałem słowackch polskch specjalstów, tematyczne podzelona na dwe częśc. Perwsza była pośwęcona wybtnemu słowackemu, ale znanemu równeż w Polsce malarzow XIX w. Petrov Mchalov Bohuňov. Tematem drugej częśc było czytane ze zrozumenem oprócz nformacj teoretycznych o pracy z tekstem lterackm dzałanach bblotek wsperających czytane, uczestncy mel możlwość zapoznana sę ze wzorowym warsztatam czytelnczym, na których lektorzy pracowal z ucznam klas 3 4 szkół podstawowych. Członkowe klubów lterackch, dzałających przy bblotekach w Dolnym Kubne Lmanowej mel możlwość publkowana swoch utworów lterackch w tome Masowa ewakuacja dmuchawców. Pracowncy bblotek publcznych Prezentacja wspólnego wydawnctwa klubów lterackch z Dolnego Kubna Lmanowej. kraju żylńskego uczestnczyl w wyceczce studyjnej do bblotek muzeum w Belsku Bałej. Na kontynuowane polsko-słowackej współpracy transgrancznej w 2013 r. pozwolł następny projekt: Wzajemne nspracje kulturowe tradycyjne nnowacyjne. Od 2010 r. rozwja sę współpraca z Regonalną Bbloteką w Karwne, partnerem w realzacj projektu Podarujmy sobe kawałek hstorycznych tradycj, współfnansowanego ze środków Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego w ramach Programu Współpracy Transgrancznej Republka Słowacka Republka Czeska 2007 2013 ze środków Funduszu Mkroprojektów admnstrowanych przez trenczyńsk kraj samorządowy. W obydwu bblotekach zorganzowano wystawy materałów, dokumentów publkacj prezentujących zabytk kultury hstor, wybtne postac regonów oraz atrakcje turystyczne obydwu krajów. Tytuł wstaw: Poznawajmy sę. Dla dzec przeznaczone były warsztaty czytelncze, których głównym tematem były opoweśc regonalne, a celem lepsza znajomość języka sąsednego narodu. Opoweśc były wydane w forme ksążk dźwękowej, z udzałem dzec czeskch słowackch. Z warsztatam czytelnczym wązały sę warsztaty plastyczne, pośwęcone lustrowanu przeczytanych opoweśc. Prace dzec zostały wysłane na mędzynarodowy konkurs plastyczny. Dzec słowacke czeske przez cztery dn poznawały 26

Dolny Kubn, a pracowncy Bblotek Orawskej nnych bblotek publcznych kraju żylńskego uczestnczyl w wyjeźdze studalnym do Karwny. W ramach projektu odbyły sę wystawy lustracj ksążek dla dzec, lteracke quzy onlne wedzy o lteraturze, hstor przyrodze regonów, wydana została przyjaźn prateľstva. Čas obydwu ksążka Czas Końcowym akcentem realzacj projektu była mędzynarodowa Mędzynarodowa konferencja zorganzowana w ramach współpracy transgrancznej z Bbloteką Regonalną w Karwne. konferencja W czytanu jest wedza, która pozwolła na wymanę dośwadczeń w zakrese pracy bbloteczno-nformacyjnej ocenę współpracy partnerów transgrancznych. Nawązujący do poprzednego projekt Wyceczk w celu wzajemnego poznana kultur, był realzowany w latach 2011 2012. Zanaugurowała go wystawa Śladam wybtnych postac, w której wykorzystano materały bblotek partnerskch prezentujące wybtne osobstośc obydwu regonów. Innym dzałanem był cykl mprez pod nazwą Krzesło dla gośca, w których swoją twórczość prezentowal autorzy z obydwu regonów. Dla dzec przeznaczone były warsztaty czytelncze plastyczne Nedokończona hstora. Zadanem dzec było dokończene zlustrowane opsywanego zdarzena. Następne w nowej forme została wydana ksążka, w której powstanu uczestnczyły dzec, dopsując konec lustrując opowedzaną przez autora hstorę. Innym dzałanem było wspólne dzec czeskch słowackch nocne czytane w bblotece w Dolnym Kubne, rozbudowa strony nternetowej Bblotek Orawskej o nformacje o osobstoścach partnerskch regonów oraz rozrywkowe przedpołudna dla dzec, pośwęcone hstor mast partnerskch wybtnym Pobyt poznawczy dzec słowackch czeskch, zorganzowany w ramach współpracy z Bbloteką Regonalną w Karwne. postacom kultury Orawy kraju morawsko-śląskego. Okazją do wymany dośwadczeń zawodowych, prezentacj regonalnych słowackch wydawnctw, jak równeż oceny kontynuowanej współpracy obydwóch partnerów było mędzynarodowe semnarum na temat: Bblotek wydawnctwa ch pozycja możlwośc we 27

współczesnym społeczeństwe. Końcowe przedsęwzęce letne warsztaty twórcze w Zazrwej w atrakcyjny neformalny sposób dostarczały dzecom nowych wadomośc o ludowej archtekturze, rzemosłach, tradycjach zwyczajach Dolnej Orawy jej blższego sąsedztwa umożlwły poznane nektórych atrakcj przyrodnczych regonu. Aktualne we współpracy z Bbloteką Regonalną w Karwne jest realzowany projekt Kultura nas łączy. Z planowanych dzałań, dotychczas wydano materały o tematyce regonalnej (ulotk bografczne, kartk z pytanam quzowym) oraz zorganzowano Noc w bblotece w której głównym celem spotkana dzec słowackch czeskch był kontakt z utworam autorów z regonu, poznane ch bohaterów, pogłębene wadomośc z hstor, geograf przyrody obydwóch regonów. Najlepsze prace dzec wysłane na mędzynarodowy konkurs plastyczny Kartk bożonarodzenowe dla bblotek zostały wykorzystane do wydana nowych życzeń śwątecznych kalendarzyków oraz ch prezentacj w pomeszczenach bblotek. Podczas lekcj wychowana regonalnego ch uczestncy w atrakcyjny sposób zapoznal sę z dzedzctwem kulturowym obydwóch regonów. Lekcje twórczego psana, na których uczestncy korzystając z pęcu wybranych słów z opoweśc regonalnych, napsal własne opowadane pozytywne wpłynęły na ch własną twórczość. Polsk czesk partner, bblotek w Lmanowej Karwne potwerdzl zanteresowane gotowość partycypowana także w przyszłośc we wspólnych projektach. Na zakończene Bbloteka Orawska m. Antona Habovštaka w Dolnym Kubne swoją dzałalność będze dalej rozwjać w duchu słów patrona: Bbloteka jest jak źródło, które w chwlach pragnena smakuje wszystkm każdemu, mmo ż tej nczym nezastąponej źródlanej wody ngdy do syta sę ne napje. Anton Habovštak. 28

Kalendarum 1924: Założene przy Bblotece Čaplovča Gmnnej Bblotek Publcznej, z ksęgozborem lczącym 200 pozycj. 1951: Początek dzałalnośc Powatowej Bblotek Ludowej, z ksęgozborem lczącym 1 817 ksążek. 1952: Bbloteką keruje perwsza profesjonalna bblotekarka Emla Telúchová, powstają perwsze jednostk organzacyjne (oddzały). 1954: Kerownczką bblotek zostaje Brgta Smešná, bbloteka zatrudna dwe bblotekark. 1955: Bbloteka uzyskała dwa pomeszczena w Domu Ośwaty, rozpoczęła wydawane psma dla pracownków bblotek ludowych pt. Bblotekarz (Knhovník). 1956-1960: Bbloteka udzela pomocy metodycznej nnym bblotekom w przeglądze opracowanu ksęgozboru, szkolenu bblotekarzy, wypożyczeń mędzybblotecznych, przekazywanu darów ksążkowych od władz państwowych. Prowadz dzałana kulturalne, wychowawcze społeczne. Uczestnczy w organzacj ogólnokrajowego przeglądu poezj prozy Kubn Hvezdoslava. Z powodzenem uczestnczy w krajowym konkurse bblotek, zdobywając w 1960 r. nagrodę główną. 1965-1969: Jako perwsza w Słowacj bbloteka wprowadzła nową strukturę organzacyjną system rejonowy, scentralzowany zakup nowych ksążek ch opracowane, sprzyjający poprawe pracy organzacyjnej metodyczno-nstruktażowej. Osągnęte wynk prezentowała na poważnych forach w 1969 r. na mędzynarodowym sympozjum w Wysokch Tatrach O pracy bblotek na terenach wejskch oraz na 32 posedzenu IFLA w Holand, w którym jako członkn bblotekarzy czechosłowackch uczestnczyła metodyczka Elena Hrnčarová. 1970-1979: Poszerzene zakresu śwadczonych usług o bblografczno-nformacyjne kwerendalne; udzelane nformacj faktografcznych dotyczących korzystana z dokumentów specjalnych. Dzałalność rozpoczęła nowa Sekcja Lteratury Bblograf Regonalnej. W 1978 r. bbloteka organzowała w powece dolnokubńskm pobyt delegatów odbywającego sę w Wysokch Tatrach Kongresu IFLA, w którym jako obserwatorzy uczestnczyl równeż pracowncy bblotek. 29