Implementacja koncepcji nowego zarządzania publicznego i dobrego rządzenia do polityki rozwoju dr Marcin Zawicki Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Konferencja: Zarządzanie efektywnością usług w urzędach jednostek samorządu terytorialnego 28 maja 2013
Cele 1. Co to jest polityka rozwoju? 2. Co to jest nowe zarządzanie publiczne (NZP)? 3. Co to jest dobre rządzenie (DR)? 4. Na czym polega wdrażanie NZP i DR do polityki rozwoju? 5. Konkluzje
Polityka rozwoju Zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społecznogospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenie nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej i lokalnej (ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju)
Skoncentrowanie i holizm polityki rozwoju obejmuje węzłowe obszary tematyczne resortowe i ponadresortowe tworzą ją polityki publiczne odnoszące się do poszczególnych sektorów, dziedzin, regionów i przestrzeni wszystkie polityki publiczne powinny być spójne względem siebie, a ich zakresy uzupełniały się jest prowadzona przez: Radę Ministrów jednostki samorządu terytorialnego (w tym wojewódzkie, powiatowe, gminne)
Nowe zarządzanie publiczne Reformy sektora publicznego rozpoczęte na przełomie lat 70. i 80. w państwach anglosaskich i zachodnioeuropejskich, realizowane na gruncie myśli neoliberalnej, wykorzystujące doświadczenia zarządzania w sektorze rynkowym Orientacja do wewnątrz organizacji publicznych Odzwierciedleniem NZP w polityce gospodarczej jest konsensus waszyngtoński
Kategorie instrumentów nowego zarządzania publicznego 1. Decentralizacja polityczna 2. Oddzielenie polityki od administracji 3. Prywatyzacja 4. Doskonalenie świadczenia usług publicznych 5. Orientacja na klienta 6. Orientacja na rezultaty 7. Wywoływanie zmian w kulturze organizacyjnej 8. Racjonalizacja struktur organizacyjnych 9. Planowanie i zarządzanie strategiczne 10. Menedżerski sposób kierowania
Kategorie instrumentów nowego zarządzania publicznego (2) 11. Decentralizacja i elastyczne zarządzanie personelem 12.Zmiany zasad rachunkowości i sprawozdawczości, rozwój kontroli finansowej i metod zarządzania finansami 13. Mierzenie działalności 14. Demokratyzacja 15. Rozwój mechanizmów rozliczalności 16. Promowanie zachowań etycznych 17. Ograniczanie roli korporacji zawodowych 18.Zmiany zasad przygotowywania i wykonywania budżetu państwa oraz tworzenia i egzekucji prawa 19.Zmiany zasad realizacji programów publicznych (Zawicki 2011)
Współzarządzanie Perspektywa sektorów współzarządzanie w sektorze rynkowym (corporate governance) współzarządzanie w sektorze publicznym (public governance) współzarządzanie w sektorze obywatelskim (civic governance) Kluczowe kategorie: interesariusze, partycypacja, sieci powiązań Rządzenie interaktywne -nie imperatywne; władza nie jest centralnym ośrodkiem oddziaływania w społeczeństwie i systemem sterującym a społeczeństwo nie jest systemem sterowanym Władza kreuje wizje, pozyskuje zwolenników, negocjuje warunki realizacji wizji z partnerami i grupami interesów Formy aktywności we współzarządzaniu: Interweniowanie (restrukturyzacja) w istniejące sieci powiązań pomiędzy aktorami życia publicznego Stwarzanie warunków do współpracy pomiędzy podmiotami (budowa konsensu) Wspólne rozwiązywanie problemów
Dobre rządzenie a współzarządzanie Dobre rządzenie (goodgovernance) współzarządzenie(governance) Współzarządzanie paradygmat teoretyczny i analityczny akcentuje eksplanację Dobre rządzenie koncepcja praktyczna i aplikacyjna akcentuje zmianę
Dobre rządzenie -wymiary 1. Partycypacja wszyscy uczestniczą w rządzeniu 2. Rządy prawa rządzenie w granicach i na podstawie prawa 3. Przejrzystość decyzje podejmowane w oparciu o ustalone zasady i procedury 4. Responsywność uwzględnianie potrzeb wszystkich interesariuszy 5. Zorientowanie na konsens dążenie do szerokich porozumień 6. Spójność społeczna włączanie do rządzenie najsłabszych politycznie i ekonomicznie 7. Efektywność i skuteczność dbałość o efektywną alokacje zasobów 8. Rozliczalność odpowiedzialność sektora publicznego, prywatnego i społecznego wobec społeczeństwa i interesariuszy
Istota polityki rozwoju Wymiar proceduralny polityki rozwoju zasady (aksjologia) struktura metodologia jej realizacji Wymiar substancjalny polityki rozwoju cele (aksjologia) treść realizacja polityki W strategicznym systemie zarządzania rozwojem brak klarowanego rozgraniczenia między tymi wymiarami
Wdrażanie NZP do polityki rozwoju wymiar proceduralny Zarządzanie strategiczne (system wdrażania) Strategie prowadzenia reform Zorganizowanie wdrażania polityki rozwoju (odpowiedzialność za zadania i za procesy, struktury, menedżeryzm) Ekonomizacja, analizy kosztów i korzyści, ewaluacja Orientacja na rezultaty Monitorowanie polityki rozwoju i jej efektów Upraszczanie procedur
Wdrażanie NZP do polityki rozwoju wymiar substancjalny Instrumentarium świadczenia usług publicznych i elastyczność jego doboru Programy reformowania kultury organizacyjnej, rozwoju organizacyjnego/ instytucjonalnego (mobilizacja zasobów wewnętrznych, rozwój kompetencji) Identyfikacja problemów i potrzeb, badania i analizy
Wdrażanie DR do polityki rozwoju wymiar proceduralny Wykorzystywanie potencjału interesariuszy w budowie systemu wdrażania polityki rozwoju (mobilizacja zasobów zewnętrznych) Procedury uzgadniania polityk Współzarządzanie wielopoziomowe i współzarządzanie sieciowe Odpowiedzialność wobec społeczeństwa
Wdrażanie DR do polityki rozwoju wymiar substancjalny Wykorzystywanie potencjału interesariuszy w definiowaniu celówi zadań polityki rozwoju, sposobów ich osiągania, osiąganych efektów Dążenie do konsensu w procesie realizacji polityki rozwoju Inkluzja grup słabszych ekonomicznie i politycznie
Ograniczenia NZP i DR w polityce rozwoju Ograniczenia NZP: przesadnie rozbudowane, ideologicznie argumentowane kontraktowanie (koszty transakcyjne) utrata zbiorowej wiedzy technicznej administracji ze względu na jej przemieszczanie się w stronę podmiotów niepublicznych ryzyko nadmiernej autonomizacji agencji i spółek publicznych Ograniczenia współzarządzania/dr: niska sprawność w warstwach zarządzania, koordynacji i organizacji niezdolność sieci do samoorganizacji nieprzejrzystość relacji między aktorami polityk oraz celebrowana nieformalność zarządzania wielopoziomowego niska wiarygodność danych o efektach polityk implementowanych metodami współzarządzania publicznego oraz słabość aparatu ewaluacyjnego takich polityk wysokie koszty operacyjne funkcjonowania modelu współzarządzania publicznego
Konkluzje Modele zarządzania publicznego są przydatne zasadniczo dla projektowania procedur (jak to robić?) niż treści polityk publicznych (co robić?) Inne perspektywy teoretyczne użyteczne dla prowadzenia polityki rozwoju neo-weberyzm(pollitt, Bouckaert2011) redefinicja roli władz publicznych w zarządzaniu publicznym nauka o polityce publicznej technologia realizacji polityki publicznych Wdrażanie NZP, DR i innych koncepcji nie jest celem samoistnym. Celem jest ich umiejętne integrowanie i wykorzystywanie na rzecz rozumienia istoty problemów rozwojowych oraz osiągania celów polityki rozwoju