WYMIAR TERYTORIALNY EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI I POLSKIEJ POLITYKI ROZWOJU

Transkrypt

1 WYMIAR TERYTORIALNY EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI I POLSKIEJ POLITYKI ROZWOJU Jarosław Komża doradca strategiczny ds. funduszy europejskich 1

2 WYMIAR TERYTORIALNY Nowe regulacje europejskiej polityki spójności i polskiej polityki rozwoju wprowadzają nacisk na terytorialny wymiar polityk publicznych. Przejście w zarządzaniu rozwojem - od podejścia sektorowego i tradycyjnej redystrybucji pieniędzy do zintegrowanego terytorialnie - ma polegać na integrowaniu działań różnych podmiotów publicznych i środków na rozwój w ich dyspozycji - wobec terytoriów określonych nie administracyjnie, a funkcjonalnie (charakteryzujących się podobnymi cechami społeczno-gospodarczo-przestrzennymi). Punktem odniesienia dla interwencji polityk publicznych będą OBSZARY FUNKCJONALNE. 2

3 1. POLSKA POLITYKA ROZWOJU - Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju Koncepcja Przestrzennego Rozwoju Kraju - Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2. EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - Rozporządzenie ogólne KE - Rozporządzenia szczegółowe dot. EFRR, EFS, FS, i in dokument UMOWY PARTNERSKIEJ (pomiędzy RP a UE) 3

4 POLSKA POLITYKA ROZWOJU kluczowe pojęcia 1. OBSZAR FUNKCJONALNY (Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju) Zwarty układ przestrzenny składający się z funkcjonalnie powiązanych terenów, charakteryzujących się wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi, jednolitymi celami rozwoju. Celem delimitacji OF jest prowadzenie wobec nich zintegrowanej polityki rozwoju. OF wyznaczone zostaną przez zarządy województw w strategiach rozwoju i pzpw, na podstawie kryteriów opracowanych wspólnie z MRR. 4

5 Miejskie i wiejskie obszary funkcjonalne

6 Miejskie obszary funkcjonalne Typologia miejskich obszarów funkcjonalnych ze względu na funkcje ośrodków miejskich w systemie osadniczym kraju: Miejskie obszary funkcjonalne ustalenie zalecenie Ośrodków wojewódzkich, w tym metropolitalnych Ośrodków regionalnych Ośrodków subregionalnych Ośrodków lokalnych

7 Wiejskie obszary funkcjonalne Typologia wiejskich obszarów funkcjonalnych: Wiejskie obszary funkcjonalne ustalenie zalecenie Uczestniczące w procesach rozwojowych Obszary wymagające wsparcia procesów rozwojowych

8 POLSKA POLITYKA ROZWOJU - kluczowe pojęcia 2. OBSZARY STRATEGICZNEJ INTERWENCJI (Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego) Na tych obszarach skoncentrowana będzie interwencji polityki regionalnej (i funduszy polityki spójności) (a) obszary o najwyższym stopniu rozwoju (główne miasta i ich OF) (b) obszary poza zasięgiem dużych ośrodków; (c) obszary problemowe 8

9 POLSKA POLITYKA ROZWOJU kluczowe pojęcia 2. OBSZARY STRATEGICZNEJ INTERWENCJI Obszary strategicznej interwencji A. Polska Wschodnia B. Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne C. Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji D. Obszary, w szczególności wiejskie, o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe E. Obszary przygraniczne F. Inne obszary interwencji w układzie terytorialnym - zależne od decyzji instytucji zarządzającej Wybór 5 OSI nie oznacza ograniczenia interwencji tylko do nich, możliwe będzie wspieranie innych obszarów o znaczeniu makro lub regionalnym. źródło: założenia UP, prezentacja MRR 9

10 POLSKA POLITYKA ROZWOJU KONTRAKT TERYTORIALNY instrument koordynacji, służący poprawie efektywności działań rozwojowych, ukierunkowanych terytorialnie, realizowanych prze różne podmioty publiczne (głównie rząd i województwo); podpisywany przez przedstawiciela rządu i regionu; realizowany przez programy współfinansowane z EU) Jak będą wyglądały negocjacje zarządu województwa z lokalnymi JST dot. tego co ująć w kontrakcie na razie nie wiadomo. 10

11 EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI Elementy tzw. nowego paradygmatu eps: - terytorialne oddziaływanie polityk, - nacisk na wykorzystanie potencjału regionów, - współpraca różnych szczebli w ramach zarządzania wielopoziomowego, - podejście funkcjonalne do definiowanie jednostek przestrzennych To nie polityka wyrównywania szans. To polityka rozwoju (wypowiedź wiceministra rozwoju regionalnego) 11

12 EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI PRIORYTETÓW (tzw. celów tematycznych) podzielonych na priorytety inwestycyjne ( opis każdego celów w założeniach UP: Documents/Zal_UP_ pdf ) 1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych 3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach 12

13 EUROPEJSKA POLITYKA SPOJNOŚCI PRIORYTETÓW (tzw. celów tematycznych) podzielonych na priorytety inwestycyjne 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych (TEN-T) 8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej 13

14 POLITYKA SPÓJNOŚCI - alokacje funduszy strukturalnych na priorytety 1/2 Mazowsze min. 60% EFRR na 1,2,3,4 (badania i innowacje, IT, wsparcie MSP, przejście na gospodarkę niskoemisyjna ) w tym min. 20% na 4 (gospodarka niskoemisyjna ) min % lub 45-50% EFRR i EFS na 8,9,10 (wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników, włączenia społecznego i walka z ubóstwem, inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie), w tym min. 20% EFS na 9 (zwalczanie ubóstwa) 14

15 POLITYKA SPÓJNOŚCI - alokacje funduszy strukturalnych na priorytety 2/2 reszta regionów min. 50% EFRR na 1,2,3,4 (badania i innowacje, IT, wsparcie MSP, przejście na gospodarkę niskoemisyjna )w tym min. 10% na 4 (gospodarka niskoemisyjna) min % EFRR i EFS na 8,9,10 (wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników, włączenia społecznego i walka z ubóstwem, inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie), w tym min. 20% EFS na 9 (zwalczanie ubóstwa) 15

16 WSPÓLNA POLITYKA ROLNA - instrumenty finansowe tak jak obecnie: min. 25% Funduszu Rolnego na działania związane z ochroną środowiska i zmianami klimatycznymi oraz 5% na program LEADER 16

17 POLITYKA SPÓJNOŚCI - poziom dofinansowania dla Mazowsza: 75% dla reszty regionów: 85% 17

18 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI = programy operacyjne 8 KRAJOWCYH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 16 REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 18

19 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI = programy operacyjne finansowanie projektów Regionalne Programy Operacyjne (EFRR, EFS) 39% Program dotyczący innowacyjności, badań naukowych i ich powiązań ze sferą przedsiębiorstw (EFRR) 10% Program dotyczący gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego (EFRR, FS) 39% Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EFRR) 1% Program dotyczący rozwoju kompetencji i umiejętności oraz dobrego rządzenia (EFS) 4% Program dotyczący Polski Wschodniej program ponadregionalny (EFRR) 3% Program pomocy technicznej (EFRR) 1% Program dotyczący rozwoju cyfrowego (EFRR) 3% źródło: założenia UP, prezentacja MRR 19

20 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - programy operacyjne instrumenty wymiaru terytorialnego 1/3 OSI: będą stanowiły punkt odniesienia przy przygotowywaniu programów operacyjnych krajowych i regionalnych; działania w ramach OSI będą wyodrębniane bądź specjalnie oznaczane w krajowych i regionalnych programach operacyjnych - poprzez : (a) wydzielenie oddzielnych osi priorytetowych lub działań dedykowanych tym obszarom albo (b) określenie konkretnych alokacji pochodzących z różnych działań programu operacyjnego przeznaczonych na wsparcie OSI. 20

21 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - programy operacyjne instrumenty wymiaru terytorialnego 2/3 ZIT: mechanizm realizowania partnerskich projektów JST na obszarach funkcjonalnych miast wojewódzkich (obligatoryjnie), finansowanych z przydzielonej przez MRR województwu części dodatkowej puli 5% EFRR oraz na obszarach miast subregionalnych (fakultatywnie - do decyzji IZ RPO), finansowanych z RPO 21

22 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - programy operacyjne instrumenty wymiaru terytorialnego 3/3 RKSL (Rozwój lokalny kierowany przez społeczność): Mechanizm wzorowany na mechanizmie w ramach inicjatywy LEADER; polega na opracowywaniu przez Lokalne Grupy Działania - Lokalnych Strategii Rozwoju; w ramach polityki spójności mechanizm dobrowolny - do zastosowania na obszarach subregionów (o decyzji IZ RPO) 22

23 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI wnioski i rekomendacje autora dla lokalnych JST: Ze względu na takie a nie inne priorytety UE i przypisane im poziomy alokacji funduszy, w okresie pojedynczej JST będzie zdecydowanie trudniej (!) niż dotychczas zdobyć fundusze europejskie na najpilniejsze wciąż potrzeby infrastrukturalne Założeniem strategicznym powinno być więc szukanie wspólnych interesów z sąsiadami gminami i powiatami, tworzącymi obszar funkcjonalny oraz ścisła współpraca pomiędzy tymi JST 23

24 POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI wnioski i rekomendacje autora dla lokalnych JST: Należy szukać porozumienia z sąsiadami, tworzyć partnerstwa (nieformalne i formalne), budować strategie rozwoju obszarów funkcjonalnych i przygotowywać na okres wspólną taktykę pozyskiwania funduszy typować ponadlokalne projekty, łączące interesy jak największej liczby samorządów na danym obszarze funkcjonalnym Należy jak najszybciej skontaktować się z zarządem województwa i urzędnikami przygotowującymi Regionalny Program Operacyjny organizować z nimi spotkania konsultacyjne w ramach regionalnych i powiatowych konwentów władz lokalnych. Tylko aktywna postawa umożliwi skuteczne reprezentowanie interesów lokalnych JST 24

25 WYMIAR TERYTORIALNY EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI I POLSKIEJ POLITYKI ROZWOJU Jarosław Komża doradca strategiczny ds. funduszy europejskich jk@zpp.pl 25