PSZENŻYTO JARE WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników Pszenżyto jare jest zbożem o stosunkowo mniejszym znaczeniu. Według GUS w strukturze zasiewów w 2015roku powierzchnia uprawy pszenżyta wynosiła 214 tys. ha,co w porównaniu do roku 2014 oznacza niewielki wzrost. W strukturze zasiewów zbóż z mieszankami, udział jarej formy pszenżyta w latach 2013-2015 wynosił 2,7%. Ziarno pszenżyta jarego przeznaczone jest głównie na paszę dla zwierząt. Pszenżyto jare cechuje się znaczną tolerancją na niskie ph gleby, dlatego powinno być uprawiane zwłaszcza na zakwaszonych glebach słabych. W latach 2015 zarejestrowano trzy nowe odmiany pszenżyta jarego. W roku zarejestrowano nową odmianę Mamut. Odmiana ta wnosi bardzo duży postęp głównie w zakresie plenności, a także w odporności na wyleganie i zdrowotności ( zwłaszcza w odporności na septoriozę liści). Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się 12 odmian pszenżyta jarego, wszystkie są polskiej hodowli. W pszenżycie jarym wysoki poziom agrotechniki obejmuje obecnie tylko dwa zabiegi fungicydowe, połączone ze stosowaniem dolistnych preparatów wieloskładnikowych. Nie stosuje się natomiast retardantów, a nawożenie azotowe jest jednakowe na obu poziomach agrotechniki. Zmiany te wynikają z faktu, że nie ma zarejestrowanych środków chemicznych zapobiegających wyleganiu dla tego zboża. W sezonie w badaniach w województwie mazowieckim brało udział 7 odmian. Doświadczenia prowadzone były w następujących jednostkach : - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie - Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin -PIB w Radzikowie - DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski Miniony sezon wegetacyjny był korzystny dla pszenżyta jarego. Zróżnicowanie plonowania w poszczególnych miejscowościach było bardzo duże. Szczególnie wysokie plony uzyskano w Laskach. Najlepiej plonującymi odmianami w roku były: Dublet, Sopot, Mazur. Wysokie plony wydała również nowa odmiana Mamut. Porażenie przez choroby było mniejsze niż w latach poprzednich. 1
Tabela 1 PSZENŻYTO JARE Odmiany badane. Rok zbioru Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 DUBLET* 2006 2 MILEWO* 2008 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL-99-307 Strzelce 3 MAZUR* 2014 4 MILKARO* 2007 5 PUZON* 2015 6 SOPOT* 2015 7 MAMUT* * -odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL-99-307 Strzelce 2
Tabela 2 PSZENŻYTO JARE. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Seroczyn ZDOO Kawęczyn DANKO HR IHAR Radzików ZHR O/ Laski Powiat Siedlce Sochaczew Grójec Błonie Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 4 3 4 Klasa bonitacyjna gleby IIIb III a IIIb IIIa PH gleby w KCI 6,15 6,17 6,4 * Przedplon Groch siewny Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu 05.04 23.03 30.03 04.04 Obsada nasion (szt./m 2 ) 450 450 450 450 Data zbioru 09.08 03.08 10.08 04.08 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 80 80 121 75 N na poziomie a 2 (kg/ha) 80 80 121 95 P 2O 5 (kg/ha) 40 45 50 70 K 2O (kg/ha) 90 90 75 105 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Adobe Micro 2,0 l - - Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 2000 FS Vitavax 2000 FS Maxim 025FS Herbicyd (nazwa, dawka) Gold 450SC 1,25 l Lintur 70WG 130g/ha Mustang 306 0,6 l Mustang 306 SE 0,6 l Chwastox Extra 1,0 L/ha Insektycyd (nazwa, dawka) Minuet 100 EW -0,1 l - Fastac 100EC 0,12l Cyperkill 250 EC-0,1 l Tylko poziom a 2 Topsin M 500 S.C.-1,4 l Fungicyd Bumper Super 490EC pierwszy zabieg (nazwa, dawka) 1,0l Boogie Xpro 400 EC -1,2 l Amistar 250 Fungicyd Falcon 460 EC -0,6 l SC+Chefara - drugi zabieg (nazwa, dawka) 330 EC 0,6 l +0,4 l Fandango 200 EC-1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka) - - nie zastosowano * brak danych Tilt 250 EC-1,0 l Bumper Super 490EC 1,0l 3
Tabela 3 PSZENŻYTO JARE. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Seroczyn Kawęczyn DANKO HR ZHR O/ Laski Lp. Cecha IHAR Radzików a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 1 Termin kłoszenia (dzień m- c) 2 I. Termin dojrzałości wosk (dzień, m-c) 3 Wysokość roślin (cm) 4 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 0 ) 03.06 04.06 30.05 31.05 02.06 03.06 * * 22.07 23.07 18.07 20.07 28.07 28.07 * * 104,2 99,9 109,1 111,3 104,6 106,1 * * 9,0 9,0 8,4 8,5 9,0 9,0 9,0 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala9 o ) 8,1 8,3 7,1 7,4 8,6 8,4 8,6 8,7 Porażenie przez choroby (skala 9 o ) 6 Mączniak właściwy 9,0 9,0 8,4 8,8 9,0 9,0 9,0 9,0 7 Rdza brunatna 9,0 9,0 8,9 9,0 9,0 9,0 7,3 8,4 8 Septorioza liści 7,7 9,0 8,0 8,9 9,0 9,0 9,0 9,0 9 Septorioza plew 8,6 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Masa tysiąca ziaren (g) 40,7 40,4 38,7 42,0 46,0 47,7 * * Wilgotność ziarna podczas 11 zbioru(%) 13,0 13,0 13,1 14,9 12,9 13,4 17,0 17,8 12 Plon ziarna (dt z 59,6 60,8 72,3 77,8 84,8 91,4 69,3 83,0 ha Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian * - brak danych Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny 4
Tabela 4 PSZENŻYTO JARE. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Wzorzec, dt z ha 1 Dublet 2 Milewo 3 Mazur 4 Milkaro 5 Puzon 6 Sopot Poziom a1 Poziom a2 Seroczyn Kawęczyn Radzików Laski Seroczyn Kawęczyn Radzików Laski 59,6 72,3 69,3 84,8 60,8 77,8 83,0 91,4 109 104 107 102 98 108 100 105 95 90 81 99 100 88 104 96 105 104 106 95 126 101 99 97 101 92 94 102 101 89 98 99 93 95 98 96 93 98 97 102 96 111 104 104 82 114 102 104 7 Mamut 101 103 110 101 100 103 100 96 Wzorzec: wszystkie badane odmiany 5
Tabela 5 PSZENŻYTO JARE. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru:, Lp. Odmiana Wzorzec, dt z ha Poziom a1 2015 2014 2015- Poziom a2 2015 2014 2015-71,5 67,5 74,0 69,5 71,0 78,2 75,2 82,3 76,7 78,6 1 Dublet 105 104 104 105 104 103 108 103 105 105 2 Milewo 92 94 105 93 97 97 103 105 100 102 3 Mazur 102 108 110 105 107 104 99 100 102 101 4 Milkaro 97-100 - - 96-99 - - 5 Puzon 96 103-99 - 98 102-100 - 6 Sopot 104 92-98 - 102 89-95 - 7 Mamut 104 - - - - 100 - - - - Liczba dośw. 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 Wzorzec: wszystkie badane odmiany Tabela 6 PSZENŻYTO JARE. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki-a1(odchylenia od wzorca). Rok zbioru:, Lp. Odmiana Liczba lat badań Rdza żółta Rdza brunatna Septorioza liści Mączniak prawdziwy Wzorzec (skala 9 0 ) 8,0 8,0 7,9 7,9 7,6 8,4 8,0 1 Dublet 3-2,0-2,0-2,0 0,1 0,3 0,6-0,2 2 Milewo 3 0,2 0,2 0,3 0,1-0,1 0,1 0,5 3 Mazur 3 0,0 0,0 0,5-0,1 0,2 0,6 0,2 4 Milkaro 2 1,0 1,0 - -0,4 - -0,9-5 Puzon 2 1,0 1,0-0,6-0,4-6 Sopot 2 0,0 0,0 - -0,1-0,1-7 Mamut 1 0,0 0,0 - -0,4 0,1 - Liczba doświadczeń 2 2 6 2 7 1 6 Wzorzec: wszystkie badane odmiany 6
Tabela 7 PSZENŻYTO JARE. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian. Rok zbioru, Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 0 ) w fazie dojrzałości przed zbiorem mlecznej i 2014 Poziom agrotechniki a1 Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziarn (g) Wzorzec 8,4 7,4 8,1 7,2 106,0 107,9 41,8 42,6 1 Dublet 3-1,4-1,1-1,0-0,8 1,5 1,6-0,2 0,6 2 Milewo 3 0,1-0,1 0,3-0,2 8,2 6,7-0,8-1,7 3 Mazur 3 0,6 1,2 0,4 0,7-3,0-4,0 1,4 1,6 4 Milkaro 2-0,4-1,4-1,4-6,5-2,6-5 Puzon 2 0,1-0,4-0,7 - -0,9-6 Sopot 2 0,6-0,5 - -8,6-1,2-7 Mamut 1 0,6-0,8 - -5,8 - -0,8 - Poziom agrotechniki a2 Wzorzec 8,5 8,4 8,2 7,1 105,8 106,8 43,4 43,6 1 Dublet 3-2,0-1,2-0,8-0,7-0,3 0,4-0,8-0,1 2 Milewo 3 0,5 0,1 0,2-0,1 8,4 7,6-0,3-1,4 3 Mazur 3 0,0 0,4 0,2 0,6-2,0-3,0-0,6 0,0 4 Milkaro 2 0,0-0,2-1,2-6,5-3,8-5 Puzon 2 0,5-0,6 - -0,1 - -0,5-6 Sopot 2 0,5-0,4 - -7,3 - -1,0-7 Mamut 1 0,5-0,8 - -5,6 - -0,7 - Liczba doświadczeń 1 2 4 8 3 9 3 8 Wzorzec: wszystkie badane odmiany 7
PSZENŻYTO JARE CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH I ZAREJESTROWANYCH W ROKU (sporządzona na podstawie listy opisowej odmian) 1.Mamut Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na septoriozę liści-duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów-dość duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i septoriozę plew-średnia. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. 8