Zadanie 1.6 Denise F. Dostatny, Dorota Dziubińska Roman Warzecha, Monika Żurek Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych

Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin rolniczych i zielarskich na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych Poszerzanie różnorodności upraw kukurydzy na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych Zadanie 1.6 Denise F. Dostatny, Dorota Dziubińska Roman Warzecha, Monika Żurek Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych

Rośliny zbożowe, okopowe, rośliny lecznicze i aromatyczne Prace są prowadzone w różnych rejonach Polski co umożliwia ocenę aklimatyzacji odmian w miejscu ich pochodzenia. Wysiew został zlecony rolnikom z różnych regionów Polski, co służy również upowszechnieniu tych odmian. Namnażanie starych odmian roślin rolniczych są również prowadzone przez: Zakład Doświadczalny IHAR w Grodkowicach, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Fundacja Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły oraz Wytwórnia Makaronu BIO. Materiały zostały udostępnione w I połowie 2016 roku (formy jare) oraz w II połowie 2016 (formy ozime) roku w ramach SMTA. W niektórych przypadkach dana odmiana została wysiana w różnych regionach. Pokrzydowo CDR (oddział Radom) Jęczmień Hanna Kleszczewski Owies Puławski Średniorychły

Wyniki: Zad. 1. Obiekty roślin zbożowych, zielarskich, strączkowych, ziemniaka, które potencjalnie mogą zostać uwzględnione w procesie introdukcji, zostały wybrane w oparciu o istniejącą bazę danych EGISET, a także na podstawie starej dokumentacji i książek banku genów KCRZG. Obiekty zostały wybrane wg następujących kryteriów: wybrano obiekty najstarsze (wyhodowane przed II wojną światową) oraz na podstawie informacji o ich odporności na porażenie chorobami oraz wyleganie. łącznie do badań włączono 40 obiektów jarych należących do poszczególnych grup roślin: odmian zbożowych 30 w: jęczmienia jarego 12; owsa 7; pszenicy i jarej - 8, pszenicy twardej 1, pszenicy samopsza 1, pszenicy orkisz 1. gryki 2; strączkowych 2; ziemniaka 1; rośliny zielarskie- 5 - łącznie do badań włączono 68 obiektów ozimych roślin zbożowych

Hanna Borzymowicki - odmiana jęczmienia uprawiana w okresie międzywojennym do 1939 roku Niemierczański Najwcześniejszyodmiana owsa uprawiana do 1965 r. Małe wymagania glebowo-klimatyczne, zrejonizowana dla woj. opolskiego, nadaje się do uprawy w rejonach górskich, odporna na mączniaka oraz rdzę koronową. Ostka Suska odmiana pszenicy zwyczajnej uprawiana w latach 1918-1939 Puławska Twarda - odmiana pszenicy uprawiana od międzywojnia do 1957 roku, wytrzymała na suszę, znosi dobrze gleby suche. Odporna na rdzę i wyleganie Grzywacz Późny Wołyński odmiana owsa uprawiana w latach 1930-1939

o W rozmnażaniu materiału wzięli udział rolnicy z następujących województw: małopolskie (zestaw obiektów zbóż jarych i ozimych); mazowieckie (zestaw obiektów zbóż ozimych); dolnośląskie (zestaw obiektów zbóż jarych i ozimych); podlaskie (zestaw obiektów zbóż ozimych oraz 2 rolników obiekty roślin zielarskich); łódzkie (zestaw obiektów zbóż jarych i ozimych); wielkopolskie (1 rolnik obiekty roślin zielarskich); świętokrzyskie (8 rolników po 1 obiekcie zbóż); pomorskie (1 odmiana ziemniaka); W wyniku przeprowadzonych rozmnożeń uzyskano nasiona 6 starych odmian populacyjnych kukurydzy. Odmiany poddane rozmnożeniu zostały również scharakteryzowane pod względem najważniejszych cech morfologicznych. Małopolanka Bydgoska wczesna Wielkopolanka Wigor

Zadanie 1 (c.d.) Wytypowano i wysiano do rozmnożenia i całościowego opisania łącznie 6 odmian populacyjnych. 4. odmiany na poletkach izolowanych przestrzennie: Wielkopolanka, Wigor, Małopolanka, Dar Północy, 2 odmiany w tunelach foliowych: Przebędowska Bursztynowa, Bydgoska Wczesna Prace objęły przygotowanie nasion i ich wysiew poletkowych siewnikiem punktowym, w obsadzie około 80 tys. nasion na ha (75 cm x 15,5 cm). W tych zasiewach wykonano zabiegi pielęgnacyjne w postaci zwalczania chwastów (oprysk doglebowy herbicydem Lumax 537 SE i oprysk nalistny herbicydem Sulcorn 300 SC Zastosowano oprysk nawozem dolistnym YaraVita Kukurydza. Przeprowadzono selekcję eliminując rośliny nietypowe oraz porażone przez choroby. Przeprowadzono opisy najważniejszych cech morfologicznych rozmnażanych odmian. Kolby zebrano ręcznie. Po wymłóceniu kolb i dosuszeniu ziarna, nasiona zostaną przekazane do Przechowalni Długoterminowej KCRZG.

Ad 2. 1. Przygotowano 50 próbek materiału rozmnożeniowego dawnych odmian zbóż, które były udostępniane podczas wystaw i targów. 2. Przygotowano 23 umów z rolnikami, których przedmiotem jest rozmnażanie dawnych odmian roślin rolniczych z zachowaniem rośliny im towarzyszącymi oraz rozmnażania gatunków roślin zielarskich oraz pięć umów Instytucjami zewnętrznymi. Przygotowano do nieodpłatnego udostępnianie niewielkich ilości materiału rozmnożeniowego uzyskanego w 2015 roku, dawnych i miejscowych odmian roślin rolniczych, wraz z ich charakterystyką. Próbki te były dostępne dla zainteresowanych rolników podczas wystaw targów i szkoleń (łącznie ponad 100 próbek odmian: Wielkopolanka i Bydgoska Wczesna).

Zadanie 3 Przygotowane zostały zalecenia dotyczące zachowania bioróżnorodności w uprawach polowych roślin rolniczych w celu utrzymania równowagi w ekosystemach rolniczych oraz ich ocena i weryfikacja w praktyce. Zalecenia te obejmują szczegóły dotyczące charakterystyki, biologii i uprawy wytypowanych w pkt 1 odmian, a przygotowany materiał zostanie udostępniony na stronie www Instytutu do nieodpłatnego pobierania. Zadanie 4 Założono pokazowe poletka doświadczalne ze starymi odmianami: o Borów (woj. dolnośląskie): odmiany Wielkopolanka i Bydgoska Wczesna. o Chwałowice (woj. mazowieckie), Pokazowe Gospodarstwo Ekologiczne. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu: odmiany: Wielkopolanka i Bydgoska Wczesna. o Radzików, IHAR-PIB (woj. mazowieckie): odmiany Wielkopolanka, Bydgoska wczesna, Wigor, Wawrzeńczyka, Małopolanka, Dar Północy, Przebędowska Biała.

Rośliny lecznicze: Do uprawy u rolników wytypowano 5 gatunków dziko rosnących roślin leczniczych i aromatycznych tj.: pierwiosnkę lekarską (Priumula veris, syn. P. officinalis), przywrotnik pasterski (Alchemilla monticola), wiązówkę bulwkową (Filipendula vulgaris), bukwicę lekarską (Stachys officinalis, syn. Betonica officinalis), marchew dziką (Daucus carota subsp. carota, gatunek typowy). Przeprowadzono szkolenie dla 20 rolników i instruktorów służby rolnej zainteresowanych uprawą roślin leczniczych i aromatycznych z rejonu Podlasia. Głównym organizatorem szkolenia był Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie. Odbyło się ono w dniu 26 lipca 2016 r., w miejscowościach Koryciny oraz Nowokornino na Podlasiu. Głównym partnerem w projekcie był Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie oraz firma Dary Natury. We współpracy z tymi jednostkami zorganizowano szkolenie dla rolników zainteresowanych wprowadzeniem do uprawy w swoich gospodarstwach, jako gatunków alternatywnych, dziko rosnących roślin leczniczych i aromatycznych.

Ad.4. Przeprowadzono następujące działania edukacyjne dotyczące wartości, zachowania, znaczenia i wykorzystania zasobów genowych roślin rolniczych oraz zachowania bioróżnorodności w systemach rolniczych: Założono poletka demonstracyjne starych odmian roślin rolniczych, Opracowano ulotkę na temat działania w ramach zadanie 1.6 Opracowano broszurę informacyjną: Dawne odmiany roślin rolniczych ponownie na polu. Broszura została wydrukowana w nakładzie 1000 sztuk Opracowano broszurę informacyjną Zalecenia dotyczące ochrony i utrzymania bioróżnorodności na obszarach wiejskich. Broszura została wydrukowana w nakładzie 1000 sztuk Zaprojektowano i wydrukowano naklejkę promującą różnorodność w rolnictwie w nakładzie 500 sztuk Wybrano oraz zamówiono gadżety reklamowe promujące dawne odmiany oraz różnorodność w rolnictwie. Zaprojektowano oraz wydrukowano dwa plakaty promujące dawne odmiany roślin rolniczych.

Działanie szkoleniowe Udział w Walnym Zebraniu Sprawozdawczym i Seminarium (16.03.2016r.) Denise F. Dostatny Uprawa starych odmian roślin rolniczych w gospodarstwie ekologicznym, Współorganizacja konferencji dla rolników ekologicznych pod hasłem Łączy nas bioróżnorodność, (29 maja 2016r.) Denise F. Dostatny Poszerzanie wiedzy o dawnych odmianach roślin rolniczych na obszarach wiejskich Województwa Małopolskiego, Udział w szkoleniu pt. Nauka Doradztwu Rolniczemu (15-16 września 2016 r.) w Radzikowie; Denise F. Dostatny Ochrona różnorodności biologicznej oraz krajobrazowej obszarów rolnych poprzez zachowanie istniejących lub zakładanie nowych śródpolnych siedlisk marginalnych, a także przez zachowania dawnych odmian roślin rolniczych i zielarskich Współorganizacja warsztatów roboczych In situ conservation of crop wild relatives and diversity assessment techniques (14-16 listopada 2016), gdzie Denise F. Dostatny Preservation and use of biodiversity of landraces (LR) and crop wild relatives (CWR) -in situ and ex situ conservation. Udział w Festiwalu Smaku Gruczno (20-21 sierpnia 2016), artykuł Denise F. Dostatny Dawne ziarna mogą wrócić na polskie stoły w Gazecie Festiwalowej, a także wywiad na temat starych odmian w TVP Bydgoszcz Współorganizacja seminarium popularnonaukowego Ochrona przyrody i dziedzictwa kulturowego Doliny Dolnej Wisły, (28-29 10. 2016), J. Pająkowski, Denise F. Dostatny Znaczenia starych odmian roślin uprawnych oraz ich zastosowaniu w przetwórstwie w tradycyjny i starodawny sposób Organizacja oraz przeprowadzenie szkolenia w zakresie starych odmian rolniczych oraz warzywnych w celu poszerzenia świadomości rolniczej (28.11.2016) w Osjakowie przy udziale Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Łodzi. Referat Denise F. Dostatny Uprawa starych odmian rolniczych w dzisiejszych czasach.

5. Dzień Otwartych Drzwi IHAR-PIB w Radzikowie (03.06.2016r.) 6. Nauka Doradztwu Rolniczemu Referat: Ochrona różnorodności biologicznej oraz krajobrazowej obszarów rolnych poprzez zachowanie istniejących lub zakładanie nowych śródpolnych siedlisk marginalnych, a także przez zachowania dawnych odmian roślin rolniczych i zielarskich (21 październik 2016r.)

7. Festiwal Smaku w Grucznie (20 21 sierpnia 2016r.) 8. Dożynki Jasnogórskie 2016- XXV Krajowa Wystawa Rolnicza 3-4 września 2016 r

14. Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Rolnictwa oraz Produktów Rolno-Spożywczych-Centralne Targi Rolnicze Nadarzyn 25-27.11.2016 15. Szkolenie w zakresie starych odmian roślin rolniczych oraz warzywnych w celu poszerzenia świadomości rolniczej, Osjaków przy udziale ODR w Łodzi (28.11.2016r.)

Stoisko na XXII Międzynarodowych Targach Techniki Rolniczej AGROTECH (18-20.03.2016r.), Stoisko w II Sierpeckich Dni Rolnika w Studzieńcu (13-14.05.2016r.), Stoisko podczas Dni Otwartych Drzwi w IHAR-PIB (03.06.2016r.), a także oprowadzanie uczniów szkół rolniczych po poletkach demonstracyjnych starych odmian roślin rolniczych oraz innych poletek rzadkich gatunków roślin wchodzących w skład ekosystemów rolniczych, Stoisko podczas ogólnopolskiej konferencji: Kolekcje roślin użytkowych w świetle globalnej strategii ochrony świata roślin 2020 pod patronatem Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce w ramach XLVI Zjazdu Polskich Ogrodów Botanicznych, Koryciny, 13-16.06.2016, Stoisko podczas szkolenia Nauka Doradztwu Rolniczemu (15-16 września 2016 r.) organizowanym przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Stoisko na Festiwalu Smaku Gruczno (20-21 sierpnia 2016), Stoisko podczas warsztatów roboczych In situ conservation of crop wild relatives and diversity assessment techniques, (14-16 listopad 2016) Stoisko podczas Dożynek Jasnogórskich 2016 - XXV Krajowej Wystawie Rolniczej (3-4 września 2016 r) w Częstochowie Stoisko na XIII Międzynarodowych Dniach z Doradztwem Rolniczym - XII Regionalnej Wystawa Zwierząt Hodowlanych. (3-4 września 2016 r) Siedlce Stoisko podczas XVIII Dni Kukurydzy (2 październik 2016) Skrzelew Stoisko na XIII Rolniczym Festiwalu Nauki (21 październik 2016 w Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie). Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Rolnictwa oraz Produktów Rolno- Spożywczych-Centralne Targi Rolnicze Nadarzyn 25-27.11.2016 materiały promujące przygotowane na wspólne stoisko z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego.

Przygotowano 6 stoisk informacyjnych podczas imprez branżowych (targi, dni pola, dni kukurydzy, wystawy rolnicze), których celem było podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie roślinnych zasobów genowych, starych odmian kukurydzy oraz znaczenia bioróżnorodności w uprawach rolniczych. Przeprowadzono 4 działania szkoleniowe dotyczących wartości, zachowania, znaczenia i wykorzystania zasobów genowych kukurydzy oraz zachowania bioróżnorodności w systemach rolniczych. Wszystkie działania promujące podjęte w ramach tego tematu spotkały się z bardzo dużym zainteresowaniem ze strony osób biorących w nich udział