Pobrane z czasopisma Annales H - Oeconomia Data: 27/09/ :20:59

Podobne dokumenty
Usługi KDPW w zakresie transakcji repo

KDPW_CCP. and everything s cleared

25 lat wolności gospodarczej

Informacja nt. Polityki inwestycyjnej KDPW_CCP S.A.

Zasady rozliczania i rozrachunku transakcji zawartych na rynku TBSP, objętych systemem gwarantowania rozliczeń. Warszawa, 2 kwietnia 2014 r.

Usługi na europejskim poziomie

Ewa Widz Rejestracja i rozliczanie transakcji instrumentami pochodnymi OTC w Polsce

KDPW_CCP cele zadania, korzyści dla rynku

Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu

Nowe usługi KDPW i KDPW_CCP dla rynku transakcji pochodnych

Rozwój systemu finansowego w Polsce

Rozliczanie kontraktów finansowych zawartych na RIF TGE

Spotkanie Grupy Roboczej ds. centralnego rozliczania transakcji OTC. Warszawa, 14 sierpnia 2014 r.

Kierunki rozwoju rynków finansowych w Europie w świetle aktualnych i planowanych regulacji UE. Iwona Sroka, Prezes Zarządu KDPW/KDPW_CCP

7 powodów. dla których warto raportować. do Repozytorium Transakcji w KDPW

CCP regulacje europejskie

WYSTĄPIENIE ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA Z UE A PRZEPISY UE W DZIEDZINIE FINANSOWYCH USŁUG ROZLICZANIA I ROZRACHUNKU TRANSAKCJI

Mechanizm rozliczeń instrumentów pochodnych stopy procentowej (OTC) 1 OPIS USŁUGI ZAŁOŻENIA BIZNESOWE... 2

Mechanizm rozliczeń i rozrachunku walutowych instrumentów pochodnych

Dyrektywa MIFID II w kontekście działalności IRGIT SA. Forum Obrotu 2016

System finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl

Zasady raportowania przez IRGiT do repozytorium KDPW S.A.

Komitet Rynku Energii Elektrycznej

Kluczowe aspekty procedury działania w sytuacji niewypłacalności uczestnika rozliczającego KDPW_CCP

[AMARA GALBARCZYK JOANNA ŚWIDERSKA

Propozycja systemu rozliczeń dla rynku gazu w Polsce

Infrastruktura post-transakcyjna - usługi Grupy KDPW

Tabela Opłat. Opłaty pobierane od uczestników

KDPW_CCP to dopiero początek

Spis treści: Wprowadzenie. Rozdział 1. System bankowy w Polsce Joanna Świderska

Nowy system gwarantowania rozliczeń

Ewa Widz Nadzór i regulacja rynku pozagiełdowych instrumentów pochodnych w Europie - działania pokryzysowe

AKTUALIZACJI Powstanie dokumentu uruchomienie usługi

Spis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych i izba rozliczeniowa KDPW_CCP. Iwona Sroka, Prezes Zarządu KDPW i KDPW_CCP

Uchwała Nr 54/118/13 Rady Nadzorczej KDPW_CCP S.A. z dnia 20 listopada 2013r. w sprawie zmiany uchwały Nr 1/65/13 z dnia 5 marca 2013 r.

and everything s cleared

Zmiany statutu, o których mowa w pkt od 1) do 3) niniejszego ogłoszenia, wchodzą w życie z dniem ich ogłoszenia.

Zasady raportowania przez IRGiT do repozytorium KDPW S.A.

Opłaty pobierane od uczestników

Funkcjonowanie spółek Grupy KDPW

Michał Stępniewski Wiceprezes Zarządu KDPW VII Kongres Rynku Kapitałowego Warszawa, 6 grudnia 2018 r.

Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 28 maja 2012 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)

KDPW - rola i zadania na polskim rynku kapitałowym Sławomir Panasiuk Wiceprezes Zarządu KDPW

Polityka działania w najlepiej pojętym interesie Klientów Banku w zakresie świadczenia usług inwestycyjnych i obrotu instrumentami finansowymi przez

Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 01 lipca 2015 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)

Zmiana Statutu Rockbridge Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Bezpieczna Inwestycja 2 z dnia 8 grudnia 2017 r.

OGŁOSZENIE O ZMIANACH PROSPEKTU INFORMACYJNEGO COMMERCIAL UNION SPECJALISTYCZNY FUNDUSZ INWESTYCYJNY OTWARTY, z dnia 14 stycznia 2009 r.

ROZPORZĄDZENIE EMIR GENEZA ORAZ ZAŁOŻENIA REGULACYJNE

Warszawa, dnia 6 września 2018 r. Poz. 1726

Zasady prowadzenia rozliczeń przez Izbę Rozliczeniową Giełd Towarowych S.A.

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 2 marca 2016 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej

Polskie banki jako element międzynarodowych holdingów bankowych szanse czy zagrożenia

Protokół zmian Statutu Millennium Specjalistycznego Funduszu Inwestycyjnego Otwartego z dnia 09 stycznia 2013 roku.

Zmiany w KDPW_CCP w związku z rozporządzeniem EMIR. Rozliczanie derywatów z rynku OTC oraz repozytorium transakcji

ROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG)

Informacja z dnia 18 stycznia 2018 r., o sprostowaniu ogłoszenia o zmianie Statutu Rockbridge Funduszu Inwestycyjnego

DM PKO Banku Polskiego nie jest beneficjentem pożytków z lokowania środków pieniężnych Klientów.

ZAŁĄCZNIKI ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI (UE) /

W ocenie banków kandydujących do pełnienia funkcji DRP w 2015 r. NBP zwiększa w porównaniu do wyboru DRP na rok 2014 wagę kryterium III do 30 punktów.

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

Opłaty pobierane od uczestników

TABELA OPŁAT. Opłaty pobierane od uczestników

NEGOCJOWANE POŻYCZKI PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych i izba rozliczeniowa KDPW_CCP. Dariusz Marszałek Szef Zespołu ds. Promocji i Marketingu

Ogłoszenie o zmianach statutu KBC OMEGA Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 13 czerwca 2014 r.

Uchwała nr 84/14 Zarządu KDPW_CCP S.A. z dnia 24 listopada 2014 roku

Informacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 16 września 2010 roku

Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 27 września 2016 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)

Inne formy zabezpieczeń transakcji zawieranych na TGE

Spotkanie inaugurujące prace Grup Roboczych przy KDPW_CCP: ds. centralnego rozliczania transakcji OTC ds. Client Clearing. Warszawa, 23 maja 2014 r.

Rozliczanie kontraktów finansowych zawartych na TGE

Tabela Opłat. Opłaty pobierane od uczestników

Wyciąg z Zarządzeń Dyrektora Domu Maklerskiego BOŚ S.A. według stanu na dzień 03 stycznia 2017 roku (zarządzenia dotyczące obrotu derywatami)

NABYWANIE I ZBYWANIE INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH PRZEZ BANKI NA RYNKU

Tabela Opłat - Załącznik nr 1 do Regulaminu rozliczeń transakcji. Opłaty pobierane od uczestników

Lista uczestników tzw. systemów wyznaczonych

Lista uczestników tzw. systemów wyznaczonych

Warszawa, dnia 6 września 2010 r. Nr 6

Zakres i warunki raportowania transakcji ETD przez KDPW_CCP do repozytorium transakcji prowadzonego przez KDPW.

Tabela Opłat KDPW_CCP

Uchwała Nr 776/12 Zarządu Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. z dnia 22 października 2012 r.

STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN

Finansowe Rynki Kapitałowe - wprowadzenie

Zmiana Statutu Investor Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 31 lipca 2013 r.

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.

Uprawnienia do Emisji CO2 Rozliczenie oraz rozrachunek transakcji

FORMULARZE BANKOWE. stosowane w związku z: PROCEDURĄ KLASYFIKACJI KLIENTA I OCENY ADEKWATNOŚCI W BANKU GOSPODARSTWA KRAJOWEGO

INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH 2008 ROKU

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

OGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój

ROZDZIAŁ 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE. Polityka została opracowana na podstawie obowiązujących przepisów prawa, w tym:

VII kryterium IAD- aktywność kandydata na rynku instrumentów pochodnych krajowej

R A P O R T R O C Z N Y

Projekt uruchomienia rozliczeń transakcji w instrumentach pochodnych OTC przez KDPW_CCP

DM PKO Banku Polskiego nie jest beneficjentem pożytków z lokowania środków pieniężnych Klientów.

System finansowy gospodarki

Spis treści. Wykaz skrótów. Wykaz schematów. Wstęp. Rozdział I Wprowadzenie

Transkrypt:

DOI:10.17951/h.2017.51.1.113 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LI, 1 SECTIO H 2017 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wydział Ekonomiczny ewa.widz@umcs.lublin.pl Rola centralnego kontrahenta w rozliczeniach transakcji na rynku nieregulowanym na przykładzie działalności KDPW_CCP The Role of the Central Counterparty in Clearing of Transactions Based on the Activity of KDPW_CCP Słowa kluczowe: izba rozliczeniowa; centralny kontrahent; KDPW_CCP; rynek nieregulowany Keywords: clearing house; central counterparty; KDPW_CCP; over-the-counter market Kod JEL: G23 Wstęp Kryzys finansowy, z jakim mieliśmy do czynienia w ostatnich latach, skutkował dużymi zaburzeniami w funkcjonowaniu rynku pozagiełdowego over-the-counter (). Dynamicznemu rozwojowi tego rynku nie towarzyszyło odpowiednie uregulowanie kwestii związanych z ryzykiem zawieranych transakcji. Duże instytucje finansowe w pogoni za zyskiem prześcigały się w sprzedaży skomplikowanych instrumentów finansowych i dokonywaniu transakcji spekulacyjnych obarczonych wysokim ryzykiem. Towarzyszący temu brak właściwego zarządzania ryzykiem i monitorowania ekspozycji na ryzyko doprowadził do tego, że skumulowane straty dla wielu podmiotów okazały się zbyt duże do udźwignięcia. Efektem był spadek zaufania na całym rynku finansowym, w szczególności na rynku międzybankowym, a w dalszej konsekwencji istotne zmniejszenie liczby i wartości transakcji zawieranych na rynku.

114 W celu ustabilizowania sytuacji i ograniczenia skali shadow bankingu zaczęto poszukiwać rozwiązań, które pozwoliłyby ograniczyć ryzyko funkcjonowania rynku. Decydujący wpływ na kształt wprowadzanych rozwiązań miała międzynarodowa organizacja Financial Stability Board, monitorująca sytuację na rynkach finansowych i przygotowująca rekomendacje w zakresie regulacji światowego systemu finansowego. Nowe przepisy skoncentrowały się przede wszystkim na kwestiach rozliczania transakcji będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym przez wyspecjalizowane izby rozliczeniowe typu CCP (tzw. centralnych kontrahentów). Same zachęty do korzystania z usług CCP okazały się jednak niewystarczające, więc zdecydowano się na wprowadzenie w Unii Europejskiej wymogu rozliczania zestandaryzowanych transakcji z rynku za pośrednictwem izb rozliczeniowych i raportowania ich do zarejestrowanych repozytoriów transakcji. Izby rozliczeniowe przez mechanizm tzw. nowacji przejmują na siebie ryzyko transakcji zawartej na rynku. Pierwotna umowa jest zastępowana dwoma umowami, w których jedną ze stron transakcji jest izba rozliczeniowa. Dodatkowo izba gwarantuje rozliczenie transakcji, tworząc właściwe zabezpieczenia zapewniające płynność rozliczeń, nawet w przypadku niewypłacalności uczestnika transakcji. Ma to zwiększać bezpieczeństwo i stabilność rynku. Celem niniejszego artykułu jest analiza realizacji zadań z zakresu rozliczania transakcji z rynku przez izbę rozliczeniową w Polsce, które to zadania wynikają z nowych regulacji europejskich. W analizie uwzględniono zarówno rozwiązania organizacyjno-prawne zastosowane w tym obszarze, jak i dotychczasowy rozwój usług rozliczania transakcji świadczonych przez KDPW_CCP. Badanie objęło okres od momentu rozpoczęcia działalności przez KDPW_CCP do 1 maja 2016 r. 1. Regulacja rynku w krajach Unii Europejskiej Obowiązek standaryzowania produktów z rynku oraz ich rozliczania przez izby rozliczeniowe typu CCP wynika z zapisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (tzw. rozporządzenie EMIR). Przepisy te weszły w życie 16 sierpnia 2012 r. Treść rozporządzenia uzupełniają regulacyjne standardy techniczne z 19 grudnia 2012 r. (z datą wejścia w życie 15 marca 2013 r.), które doprecyzowują wymagania stawiane izbom rozliczeniowym i repozytoriom transakcji. Działalność izb CCP jest licencjonowana przez krajowe organy nadzoru. Rejestr autoryzowanych izb prowadzi Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European Securities Market Authority ESMA). Na dzień 1 maja 2016 r. w UE było zarejestrowanych 16 takich izb (tab. 1).

ROLA CENTRALNEGO KONTRAHENTA W ROZLICZENIACH TRANSAKCJI NA RYNKU 115 Tab. 1. Lista autoryzowanych CCP w UE stan na 1 maja 2016 r. (kolejność według daty autoryzacji) Nazwa CCP Kod identyfikacyjny LEI Kraj Organ nadzorczy Nasdaq OMX Clearing AB European Central Counterparty N.V. 54930002A8LR1AA UCU78 Szwecja Finansinspektionen 724500937F740MH CX307 Holandia KDPW_CCP 2594000K576D5CQ XI987 Polska Eure Clearing AG 529900LN3S50JPU 47S06 Niemcy Cassa di Compensazione e Garanzia S.p.A. (CCG) De Nederlandsche Bank (DNB) Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) Bundesanstalt für Finanzdienstleistung saufsicht (Bafin) 8156006407E264D 2C725 Włochy Banca d Italia LCH.Clearnet S.A. R1IO4YJ0O79SMW VCHB58 Francja European Commodity Clearing LCH.Clearnet Ltd. 529900M6JY6PUZ9NTA71 F226TOH6YD6XJB17KS62 Niemcy Wielka Brytania Keler CCP 529900MHIW6Z8OTOAH28 Węgry CME Clearing Europe Ltd CCP Austria Abwicklungsstelle für Börsengeschäfte GmbH (CCP.A) LME Clear Ltd. 6SI7IOVECKBHVYBTB459 529900QF6QY66QULSI15 213800L8AQD59D3JRW81 Wielka Brytania Austria Wielka Brytania BME Clearing 5299009QA8BBE2OOB349 Hiszpania OMIClear C.C., S.A. 5299001PSXO7X2JX4W10 Portugalia ICE Clear Netherlands B.V.* Athens Echange Clearing House (Athe Clear) 7245003TLNC4R9XFDX32 213800IW53U9JMJ4QR40 * poprzednia nazwa: Holland Clearing House B.V. Holandia Autorité de Contrôle Prudentiel et de Résolution (ACPR) Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht (Bafin) Bank of England Central Bank of Hungary (MNB) Bank of England Austrian Financial Market Authority (FMA) Bank of England Comisión Nacional del Mercado de Valores (CNMV) Comissão do Mercado de Valores Mobiliários (CMVM) De Nederlandsche Bank (DNB) Data autoryzacji 18 marca 1 kwietnia 8 kwietnia 10 kwietnia 20 maja 22 maja 11 czerwca 12 czerwca 4 lipca 4 sierpnia Grecja Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [www.esma.europa.eu]. Hellenic Capital Market Commission 14 sierpnia 3 września 16 września 31 października 12 grudnia 22 stycznia 2015 r. Poszczególne autoryzowane izby rozliczeniowe uzyskują uprawnienia do rozliczania transakcji w zakresie wnioskowanych instrumentów, przy czym niektóre izby mają pod tym względem charakter uniwersalny, podczas gdy inne specjalizują się w określonych typach rynków i klasach instrumentów (tab. 2 i 3). W zakresie

116 rozliczania transakcji finansowymi instrumentami pochodnymi z rynku działa w UE osiem izb, natomiast w zakresie transakcji repo, zawartych na rynku siedem izb. Tab. 2. Uprawnienia izb rozliczeniowych CCP w UE do rozliczania poszczególnych klas instrumentów finansowych stan na 1 maja 2016 r. Klasa instrumentów Nasdaq OMX Clearing AB European Central Counter-party N.V. KDPW_CCP Eure Clearing AG CCG LCH.Clearnet S.A. European Commodity Clearing LCH.Clearnet Ltd. A udziałowe dłużne na instrumenty akcyjne na instrumenty dłużne na stopę procentową na stopę inflacji B kredytowe walutowe towarowe klimatyczne frachtowe C repo pożyczki papierów A instrumenty finansowe wymienione w pkt 1 3 Załącznika I Sekcja C dyrektywy MIFID (tj. zbywalne papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i jednostki uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania); B derywaty wymienione w pkt 4 10 Załącznika I Sekcja C dyrektywy MIFID; C inne instrumenty; Regulated Market Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [www.esma.europa.eu].

ROLA CENTRALNEGO KONTRAHENTA W ROZLICZENIACH TRANSAKCJI NA RYNKU 117 Tab. 3. Uprawnienia izb rozliczeniowych CCP w UE do rozliczania poszczególnych klas instrumentów finansowych stan na 1 maja 2016 r. Klasa instrumentów Keler CCP CME Clearing Europe Ltd. CCP.A LME Clear Ltd. BME Clearing OMIClear ICE Clear Netherlands B.V. A udziałowe dłużne na instrumenty akcyjne na instrumenty dłużne na stopę procentową na stopę inflacji B kredytowe walutowe towarowe klimatyczne frachtowe C repo pożyczki papierów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [www.esma.europa.eu]. Athe Clear ESMA prowadzi i aktualizuje publiczny rejestr klas instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które podlegają obowiązkowi rozliczania. Rejestr ten jest dostępny za pośrednictwem strony internetowej ESMA. Obejmuje on także wykaz CCP, które mają zezwolenie na rozliczanie danej klasy instrumentów wraz z datą, z którą obowiązek rozliczania wchodzi w życie. Transakcje, które nie są rozliczane przez izby rozliczeniowe (np. z powodu braku możliwości ich zestandaryzowania), podlegają obowiązkowi zgłaszania do repozytoriów transakcji, a uczestnicy tych transakcji muszą wdrożyć odpowiednie procedury zarządzania ryzykiem.

118 2. Zasady działania KDPW_CCP w zakresie rozliczeń transakcji na rynku KDPW_CCP rozpoczęła swoją działalność 1 lipca 2011 r. na skutek wyodrębnienia podmiotu prawnego oddzielnego od KDPW. Rozdzielenie działalności KDPW i KDPW_CCP było konieczne ze względu na inne ryzyka obciążające oba podmioty. Autoryzację Komisji Nadzoru Finansowego izba uzyskała 8 kwietnia Była to dopiero trzecia autoryzowana izba rozliczeniowa w UE. Uzyskanie autoryzacji oznaczało, że KDPW_CCP może działać na terenie całej Unii w zakresie rozliczania transakcji zarówno na rynku regulowanym, jak i nieregulowanym (). Dla KDPW_CCP oznaczało to jednocześnie podjęcie działań w nowym obszarze, w którym dotychczas nie funkcjonowała (usługa _Clearing). Tym samym izba stała się istotnym elementem całego systemu rozliczeń transakcji, który obejmuje: rozliczanie transakcji przyjętych do systemu rozliczeń oraz pośrednictwo w rozrachunku wynikającym z tych rozliczeń, zabezpieczanie płynności rozliczeń, zarządzanie ryzykiem rozliczeniowym, administrację zabezpieczeniami, gwarantowanie rozliczeń przez funkcję centralnego kontrpartnera (CCP) i zastosowanie mechanizmu nowacji rozliczeniowej, raportowanie do repozytorium transakcji (usługa świadczona przez KDPW) [Rozliczanie derywatów w KDPW_CCP, s. 10]. Podstawowa zasada działalności izby KDPW_CCP opiera się na przejęciu roli drugiej strony każdej przyjętej do rozliczenia transakcji w wyniku nowacji. Jednocześnie izba obejmuje transakcje zawierane na rynku kilkustopniowym systemem gwarantowania rozliczeń, który tworzą [Rozliczanie derywatów w KDPW_CCP, s. 6]: wymogi finansowe i ostrożnościowe wobec uczestników, zindywidualizowane depozyty zabezpieczające i stosowanie mechanizmu codziennej ich aktualizacji zgodnie z zasadą równania do rynku (marking to market), fundusz zabezpieczający tworzony solidarnie przez uczestników, kapitał własny KDPW_CCP (wynoszący obecnie 223 mln zł). Warunki uczestnictwa w KDPW_CCP w zakresie rozliczeń na rynku określa Regulamin Rozliczeń Transakcji (obrót niezorganizowany). Uczestnikiem KDPW_CCP może zostać firma inwestycyjna (w tym zagraniczna firma inwestycyjna), bank, inna instytucja finansowa oraz inna izba rozliczeniowa. Wśród uczestników rozliczających wyróżnia się uczestników indywidualnych, generalnych i izby rozliczeniowe. Indywidualny uczestnik rozliczający odpowiada za rozliczenie transakcji, które sam zawiera lub potwierdza (zarówno na rachunek własny, jak i swoich klientów) na specjalnej elektronicznej platformie. Generalny uczestnik rozliczający może ponadto rozliczać transakcje zawierane przez inne podmioty i innych uczestników, którzy działają na rachunek własny lub klienta.

ROLA CENTRALNEGO KONTRAHENTA W ROZLICZENIACH TRANSAKCJI NA RYNKU 119 Pierwszym uczestnikiem rozliczającym KDPW_CCP w zakresie rynku został Raiffeisen Bank Polska S.A. Obecnie status generalnego uczestnika rozliczającego ma także mbank S.A. Funkcje indywidualnych uczestników rozliczających pełni natomiast 14 podmiotów (stan na 1 maja 2016 r.), którymi są największe i najbardziej aktywne na polskim rynku banki: Bank BGŻ BNP Paribas S.A., Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Handlowy w Warszawie S.A., Bank Millennium S.A., Bank Ochrony Środowiska S.A., Bank Polska Kasa Opieki S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Credit Agricole Bank Polska S.A., Deutsche Bank Polska S.A., Getin Noble Bank S.A., ING Bank Śląski S.A., Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A., Bank Pocztowy S.A., FM Bank PBP S.A. Uczestnictwo w KDPW_CCP wymaga spełnienia określonych wymogów technicznych, finansowych i kapitałowych. Wymagania techniczne obejmują m.in. obowiązkowy udział (przynajmniej raz w roku) w testach Systemu Zachowania Ciągłości Funkcjonowania, organizowanych przez izbę rozliczeniową, oraz uzyskanie dostępu do tzw. platformy konfirmacji, na której uczestnicy mogą potwierdzać warunki zawartych przez siebie lub swoich klientów transakcji. Transakcje zawierane na instrumentach pochodnych są potwierdzane (tzw. konfirmacja) na platformie MarkitWire, natomiast dla transakcji repo przeznaczona jest platforma konfirmacji KDPW_CCP. Stąd instrukcje rozliczeniowe przekazywane są do izby rozliczeniowej, która dokonuje rozliczenia. W zakresie wymagań finansowych uczestnik rozliczający jest zobowiązany do dokonania wpłaty początkowej do funduszu zabezpieczającego (w wysokości 5 mln zł, wyłącznie gotówką), wniesienia depozytu wstępnego (1 mln zł) i otwarcia konta rozliczeniowego w systemie. Z kolei wymogi kapitałowe dotyczą wysokości kapitałów własnych uczestników. Nie mogą być one niższe niż 100 mln zł w przypadku generalnego uczestnika rozliczającego i izby rozliczeniowej oraz 50 mln zł w przypadku indywidualnego uczestnika rozliczającego. Uczestnicy rozliczający są ponadto zobowiązani do systematycznego raportowania określonych informacji finansowych oraz codziennego obliczania wskaźników wynikających z norm ostrożnościowych ich przekroczenie wymaga wyjaśnienia tego stanu i podjęcia działań w celu jego likwidacji. Wspólnie z największymi polskimi bankami został wypracowany system rozliczeń transakcji zawieranych na rynku (system kdpw_otc). Zasady dokonywania

120 rozliczeń transakcji reguluje dokument KDPW_CCP Szczegółowe Zasady Systemu Rozliczeń. Przyjmowanie transakcji do systemu rozliczeń odbywa się w godzinach od 9.00 do 17.00 (jedynie transakcje repo, których rozrachunek ma nastąpić w dniu ich przyjęcia do systemu rozliczeń, są przyjmowane do 15.30). Na bieżąco transakcje są monitorowane pod kątem wykorzystania przez uczestnika rozliczającego limitu zabezpieczeń i limitu kredytowego. O godzinie 17.15 rozpoczyna się sesja kompensacyjna, w wyniku której ustalane są wysokości zobowiązań lub należności pieniężnych do uregulowania z tytułu bieżących rozliczeń, wpłat do Funduszu Zabezpieczającego i wpłat z tytułu depozytów zabezpieczających. Zobowiązania muszą być uregulowane na 15 minut przed rozpoczęciem kolejnej sesji. Raporty z rozliczenia trafiają do uczestników rozliczenia, a informacje o transakcjach do repozytorium transakcji KDPW_TR. W przypadku niewypłacalności uczestnika rozliczającego są uruchamiane środki systemu gwarantowania rozliczeń na rynku według określonej kolejności: należności niewypłacalnego uczestnika rozliczającego, depozyty zabezpieczające, środki właściwego funduszu wniesione przez uczestnika naruszającego, środki zasobu celowego KDPW_CCP, wpłaty pozostałych uczestników rozliczających KDPW_CCP do właściwego funduszu, majątek własny KDPW_CCP (do 110% wymogu kapitałowego), wpłaty dodatkowe pozostałych uczestników rozliczających do właściwego funduszu, pozostały majątek własny KDPW_CCP [Rozliczanie derywatów w KDPW_CCP, s. 8]. 3. Rozliczanie transakcji na rynku w Polsce dane ilościowe KDPW_CCP jest liderem w Europie Środkowo-Wschodniej w zakresie rozliczania transakcji na rynku regulowanym. W rozliczyła 46% transakcji z rynku kasowego GPW i 84,3% transakcji z rynku terminowego GPW (według ich wartości) [KDPW_CCP Leader in the CEE Region, s. 8]. Usługi rozliczania i gwarantowania rozliczeń transakcji zawartych na rynku pozagiełdowym polska izba świadczy dopiero od grudnia 2012 r. Na rozliczenie pierwszych transakcji z rynku trzeba było czekać do kwietnia KDPW_CCP rozliczyła wówczas tylko dwie transakcje, a kolejną w maju 2015 r. (pomiędzy Citi Handlowym a mbankiem). Właściwie dopiero w lipcu 2015 r. zaczęła rozliczać transakcje na szerszą skalę. Obecnie KDPW_CCP prowadzi rozliczenia następujących transakcji denominowanych w złotych: forward na stopę procentową (Forward Rate Agreement), swap stopy procentowej (Interest Rate Swap), Overnight Inde Swap, Basis Swap oraz transakcje repo na polskich obligacjach skarbowych. KDPW_CCP złożyła też wniosek o roz-

ROLA CENTRALNEGO KONTRAHENTA W ROZLICZENIACH TRANSAKCJI NA RYNKU 121 szerzenie autoryzacji o kolejne instrumenty: IRS, OIS i FRA denominowane w euro. Planuje także w najbliższym czasie wprowadzenie usługi rozliczania transakcji walutowymi instrumentami pochodnymi. Analiza danych dotyczących wolumenu transakcji rozliczonych przez KDPW_ CCP w okresie kwiecień kwiecień 2016 r. pozwala stwierdzić, iż udział transakcji z rynku wśród wszystkich rozliczanych transakcji jest na razie niewielki. Na rynku nieregulowanym najczęściej przez izbę są rozliczane kontrakty IRS (697 kontraktów), a w dalszej kolejności kontrakty FRA (67 kontraktów). Do końca kwietnia 2016 r. rozliczono również 16 transakcji OIS i 4 Basis Swap, nie rozliczono natomiast żadnej transakcji repo. W sumie w badanym okresie rozliczono 784 kontrakty z rynku, co w porównaniu z wolumenem rozliczonych derywatów z rynku regulowanego (ponad 5,9 mln kontraktów) stanowiło niewielką część rozliczanych transakcji (tab. 4). Można jednak zaobserwować systematyczny wzrost zainteresowania rozliczaniem transakcji, co potwierdzają miesięczne wolumeny rozliczonych kontraktów IRS i FRA (rys. 1). Tab. 4. Wolumen transakcji rozliczonych przez KDPW_CCP w okresie kwiecień kwiecień 2016 r. terminowy obrót zorganizowany Wolumen rozliczonych transakcji Instrument Kwiecień grudzień Styczeń grudzień 2015 r. Styczeń kwiecień 2016 r. Łącznie w badanym okresie Kontrakty terminowe na indeksy 1 462 212 1 884 107 701 254 4 047 573 Kontrakty terminowe na akcje 272 807 669 077 263 441 1 205 325 Kontrakty terminowe na walutę 141 614 231 282 53 721 426 617 Kontrakty terminowe na WIBOR 72 46 30 148 Kontrakt terminowy na koszyk obligacji 45 49 25 119 Opcje na indeks WIG20 89 220 115 506 32 432 237 158 Jednostki indeksowe MINIWIG20 300 0 0 300 kasowy obrót zorganizowany Papiery wartościowe 10 591 159 17 548 217 6 122 900 34 262 276 Kontrakt Interest Rate Swap (IRS) 2 200 495 697 terminowy Kontrakt Forward Rate Agreement (FRA) 0 36 31 67 Overnight Inde Swap (OIS) 0 8 8 16 kasowy Kontrakt Basis Swap 0 4 0 4 Transakcje repo 0 0 0 0 Źródło: obliczenia własne na podstawie danych: [www.kdpwccp.pl].

122 200 175 150 125 100 75 50 25 0 02. 03. 04. 05. 06. 07. 08. 09. 10. 11. 12. 01. 02. 03. 04. 05. 06. 07. 08. 09. 10. 11. 12. 01. 02. 03. 04. 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 16 16 16 16 Kontrakty FRA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 5 4 2 8 7 9 7 10 5 9 Kontrakty IRS 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 10 47 17 42 28 55 162117116100 Wolumen rozliczonych kontraktów (w szt.) Rys. 1. Miesięczne wolumeny kontraktów IRS i kontraktów FRA rozliczonych przez KDPW_CCP Źródło: obliczenia własne na podstawie danych: [www.kdpwccp.pl]. Podsumowanie Przeprowadzone analizy wykazują stopniowy rozwój świadczonych przez KDPW_CCP usług rozliczania transakcji będących przedmiotem obrotu na rynku, chociaż w rozliczeniach prowadzonych przez izbę dominują transakcje zawierane na rynku zorganizowanym. Trudno jest odnieść liczbę rozliczanych przez KDPW_CCP transakcji z rynku do całego obrotu na rynku pozagiełdowym, ponieważ statystyka, jaką prowadzi NBP na podstawie informacji od najbardziej aktywnych banków i oddziałów instytucji kredytowych prowadzących działalność operacyjną w Polsce, jest dokonywana w oparciu o średnie dzienne wartości obrotów. Bez wątpienia wprowadzenie rozliczania transakcji przez izbę rozliczeniową zwiększa poziom bezpieczeństwa i stabilności tego segmentu rynku finansowego, stanowiąc istotny element sieci bezpieczeństwa całego systemu finansowego. Dodatkowo jest to korzystne dla banków, które mogą stosować dla transakcji rozliczanych w izbie niższe wymogi kapitałowe (zgodnie z zapisami CRD IV) [Capital Requirements Directive] i CRR [Capital Requirements Regulation]), a w związku z tym niższe limity zabezpieczeń w porównaniu z transakcjami bilateralnymi [Folder informacyjny KDPW_CCP, s. 10]. Bibliografia Folder informacyjny KDPW_CCP. KDPW_CCP Leader in the CEE Region, www.kdpwccp.pl/en/press-room/documents/kdpw_ccp_ EU_EN.pdf [data dostępu: 10.01.2017]. Regulamin Rozliczeń Transakcji (obrót niezorganizowany), KDPW_CCP.

ROLA CENTRALNEGO KONTRAHENTA W ROZLICZENIACH TRANSAKCJI NA RYNKU 123 Rozliczanie derywatów w KDPW_CCP, www.kdpwccp.pl/en/press-room/documents/broszurac- CP_cmyk_2.pdf [data dostępu: 10.01.2017]. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 149/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pośrednich uzgodnień rozliczeniowych, obowiązku rozliczania, rejestru publicznego, dostępu do systemu obrotu, kontrahentów niefinansowych, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego (Dz. Urz. UE L 52/11 z 23 lutego 2013 r.). Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 152/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów kapitałowych obowiązujących partnerów centralnych (Dz. Urz. UE L 52/37 z 23 lutego 2013 r.). Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 153/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów obowiązujących kontrahentów centralnych (Dz. Urz. UE L 52/41 z 23 lutego 2013 r.). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz. Urz. UE L 201 z 27 lipca 2012 r.). Szczegółowe Zasady Systemu Rozliczeń, KDPW_CCP. www.esma.europa.eu [data dostępu: 10.01.2017]. www.kdpwccp.pl [data dostępu: 10.01.2017]. The Role of the Central Counterparty in Clearing of Transactions Based on the Activity of KDPW_CCP The paper is an analysis of the role of KDPW_CCP as a the central counterparty in clearing of transactions in Poland. Central clearing for certain classes of instruments, application of risk mitigation techniques for non-centrally cleared derivatives and reporting to trade repositories are the main obligations imposed by the EMIR Regulation. Rola centralnego kontrahenta w rozliczeniach transakcji na rynku nieregulowanym na przykładzie działalności KDPW_CCP Celem artykułu jest analiza realizacji zadań z zakresu rozliczania transakcji z rynku przez izbę rozliczeniową w Polsce. Wynikają one z nowych regulacji europejskich. W analizie uwzględniono zarówno rozwiązania organizacyjno-prawne zastosowane w tym obszarze, jak i dotychczasowy rozwój usług rozliczania transakcji świadczonych przez KDPW_CCP. Badanie objęło okres od momentu rozpoczęcia działalności przez KDPW_CCP do 1 maja 2016 r. Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)