KURATORIUM OŚWIATY w Gorzowie Wlkp. Wydział Nadzoru Pedagogicznego Wspomaganie szkół i placówek nadzorowanych przez Lubuskiego Kuratora Oświaty analizy ilościowe i jakościowe wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego za okres III-V roku szkolnego 2016/2017 Gorzów Wlkp., 07 czerwca 2017 r.
Spis treści 1. Ewaluacja zewnętrzna.... 3 Analiza ilościowa przeprowadzonych ewaluacji zewnętrznych w okresach: IX - V roku szkolnego 2016/2017........ 3 Analiza ilościowa i jakościowa wyników ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w szkołach podstawowych w okresie III - V roku szkolnego 2016/2017.... 3 Analiza jakościowa i jakościowa wyników ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w technikum w okresie III - V roku szkolnego 2016/2017..... 6 Analiza ilościowa i jakościowa wyników ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w zasadniczej szkole zawodowej w okresie III - V roku szkolnego 2016/2017...... 8 2. Kontrole przewidziane w planie nadzoru pedagogicznego...... 11 Analiza ilościowa przeprowadzonych kontroli przewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego w okresach: IX - V w roku szkolnym 2016/2017....... 11 Analiza jakościowa wyników kontroli przewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego przeprowadzonych w okresie od 1 marca 2017 do 31 maja 2017 r...... 11 3. Kontrole w trybie działań doraźnych.......... 17 Analiza ilościowa przeprowadzonych kontroli w trybie działań doraźnych w okresie: IX - V w roku szkolnym 2016/217......... 17 Analiza jakościowa wyników kontroli w trybie działań doraźnych przeprowadzonych w okresie od 1 marca 2017 r. do 31 maja 2017 r..... 18 Strona 2 z 19
Analiza ilościowa przeprowadzonych ewaluacji zewnętrznych w okresie: IX -V roku szkolnego 2016/2017 Przeprowadzone ewaluacje zewnętrzne Rodzaj IX-XI XII-II III-V VI-VIII Ogółem ewaluacji Plan liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % Całościowa 6 5 84 1 16 0 0 0 0 6 100 Problemowa w zakresie MEN 24 10 41 11 45 4 16 0 0 25 102 Problemowa w zakresie LKO 16 0 0 16 100 0 0 0 0 16 100 Razem 46 15 33 28 60 4 9 0 0 47 102 W okresie od 01 marca do 31 maja 2017 r. w szkołach województwa lubuskiego zostały przeprowadzone łącznie 4 ewaluacje zewnętrzne, w tym 2 w szkołach podstawowych i 2 w szkołach ponadgimnazjalnych. Były to ewaluacje zewnętrzne problemowe prowadzone w zakresie dwóch wymagań, zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 6 sierpnia 2015 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2015 r. Poz.1214), wskazanych przez Ministra Edukacji Narodowej, tj.: Wymaganie 5 - Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne i Wymaganie 6 - Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. W analizowanym okresie w żadnej ze szkół i placówek nie przeprowadzono ewaluacji całościowej oraz ewaluacji problemowej w zakresie wskazanym przez Lubuskiego Kuratora Oświaty. Analiza ilościowa i jakościowa wyników ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w 2 szkołach podstawowych w okresie III V roku szkolnego 2016/ 2017 Szkoła spełniania/nie spełnia wymagań Lp. spełnia nie spełnia Nazwa wymagania (MEN) liczba % liczba % 1. Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. 1 50 1 50 2. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 1 50 1 50 Razem 2 50 2 50 W analizowanym okresie, ewaluację zewnętrzną problemową przeprowadzono w dwóch szkołach podstawowych województwa lubuskiego. Wyniki ewaluacji wskazują, że jedna ze szkół spełnia oba wymagania, druga szkoła nie spełnia zarówno wymagania 5, jak i 6. Strona 3 z 19
Wymaganie 5:Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. Realizowane w szkołach podstawowych działania wychowawcze i profilaktyczne uwzględniają potrzeby uczniów oraz specyfikę środowiska lokalnego. Są one ukierunkowane w szczególności na adaptację dzieci w szkole, integrację z grupą, zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, indywidualny rozwój fizyczny i intelektualny uczniów, kształtowanie aktywnych postaw społecznych, prorodzinnych, patriotycznych. Działania są zróżnicowane i często prowadzone we współpracy z instytucjami środowiska lokalnego, które wspierają szkoły w realizacji ich statutowych zadań. W obu szkołach dba się o dobrą atmosferę nauki i pracy, wspólnie z uczniami i pracownikami szkoły ustala zasady postępowania i współżycia, diagnozuje przejawy dyskryminacji i prowadzi edukację antydyskryminacyjną. Szkoła, w której stwierdzono niewłaściwe zachowania dyskryminujące uczniów podejmuje odpowiednie działania, aczkolwiek nie zawsze skuteczne. Efekty prowadzonych działań wychowawczych i profilaktycznych w badanych szkołach różnią się. Wyniki ewaluacji zewnętrznej wskazują, iż w jednej szkole znacznie częściej, w porównaniu z drugą szkołą, występują wśród uczniów przejawy agresji i przemocy mające wpływ na ich poczucie bezpieczeństwa. Przy czym najczęstszą formą agresji, występującą w obu szkołach, jest agresja relacyjna, w tym werbalna (uczniowie używają wobec siebie nieprzyjemnych przezwisk, zachowują się w sposób odbierany jako nieprzyjemny, wykluczają innych z grupy), pojawia się agresja fizyczna (uczeń umyślnie uderza innego ucznia), najrzadziej występują kradzieże oraz wymuszenia. Wyniki badania wskazują, że w szkole, w której częściej występują wśród uczniów niewłaściwe zachowania relacje pomiędzy uczniami oraz pomiędzy uczniami i nauczycielami nie zawsze oparte są na szacunku i zaufaniu (przy czym w obu szkołach na dobre relacje ze wszystkimi nauczycielami wskazuje poniżej 40 % badanych uczniów). W efekcie uznano, że szkoła, w której ankietowani uczniowie w liczbie statystycznie większej niż w innych badanych szkołach podstawowych, wskazują na występowanie przejawów agresji i przemocy (słownej, cyfrowej, fizycznej i relacyjnej) nie spełnia wymagania. W tej samej szkole, jak wskazują wyniki badania, uczniowie w ich odczuciu mają mały wpływ na to, jakie zasady zachowania obowiązują w ich szkole, co być może znajduje przełożenie na stopnień ich przestrzegania. Wyniki ewaluacji wskazują, że zarówno wśród statystycznie dużej grupy uczniów, jak i nauczycieli występuje brak spójności zachowań z ustalonymi zasadami, przez co szkoły w badanym obszarze również nie spełnia wymagania. W obu szkołach podejmowane są działania z poziomu wysokiego. Szkoły systemowo analizują prowadzone działania wychowawcze i profilaktyczne, w tym mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Wnioski wykorzystują do wprowadzania adekwatnych modyfikacji lub planowania nowych działań poprawiających efektywność pracy szkoły. W procesie tym uczestniczą nauczyciele oraz uczniowie i rodzice. Wymaganie 6: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. Szkoły systemowo rozpoznają możliwości psychofizyczne, potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną poszczególnych uczniów, co umożliwia im podejmowanie działań wspomagających ich rozwój, z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji. W opinii ponad 90% ankietowanych nauczycieli głównym sposobem prowadzonej przez nich diagnozy jest rozmowa z uczniem. Tymczasem wyniki ewaluacji zewnętrznej jednej z dwóch badanych szkół wskazują, iż duża grupa ankietowanych uczniów stwierdza, że tylko połowa lub mniej niż połowa uczących nauczycieli rozmawia z nimi o ich zainteresowaniach, sposobie, w jaki lubią Strona 4 z 19
się uczyć, czy nawet o trudnościach w nauce. W związku z powyższym uznano, że prowadzone w szkole rozpoznanie możliwości i potrzeb psychofizycznych nie dotyczy każdego ucznia, przez co szkoła nie spełnia wymagania. Działania wspomagające polegają na organizowaniu odpowiednio dla uczniów potrzebujących wsparcia lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej - zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, specjalistycznych, dla uczniów niepełnosprawnych - zajęć rewalidacyjnych. W obu szkołach nauczyciele indywidualizują proces lekcyjny, stosując między innymi zróżnicowane metody i formy pracy z uczniami, różnicując zadania i ćwiczenia, respektują zróżnicowane tempo pracy uczniów. W opinii większości ankietowanych uczniów i rodziców obu szkół, udzielane w szkole wsparcie i pomoc uczniom odpowiada ich potrzebom. Wnioski i rekomendacje Mocne strony: 1. Uwzględnianie w programach wychowawczych i profilaktycznych działań adekwatnych do potrzeb uczniów, w tym działań wynikających z specyfiki środowiska lokalnego. 2. Systemowe monitorowanie i analizowanie, z udziałem uczniów i rodziców, prowadzonych działań wychowawczych i profilaktycznych oraz uwzględnianie wniosków z analizy w procesie modyfikowania określonych przedsięwzięć lub programów wychowawczych i profilaktyki. 3. Wykorzystywanie wniosków z diagnozy potrzeb i możliwości uczniów oraz ich sposobów uczenia się do planowania adekwatnej oferty edukacyjnej i indywidualizowania procesu edukacyjnego. 4. Współpraca szkół z instytucjami i osobami środowiska lokalnego, wspomagających szkołę w realizacji jej zadań statutowych. Słabe strony (w odniesieniu do szkoły niespełniającej wymagań): 1. Relacje pomiędzy osobami dorosłymi, nie zawsze oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu, co nie sprzyja wspólnemu wypracowywaniu i konsekwentnemu przestrzeganiu ustalonych zasad współżycia i postępowania w pracy dydaktyczno-wychowawczej z uczniami i tym samym negatywnie wpływa na efekty działań wychowawczych i profilaktycznych. 2. Planowanie i realizowanie skutecznych działań wychowawczych mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań uczniów. 3. Skuteczność edukacji antydyskryminacyjnej i adekwatność prowadzonych działań antydyskryminacyjnych w odniesieniu do zdiagnozowanych przejawów dyskryminacji ze względu na określoną przesłankę. Strona 5 z 19
4. Poszukiwanie i konsekwentne stosowanie adekwatnych oddziaływań wychowawczodydaktycznych w pracy z uczniami potrzebującymi wsparcia z takich powodów, jak np. niedostosowanie społeczne, niepełnosprawność, specyficzne trudności w uczeniu się. 5. Zaangażowanie nauczycieli w proces wspomagania rozwoju każdego ucznia (rozpoznanie indywidualnych predyspozycji każdego ucznia, jego zainteresowań, sposobów uczenia się, uwarunkowań społecznych, zdrowotnych i adekwatne wspieranie). Rekomendacje: 1. Wskazana jest realizacja form doskonalenia zawodowego dla nauczycieli w zakresie takiej tematyki, jak np.: a) współpraca i praca zespołowa nauczycieli oraz kształtowanie kompetencji uczniów w działaniu zespołowym, b) podmiotowość ucznia w procesie dydaktycznowychowawczym, c) świadoma i skuteczna edukacja antydyskryminacyjna uwzględniająca wiek uczniów i specyfikę środowiska szkolnego. 2.W szkole niespełniającej wymagania 5 wskazana jest ewaluacja programu wychowawczego i profilaktyki oraz jego szeroko aspektowa modyfikacja, uwzględniająca specyfikę szkoły, potrzeby uczniów itp. 3. Wskazane jest samokształcenie nauczycieli (indywidualnie lub w zespołach nauczycieli uczących w danym oddziale) w zakresie zasad pracy z uczniem niepełnosprawnym lub innym uczniem objętym pomocą psychologiczno-pedagogiczną. 4. Wskazana jest realizacja doskonalenia zawodowego dyrektorów i nauczycieli w obszarze: wspomaganie rozwoju uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. Analiza ilościowa i jakościowa wyników ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w 1 technikum w okresie III-V roku szkolnego 2016/2017 Szkoła spełniania/nie spełnia wymagań Lp. spełnia nie spełnia Nazwa wymagania (MEN) liczba % liczba % 1. Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. 1 100 2. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 1 100 Razem 1 100 1 100 Strona 6 z 19
Ewaluacja zewnętrzna problemowa w technikum została przeprowadzona w jednej szkole. Wyniki ewaluacji wskazują, że spośród dwóch badanych wymagań jedno wymaganie szkoła spełnia (Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne), a drugiego nie spełnia (Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji). Wymaganie 5:Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. Szkoła realizuje działania wychowawcze i profilaktyczne adekwatne do zdiagnozowanych potrzeb uczniów (potrzeba bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, wsparcia, przygotowania do funkcjonowania w dorosłym życiu, planowania dalszej kariery zawodowej, dbania o zdrowie i inne). Niewłaściwe zachowania, związane z agresją i przemocą, mają charakter incydentalny. W odniesieniu do pojedynczych osób zdarzyły się w szkole przypadki wykluczenia, obrażania za pomocą Internetu, używania nieprzyjemnych przezwisk. Większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie. Zasady postępowania i współżycia w szkole ustalane są z udziałem poszczególnych grup społeczności szkolnej i są na ogół przestrzegane zarówno przez uczniów, jak i osoby dorosłe (nauczycieli, pracowników). Szkoła prowadzi skuteczne działania antydyskryminacyjne i reaguje na przejawy niewłaściwych zachowań w tym obszarze. Prowadzone w szkole działania wychowawcze i profilaktyczne są monitorowane i systemowo analizowane przez wychowawców, pedagoga i innych nauczycieli. Wnioski wykorzystuje się do odpowiedniego modyfikowania działań w czym partycypują uczniowie i rodzice. Wymaganie 6: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. W szkole rozpoznaje się możliwości i potrzeby edukacyjne uczniów oraz ich sytuacje społeczną, stosując takie sposoby jak: obserwacja, rozmowy z rodzicami i uczniami, analiza opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, analiza wyników diagnoz i egzaminów próbnych. W opinii ankietowanych uczniów większość nauczycieli nie rozmawia z nimi o sposobach uczenia się, o ich zainteresowaniach, a także o trudnościach w nauce. Brak właściwego rozpoznania potrzeb edukacyjnych uczniów oraz ich zainteresowań przekłada się na brak zajęć pozalekcyjnych (rozwijających zainteresowania i uzdolnienia), które byłyby dla uczniów interesujące i im potrzebne. Zajęcia tego typu są organizowane w czasie ferii i wakacji w formie warsztatów lub kursów. W trakcie roku szkolnego prowadzone są zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze. Podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych nauczyciele indywidualizują proces edukacyjny w odniesieniu do każdego ucznia. Szkoła podejmuje działania pomagające uczniom przezwyciężyć trudności wynikające z ich sytuacji społecznej. W opinii rodziców i większości uczniów wsparcie otrzymane w szkole odpowiada ich potrzebom. Strona 7 z 19
Analiza ilościowa i jakościowa wyników ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w 1 zasadniczej szkole zawodowej w okresie: III - V roku szkolnego 2016/ 2017 Szkoła spełniania/nie spełnia wymagań Lp. spełnia nie spełnia Nazwa wymagania (MEN) liczba % liczba % 1. Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. 1 100 2. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 1 100 Razem 1 100 1 100 Ewaluacja zewnętrzna problemowa w zasadniczej szkole zawodowej została przeprowadzona w zakresie dwóch wymagań wskazanych przez MEN. Wyniki ewaluacji wskazują, że spośród dwóch badanych wymagań jedno wymaganie szkoła spełnia (Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne), a drugiego nie spełnia (Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji). Wymaganie 5:Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne. Szkoła podejmuje działania wychowawcze i profilaktyczne uwzględniając potrzeby uczniów i specyfikę środowiska w jakim funkcjonują. Realizacja programu wychowawczego i profilaktyki odbywa się z udziałem nauczycieli, pedagoga szkolnego, doradcy zawodowego oraz we współpracy z instytucjami zewnętrznymi. O skuteczności prowadzonych działań świadczą między innymi wyniki badania wskazujące na wysoki stopnień poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów. Akty agresji miedzy uczniami występują sporadycznie, a relacje wśród członków społeczności szkolnej opierają się na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Zasady zachowania, w tym np. Szkolny Program Poprawy Frekwencji, tworzone są z udziałem uczniów, rodziców i pracowników szkoły. Są one przestrzegane zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli oraz pracowników szkoły. Szkoła prowadzi działania antydyskryminacyjne i reaguje na przejawy niewłaściwych zachowań w tym obszarze (odnotowano jeden przypadek dyskryminacji ze względu na status społeczny). Młodzież (40% ankietowanych), jako działanie antydyskryminacyjne, w którym uczestniczyli w szkole wskazuje - rozmowy o dyskryminacji podczas lekcji, przy czym ok. 43 % uczniów stwierdza, że w ogóle nie uczestniczyli w działaniach antydyskryminacyjnych. Prowadzone w szkole działania wychowawcze i profilaktyczne są monitorowane i systemowo analizowane. Wnioski z analizy wykorzystuje się do odpowiedniego modyfikowania działań w czym partycypują uczniowie i rodzice. Wymaganie 6: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. W szkole rozpoznaje się możliwości i potrzeby edukacyjne uczniów oraz ich sytuacje społeczną, stosując takie sposoby jak: obserwacja, rozmowy z rodzicami i uczniami, analiza opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, analiza wyników diagnoz i egzaminów próbnych. W opinii ankietowanych uczniów wielu nauczycieli rozmawia z nimi Strona 8 z 19
o trudnościach w nauce, natomiast o sposobach uczenia się i zainteresowaniach większość nauczyli nie rozmawia z uczniami. Toteż uczniowie w większości uważają, że oferta zajęć pozalekcyjnych (rozwijających zainteresowania i uzdolnienia) nie jest dostosowana do ich potrzeb. Zajęcia takie szkoła oferuje w formie kursów i warsztatów prowadzonych w czasie ferii lub wakacji. W roku szkolnym odbywają się zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze. Podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych nauczyciele indywidualizują proces edukacyjny w odniesieniu do każdego ucznia. Szkoła podejmuje działania pomagające uczniom przezwyciężyć trudności wynikające z ich sytuacji społecznej. W opinii rodziców i większości uczniów wsparcie otrzymane w szkole odpowiada ich potrzebom. Wnioski i rekomendacje Mocne strony: 1. Podejmowanie adekwatnych do potrzeb uczniów i specyfiki środowiska oraz skutecznych działań wychowawczych i profilaktycznych, w tym mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 2. Funkcjonowanie i przestrzeganie przez społeczność szkolną wspólnie ustalanych zasad zachowania oraz procedur postępowania. 3. Systemowe monitorowanie i analizowanie prowadzonych działań wychowawczych i profilaktycznych oraz uwzględnianie wniosków z analizy w procesie ich modyfikowania, prowadzonym z partycypacją uczniów i rodziców. 4. Uwzględnianie potrzeb edukacyjnych i sytuacji społecznej każdego ucznia, w działaniach indywidualizujących proces edukacyjny oraz pomagających uczniom przezwyciężyć trudności związane z ich sytuacją społeczną.. Słabe strony: 1. Prowadzenie działań świadczących o funkcjonowaniu w szkole świadomej edukacji antydyskryminacyjnej, gdyż duża grupa uczniów twierdzi, ze nie uczestniczyła w działaniach antydyskryminacyjnych. 2. Zaangażowanie nauczycieli w proces wspomagania rozwoju każdego ucznia (rozpoznanie trudności, zainteresowań, sposobów uczenia się, uwarunkowań społecznych w odniesieniu do każdego ucznia). 3. Dostosowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia oraz innych zajęć do zdiagnozowanych potrzeb wszystkich uczniów szkoły. Strona 9 z 19
Rekomendacje: 1. Wskazane jest doskonalenie zawodowe dla nauczycieli w obszarze prowadzenia działań w zakresie świadomej i skutecznej edukacji antydyskryminacyjnej, dostosowanej do wieku uczniów i specyfiki środowiska szkolnego. 2. Wskazane jest doskonalenie zawodowe, w tym samokształcenie nauczycieli w zakresie sposobów rozpoznawania trudności, zainteresowań i sposobów uczenia się każdego ucznia oraz wykorzystania wyników w procesie wspomagania rozwoju uczniów. 4. Konieczna jest ewaluacja oferty zajęć specjalistycznych i pozalekcyjnych prowadzonych w obu szkołach oraz jej dostosowanie do rzetelnie zdiagnozowanych potrzeb i oczekiwań uczniów szkoły. Strona 10 z 19
Analiza ilościowa przeprowadzonych kontroli, przewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego LKO, w okresach: IX-XI, XII-II, III-V, VI-VIII roku szkolnego 2016/2017 Temat kontroli* Plan Przeprowadzone kontrole przewidziane w planie nadzoru LKO IX-XI XII-II III-V VI-VIII Ogółem liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % 1. 156 0 0 90 57,7 66 42,3 0 0 156 100 2. 20 0 0 0 0 20 100 0 0 20 100 Razem: 176 0 0 90 51,1 86 48,9 0 0 176 100 *Temat kontroli, przewidzianej w planie nadzoru pedagogicznego Lubuskiego Kuratora Oświaty: 1. Prawidłowość organizacji i funkcjonowania biblioteki szkolnej. 2. Realizacja kształcenia dualnego w ramach praktycznej nauki zawodu. Analiza jakościowa wyników kontroli, przewidzianych w planie nadzoru pedagogicznego LKO, przeprowadzonych w okresie III-V roku szkolnego 2016/2017 Temat kontroli Prawidłowość organizacji i funkcjonowania biblioteki szkolnej. Typ szkoły lub placówki publiczne: szkoły podstawowe, gimnazjai szkoły ponadgimnazjalne (z wyłączeniem szkół policealnych i szkół dla dorosłych) Liczba zaleceń szkoły podstawowe: 128 (w 41 szkołach) gimnazja: 51 (w 17 szkołach) licea ogólnokształcące: 8 (w 3 szkołach) technika: 23 (w 6 szkołach) zasadnicze szkoły zawodowe: 19 (w 6 szkołach) Kontrola dotyczyła sprawdzenia zgodności z przepisami prawa funkcjonowania biblioteki szkolnej. Kontrolę przeprowadzono w publicznych: szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych (z wyłączeniem szkół policealnych oraz szkół dla dorosłych). Kontrolą objęto 25% wskazanych powyżej szkół, w okresie od 12 stycznia do 31 marca 2017 roku. Podczas przeprowadzenia kontroli informacje pozyskano na podstawie arkusza organizacji pracy szkoły, statutu szkoły, regulaminu pracy biblioteki szkolnej i dziennika zajęć biblioteki szkolnej. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości dyrektor kontrolowanej szkoły udzielał kontrolującemu wyjaśnień dotyczących przyczyn zaistniałych nieprawidłowości. Wyjaśnienia dyrektora szkoły określały przyczyny zaistniałych nieprawidłowości lub określonych zjawisk oraz opisywały działania, które zostaną podjęte w celu usunięcia nieprawidłowości. Strona 11 z 19
Wyniki i wnioski: 1. Nie we wszystkich szkołach funkcjonuje biblioteka. Biblioteki nie zorganizowano w 10 spośród 156 skontrolowanych szkół, z czego najwięcej (10, co stanowi 12% skontrolowanych tego typu szkół) w szkołach podstawowych. 2. W 34% skontrolowanych szkół statuty nie określają szczegółowo organizacji biblioteki szkolnej i zadań nauczyciela bibliotekarza, w szczególności z uwzględnieniem zadań w zakresie: udostępniania książek i innych źródeł informacji: w 23 szkołach, co stanowi 16% skontrolowanych szkół, tworzenia warunków do poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną: w 39, co stanowi 27% skontrolowanych szkół, rozbudzania i rozwijania indywidualnych zainteresowań uczniów oraz wyrabiania i pogłębiania u uczniów nawyku czytania i uczenia się: w 37 szkołach, co stanowi 25% skontrolowanych szkół, organizowania różnorodnych działań rozwijających wrażliwość kulturową i społeczną: w 50, co stanowi 34% skontrolowanych szkół. 3. Nie we wszystkich (71%) skontrolowanych szkołach statut szkoły określa zasady współpracy biblioteki szkolnej z nauczycielami i rodzicami (prawnymi opiekunami) uczniów. 4. Biblioteki prawie wszystkich skontrolowanych szkół (98%) prowadzą działania rozwijające wrażliwość kulturową i społeczną oraz tworzą warunki do efektywnego posługiwania się technologią informacyjną (97%). 5. We wszystkich bibliotekach prowadzone są działania rozwijające indywidualne zainteresowania uczniów i promujące czytelnictwo. 6. Podczas kontroli stwierdzono, że biblioteki współpracują z: uczniami: 100%, rodzicami: 93%, nauczycielami: 97% innymi bibliotekami: 100%. 7. W 118 (51%) skontrolowanych szkołach w bibliotece zatrudniony jest jeden nauczyciel bibliotekarz. 8. W 9 skontrolowanych szkołach pracują nauczyciele bez kwalifikacji wymaganych na stanowisku nauczyciela bibliotekarza. Wyniki przeprowadzonych kontroli były podstawą do wydania dyrektorom szkół zaleceń w: 41 szkołach podstawowych, co stanowi 53,2% skontrolowanych tego typu szkół, 17 gimnazjach, co stanowi 41,5% skontrolowanych tego typu szkół, 3 liceach ogólnokształcących, co stanowi 25% skontrolowanych tego typu szkół, 6 technikach, co stanowi 46,2% skontrolowanych tego typu szkół, 6 zasadniczych szkołach zawodowych, co stanowi 46,2% skontrolowanych tego typu szkół. Najczęściej wydawane zalecenia dotyczyły zobowiązania dyrektora do przestrzegania: 1) 8 ust. 1, 10 ust. 1, 11 ust. 1 lub 12 ust. 1 załącznika odpowiednio nr 2, 3, 4, 5a lub 5b rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.); Strona 12 z 19
2) 8 ust. 2, 10 ust. 2, 11 ust. 2 lub 12 ust. 2 załącznika odpowiednio nr 2, 3, 4, 5a lub 5b rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.). Temat kontroli Realizacja kształcenia dualnego w ramach praktycznej nauki zawodu. Typ szkoły lub placówki publiczne: technika i zasadnicze szkoły zawodowe, w których zajęcia praktyczne w ramach praktycznej nauki zawodu odbywają się u pracodawców na zasadach dualnego systemu kształcenia Liczba zaleceń technika: 2 (w 1 szkole) zasadnicze szkoły zawodowe: 7 (w 7 szkołach) Kontrola dotyczyła sprawdzenia zgodności z przepisami prawa realizacji kształcenia dualnego w ramach praktycznej nauki zawodu. Kontrolę przeprowadzono w publicznych: technikach i zasadniczych szkołach zawodowych, w których zajęcia praktyczne w ramach praktycznej nauki zawodu odbywają się u pracodawców na zasadach dualnego systemu kształcenia Kontrolą objęto 50% wskazanych powyżej szkół, w okresie od 25 do 28 kwietnia 2017 roku. Podczas przeprowadzenia kontroli informacje pozyskano na podstawie arkusza organizacji pracy szkoły, szkolnych planów nauczania, umów, zawartych pomiędzy młodocianymi a pracodawcami, umów, zawartych pomiędzy szkołą a pracodawcą, szkolnego zestawu programów nauczania, innej przedłożonej przez dyrektora szkoły dokumentacji. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości dyrektor kontrolowanej szkoły udzielał kontrolującemu wyjaśnień dotyczących przyczyn zaistniałych nieprawidłowości. Wyjaśnienia dyrektora szkoły określały przyczyny zaistniałych nieprawidłowości lub określonych zjawisk oraz opisywały działania, które zostaną podjęte w celu usunięcia nieprawidłowości. Wyniki i wnioski: Technika 1. We wszystkich skontrolowanych technikach zajęcia praktyczne w ramach praktycznej nauki zawodu odbywają się u pracodawców. 2. W jednym technikum liczba godzin zajęć praktycznych odbywanych u pracodawców na zasadach dualnego systemu kształcenia jest niższa niż 30% minimalnej liczby godzin kształcenia zawodowego praktycznego określonej dla technikum w przedmiotowym rozporządzeniu. 3. Statuty skontrolowanych szkół określają szczegółową organizację praktycznej nauki zawodu. 4. Zajęcia praktyczne odbywają się u pracodawców na zasadach dualnego systemu kształcenia na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu, zawartej pomiędzy dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu. 5. W jednej ze szkół umowy, o których mowa w pkt 4, nie zawierają wszystkich określonych prawem elementów, np. listy uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu, zakresu praktycznej nauki zawodu, praw i obowiązków stron umowy, dodatkowych ustaleń stron umowy związanych z odbywaniem praktycznej nauki zawodu, w tym sposobu zgłaszania i uwzględniania wniosków do treści programów nauczania, które są realizowane u pracodawcy. 6. Szkoły kierujące uczniów na praktyczną naukę zawodu: Strona 13 z 19
nadzorują realizację programu praktycznej nauki zawodu, współpracują z podmiotem przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu, zapewniają ubezpieczenie uczniów od następstw nieszczęśliwych wypadków, akceptują wyznaczonych instruktorów praktycznej nauki zawodu i opiekunów praktyk zawodowych lub wyznacza do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nauczycieli praktycznej nauki zawodu, zwraca uczniom odbywającym praktyczną naukę zawodu w miejscowościach poza ich miejscem zamieszkania i poza siedzibą szkoły, mającym możliwość codziennego powrotu do miejsca zamieszkania lub siedziby szkoły, równowartość kosztów przejazdów środkami komunikacji publicznej, z uwzględnieniem ulg przysługujących uczniom, zapewniają uczniom odbywającym praktyczną naukę zawodu w miejscowościach poza siedzibą szkoły, do których codzienny dojazd nie jest możliwy, nieodpłatne zakwaterowanie i opiekę oraz ryczałt na wyżywienie w wysokości nie niższej niż 40% diety przysługującej pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. W jednym skontrolowanym technikum nie przygotowuje się kalkulacji ponoszonych przez szkołę kosztów realizacji praktycznej nauki zawodu, w ramach przyznanych przez organ prowadzący środków finansowych. 7. Podmioty przyjmujące uczniów na praktyczną naukę zawodu: zapewniają warunki materialne do realizacji praktycznej nauki zawodu, wyznaczają odpowiednio nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu, oraz opiekunów praktyk zawodowych, zapoznają uczniów z organizacją pracy, regulaminem pracy, w szczególności w zakresie przestrzegania porządku i dyscypliny pracy, oraz z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, nadzorują przebieg praktycznej nauki zawodu, sporządzają, w razie wypadku podczas praktycznej nauki zawodu, dokumentację powypadkową, współpracują ze szkołą lub z pracodawcą, powiadamiają szkołę lub pracodawcę o naruszeniu przez ucznia regulaminu pracy. 8. Dyrektor szkoły oraz inni nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze sprawują nadzór pedagogiczny w stosunku do instruktorów praktycznej nauki zawodu u pracodawców, u których jest organizowana praktyczna nauka zawodu. Zasadnicze szkoły zawodowe 1. We wszystkich skontrolowanych zasadniczych szkołach zawodowych zajęcia praktyczne w ramach praktycznej nauki zawodu odbywają się u pracodawców. 2. We wszystkich skontrolowanych zasadniczych szkołach zawodowych liczba godzin zajęć praktycznych odbywanych u pracodawców na zasadach dualnego systemu kształcenia nie jest niższa niż minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego praktycznego określona dla zasadniczej szkoły zawodowej w przedmiotowym rozporządzeniu. 3. Nie wszystkie statuty skontrolowanych szkół (70,6%) określają szczegółową organizację praktycznej nauki zawodu. 4. Zajęcia praktyczne odbywają się u pracodawców na zasadach dualnego systemu kształcenia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, zawartej pomiędzy młodocianym a pracodawcą (17 szkół) lub umowy o praktyczną naukę zawodu, Strona 14 z 19
zawartej pomiędzy dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu (1 szkoła). 5. Umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, zawarte pomiędzy młodocianym a pracodawcą, zawierają określone prawem elementy: rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu): 17, co stanowi 100% skontrolowanych szkół, czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego: 17, co stanowi 100% skontrolowanych umów w szkołach, sposób dokształcania teoretycznego: 16, co stanowi 94,1% skontrolowanych szkół, wysokość wynagrodzenia: 17, co stanowi 100% skontrolowanych szkół. 6. Umowy o praktyczną naukę zawodu, zawarte pomiędzy dyrektorem szkoły a pracodawcą przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu, zawierają wszystkie określone prawem elementy: nazwę i adres podmiotu przyjmującego uczniów na praktyczną naukę zawodu oraz miejsce jej odbywania, nazwę i adres szkoły kierującej uczniów na praktyczną naukę zawodu, zawód, w którym prowadzona będzie praktyczna nauka zawodu, listę uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu, formę praktycznej nauki zawodu, zakres praktycznej nauki zawodu, liczbę dni w tygodniu, w których zajęcia praktyczne odbywają się u pracodawców, terminy rozpoczęcia i zakończenia praktycznej nauki zawodu, prawa i obowiązki stron umowy, sposób ponoszenia przez strony umowy kosztów realizacji praktycznej nauki zawodu, wraz z kalkulacją tych kosztów oraz dodatkowe ustalenia stron umowy związane z odbywaniem praktycznej nauki zawodu, w tym sposób zgłaszania i uwzględniania wniosków dotyczących treści programów nauczania, które są realizowane u pracodawcy. 7. Szkoła kierująca uczniów na praktyczną naukę zawodu: nadzoruje realizację programu praktycznej nauki zawodu, współpracuje z podmiotem przyjmującym uczniów na praktyczną naukę zawodu, zapewniają ubezpieczenie uczniów od następstw nieszczęśliwych wypadków, akceptuje wyznaczonych instruktorów praktycznej nauki zawodu i opiekunów praktyk zawodowych lub wyznacza do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nauczycieli praktycznej nauki zawodu, zwraca uczniom odbywającym praktyczną naukę zawodu w miejscowościach poza ich miejscem zamieszkania i poza siedzibą szkoły, mającym możliwość codziennego powrotu do miejsca zamieszkania lub siedziby szkoły, równowartość kosztów przejazdów środkami komunikacji publicznej, z uwzględnieniem ulg przysługujących uczniom, zapewnia uczniom odbywającym praktyczną naukę zawodu w miejscowościach poza siedzibą szkoły, do których codzienny dojazd nie jest możliwy, nieodpłatne zakwaterowanie i opiekę oraz ryczałt na wyżywienie w wysokości nie niższej niż 40% diety przysługującej pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, przygotowuje kalkulację ponoszonych przez szkołę kosztów realizacji praktycznej nauki zawodu, w ramach przyznanych przez organ prowadzący środków finansowych. 8. Podmioty przyjmujące uczniów na praktyczną naukę zawodu: zapewniają warunki materialne do realizacji praktycznej nauki zawodu, wyznaczają odpowiednio nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu, oraz opiekunów praktyk zawodowych, zapoznają uczniów z organizacją pracy, regulaminem pracy, w szczególności w zakresie przestrzegania porządku i dyscypliny pracy, oraz z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, Strona 15 z 19
nadzorują przebieg praktycznej nauki zawodu, sporządzają, w razie wypadku podczas praktycznej nauki zawodu, dokumentację powypadkową, współpracują ze szkołą lub z pracodawcą, powiadamiają szkołę lub pracodawcę o naruszeniu przez ucznia regulaminu pracy. 9. Podmioty przyjmujące młodocianych na praktyczną naukę zawodu: zapewniają warunki materialne do realizacji praktycznej nauki zawodu, wyznaczają odpowiednio nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu, zapoznają młodocianych z organizacją pracy, regulaminem pracy, w szczególności w zakresie przestrzegania porządku i dyscypliny pracy, oraz z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, nadzorują przebieg praktycznej nauki zawodu, sporządzają, w razie wypadku podczas praktycznej nauki zawodu, dokumentację powypadkową, współpracują ze szkołą lub z pracodawcą, powiadamiają szkołę lub pracodawcę o naruszeniu przez młodocianego regulaminu pracy. 10. Dyrektor szkoły oraz inni nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze sprawują nadzór pedagogiczny w stosunku do instruktorów praktycznej nauki zawodu u pracodawców, u których jest organizowana praktyczna nauka zawodu. Wyniki przeprowadzonych kontroli były podstawą do wydania dyrektorom szkół zaleceń w: 1 technikum, co stanowi 33,3% skontrolowanych tego typu szkół, 7 zasadniczych szkołach zawodowych, co stanowi 41,2% skontrolowanych tego typu szkół. Najczęściej wydawane zalecenia dotyczyły zobowiązania dyrektora do przestrzegania: 1) 10 załącznika 5b do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.); 2) 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. z 2010 r. Nr 244, poz. 1626, z późn. zm.). Strona 16 z 19
Analiza ilościowa kontroli, w trybie działań doraźnych, przeprowadzonych w okresie od 1 września 2016 r. do 31 maja 2017 r. Liczba kontroli w trybie działań Przeprowadzone kontrole w trybie działań doraźnych doraźnych przeprowadzonych na wniosek: IX-XI XII-II III-V VI-VIII Ogółem Ministra Edukacji Narodowej - 2-2 Rzecznika Praw Dziecka - 1-1 Kuratora Oświaty 17 24 14 55 Prokuratury - - - - Rzecznika Praw Obywatelskich - - - - Organu prowadzącego - - 3 3 Rodziców 14 5 16 35 Nauczycieli - - 5 5 Uczniów - 1 1 2 Innych podmiotów - - - - Razem 31 33 39 103 Analiza ilościowa kontroli, w trybie działań doraźnych, przeprowadzonych w okresie od 1 września 2016 r. do 31 maja 2017 r. Liczba kontroli w trybie działań Przeprowadzone kontrole w trybie działań doraźnych doraźnych przeprowadzonych w typie: IX-XI XII-II III-V VI-VIII Ogółem Przedszkolach 4 2 5 11 Szkołach podstawowych 15 17 21 53 Gimnazjach 5 9 3 17 Liceach ogólnokształcących 2 4 3 9 Technikach 3 0 2 5 Zasadniczych szkołach zawodowych 1 1 2 4 Szkołach policealnych 0 0 0 0 SOSW 1 0 1 2 PPP 0 0 2 2 Inne 0 0 0 0 Razem 31 33 39 103 Strona 17 z 19
Analiza jakościowa wyników kontroli, w trybie działań doraźnych, przeprowadzonych w okresie od 1 marca 2017 r. do 31 maja 2017 r. Obszar wg kategorii MEN Zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami Realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania Przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz prowadzenia egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego i obowiązku nauki Przestrzeganie statutu szkoły lub placówki Przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki Przestrzeganie przez szkołę niepubliczną przepisów art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty Inne RAZEM Typ szkoły lub placówki S Z SO L P P SP G T S S O O Z W L P P P I N N E Liczba zaleceń 1 1 1 2 5 2 1 1 4 2 2 3 3 7 1 1 1 10 3 8 1 1 13 9 1 1 1 12 3 32 4 3 1 3 0 1 2 0 49 0 Wyniki kontroli wskazują na konieczność podjęcia przez dyrektora szkoły/placówki działań zmierzających do poprawy jakości pracy szkoły/placówki w zakresie: 1. Przestrzegania praw dziecka i praw ucznia, w tym: - organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej wynikającej z zaleceń i wskazań określonych w opiniach i orzeczeniach, - współpracy z rodzicami dzieci wymagających objęcia opieką psychologiczno pedagogiczną, - realizacji zadań pedagoga/psychologa wynikających z pomocy psychologicznopedagogicznej, - w zakresie przestrzegania przepisów prawa dotyczących organizacji, realizacji nadzoru pedagogicznego, w tym nadzoru pedagogicznego prowadzonego przez dyrektora szkoły w zakresie pomocy psychologiczno pedagogicznej; 2. Zwiększenia efektywności nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora poprzez planowanie działań adekwatnych do potrzeb szkoły oraz konsekwentną ich realizację i ewentualne wprowadzanie zmian; 3. Zapewnienia bezpieczeństwa w szkołach/placówkach. Strona 18 z 19
Strona 19 z 19