Enodo Advisors Sp. z o.o. ul. Złota 59 (Skylight, XIV p.) 00-120 Warszawa Tel. +48 22 457 76 70, fax +48 22 457 76 01 www.enodo.pl LISTOPAD 2012 Prawidłowe funkcjonowanie i rozwój przedsiębiorstwa wymaga bieżącego śledzenia najnowszych tendencji w praktyce stosowania prawa, szczególnie tak skomplikowanego jak prawo podatkowe. Pomagamy w tym naszym klientom przedstawiając podsumowanie wiadomości o najważniejszych wydanych w ostatnim czasie orzeczeniach sądowych, interpretacjach, czy innych wydarzeniach, o których po prostu warto wiedzieć. Najciekawsze wyroki więcej NSA Brak dokumentacji cen transferowych uzasadnia szacowanie dochodów 2 NSA Wypłaty dla pracowników z zysku netto nie stanowią kosztu podatkowego 2 NSA Akcjonariusz SKA będący osobą fizyczną zobowiązany do wpłacania zaliczek 3 NSA Odsetki i prowizje związane z kredytem zaciągniętym na zwrot dopłat nie stanowią kosztów uzyskania przychodów NSA Pracodawca powinien wystawiać fakturę VAT na karty Multisport 4 NSA Kwota rozliczenia umowy leasingu po jej zakończeniu opodatkowana VAT 5 WSA Brak możliwości szacowania przychodu przy aporcie z agio 5 4
Najciekawsze orzeczenia sądowe NSA: Brak dokumentacji cen transferowych uzasadnia szacowanie dochodów Według NSA w przypadku, gdy spółka nie przedstawiła żadnych dowodów wyjaśniających i uzasadniających stratę poniesioną na transakcjach z podmiotem powiązanym, w tym nie prowadziła wymaganej dokumentacji cen transferowych, uprawnione jest dokonanie szacowania dochodów. Brak dokumentacji wskazuje, że spółka nie ustaliła metody i sposobu kalkulacji zysków oraz strategii gospodarczej; zatem nie można domniemywać, że na wartość transakcji miała wpływ strategia. (Wyrok NSA z dnia 11 października 2012 r., sygn. akt II FSK 385/11) Komentarz: Orzeczenie NSA potwierdza, jak ważne jest prowadzenie dokumentacji dla potrzeb cen transferowych, przy czym nie tylko w obligatoryjnym zakresie określonym w art. 9a ustawy CIT, ale także co do dodatkowych dokumentów, analiz itp. uzasadniających stosowaną formułę rozliczeń z podmiotami powiązanymi. Wzrasta świadomość organów podatkowych w zakresie cen transferowych. W stanie faktycznym organy podatkowe stwierdziły zaniżenie przychodów spółki o około 1,6 mln PLN. Dodatkowo, brak dokumentacji cen transferowych, o której mowa w art. 9a ustawy CIT, powoduje zastosowanie do doszacowanego dochodu 50% stawki podatku. NSA: Wypłaty dla pracowników z zysku netto nie stanowią kosztu podatkowego Zdaniem NSA wypłacone pracownikom premie z zysku netto oraz odprowadzone od nich składki ZUS nie spełniają przesłanek do zakwalifikowania ich do kosztów uzyskania przychodów. Jako element podziału wypracowanego zysku netto nie mają one charakteru kosztowego - ich źródłem jest bowiem zysk. (Wyrok NSA z dnia 3 października 2012 r., sygn. akt II FSK 332/11) Komentarz: Wyrok jest kolejnym wydanym w tym zakresie negatywnym orzeczeniem. Tymczasem pracownik nie uczestniczy w podziale zysku (tj. nie uzyskuje dochodu z tytułu dywidendy), a otrzymuje premię jedynie obliczaną przez odniesienie do wielkości zysku. W takim przypadku nie ma naszym zdaniem podstaw, by koszt z tym związany wyłączać z rachunku podatkowego. Z punktu widzenia szans wygranej w sporze kluczowe jest jednak brzmienie formuł zawartych w regulaminie wynagradzania lub w umowach, na podstawie których kalkulowane są tego rodzaju wypłaty. 2
NSA: Akcjonariusz SKA będący osobą fizyczną zobowiązany do wpłacania zaliczek Według NSA przychody akcjonariusza SKA będącego osobą fizyczną należy kwalifikować jak przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej z uwagi na treść art. 5 ust. 2 ustawy PIT. Z tego względu w przypadku osoby fizycznej będącej akcjonariuszem SKA może powstawać obowiązek wpłacania w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy. O obowiązku podatkowym i sposobach wykonywania zobowiązania podatkowego nie mogą decydować przepisy prawa handlowego, lecz wyłącznie ustaw podatkowych. (Wyrok NSA z dnia 23 października 2012 r., sygn. akt II FSK 382/11) Komentarz: Wyrok NSA stoi w sprzeczności z wnioskami płynącymi z uchwały NSA ze stycznia 2012 r. (II FPS 1/11) oraz z interpretacją ogólną MF z maja 2012 r. Chociaż uchwała odnosiła się do sytuacji osoby prawnej jako akcjonariusza SKA, to wnioski z niej płynące można było bezpośrednio przełożyć na sytuację osoby fizycznej. Takie podejście i uzasadnienie zastosowano zresztą w interpretacji ogólnej MF, która odnosi się zarówno do osób prawnych, jak i osób fizycznych (jako akcjonariuszy SKA). Moment powstania dochodu z SKA u akcjonariusza jest zależny od zasad wypłaty dywidendy zawartych w przepisach kodeksu spółek handlowych, które są takie same dla osób fizycznych i osób prawnych będących akcjonariuszami SKA. Orzeczenia sądów wiążą organy i podatnika jedynie w danej sprawie, niemniej są często brane pod uwagę w przypadku rozstrzygania w podobnych stanach faktycznych, ze względu na potrzebę zachowanie jednolitości orzecznictwa oraz zasady zaufania obywatela do państwa. Tak też należy traktować uchwałę NSA ze stycznia 2012 r. poza jej bezpośrednim przedmiotem. W komentowanym wyroku NSA nie wyjaśnił w sposób przekonujący, dlaczego zajął stanowisko odmienne od prezentowanego w uchwale (rozbieżność ta zdumiewa tym bardziej, że sędzia sprawozdawca był w obu przypadkach ten sam). 3
NSA: Odsetki i prowizje związane z kredytem zaciągniętym na zwrot dopłat nie stanowią kosztów uzyskania przychodów NSA uznał, że skoro dopłat oraz ich zwrotu nie uważa się za koszty uzyskania przychodu, to kosztem uzyskania przychodu nie mogą być wydatki związane z zaciągnięciem kredytu na zwrot takich dopłat udziałowcom. (Wyrok NSA z dnia 25 października 2012 r., sygn. akt II FSK 447/11). Komentarz: Zagadnienie będące przedmiotem wyroku jest podobne do kwestii odsetek i prowizji od kredytów zaciąganych na wypłatę dywidendy. Do pewnego czasu orzecznictwo w tym zakresie było podzielone. Jednakże pod koniec 2011 r. NSA wydał uchwałę (II FPS 2/11), w której orzekł, że odsetki i prowizje od kredytu na wypłatę dywidendy nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Zagadnienie należy rozpatrywać przez pryzmat racjonalności zaciągania długu na spłatę dopłat udziałowcom. Nie zawsze bowiem spółka jest w stanie utrzymać odpowiedni poziom płynności finansowej bez posiłkowania się zewnętrznym finansowaniem. W przypadku, gdy taka spłata dopłaty miałaby powodować utratę płynności, a co za tym idzie zagrozić działalności gospodarczej, sięgnięcie po zewnętrze finansowanie jest jak najbardziej uzasadnione. Chodzi bowiem o zabezpieczenie źródła przychodów. Sytuację dopłat udziałowców można porównać do zaciągania przez spółkę kredytu w banku. Podobnie jak w przypadku kredytu zaciąganego przez spółkę, tak i w przypadku dopłat kosztem uzyskania przychodu nie jest ich nominalna wartość (kapitał). Jednakże w przypadku kredytu ustawa umożliwia zaliczenie kosztu odsetek i prowizji od kredytu do kosztów podatkowych. Z tego względu jednoznaczne nieuznawanie za koszty podatkowe odsetek i prowizji od kredytu zaciąganego na spłatę dopłat można uznać za nieuzasadnione. NSA: Pracodawca powinien wystawiać fakturę VAT na karty Multisport Zdaniem NSA, jeżeli pracodawca nabywa na rzecz swoich pracowników tzw. karty Multisport, których koszt pokrywają pracownicy (poprzez potrącenie odpowiednich kwot z wynagrodzenia), ma on obowiązek wystawić na ich rzecz faktury VAT. Według NSA dochodzi bowiem do wypełnienia przesłanek z art. 30 ust. 3 Ustawy VAT (refakturowanie). (Wyrok NSA z dnia 1 października 2012 r., sygn. akt I FSK 1895/11) Komentarz: W komentowanym przypadku całkowity koszt kart Multisport pokrywają pracownicy. Pracodawca jest swego rodzaju pośrednikiem między pracownikami a spółką świadczącą usługi grupowego dostępu do usług sportowo-rekreacyjnych. Cała transakcja nie mogła zostać zrealizowana bez udziału pracodawcy, bowiem programy typu Multisport kierowane są do firm zatrudniających określoną liczbę pracowników. Kluczowa w komentowanym zagadnieniu wydaje się kwestia nabywania kart Multisport na rzecz pracowników, jak również całkowitego ponoszenia kosztów tych kart przez pracowników. Na tej podstawie rzeczywiście można uznać, że ostatecznym konsumentem są jedynie pracownicy, a pracodawca świadczy im usługę, co powinien dokumentować fakturą VAT. 4
NSA: Kwota rozliczenia umowy leasingu po jej zakończeniu opodatkowana VAT Według NSA w przypadku braku wykupu przedmiotu leasingu przez korzystającego płacona przez niego kwota dodatkowego rozliczenia na zakończenie umowy leasingu nie stanowi odszkodowania, lecz wynagrodzenie za usługę. Z tego względu kwota ta podlega opodatkowaniu VAT. (Wyrok NSA z dnia 11 października 2012 r., sygn. akt I FSK 2014/11). Komentarz: W stanie faktycznym będącym przedmiotem wyroku umowa leasingu przewidywała, że korzystający ma prawo wykupić przedmiot umowy, ale może z tego prawa nie skorzystać. W takim wypadku korzystający miał obowiązek wypłaty określonego wynagrodzenia. Ten aspekt przeważył w rozważaniach sądu na temat traktowania wypłacanej kwoty jako wynagrodzenia, a nie odszkodowania. W obu bowiem przypadkach (wykupu, jak i jego braku) dochodzi do zwykłego wykonania umowy. W takim wypadku nie można mówić o zachowaniu niezgodnym z zamiarem stron i mogącym się z tym wiązać odszkodowaniem. Z wyroku tego wynika, jak ważna jest uprzednia (dokonywana przed ich zawarciem) analiza zapisów umownych również pod kątem ich skutków podatkowych. Zamiarem stron było, aby w przypadku nie skorzystania z prawa do wykupu, korzystający wypłacił określone odszkodowanie za utracone korzyści na rzecz finansującego. Jednakże zapisy umowne spowodowały inną klasyfikację wypłacanych kwot. WSA w Warszawie: Brak możliwości szacowania przychodu przy aporcie z agio WSA w Warszawie orzekł, że w przypadku wnoszenia do spółki kapitałowej aportu w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, przychodem będzie zawsze nominalna wartość udziałów otrzymanych w zamian za aport. Bez znaczenia jest, że wartość ta może być niższa niż rynkowa wartość przedmiotu aportu. (Wyrok WSA w Warszawie z dnia 30 października 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 313/12) Komentarz: Sąd uznał, że należy rozróżnić możliwość szacowania wartości przedmiotu aportu od możliwości szacowania przychodu wnoszącego aport w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Przyjął, że analiza systemowa odesłania do art. 14 ust. 1-3 zawartego w art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy CIT prowadzi do wniosku o braku uprawnienia organów podatkowych do określania przychodu wnoszącego aport na poziomie rynkowym. Jeżeli wartość przedmiotu aportu została w części przekazana na kapitał zapasowy (aport z agio), nie ma podstaw do szacowania i zmiany przychodu wnoszącego aport tak, by odpowiadał on rynkowej wartości przedmiotu aportu. Wyrok ten jest korzystny dla podatników. 5
Inne ważne orzeczenia Wyrok TSUE z 18 października 2012 r., sygn. akt C-234/11, TEC Haskowo AD: W świetle Dyrektywy 112 zniszczenie kilku budynków przeznaczonych do wytwarzania energii i zastąpienie ich nowocześniejszymi budynkami o tym samym przeznaczeniu nie stanowi zmiany czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia dokonanego po złożeniu deklaracji podatku od wartości dodanej, a tym samym nie skutkuje obowiązkiem korekty tego odliczenia. Wyrok TSUE z 25 października 2012 r., sygn. C-557/11: Usługi własne przewozu świadczone przez biuro podróży nie podlegają szczególnej procedurze opodatkowania transakcji dokonywanych przez te biura, ani w zakresie podstawy opodatkowania, ani odnośnie do pozostałych zasad obliczania podatku. Uchwała NSA z 29 października 2012 r., sygn. akt I GPS 1/12: Na gruncie ustawy o podatku akcyzowym z 2004 r. możliwe było opodatkowanie podatkiem akcyzowym olejów smarowych - nie było to sprzeczne z prawem wspólnotowym. Wyrok NSA z 2 października 2012 r., sygn. akt II FSK 230/11: W przypadku objęcia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w zamian za wkład niepieniężny w postaci wierzytelności pieniężnej kosztem uzyskania przychodów będzie nominalna wartość pożyczki będącej przedmiotem aportu (bez odsetek). Wyrok NSA z 2 października 2012 r., sygn. akt I FSK 1897/11: Dokonywanie przez podatnika wszelkich zmian dotyczacych rozliczeń podatku od towarów i usług (w tym korekty faktur wewnętrznych) może nastąpić do momentu, w którym nie ulega przedawnieniu zobowiązanie podatkowe za dany okres rozliczeniowy. Wyrok NSA z 3 października 2012 r., sygn. akt II FSK 394/11: Spadek obrotów firmy spowodowany kryzysem nie jest wystarczającym argumentem do udzielenia przedsiębiorcy ulgi w spłacie zaległości. Wyroki NSA z 10 października 2012 r., sygn. akt II FSK 508/11 i II FSK 646/11: Udzielenie bonifikat i skont, czy zwrócenie towarów, należy rozpatrywać w kontekście pierwotnego zdarzenia, zatem korekta przychodu o ich wartość musi się odnosić do roku podatkowego, w którym taki przychód powstał. Wyrok NSA z 11 października 2012 r., sygn. akt II FSK 523/11: W przypadku, gdy po złożeniu przez podatnika wniosku o stwierdzenie nadpłaty zobowiązanie podatkowe wygaśnie przez przedawnienie, organy podatkowe tracą uprawnienie do prowadzenia postępowania w sprawie tego zobowiązania, lecz nadal są zobowiązane do rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Wyrok NSA z 17 października 2012 r., sygn. akt II FSK 467/11: Czynsz najmu samochodu nie mieści się w pojęciu kosztów eksploatacyjnych pojazdu, a zatem wydatek ten nie jest limitowany i może być rozliczony w oparciu o ogólne zasady dotyczace kosztów uzyskania przychodow. Wyrok NSA z 23 października 2012 r., sygn. akt I FSK 2121/11: Jeżeli płatność zaliczkowa następuje przed dostawą towarów lub świadczeniem usług, muszą one być szczegółowo określone, aby powstawał obowiązek zapłaty VAT od zaliczki. 6
Wyrok NSA z 25 października 2012 r., sygn. akt II FSK 271/11: Pojęcie wartości zadłużenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy CIT, obejmuje zobowiązania z jakichkolwiek tytułów (pożyczek i wszelkich innych tytułów). Wyrok NSA z 25 października 2012 r., sygn. akt I FSK 65/12: Moment powstania obowiązku podatkowego przy refakturowaniu należy ustalać tak, jakby od początku refakturowana usługa była świadczona przez odprzedającego. Wyrok NSA z 31 października 2012 r., sygn. akt II FSK 485/11: Skapitalizowane odsetki są kosztem uzyskania przychodu u dłużnika w dacie ich kapitalizacji, dokonanej zgodnie z warunkami umów zawieranych z kontrahentami. Wyrok WSA we Wrocławiu z 9 października 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 868-871/12: Poniesione przez spółkę wydatki na czynności zmierzające do uatrakcyjnienia sprzedawanych sieciom handlowym gruntów, takie jak: wycinka drzew, projekty drogowe, zezwolenia na budowę, prace budowlane oraz nabycie dokumentacji geologicznej, stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodów. Wyrok WSA w Warszawie z 10 października 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 249/12: Fakt, że w skład nieruchomości wchodzą lokale użytkowe (garaże), nie wyklucza automatycznie możliwości zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy VAT (zwolnienia). Wyrok WSA w Warszawie z 17 października 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 3359/11: Na gruncie ustawy PIT zasadą jest, że opodatkowaniu podlegają wyłącznie nieodpłatne świadczenia faktycznie otrzymane, a nie tylko postawione do dyspozycji (darmowy transport pracowników). Wyrok WSA we Wrocławiu z 18 października 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 1003/12: Zasada bezpośredniego przyporządkowania kosztów uzyskania przychodów do miesiąca uzyskania związanego z nimi przychodu nie obejmuje kosztów wynagrodzeń, które, co do zasady, stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne. Wyrok WSA w Gdańsku z 23 października 2012 r., sygn. akt I SA/Gd 882/12: Zakres zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 19a ustawy VAT, nie obejmuje podmiotów pośredniczących w świadczeniu usług medycznych. Wyrok WSA w Warszawie z 31 października 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 181/12: Wydatki poniesione przez spółkę na nabycie części zamiennych stanowią koszty podatkowe pośrednio związane z przychodem - niezależnie od tego, czy części są montowane na stałe, na pewien czas, czy są likwidowane, czy są stwierdzane ich niedobory. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, skontaktuj się z nami: Sprawy sporne (litigation): hanna.filipczyk@enodo.pl lub piotr.litwin@enodo.pl VAT i inne podatki pośrednie: piotr.litwin@enodo.pl Podatki dochodowe (CIT, PIT) - kwestie bieżące: - piotr.litwin@enodo.pl lub maciej.grzymala@enodo.pl Podatki dochodowe optymalizacje i aspekty międzynarodowe: maciej.grzymala@enodo.pl lub artur.klęsk@enodo.pl Ceny transferowe i restrukturyzacje modelu biznesowego: artur.klęsk@enodo.pl 7