Społeczna recepcja public relations Raport z badań Autor: Dr Krzysztof Kubiak

WYŻSZA SZKOŁA PROMOCJI Społeczna recepcja public relations Raport z badań Autor: Dr Krzysztof Kubiak 2011 A L. J E R O Z O L I M S K I E 4 4 ; 0 0-0 2 4 W A R S Z A W A

SPIS TREŚCI 1.1. BACKGROUND... 3 1.2. Cele projektu... 3 1.2.1. Dział A. Społeczna recepcja public relations... 4 1.2.2. Dział B. Społeczna recepcja sponsoringu... 4 1.2.3. Dział C. Społeczna recepcja lobbingu... 5 1.2.4. Dział D. Etyka public relations w recepcji społecznej... 5 1.2.5. Dział E. Społeczna recepcja CSR... 5 1.2.6. Dział F. Społeczna recepcja czarnego public relations... 6 1.2.7. Dział G. Społeczna recepcja product placement... 6 1.2.8. Dział H. Społeczna recepcja interactive PR... 6 1.2.9. Dział I. Społeczna recepcja rzecznika prasowego... 7 1.3. Metodyka badania... 8 1.4. Modele i opisy pytań... 10 1.4.1. Dział A. Społeczna recepcja public relations... 11 1.4.2. Dział B. Społeczna recepcja sponsoringu... 11 1.4.3. Dział C. Społeczna recepcja lobbingu... 13 1.4.4. Dział D. Etyka public relations w recepcji społecznej... 14 1.4.5. Dział E. Społeczna recepcja CSR... 15 1.4.6. Dział F. Społeczna recepcja czarnego public relations... 16 1.4.7. Dział G. Społeczna recepcja product placement... 17 1.4.8. Dział H. Społeczna recepcja interactive PR... 19 1.4.9. Dział I. Społeczna recepcja rzecznika prasowego... 20 1.5. Wyniki pomiaru........22 1.5.1. Dział A. Społeczna recepcja public relations... 22 1.5.2. Dział B. Społeczna recepcja sponsoringu... 27 1.5.3. Dział C. Społeczna recepcja lobbingu... 37 1.5.4. Dział D. Etyka public relations w recepcji społecznej... 48 1.5.5. Dział E. Społeczna recepcja CSR... 52 1.5.6. Dział F. Społeczna recepcja czarnego public relations... 60 1.5.7. Dział G. Społeczna recepcja product placement... 67 1.5.8. Dział H. Społeczna recepcja interactive PR... 73 1.5.9. Dział I. Społeczna recepcja rzecznika prasowego... 79 Metryczka...........93 Kwestionariusz badawczy... 95 3

1.1. BACKGROUND Public relations definiuje działalność przedsiębiorstwa (związku, korporacji, grupy zawodowej, rządu lub innej organizacji) w zakresie budowania i utrzymania dobrych stosunków z otoczeniem (interesariuszami), w celu przystosowania się organizacji do otoczenia. Zgodnie z tą koncepcją działania PR mają na celu: stworzenie i stałe utrzymywanie wzajemnego zrozumienia między daną organizacją, a jej otoczeniem, przekonanie otoczenia, że organizacja zasługuje na dobrą opinię, przystosowanie się organizacji do otoczenia środowiskowego oraz poprawienie, społecznego nastawienia do tej organizacji, pozyskiwanie aprobaty i przychylności opinii społecznej, w której działa przedsiębiorstwo, wykreowanie atmosfery zaufania i przychylności do organizacji, uzyskanie poparcia społecznego dla organizacji. Ogólnie pojmowanym celem PR jest budowa korzystnych opinii otoczenia o organizacji, jej produktach lub usługach, jak również o innych kwestiach związanych z istnieniem i funkcjonowaniem organizacji. Generalnie chodzi o stworzenie wokół przedsiębiorstwa dobrego klimatu, sprzyjającego rozwojowi przychylności otoczenia. Niniejsza praca wykazuje, na podstawie przebadanej próby, jak otoczenie reaguje na poszczególne narzędzia Public relations oraz wybrane aspekty związane kontekstowo z działalnością PR-ową. Można stwierdzić, że problem postrzegania PR jest z pewnością zjawiskiem trudnym i złożonym. Pomimo ciągłego nagłaśniania w mediach, zwłaszcza przy okazji rozmaitych debat samorządowych, społeczno-politycznych, wyborów parlamentarnych czy samorządowych, zagadnienie to nie jest jeszcze dobrze znane. W związku z tak ustalonym celem podstawowym grupa badawcza wyróżniła zagadnienia szczegółowe, wymagające poznania i oceny. W wyniku przeprowadzonego badania możliwe było poznanie opinii społeczeństwa na temat rozumienia zakresu pojęciowego, stosunku do zjawiska PR oraz identyfikacji instrumentów PR i celów jakie wypełniają. Ponadto badanie umożliwiło przygotowanie pracy naukowej, powstałej w Wyższej Szkole Promocji w Warszawie. Poszczególne, podejmowane tematy dotyczyły społecznej recepcji pracy rzecznika prasowego, sponsoringu, czarnego PR, Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR), interactive PR (e-pr), product placement, lobbingu, etycznych aspektów PR. 1.2. Cele projektu Podstawowym celem badawczym projektu Społeczna recepcja public relations było określenie społecznej wiedzy o istocie działań. Poszczególne tematy zostały poprzedzone wstępem dotyczącym ogólnie recepcji PR, którego celem jest zbadanie społecznej wiedzy na temat pojęcia public relations, jego narzędzi i aktywności z nim kojarzonych. Podstawowe cele projektu badawczego przedstawiały się następująco: 4

Jak ludzie definiują wybrane instrumenty i działania public relations? Jak te społeczne definicje odnoszą się do teorii przedmiotu? Jaki jest społeczny odbiór wybranych instrumentów i działalności public relations? Jak ludzie oceniają swój zakres wiedzy o wybranych instrumentach i działalności public relations; skąd czerpią informację o nich oraz czy to, co już wiedzą jest wystarczające; czy chcieliby może wiedzieć więcej? Jak ludzie postrzegają (interpretują), czemu służą poszczególne działania public relations? 1.2.1. Dział A. Społeczna recepcja public relations Pojęcie public relations odnosi się do formy komunikacji zachodzącej między firmą a otoczeniem, w celu kształtowania jej pozytywnego wizerunku. Jednym z głównych celów public relations jest wpływanie i budowanie trwałych związków, nie tylko między przedsiębiorstwem, a otoczeniem, ale także między ugrupowaniem politycznym i jego odbiorcami. Kształtowanie pozytywnych relacji wymaga wybrania odpowiedniego instrumentu public relations. Część pierwsza kwestionariusza odnosiła się ogólnie do zagadnienia PR i miała za zadanie wprowadzić respondenta w badane zagadnienie oraz eksplorować deklaratywną wiedzę o public relations, co ich zdaniem jest istotą PR, jakie mają skojarzenia z tym terminem oraz kto według ankietowanych najczęściej korzysta z usług firm PR? 1.2.2. Dział B. Społeczna recepcja sponsoringu Sponsoring jest ważnym elementem strategii marketingowej firmy i wpływa na wzrost świadomości marki, przede wszystkim ze względu na wizerunek, jaki można zbudować w oparciu o sponsorowane przedsięwzięcie, artystę czy sportowca. Nie ma bezpośredniego przełożenia na sprzedaż, ale jest wykorzystywany do budowy pozytywnych skojarzeń z profesjonalizmem i jakością. Angażując się w sponsoring firmy zdobywają przede wszystkim zaufanie klientów. Nakłady poniesione na sponsoring mają w efekcie przynieść większe przywiązanie klientów do marki i usług sponsora. Ta część badania dotyczy problematyki społecznej recepcji sponsoringu, czyli sposobu postrzegania działalności sponsorskiej przez zainteresowane grupy społeczne oraz skłonności do podejmowania pewnych działań, w związku ze świadomością, iż dana firma prowadzi działania sponsoringowe. Pierwszym celem badawczym projektu Społeczna recepcja instrumentów PR, w części dotyczącej sponsoringu, było zorientowanie się jak społeczeństwo na podstawie wyspecyfikowanej grupy rozumie pojęcia związane z terminem sponsoring. Drugim celem było określenie stopnia akceptacji społeczeństwa dla działań sponsoringowych. Trzeci cel pracy pozwolił określić czy fakt, iż firma prowadzi działalność sponsoringową wpływa (może wpłynąć) na chęć zakupu produktów lub skorzystania z usług tej firmy. 5

1.2.3. Dział C. Społeczna recepcja lobbingu Lobbing jako narzędzie public relations wykorzystywane jest przede wszystkim do wpływania na organy władzy i administracji publicznej, wypracowywania rozwiązań prawnych i systemowych, pozyskiwania i przekazywania informacji oraz promowania korzystnych dla społeczeństwa rozwiązań. Istotą lobbingu jest znalezienie wspólnych korzyści i przeciwdziałanie konfliktom, a zatem również budowanie pozytywnej relacji. Celem badania jest poznanie, w jaki sposób społeczeństwo postrzega i definiuje pojęcie lobbing, jaki jest stopień akceptacji działań lobbingowych oraz czy istnieje wyartykułowana potrzeba edukacji o lobbingu. Celem badanie jest także odpowiedź na pytanie czy lobbing powinien być prawnie zakazany. 1.2.4. Dział D. Etyka public relations w recepcji społecznej Etyka jest bez wątpienia jednym z podstawowych pojęć w historii ludzkości. Wiele spraw w historii świata tłumaczy się etyką lub jej brakiem. Już w czasach starożytnych ogromną uwagę przywiązywano do kwestii etyki oraz moralności. Podobnie jest w dzisiejszych czasach, choć wyraźny jest kryzys wartości i ideałów, które wyznawali nasi przodkowie. Ważne jest więc, aby zadać sobie pytanie o sens przestrzegania i uznawania kodeksów etycznych oraz zasad moralnych. Tym ważniejsze jest to, gdy ma to dotyczyć działań public relations. Celem badawczym było ustalenie jak etyka public relations jest postrzegana przez społeczeństwo, kto według społeczeństwa jest inicjatorem działań nieetycznych oraz zbadanie świadomości funkcjonowania kodeksów PR wśród społeczeństwa. 1.2.5. Dział E. Społeczna recepcja CSR Integracja celów własnych z interesem społecznym jest jednym ze sposobów budowania relacji przedsiębiorstwa z jego otoczeniem a tym samym aktywnością public relations. Celem tej części pracy było zbadanie społecznej recepcji CSR poprzez sprawdzenie wiedzy na temat pojęcia Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, zbadanie społecznego wizerunku firm które wdrożyły tą ideę oraz weryfikacja skłonności badanych do podejmowania aktywności, w związku ze świadomością, iż dana firma prowadzi działania CSR. Wszystko to stanowi podstawę do określenia recepcji Społecznej odpowiedzialności biznesu w społeczeństwie jako jednej z aktywności public relations. Celami badania będzie odpowiedź na poniższe trzy pytania: Jaka jest społeczna wiedza na temat CSR? Jaki wpływ ma działalność CSR na społeczny wizerunek organizacji komercyjnych? Czy fakt że firma prowadzi działalność społecznie odpowiedzialną ma znaczenie przy podejmowaniu decyzji zakupowych? 6

1.2.6. Dział F. Społeczna recepcja czarnego public relations Public relations oznacza dosłownie relacje, kontakty z otoczeniem. Natomiast czarny public relations to zbiór czynności, pewnego rodzaju posunięć, które prowadzą do wyeliminowania bądź obniżenie znaczenia/wartości przeciwnika (może to być przeciwnik polityczny, bądź konkurencyjna firma). Czarny PR ma za zadanie przedstawić konkurencję w negatywnym świetle w oczach potencjalnych klientów, bądź elektoratu. Zwykle w tym celu wykorzystywane są artykuły w prasie, przedstawiające sytuacje oczerniające przeciwnika. Podstawowymi celami badawczymi projektu Społeczna recepcja czarnego public relations było zidentyfikowanie społecznej wiedzy o istocie działań czarnego public relations, ocenienie przydatności oraz wytypowanie najczęściej wykorzystywanych narzędzi/metod czarnego public relations. Badanie pozwoliło określić stopień społecznej świadomości w zakresie czarnego public relations oraz wykorzystania jego narzędzi/metod przez społeczeństwo. 1.2.7. Dział G. Społeczna recepcja product placement Product placement to mechanizm polegający na umieszczeniu produktów w środkach przekazu za pomocą, których oddziałuje się na podświadomość odbiorcy i zachęca go do używania danego produktu bez przekazywania oczywistej i otwartej reklamy. Widz często nie jest świadomy wpływu product placement na jego decyzje zakupowe. Sam termin i cel stosowania product placement jest postrzegany jako działanie nie do końca reklamowe i nie do końca public relations. Podstawowymi celami badawczymi projektu Społeczna recepcja product placement było poznanie społecznej znajomości pojęcia product placement, ocenienie akceptacji mechanizmu oraz zidentyfikowanie najczęściej wykorzystywanych form lokowania produktów w mas mediach. Badanie pozwoliło określić stopień społecznej świadomości w zakresie product placement. Celem badawczym było także poznanie znaczenia product placement i jego odbiór przez respondentów. 1.2.8. Dział H. Społeczna recepcja interactive PR (e-pr) Internet stanowi innowacyjne medium, umożliwiające natychmiastowe dotarcie do wszelkich informacji, zatem coraz częściej wykorzystuje się go w działaniach PR. Ważną cechą Internetu jest szybkość docierania treści do adresatów i duży zasięg oddziaływania. Wymagania rynku i publiczności firm stale rosną, a dzięki nowoczesnym technologiom internetowe narzędzia PR stają się uzupełnieniem tych tradycyjnych, lub wręcz stanowią ich zamienniki. Do najczęściej spotykanych zalicza się stronę WWW oraz e-mail, ułatwiające bezpośredni kontakt z odbiorcami. Podstawowymi celami badawczymi projektu Społeczna recepcja interactive PR (e-pr) było zidentyfikowanie społecznej wiedzy o istocie działań e-pr prowadzonych przez organizacje komercyjne, ocenienie wiarygodności oraz wytypowanie najczęściej wykorzystywanych narzędzi e-pr jako źródeł informacji o produktach i usługach oferowanych przez wspomniane organizacje. Badanie pozwoliło określić stopień społecznej 7

świadomości w zakresie e-pr oraz wykorzystania jego narzędzi przez organizacje komercyjne. 1.2.9. Dział I. Społeczna recepcja zawodu rzecznika prasowego Praca na stanowisku rzecznika prasowego wymaga połączenia umiejętności i wiedzy zarówno z zakresu public relations, dziennikarstwa oraz znajomości specyfiki funkcjonowania mediów. Z jednej strony można powiedzieć, że rzecznik prasowy stosuje metody inne niż te wykorzystywane przez dziennikarzy, ale z drugiej strony powinien jednocześnie znać specyfikę ich działania i wiedzieć, jakich informacji oni oczekują i potrzebują. Rzecznik prasowy jest odpowiedzialny za wszelkie informacje dotyczące organizacji lub osób prywatnych, które są przekazywane do mediów. Do jego obowiązków należy nie tylko kontaktowanie się z dziennikarzami w sytuacjach kryzysowych, ale również utrzymywanie stałej strategii względem mediów. Celem badania Społeczna recepcja zawodu rzecznika prasowego było zaprezentowanie specyfiki pracy oraz społecznego odbioru działań wykonywanych przez rzecznika prasowego różnych organizacji. 8

1.3. Metodyka badania Zbiorowość badana: Ludność województwa mazowieckiego w wieku 15 i więcej lat Populacja dla woj. mazowieckiego 4006690 Margines błędu 5% Poziom ufności 0,95 Otrzymana wielkość próby 385 Metoda doboru próby: Próba losowo-kwotowa: RESPONDENCI dobierani metodą kwotową ze względu na: płeć, wiek i miejsca zamieszkania Technika zbierania danych: Indywidualny wywiad kwestionariuszowy z wykorzystaniem technik PAPI i CAPI Badanie pilotażowe: 15-20 stycznia 2011 Czas przeprowadzania wywiadów: 01 28 lutego 2011 Efektywna liczebność próby: 385 Statystyczny błąd oszacowań: Nie większy niż (+/-) 5% na poziomie ufności 0,95 9

Na podstawie danych uzyskanych z GUS odnośnie liczy mieszkańców województwa mazowieckiego i przyjętych założeń odnośnie przyjmowanego błędu statystycznego i poziomu ufności uzyskano następujące liczby osób, które powinny znaleźć się w próbie w odniesieniu do zmiennych: wieku, płci i miejsca zamieszkania. Tabela 1. Podstawowe informacje o próbie Miejsce zamieszkania Wieś miasta do 99 tys. miasta 100-199 tys. miasta 200-499 tys. miasta ponad 500 tys./warszawa wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) Mężczyzna Przedział wieku Kobieta Przedział wieku 15-24 25-54 55-75 15-24 25-54 55-75 podstawowe/zasadnicze 43758 264400 128392 29568 174091 133662 średnie 74058 105644 17363 76427 120287 25518 ponadśrednie 28255 42270 6340 44566 84293 7494 --------------------- - - - - - - podstawowe/zasadnicze 18284 88099 57367 14594 62324 71447 średnie 47370 98765 27118 44176 104099 49920 ponadśrednie 33103 78547 16701 38500 133292 38422 ------------------------ - - - - - - podstawowe/zasadnicze 3736 11653 7547 878 7084 5880 średnie 3863 9999 3821 1806 9235 9765 ponadśrednie 1324 10444 1318 3267 10656 1279 ----------------------- - - - - - - podstawowe/zasadnicze 5604 19637 14867 443 15722 17181 średnie 10287 13502 2674 6754 9441 10081 ponadśrednie 6125 8936 2960 3339 21375 4685 ------------------------ - - - - - - podstawowe/zasadnicze 7632 52426 37459 26935 56109 46471 średnie 45307 90339 62637 26971 95173 78401 ponadśrednie 42419 199446 64811 52155 223335 91416 10

Liczebność próby według zmiennych Miejsce zamieszkania wieś miasta do 99 tys. miasta 100-199 tys. miasta 200-499 tys. miasta ponad 500 tys./warszawa Źródło: GUS wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) wykształcenie (3 kategorie) Mężczyzna Przedział wieku Kobieta Przedział wieku 15-24 25-54 55-75 15-24 25-54 55-75 podstawowe/zasadnicze 4 25 12 3 17 12 średnie 7 10 2 7 12 2 ponadśrednie 3 4 1 4 8 1 --------------------- - - - - - - podstawowe/zasadnicze 2 8 6 1 6 7 średnie 5 9 3 4 10 5 ponadśrednie 3 9 2 4 13 4 ------------------------ - - - - - - podstawowe/zasadnicze 0 1 1 0 0 1 średnie 0 1 1 0 1 1 ponadśrednie 0 1 0 0 1 0 ----------------------- - - - - - - podstawowe/zasadnicze 1 2 1 0 1 2 średnie 1 1 0 1 1 1 ponadśrednie 1 1 0 0 2 0 ------------------------ - - - - - - podstawowe/zasadnicze 1 5 4 3 5 4 średnie 4 9 6 3 9 8 ponadśrednie 4 19 6 5 21 9 1.4. Modele i opisy pytań W celu przeprowadzenia badania ilościowego grupa badawcza przygotowała odpowiednie narzędzie w postaci kwestionariusza ankiety. Główną jego część stanowiło 67 pytań. Kwestionariusz został podzielony tematycznie na bloki. Pytania z bloku A dotyczyły społecznego postrzegania public relations, z bloku B społecznej recepcji sponsoringu, z bloku C społecznej recepcji lobbingu. Blok D odnosił się do etyki PR w recepcji społecznej, blok E do społecznej recepcji CSR a blok F do społecznej recepcji czarnego PR. Z kolei w bloku G zostały zawarte pytania dotyczące społecznej recepcji product placement, w bloku H społecznej recepcji e-pr a w bloku I społecznej recepcji zawodu rzecznika prasowego. Ponadto w kwestionariuszu ankiety, na końcu, została umieszczona metryczka osobowa. Kwestionariusz zawierał pytania otwarte, półotwarte, zamknięte alternatywne i zamknięte z kafeterią. Najwięcej pytań stanowiły pytania zamknięte z kafeterią. 11

1.4.1. Modele i opis pytań z bloku A Społeczna recepcja public relations Blok A dotyczący tematu Społeczna recepcja public relations składał się z sześciu pytań, ponumerowanych od cyfry 1 do 6, odnoszących się do znajomości pojęcia oraz istoty public relations, stosunku emocjonalnego do tego terminu i wiedzy o usługach public relations. W bloku tym znajduje się jedno pytanie zamknięte, trzy pytania półotwarte z kafeterią odpowiedzi, jedno pytanie otwarte, jedno pytanie zamknięte alternatywne. Pytanie zamknięte to pytanie numer 1, pytanie otwarte to pytanie numer 2. Pytania półotwarte z kafeterią odpowiedzi to pytania numer: 3, 5 i 6. Pytanie zamknięte alternatywne to pytanie numer 4. Pytanie 1. Proszę powiedzieć, w jakim stopniu zna Pani/Pan pojęcie public relations? Odpowiedź pozytywna na to pytanie skutkuje kolejnymi, bardzie szczegółowymi pytaniami respondentowi public relations. Odpowiedź negatywna kieruje do następnego działu z pominięciem pytań. Pytanie 2. Jakby Pan(i) określił(a), co to jest public relations? Pytanie otwarte pozwala na własna wypowiedź, określenie osobistego rozumienia pojęcia public relations, podania definicji. Pytanie 3. Co jest Pani/Pana zdaniem istotą public relations? Wybór odpowiedzi z kafeterii pokazuje a jakimi działami respondenci kojarzą public relations. Pytanie 4. Jakie skojarzenia ma Pani/Pan z terminem public relations? Odpowiedzi na to pytanie określają emocjonalny (pozytywny lub negatywny) stosunek do terminu PR Pytanie 5. Z czym przede wszystkim kojarzy się Pani/Panu pojęcie public relations? To pytanie pozwala stwierdzić, z jaką branżą lub obszarem życia kojarzone jest pojęcie public relations. Pytanie 6. Kto Pani/Pana zdaniem najczęściej korzysta z usług firm/osób zajmujących się public relations? Pytanie wskazuje firmy lub osoby, które zdaniem respondentów korzystają z usług podmiotów świadczących usługi PR. 1.4.2 Modele i opis pytań z bloku B Społeczna recepcja sponsoringu Blok dotyczący tematu Społeczna recepcja sponsoringu składał się z dwunastu pytań, ponumerowanych od cyfry 7 do liczby 18, odnoszących się do znajomości pojęcia sponsoring, stopnia akceptacji działań sponsoringowych oraz deklaracji podjęcia działań w związku ze świadomością, iż dana firma prowadzi działania sponsoringowe. W bloku tym znajduje się jedno pytanie otwarte, cztery pytania półotwarte z kafeterią odpowiedzi, jedno pytanie zamknięte, jedno pytanie zamknięte z kafeterią odpowiedzi oraz pięć pytań zamkniętych alternatywnych. Pytanie zamknięte to pytanie numer 7, pytanie otwarte to 12

pytanie numer 8. Pytanie zamknięte z kafeteria odpowiedzi to pytanie numer 9. Pytania półotwarte z kafeterią odpowiedzi to pytania numer: 10, 11, 12 i 18. Pytania zamknięte alternatywne to pytania o numerach: 13, 14, 15 i 17 Pytanie 7. Proszę powiedzieć, w jakim stopniu zna Pani/Pan pojęcie sponsoring? Jest to pytanie pozwalające się zorientować czy i w jakim stopniu znane jest ogólnie pojęcie sponsoring. W przypadku braku znajomości lub znajomości słabej respondent nie udziela więcej odpowiedzi na pytania zawarte w tym dziale. Pytanie 8. Jakby Pan(i) określił(a), co to jest sponsoring? Odpowiedź na to pytanie pokazuje, jakie jest wyobrażenie o działalności sponsoringowej firm. Jakie działania są określane mianem sponsoringu? Pytanie 9. Które z niżej wymienionych stwierdzeń najbardziej Pani/Panu pasuje do opisu znaczenia terminu sponsoring? Pytanie pozwala się zorientować, czy działania sponsoringowe odbierane są jako jedno czy dwustronna wymiana świadczeń oraz czy i w jaki sposób kojarzone są z reklamą Pytanie 10. Z jakiego powodu firmy podejmują działania sponsoringowe Odpowiedzi na to pytanie pokazują, czy sponsoring jest postrzegany jako działanie przynoszące wymierna korzyść firmom podejmującym takie działanie. Pytanie 11. Jakie obszary życia społecznego powinny być Pani/Pana zdaniem celem działalności sponsorskiej? Wybory odpowiedzi, jakich dokonali respondenci wskazują, jakie ich zdaniem sfery życia publicznego i społecznego powinny być wspierane, dofinansowane, gdzie wyczuwają braki. Pytanie 12. W jaki sposób firmy powinny przede wszystkim prowadzić działalność sponsoringową? To pytanie wskazuje, czy oczekiwane są dotacje bezpośrednie finansowe lub rzeczowe, czy też powinny to być dochody uzyskane w wyniku przeprowadzonych działań związanych z wydarzeniem sponsorowanym lub innym zorganizowanym w celu wsparcia. Pytanie 13. Jak wiedza o fakcie, że jakaś firma prowadzi działania sponsoringowe mogłaby mieć wpływ na jej wizerunek w Pani/Pana oczach? To pytanie pozwala się zorientować czy sponsoring jest odbierany pozytywnie czy negatywnie i jaki ma to wpływ na firmę podejmującą działania sponsoringowe. Pytanie 14. Proszę określić swój stopień akceptacji dla sponsoringu Większość odpowiedzi akceptujących sponsoring wykaże, że jest to działanie pożyteczne, dobrze kojarzone i mające pozytywny wpływ na wizerunek sponsora. Pytanie 15. Proszę odnieść się do niżej prezentowanych tez: Wybór odpowiedzi na przedstawione tezy pokazuje, czy sponsoring jest odbierany jako działanie przysparzające korzyści stronom i społeczeństwu. 13

Pytanie 16. Jak wiedza o fakcie, że jakaś firma prowadzi działania sponsoringowe mogłaby mieć wpływ na Pani/Pana decyzje o zakupie jej produktów/usług? Odpowiedzi na to pytanie są społeczna recepcją sponsoringu wskazują, czy ludzie w związku z posiadana wiedzą o sponsoringu wykazują większą gotowość do zakupu produktów firmy prowadzącej działania sponsoringowe. Pytanie 17. Czy Pani/Pana zdaniem sponsoring jest potrzebny? Odpowiedzi twierdzące wskażą na społeczna akceptację sponsoringu, niezależnie od wykazanej wcześniej wiedzy szczegółowej w tym zakresie. Pytanie 18. Skąd najczęściej dowiaduje się Pan/Pani o działaniach sponsoringowych? Media wskazane w odpowiedziach na to pytanie, pokazują, które media są skuteczne w dotarciu do poszczególnych grup docelowych, w kategoriach płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania. 1.4.3. Modele i opis pytań z bloku C Społeczna recepcja lobbingu Dział C Społeczna recepcja lobbingu składa się z sześciu pytań odnoszących się do różnych zagadnienie związanych z pojęciem lobbingu. W tym dziale znajduje się jedno pytanie otwarte, jedno pytanie półotwarte, jedno pytanie zamknięte (filtrujące), jedno pytanie zamknięte (stopniowane), jedno pytanie zamknięte alternatywne oraz dwa pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi. Pytanie otwarte to pytanie 20, pytanie półotwarte to pytanie 22, natomiast pytania 19, 21, 23, 24 i 25 to pytania zamknięte. Pytanie 19. Proszę powiedzieć w jakim stopniu zna Pani/Pan pojęcie lobbing (proszę wybrać tylko jedną odpowiedź). Pytanie pozwala na zbadanie w jaki sposób ludzie oceniają swoją wiedzę na temat lobbingu, czy potrafią zdefiniować pojęcie, czy może w ogóle nie spotkali się z takim pojęciem. Jest to pytanie zamknięte z kafeterią odpowiedzi. W zależności od udzielonej odpowiedzi, respondent przechodzi do pytania 21, lub zostaje poproszony o podanie definicji. Pytanie 20. Jakby Pan(i) określił(a), co to jest lobbing? Jest to pytanie otwarte, pozwalające badanemu na samodzielne podanie definicji lobbingu. Pytanie 21. Proszę odnieść się do niżej prezentowanych tez: Pytanie zawiera siedem tez na temat lobbingu. Respondent został poproszony o to, w jakim stopniu zgadza się z poszczególnymi z nich. Pytanie pozwala zbadać jakie są skojarzenia z lobbingiem oraz z jakimi praktykami jest identyfikowany. Pytanie 22. Które z wymienionych organizacji, grup, instytucji Pani/Pana zdaniem prowadzą działalność lobbingową? (można wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi). Jest to pytanie półotwarte z kafeterią odpowiedzi, które ma za zadanie wyłonienie organizacji, grup czy instytucji prowadzących działalność lobbingowa jakie wskazują respondenci. W pytaniu istnieje możliwość wyboru maksymalnie trzech odpowiedzi, a także podanie własnej odpowiedzi, niezawartej w kafeterii. 14

Pytanie 23. Proszę określić swój stopień akceptacji dla działalności lobbingowej. (Można wybrać tylko jedną odpowiedź). W tym pytaniu respondent miał do wyboru sześć odpowiedzi stopniujących swoją akceptację dla działań lobbingowych. Pytanie 24. Czy szukała Pani/Pan kiedykolwiek jakichś dodatkowych informacji na temat lobbingu (czym jest, kto lobbuje w Polsce, w jakiej sprawie bądź jakie są źródła finansowania danej działalności lobbingowej)? (Można wybrać tyko jedną odpowiedź) Pytanie zamknięte alternatywne pozwoliło na badanie opinii społecznej na temat tego, czy poszukiwali kiedykolwiek dodatkowych informacji na temat lobbingu w Polsce. Pytanie 25. Proszę wyobrazić sobie sytuację, że zostaje rozpisane referendum w sprawie całkowitego zakazu prowadzenia działalności lobbingowej. Proszę powiedzieć, jak zagłosowałaby Pani/ zagłosowałby Pan w takim referendum. (Można wybrać tylko jedna odpowiedź). Pytanie zamknięte alternatywne pozwoliło na badanie opinii społecznej w sprawie zakazu działalności lobbingowej. 1.4.4. Modele i opis pytań z bloku D Etyka public relations w recepcji społecznej Dział D Etyczne aspekty public relations w recepcji społecznej zbudowany jest z 7 pytań, które odnoszą się do etyki w public relations oraz sposobu jej postrzegania przez społeczeństwo. Dział ten składa się z 3 pytań zamkniętych z kafeterią odpowiedzi, 3 pytań półotwartych, gdzie respondent może udzielić własnej odpowiedzi oraz 1 pytania alternatywnego. Pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi to: 26, 28, 32. Pytania półotwarte to: 27, 29, 31. Pytanie alternatywne to pytanie nr 30. Pytanie 26: Czy Pani/Pana zdaniem w biznesie jest miejsce na etykę? Jest to pytanie, dzięki któremu możliwe jest poznanie subiektywnej opinii respondenta na temat miejsca i możliwości funkcjonowania etyki w biznesie, który wykorzystuje w swojej działalności instrumenty public relations. Pytanie 27. Zakładając, że niektóre organizacje prowadzą swoją działalność w sposób nieetyczny, proszę powiedzieć, jakie są według Pani/Pana główne powody łamania zasad etycznych w biznesie? Odpowiedź na to pytanie ma za zadanie pokazać, jakie są główne powody nieetycznej działalności niektórych przedsiębiorstw, która z całą pewnością istnieje w opinii społeczeństwa. Ankietowany ma możliwość wskazać maksymalnie 3 odpowiedzi z kafeterii. Istnieje również możliwość dopisania przez niego innej odpowiedzi, niż wskazane w kafeterii. Pytanie 28. Według Pani/Pana opinii, działania public relations prowadzone są w Polsce w sposób: Pytanie to jest pytaniem o charakterze filtrującym. Pozwala określić stopień etyczności działań public relations według opinii polskiego społeczeństwa. 15

Pytanie 29. Kto według Pani/Pana najczęściej inspiruje działania nieetyczne w public relations? Odpowiedzi na to pytanie pozwolą na określenie, które grupy zawodowe są, w opinii społeczeństwa, inicjatorami nieetycznych działań public relations. Pytanie to jest zadawane tylko w przypadku wskazania przez respondenta odpowiedzi: Ani etyczny ani nieetyczny lub Raczej nieetyczny, lub Zdecydowanie nieetyczny w pytaniu nr 29. Pytanie ma charakter półotwarty. Pytanie 30. Czy słyszał/a Pan/i o jakimkolwiek kodeksie etycznym odnoszącym się do działań public relations? Pytanie to jest jedynym pytaniem alternatywnym w tym bloku. Jednocześnie jest też pytaniem o charakterze filtrującym. Odpowiedzi wskazane na to pytanie przez respondentów, mają za zadanie wskazać jak duża jest świadomość istnienia i funkcjonowania kodeksów etycznych public relations wśród społeczeństwa polskiego. Pytanie 31. Które z wymienionych kodeksów etycznych public relations są Pani/Panu znane? Pytanie to jest zadawane tylko w przypadku wskazania przez respondenta odpowiedzi: TAK w pytaniu nr 30. Odpowiedzi na pytanie nr 31 pozwolą uzyskać odpowiedź, które z wymienionych kodeksów etycznych odnoszących się do działań public relations są znane Polakom. Pytanie to jest pytaniem o charakterze półotwartym. Pytanie 32. Czy Pani/Pana zdaniem istnieje potrzeba stworzenia systemu regulacji formalnych odpowiedzialnych za określenie kar, które groziłyby za nieprzestrzeganie zasad etycznych w działalności public relations? Pytanie to pomoże uzyskać informacje na temat tego, jak duża jest potrzeba stworzenia pewnych regulacji prawnych, których zadaniem byłoby określenie kar i sankcji, grożących za nieprzestrzeganie zasad etycznych w działaniach PR. 1.4.5. Modele i opis pytań z bloku E Społeczna recepcja CSR Dział E Społeczna odpowiedzialność firm stanowi część kwestionariusza oznaczoną literą E. Na blok E składa się siedem pytań oznaczonych numerami od 33 do 39. W tej części kwestionariusza znajduje się jedno pytanie otwarte, jedno pytanie półotwarte oraz pięć pytań zamknięte z kafeterią odpowiedzi. Pytanie otwarte to pytanie numer 33. Pytanie 33. Proszę powiedzieć w jakim stopniu zna Pani/Pan pojęcie - społeczna odpowiedzialność firm? Odpowiedź na to pytanie pozwoli ustalić czy dana osoba zna pojęcie społeczna odpowiedzialność firm. Odpowiedź na to pytanie pozwoli na zadanie następnych pytań z działu E Pytanie 34. Na czym polega Pani/Pana zdaniem jest społeczna odpowiedzialność firm? Pytanie ma na celu sprawdzenie faktycznego stopnia znajomości pojęcia w odniesieniu do znajomości deklarowanej w poprzednim pytaniu 16

Pytanie 35. Co powinna Pani/Pana zdaniem robić firma, żeby można było o niej powiedzieć, że jest odpowiedzialna społecznie? Pytanie pomoże wskazać która aktywność firmy powoduje że jest ona postrzegana jako społecznie odpowiedzialna. Odpowiedź ukaże czy będzie to dobre traktowanie pracowników, uczciwe płacenie podatków, zapewnienie jak najwięcej miejsc pracy, branie pod uwagę dobra wspólnego, oferowanie wyższych zarobków, ochrona środowiska naturalnego, wspieranie organizacji charytatywnych, czy inna wskazana przez respondenta Pytanie 36. Z jakiego powodu Pani/Pana zdaniem firmy komercyjne angażują się w działalność społeczną? Odpowiedzi uzyskane od respondentów pomogą ustalić społeczne postrzeganie motywów prowadzenia działalności z zakresu CSR przez organizacje komercyjne. Respondenci mają możliwość wyboru spośród motywów komercyjnych, wizerunkowych i etycznych. Pytanie 37. Jak wiedza o fakcie, że jakaś firma wdraża ideę odpowiedzialności społecznej firm mogłaby mieć wpływ na jej wizerunek w Pani/Pana oczach Pytanie to służy określeniu wizerunku firm prowadzących działania CSR wśród respondentów deklarujących znajomość tej idei. Odpowiedź na to pytanie ukaże czy Społeczna odpowiedzialność biznesu wpływa na wizerunek firmy, jeśli tak to czy powoduje jego poprawę czy pogorszenie. Pytanie 38. Proszę odnieść się do niżej prezentowanych tez Pytanie ma na celu zbadanie odczuć danego respondenta związanych z korzyściami wynikającymi ze społecznej odpowiedzialności firm poprzez sprawdzenie czy zgadza się on ze stwierdzeniami że Społeczna odpowiedzialność firm przynosi korzyści firmom, które wdrażają jej idee, społeczeństwu (ogólnie) i respondentowi osobiście Pytanie 39. Proszę wskazać wszystkie czynniki, które bierze Pani/Pan pod uwagę dokonując zakupu produktów Odpowiedzi na to pytanie pomogą określić, w jakim stopniu cechy produktów związane z CSR wpływają na decyzję zakupową na tle innych zmiennych związanych z produktem. 1.4.6. Modele i opis pytań z bloku F Społeczna recepcja czarnego public relations Dział F. Społeczna recepcja czarnego Public relations składa się z sześciu pytań (z numerami od 40.do 45.), odnoszących się do zagadnień związanych z metodami czarnego public relations, występującymi w działaniach PR. W tej części kwestionariusza znajduje się jedno pytanie otwarte, jedno pytanie półotwarte, jedno pytanie zamknięte alternatywne oraz cztery pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi. Pytanie otwarte to pytanie numer 41. Pytanie półotwarte to pytania pod numerami 41 i 42. Pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi to pytania z numerami: 43,44,45. 17

Pytanie 40. Proszę powiedzieć, w jakim stopniu zna Pani/Pan i rozumie pojęcie czarny public relations? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Odpowiedź na to pytanie pozwala określić, jaka jest wiedza społeczeństwa na temat istoty czarnego PR. Pytanie 41. Co rozumie Pani/Pan pod pojęciem czarny PR? Jest to ogólne pytanie, dzięki któremu możliwe jest poznanie subiektywnej opinii ankietowanego, co kryje się pod terminem czarny PR, tzn., co respondent rozumie słysząc termin czarny PR, jakie są pierwsze skojarzenia/myśli. Pytanie 42. Co jest Pani/Pana zdaniem istotą czarnego PR? (można wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi) Odpowiedzi na to pytanie pokazują, jak ankietowany wyobraża sobie działania czarnego PR. Respondent usłyszał kilka odpowiedzi do pytania i miał wybrać, które usłyszane zdanie jest istotą czarnego PR. Pytanie 43. Z czym przede wszystkim kojarzy się Pani/Panu pojęcie czarny PR? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Dzięki odpowiedziom na to pytanie można się dowiedzieć, gdzie tak naprawdę ludzie postrzegają/widzą działania czarnego PR. Odpowiedzi z kafeterii miały pomóc w uzyskaniu wyników. Pytanie 44. Proszę określić swój stopień akceptacji dla stosowania czarnego PR-u? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Odpowiedź na to pytanie pozwoli przedstawić, jaki jest stopień akceptacji, w społeczeństwie, stosowania metod czarnego PR. Pytanie 45. Czy zagłosowałby/zagłosowałaby Pan/i na partię wiedząc, że ta stosuje w stosunku do swojej politycznej konkurencji działania czarnego PR? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Odpowiedź na to pytanie pozwoli określić uczestnictwo społeczeństwo w wyborach jak też informacje, czy biorą pod uwagę partie polityczne korzystające z metod czarnego PR. 1.4.7. Modele i opis pytań z bloku G Społeczna recepcja product placement Dział G. Społeczna recepcja product placement składa się z siedmiu pytań (z numerami od 46. do 52.), odnoszących się do zagadnień związanych z zastosowaniem product placement. W tej części kwestionariusza znajduje się jedno pytanie otwarte, jedno pytanie zamknięte alternatywne oraz pięć pytań zamkniętych z kafeterią odpowiedzi. Pytanie 18

otwarte to pytanie numer 47. Pytanie zamknięte alternatywne to pytanie numer 51. Pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi to pytania z numerami: 46, 48, 49, 50, 52. Pytanie 46. Proszę powiedzieć, w jakim stopniu zna Pani/Pan pojęcie product placement? Poprzez uzyskanie odpowiedzi na to pytanie dowiadujemy się jaka jest społeczna wiedza na temat product placement, czy ankietowani znają pojęcie bardzo dobrze, tylko dobrze, średnio, a może jest im ono zupełnie obce. Pytanie 47. Jakby Pani/Pan określił/a, co to jest product placement? W tym pytaniu otwartym ankietowany sam podaje znaczenie pojęcia product placement. Pytanie 47 zadawane jest w przypadku gdy odpowiedź na pytanie poprzednie brzmiała: znam dobrze lub znam bardzo dobrze. Pytanie 48. Czy zauważyła Pani/Pan kiedykolwiek w filmie, serialu, że aktorzy wykorzystują w nim produkty jakiejś konkretnej marki/firmy? (można wybrać więcej niż jedną odpowiedź) Pytanie to pozwala określić, czy ankietowany kiedykolwiek zauważył w filmach lub serialach produkty konkretnej marki wykorzystywane przez aktorów. Pytanie 49. Poniżej przedstawiamy różne formy wykorzystania produktów w programach, filmach, serialach, itp. Proszę wskazać, które z wymienionych kiedykolwiek Pan/i widział/a. Liczba odpowiedzi twierdzących wskazują na formy lokowania produktów, z którymi ankietowany się spotkał. Osoba udzielająca odpowiedzi ma możliwość wyboru każdej z 7 propozycji(werbalny; wyeksponowanie produktu lub jego nazwy; używanie lub konsumowanie produktów przez bohaterów; rozmowa o produkcie przez bohaterów programu, filmu; pokazanie znaku towarowego jakiegoś produktu w tle do innych wiodących wydarzeń; pokazanie w programach, filmach, serialach materiałów reklamowych, gadżetów jakieś marki, które potem można zidentyfikować w sklepie, wykorzystanie przez aktorów konkretnych marek poza planem filmowym, serialowym). Pytanie 50. Proszę określić swój stopień akceptacji dla promowania produktów poprzez lokowanie ich w programach? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Dzięki odpowiedziom na to pytanie można się dowiedzieć, jaki jest stopień akceptacji ankietowanych dla sposobu promowania produktów poprzez wykorzystanie ich w programach, tj. czy ten sposób promowania jest zdecydowanie akceptowany, raczej akceptowany, jest obojętny dla ankietowanego, raczej przez niego nieakceptowany, zdecydowanie go nie akceptuje, a może ankietowany nie ma zdania. Pytanie 51. Czy kupił/a Pani/Pan kiedykolwiek produkt zauważony w filmie fabularnym, serialu, w programie reality show itp.? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Pytanie to pozwala określić, czy ankietowany kiedykolwiek nabył produkt, który wcześniej zauważył w filmie, serialu czy w programach typu reality show. Pytanie twierdzące określa przydatność w ocenie ankietowanego. 19

Pytanie 52. Czy kupiłaby/kupiłby Pani/Pan dowolny produkt zauważony w filmie fabularnym, serialu, w programie reality show, itp.? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Pytanie to zadajemy w przypadku wskazania przez respondenta odpowiedzi nie w pytaniu poprzednim. Udzielone odpowiedzi dostarczą informacji o tym czy ankietowany zdecydowałby się na kupno produktu zauważonego w filmie, w programie czy serialu, nie zdecydowałby się na jego nabycie, a może nie ma zdania. 1.4.8. Modele i opis pytań z bloku H Społeczna recepcja interactive PR (e-pr) Dział H. Społeczna recepcja interactive PR (e-pr) składa się z siedmiu pytań (z numerami od 53. do 59.), odnoszących się do zagadnień związanych z zastosowaniem Internetu w działaniach PR. W tej części kwestionariusza znajduje się jedno pytanie otwarte, jedno pytanie półotwarte, jedno pytanie zamknięte alternatywne oraz cztery pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi. Pytanie otwarte to pytanie numer 54. Pytanie półotwarte to pytanie numer 55. Pytanie zamknięte alternatywne to pytanie numer 58. Pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi to pytania z numerami: 53, 56, 57, 59. Pytanie 53. Proszę powiedzieć w jakim stopniu zna Pani/Pan pojęcie e-pr? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Dzięki uzyskanym odpowiedziom na to pytanie można się dowiedzieć jaka jest społeczna wiedza na temat e-pr, czy ankietowani je znają, potrafią się na dany temat wypowiedzieć w większym lub mniejszym stopniu, czy pojęcie to jest im zupełnie obce. Jest to pytanie zamknięte z kafeterią odpowiedzi. W zależności od udzielonej odpowiedzi, respondent przechodzi do pytania 55, lub zostaje poproszony o podanie definicji. Pytanie 54. Czym Pani/Pana zdaniem jest e-pr? To pytanie otwarte pozwala ankietowanemu samodzielnie określić jego spontaniczne skojarzenia z zakresu e-pr, to czym jest, po tym jak uprzednio określi że zna dobrze, lub bardzo dobrze opisywane pojęcie. Pytanie 55. Co jest Pani/Pana zdaniem istotą e-pr? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) W tym pytaniu ankietowany ma możliwość wyboru, spośród kilku zaproponowanych propozycji, najtrafniejszy opis, odnoszący się do terminu e-pr, jeśli zna dobrze, bardzo dobrze lub przynajmniej średnio to pojęcie (gdy wydaje mu się, że je zna, ale nie potrafi spontanicznie wyjaśnić i zdefiniować). Pytanie 56. Które z wymienionych narzędzi e-pr są Pani/Panu znane? (można wybrać więcej niż jedną odpowiedź) Odpowiedzi ankietowanego informują o tym, jak wiele różnorodnych form internetowych narzędzi jest mu znanych, a których w ogóle nie zna. Respondent ma możliwość wyboru każdej, spośród dwunastu zaproponowanych, propozycji (strona internetowa firmy, biuro prasowe on-line firmy, blog firmowy, fora internetowe, e-mailing, artykuły sponsorowane, newsletter, konto firmowe na portalu społecznościowym, chat firmowy, konkursy firmowe on-line, kanał RSS, flash mob). 20

Pytanie 57. Czy Pani/Pana zdaniem narzędzia e-pr są wiarygodnym źródłem informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne?(można wybrać tylko jedną odpowiedź) Odpowiedź na to pytanie wskazuje, czy respondent uznaje internetowe narzędzia PR jako rzetelne źródło informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne, czy też jako niewiarygodne i czy ma, lub nie ma do nich zaufania. Pytanie 58. Czy korzystał/a Pan/i kiedykolwiek z narzędzi e-pr w celu poszukiwania informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Pytanie to pozwala określić, czy ankietowany kiedykolwiek skorzystał z internetowych narzędzi PR w celu znalezienia informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne. Wskazuje zatem na ich przydatność oraz wiarygodność w ocenie ankietowanego. Pytanie 59. Z których narzędzi e-pr korzystał/a Pan/Pani w celu poszukiwania informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne?(można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) Pytanie to pozwala jednoznacznie określić, które, spośród dwunastu zaproponowanych, narzędzi internetowego PR ankietowany wykorzystuje, w zależności od jego potrzeb, gdy poszukuje informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne. Możliwość wybrania dowolnej liczby odpowiedzi pozwala wskazać na wszystkie narzędzia, z którymi ankietowany miał do czynienia. 1.4.9. Modele i opis pytań z bloku I Społeczna recepcja zawodu rzecznika prasowego Dział I. Społeczna recepcja zawodu Rzecznika Prasowego składa się z ośmiu pytań (z numerami od 60 do 67), odnoszących się do zagadnień związanych z pojęciem rzecznik prasowy. W tej części kwestionariusza znajduje się jedno pytanie otwarte, jedno pytanie półotwarte, jedno pytanie zamknięte alternatywne oraz pięć pytań zamkniętych z kafeterią odpowiedzi. Pytanie otwarte to pytanie numer 61. Pytanie półotwarte to pytanie numer 62. Pytanie zamknięte alternatywne to pytanie numer 66. Pytania zamknięte z kafeterią odpowiedzi to pytania z numerami: 60, 63, 64, 65, 67. Pytanie 60. Proszę powiedzieć w jakim stopniu zna Pani/Pan i rozumie pojęcie rzecznik prasowy? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Jest to ogólne pytanie, dzięki któremu możliwe jest poznanie subiektywnej opinii ankietowanego na temat znajomości pojęcia rzecznik prasowy. Pytanie 61. Jakie jest Pani/Pana zdaniem podstawowe zadanie realizowane przez rzeczników prasowych różnych organizacji? Odpowiedź na to pytanie informuje o tym, jakie są według ankietowanych podstawowe zadania realizowane przez rzeczników prasowych. 21

Pytanie 62. Co Pani/Pana zdaniem jest istotą pracy rzecznika prasowego? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Odpowiedź na to pytanie pokazuje jaką rolę według ankietowanych powinien spełniać rzecznik prasowy. Pytanie 63. Jakie Pani/Pan zdaniem kompetencje powinien posiadać przede wszystkim rzecznik prasowy, aby dobrze wypełniać swoją zawodową rolę? (można wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi) Odpowiedzi na to pytanie pokazują, jak ankietowany wyobraża sobie idealnego rzecznika prasowego, tj. które z wymienionych kompetencji są niezbędne dla prawidłowego wypełniania jego obowiązków, a które z tych kompetencji nie są aż tak istotne i potrzebne w jego pracy. Pytanie 64. Jak Pan/i ocenia wiarygodność informacji przekazywanych przez rzeczników prasowych wymienionych instytucji? (Rzecznik prasowy rządu, Rzecznik prasowy prezydenta/minister w kancelarii prezydenta, Rzecznik prasowy partii politycznej, Rzecznik policji, Rzecznik Straży Pożarnej, Rzecznik prasowy organizacji komercyjnej) Dzięki odpowiedziom na to pytanie można się dowiedzieć, jak ankietowani oceniają wiarygodność przekazów wygłaszanych przez rzecznika prasowego różnych instytucji. Pytanie 65. Proszę odnieść się do niżej prezentowanych tez: Działania rzecznika prasowego przynoszą korzyści instytucjom, które rzecznik reprezentuje; Działania rzecznika przynoszą korzyści społeczeństwu (ogólnie); Działania rzeczników prasowych przynoszą korzyści Pani/Panu konkretnie. Pytanie pozwoli poznać opinię respondentów o ewentualnych korzyściach z pracy rzeczników prasowych. Pytanie 66. Czy kiedykolwiek szukał/a Pan/i informacji o pracy rzecznika prasowego (jakie są jego zadania; kto jest rzecznikiem jakiej instytucji; ile zarabia rzecznik, co trzeba zrobić, żeby zostać rzecznikiem prasowym? (można wybrać tylko jedną odpowiedź) Pytanie to pomoże uzyskać informację, czy ankietowani kiedykolwiek szukali informacji na temat pracy rzecznika prasowego. Pytanie 67. Jakich informacji Pan/i poszukiwał/a odnośnie pracy rzecznika prasowego? (można wybrać maksymalnie 3 odpowiedzi) To pytanie autor zadał w celu dowiedzenia się, jakich informacji ankietowani szukali na temat pracy rzecznika prasowego. 22

2.5 Wyniki pomiarów 2.5.1. Wyniki pomiarów dział A Społeczna recepcja public relations Po przeprowadzeniu badania grupa badawcza usystematyzowała otrzymane wyniki oraz przedstawiła je w formie graficznej za pomocą wykresów i tabel. Poniżej zostały zaprezentowane wyniki dotyczące bloku A Społeczne postrzeganie public relations - początkowej, wspólnej części kwestionariusza ankiety. Dzięki tym danym badacze mogli poznać ogólną, podstawową wiedzę na temat PR, jaką wykazała się przebadana grupa. Wykres 1. Znajomość pojęcia public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 1. przedstawia znajomość pojęcia public relations. 47% pytanych wykazało średnią znajomość tego terminu, ponad 21% nie znało tego terminu. Ponad 16% zadeklarowało dobrą znajomość pojęcia public relations, około 14% słabą, a ponad 16% uznało, że zna dobrze. Niewiele ponad 1% stwierdziło, że nie zna terminu public relations. Na pytanie 2. otwarte dotyczące określenia public relations wypowiedziało się prawie 18% respondentów (68 osób). Odpowiedzi są zacytowane poniżej: 1. Działania zmierzające do budowy pożądanego wizerunku podmiotu. 2. Promowanie firmy, rozmowa z kontrahentami. 3. Relacje z otoczeniem 4. Relacje ludzie-firma 5. Reprezentowanie firmy przed osobami spoza niej. 6. Promocja firmy 7. Jest to sposób zarządzania polegający na planowanej i przemyślanej strategii. 8. PR to dbanie o pozytywne relacje między firmą a jej otoczeniem. 9. Tworzenie wizerunku. 10. Działania polegające na przemyślanych, planowanych, systematycznych wysiłkach zmierzające do porozumienia między organizacją a jej otoczeniem. Nawiązywanie kontaktu z otoczeniem. 23

11. Budowanie opinii publicznej na temat konkretnej firmy lub osoby tak, aby była pozytywnie odbierana. 12. Kształtowanie stosunków podmiotu z otoczeniem. 13. Kształtowanie pozytywnego wizerunku jakiegoś podmiotu (osoby, instytucji) i jego relacji z otoczeniem. 14. Kontakt firmy z otoczeniem. 15. To relacja pomiędzy firmą a jej interesariuszami. 16. Relacje, kontakty z klientami które mają na celu kształtowanie stosunków. 17. Jest to swego rodzaju oddziaływanie różnego typu organizacji na otoczenie, w którym się znajdują. 18. PR określa również relacje pomiędzy nimi, określone wzajemnymi potrzebami. 19. Relacje, stosunki międzyludzkie w biznesie i życiu publicznym, wizerunek firmy, osoby. 20. Kreowanie relacji pomiędzy firmą, osobą itd a otoczeniu, kreowanie wizerunku firmy, osoby itd. 21. Relacje między podmiotem(firmą, instytucją, osobą) a odbiorcą, poprzez kształtowanie pozytywnego wizerunku podmiotu 22. Promowanie wizerunku. 23. Kreowanie dobrego wizerunku firmy. 24. Promocja firmy przez upowszechnienie jej pozytywnego obrazu w świadomości społecznej-konsumentów, partnerów, akcjonariuszy itp., zabieganie o korzystna ocenę ze strony ludności. 25. Promowanie firmy. 26. Kreowanie wizerunku firmy, budowanie dobrej reputacji oraz sprawnych podstaw komunikacji z otoczeniem. 27. Dbanie o pozytywny wizerunek i dobre stosunki z klientami, mediami i partnerami biznesowymi. 28. Publiczne relacje, kontakty z mediami. 29. Zachowanie nacechowane szczególnym nastawieniem na pozytywny odbiór przez drugich, związany z osiągnięciem korzyści. 30. Kształtowanie wizerunku czegoś/kogoś u publiki różnymi środkami. 31. Dziedzina zajmująca się zagadnieniem kreowania wizerunku instytucji/osoby. 32. To oddziaływanie na społeczeństwo, na świadomość społeczną, poprzez różnego rodzaju działania promujące osobę, firmę/instytucję lub wydarzenie społeczne. 33. Promowanie wizerunku firmy lub osoby. 34. Dział/Departament działający na korzyść firmy, kreujący jej pozytywny wizerunek poprzez współpracę z otoczeniem (społeczeństwo, klienci, bezpośredni członkowie, władze) przy wykorzystaniu mediów/innych produktów oraz mający na celu przekonanie otoczenia o słuszności działań firmy. 35. Promowanie wizerunku firmy. 36. Społeczne relacje. 37. Relacje publiczne, miedzy ludzkie. 38. Dbanie o wizerunek osób, firm, instytucji. 39. Są to kontakty z otoczeniem. 40. Pozytywnego wizerunku. 24

41. Świadome, celowe i systematyczne porozumiewanie się organizacji z publicznością mające na celu budowę pozytywnego wizerunku organizacji/instytucji/firmy. 42. Reklamowanie usług. 43. Przez pojęcie to należy rozumieć ogół kontaktów z otoczeniem, dbanie o własną opinię. 44. Relacje między osobą/instytucją/organizacją/firmą a ich otoczeniem, społeczeństwem. 45. Pojęcie odnosi się najczęściej do kształtowania wizerunku osoby/ organizacji/firmy w społeczeństwie. 46. Działania organizacji skierowane do otoczenia w celu budowania i podtrzymywania dobrego wizerunku firmy. 47. Budowanie relacja z otoczeniem zewnętrznym. 48. Przedstawianie nawet miernej firmy, organizacji, grupy ludzi w dobrym świetle. 49. Kreowanie pozytywnego wizerunku firmy, osoby poprzez komunikacje z mediami. 50. Jest to kreowanie wizerunku danej firmy poprzez jakieś postawy czy poglądy, w celu wyrobienia sobie dobrej opinii i ułatwienia kontaktów z innymi. 51. Dbanie o dobry wizerunek osoby, firmy, instytucji. 52. Promowanie pozytywnego wizerunku firmy lub osoby. 53. Dbanie o wizerunek firmy / osoby w oczach grupy docelowej/otoczenia. 54. Dobre stosunki publiczne, aspekty składające się na wizerunek osoby, firmy. 55. Działania firmy, które mają doprowadzić do zbudowania i utrzymania pożądanych relacji z otoczeniem. 56. Promocja kogoś lub firmy. 57. Publiczne kontakty z otoczeniem, które powinny wpływać na pozytywny wizerunek. 58. Szeroko rozumiane związki społeczne grup i jednostek. 59. To działania zmierzające do wzmocnienia marki, jej wizerunku w społeczeństwie. 60. Dbanie o wizerunek osób prywatnych, firm, instytucji. 61. Kreowanie wizerunku firmy, stosunki między jakąś firmą, organizacją, przedsiębiorstwem a grupą ludności, do której odnosi się działalność tej firmy; sposoby i metody pozyskiwania opinii publicznej, stosowane przez określoną firmę, organizację. 62. Kreowanie pozytywnego wizerunku firmy/osoby. 63. Relacje firmy z klientami zewnętrznymi promowanie firmy reklamowanie firmy. 64. Kreowanie pozytywnego wizerunku i pomoc w utrzymaniu dobrych relacji w kontaktach z mediami. 65. Relacje pomiędzy osobą/firmą z otoczeniem (inne osoby, przedsiębiorstwa, instytucje, urzędy), które za pomocą odpowiednich narzędzi można kształtować. Działanie dążące ku temu aby utrwalić określony wizerunek danej firmy. 66. Zarządzanie mające na celu utrzymanie pozytywnych relacji między firmą a otoczeniem. 67. Propaganda stosowana. 68. Promowanie firmy w mediach. 69. Dobre kontakty ludzkie. 25

Wykres 2. Istota public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 2. obrazuje sposób rozumienia istoty public relations. 49% pytanych uznało, że jest to promowanie pozytywnego wizerunku firmy, prawie 23% uważa, że jest to sztuka osiągania harmonii z otoczeniem poprzez wzajemne porozumienie oparte na prawdziwej i pełnej informacji o działalności firmy lub/i osoby, mniej niż 20% twierdzi, iż jest to reprezentowanie firmy wobec dziennikarzy, klientów i innych podmiotów. 6% kojarzy ten termin z reklamą produktów firmy. Niecałe 2% uważa to za wywieranie wpływu i manipulację, prawie 1% za szukanie znajomości wśród dziennikarzy. 0,4% nie potrafiła powiedzieć co rozumie przez pojęcie public relations. Wykres 3. Odbiór terminu public relations Deklarowany brak znajomości pojęcia public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 3. pokazano społeczny odbiór-percepcję terminu public relations. Prawie 26% respondentów miało raczej dobre skojarzenia z tym terminem, ponad 21% ani dobre ani złe, natomiast ponad 11% kojarzy to pojęcie dobrze. Raczej złe odczucia miało prawie 2,5% 26

pytanych a złe prawie 1% respondentów. Nie miało zdania w tym temacie ponad 3% ankietowanych. Wykres 4. Skojarzenia z terminem public relations Deklarowany brak znajomości pojęcia public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 4. obrazuje skojarzenia z innymi terminami, jakie pokazano społeczny odbiórpercepcję terminu public relations. Prawie 23% kojarzyło to ze współpracą z innymi mediami, prawie 20% z reklamą. Bez mała 12% kojarzyło public relations z biznesem a niecałe 5% z polityką i tyle samo z manipulacją i wywieraniem wpływu. 1% uznało, że nie ma zdania. 0,78% (3 osoby) podały własną definicję terminu public relations cytowane poniżej: z ogółem czynności związanych z interakcją przedsiębiorstwa z otoczeniem; ostatnio z uwypukleniem zalet i ukrywaniem wad; z promocją działalności firmy i budową pozytywnego wizerunku. Wykres 5. przedstawia kto, zdaniem respondentów, korzysta z usług firm zajmujących się public relations. Prawie 43% pytanych uważa, że najczęściej korzystają firmowe działy marketingu i reklamy, niecałe 12% przypisuje to działanie osobom publicznym i celebrytom a prawie 9% uznało, że to politycy często korzystają z usług firm public relations; 0,5% - wybrało fundacje i stowarzyszenia. 1,5% nie wiedziało 1 respondent podał własną odpowiedź: duże firmy Polski i zagraniczne. 27

Wykres 5. Podmioty, które według respondentów korzystają z usług firm/osób zajmujących się public relations Deklarowany brak znajomości pojęcia public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba 1.5.2. Wyniki pomiarów - dział B. Społeczna recepcja sponsoringu Następnie zostały z kolei zaprezentowane wyniki dotyczące bloku B - Społecznej recepcji sponsoringu. Wykres 6. Stopień znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba 28

Wykres 6. przedstawia odpowiedzi na pytanie nr 7 o stopień znajomości pojęcia sponsoring. Znajomość średnią zadeklarowała ponad połowa respondentów 55%, dobrze zna pojęcie 19%, słabo 17%, nie zna pojęcia 7%. Bardzo dobrą znajomość pojęcia sponsoring wykazało tylko 1% pytanych. Na pytanie 8. otwarte dotyczące definicji sponsoringu udzieliło odpowiedzi prawie 20% respondentów. Poniżej prezentacja odpowiedzi: Wzajemne działanie z obopólnymi korzyściami (oddziaływania partnerów są komplementarne). Forma reklamy połączona z dobroczynnością. Wspieranie organizacji i wydarzeń przez firmy. Wspomaganie ludzi, instytucji charytatywnych. Sponsorowanie (finansowanie) pewnych aktywności związanych z promocją firmy np. konferencje, akcje marketingowe etc. Pomaganie osobie lub instytucji za jakieś korzyści. Przekazywanie pieniędzy. Jest to jakby promowanie siebie czy swojej firmy poprzez dotowanie przedsięwzięć mających luźny bądź ścisły związek z przedmiotem działalności osoby lub firmy. Wspieranie finansowe, utrzymywanie. Forma promocji. Finansowe, rzeczowe wsparcie dla osób, organizacji, fundacji. Finansowe wsparcie firm osób inwestycji wydarzeń imprez etc. To finansowanie i wszelakie wspieranie medialnych akcji, które ma na celu różnoraką reklamę tego, kto jest sponsorem. Promocja firmy, osoby. Finansowanie czyjejś działalności, przekazywanie funduszy - często w zamian za jakieś korzyści. To wspieranie finansowe i rzeczowe określonych wydarzeń z różnych dziedzin życia społecznego (np. sport, kultura). Wzajemne korzyści, np. pieniądze za reklamę. Jest to jedna z najbardziej rozwijających się form promocji. To forma promocji, dobroczynności. Jest to forma promocji. Jedna z form promocji, forma dobroczynności. Można też powiedzieć, że jest to działanie marketingowe promujące firmę, usługę lub produkt. Finansowanie pewnej działalności, aktywność społeczna w celu promowania, zareklamowania sponsora. Wsparcie finansowe osób, wydarzeń w zamian za reklamę. Forma promocji po uprzednim wsparciu finansowym przez firmę. Forma promocji firmy. Wykładanie pieniędzy przez firmę/instytucję/osobę na jakieś wydarzenie lub cel. Promocja firmy poprzez patronowanie i finansowanie różnego rodzaju imprez, produkcji tv, fundowaniu nagród w konkursach itp. Sponsorowanie w zamian za reklamę. Finansowanie. 29

Finansowanie przedsięwzięcia, zawodów sportowych. Wspieranie przez firmę podmiotów wpisujących się w strategie wizerunkową. Forma finansowego wsparcia jednej strony w zamian za korzyści medialne, korzystna dla obu stron. Sponsoring jest to finansowe wspieranie określonej grupy lub osoby w zamian za udostępnienie swojej nazwy firmy na powierzchni reklamowej np. koszulkach sportowców. Układ np. dwustronnej korzyści, gdzie ktoś jest sponsorem, czyli daje coś czego ma więcej za coś co chce uzyskać. Wsparcie materialne jednej osoby w zamian za świadczone przez firmę usługi towarzyskich. Sponsorowanie firm, osób prywatnych. Wsparcie finansowe jedno lub wielokrotne. Finansowanie, przekazanie funduszy na określony cel. To działania wspomagające osobę/instytucję/wydarzenie społeczne poprzez wsparcie finansowe, organizacyjne, logistyczne, medialne i inne. Wspomaganie finansowe firm, osób To finansowanie różnych projektów, działań, operacji itd, licząc na korzyści z tego tytułu, np. sponsor piłkarzy umieszcza logo swojej firmy na koszulkach itp., Reklamując firmę jako swój produkt. Finansowanie firm w celach marketingowych. Wsparcie finansów osoby, firmy instytucji. Sponsorowanie firm, instytucji. Finansowanie dla wzajemnych korzyści. Wspieranie finansowe jakiegoś wydarzenia, imprezy lub klubu sportowego. Sponsorowanie firm, instytucji. Sponsoring jest to wzajemne zobowiązanie dwóch stron, sponsora i sponsorowanego. Wsparcie finansowe udzielone osobom/ instytucjom/ organizacji w zamiana reklamę. Wsparcie finansowe, rzeczowe, wizerunkowe w zamian za promowanie danej firmy. Działanie z wzajemnymi korzyściami. Celowe przekazywanie pieniędzy zamian za określone wcześniej korzyści. Pomoc opieka współdziałanie. Wspieranie osoby, firmy lub klubu sportowego w celu reklamy lub poprawy wizerunku. Finansowanie danej "jednostki" w zamian za inne korzyści np. reklama (logo firmy) na stadionie, stroju sportowym, itp.. Promocja produktu, przedsięwzięcia etc przynosząca korzyść sponsorowi. Finansowanie. Finansowanie poczynań pewnych osób, firm, sportowców, obustronne korzyści poprzez reklamę firmy, która sponsoruje. Wspieranie finansowe działalności sportowej. Forma promocji. Wspieranie finansowe przedsięwzięcia w zamian za reklamę. Sponsoring w zamian za reklamę. 30

Finansowe lub rzeczowe wsparcie przez firmy innych podmiotów lub osób. Wspieranie finansowe przez firmy: osób, inwestycji, wydarzeń, imprez itp. Działania wspierające konkretne wydarzenie społeczne (np. koncert lub mecze reprezentacji). Przynoszenie korzyści finansowych bądź rzeczowych osobom prywatnym, instytucjom. Finansowanie czegoś. Finansowanie czegoś, zazwyczaj w zamian za reklamę swojej działalności. Finansowe wsparcie w zamian za np. reklamę. Finansowe wsparcie w konkretnej sprawie. Wsparcie finansowe podmiotów wpisujących się w strategię wizerunkową danej firmy. Finansowe lub rzeczowe wsparcie przez firmy lub osoby, organizacje, osoby prywatne, konkretne projekty (np. wystawy, koncerty, imprezy sportowe). Finansowe wsparcie ze strony jakiejś osoby/firmy/instytucji dla innej osoby/firmy/organizacji. Sponsoring świadczy w pewnym stopniu o zaangażowaniu firmy, jej zamożności, jest też dobrą formą promocji. Finansowanie działań, niezwiązanych z działalnością w zamian za reklamę, prestiż. Jest to wsparcie finansowe udzielane przez organizację, w zamian za umieszczenie reklam. Finansowanie event-ów w taki sposób, aby osiągnąć zamierzone cele promocyjne. Wykres 7. Znaczenie terminu sponsoring Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba 31

Wykres 7. obrazuje skojarzenia terminu sponsoring z podanymi stwierdzeniami. Największa grupa 43% opowiedziała się za wzajemnym działaniem z wzajemnymi korzyściami wynikającymi ze współpracy dwóch organizacji (np.. Jedna organizacja daje środki finansowe w zamian za promocję znaku firmowego tej drugiej). 22% pytanych wybrało jednostronne finansowanie, rzeczowe wsparcie przez firmy: osób, inwestycji, wydarzeń, imprez itp. 8% uznało sponsoring za swoistą działalność reklamową. 3% stwierdziło, że nie wie/trudno powiedzieć. Wykres 8. Powody podejmowania działań sponsoringowych przez firmy Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 8. przedstawiono odpowiedzi wybrane przez respondentów na pytanie: Z jakiego powodu firmy podejmują działania sponsoringowe? Najwięcej, bo 51% pytanych wybrało odpowiedź Z chęci reklamy swojej działalności. 43% opowiedziało się za chęcią przyciągnięcia uwagi opinii publicznej, 38% uznało, że firmy chcą w ten sposób budować pozytywny wizerunek w otoczeniu, 30% uważało, że firmy chcą się wyróżnić spośród konkurencji, 6% uważało, że firmy podejmują działania sponsoringowe ze względu na poczucie odpowiedzialności społecznej, inne odpowiedzi zabrały 1% - były to: fanaberia bogatych ludzi, chęć zysku, sympatia prezesa firmy do klubu sportowego, chęć zrobienia interesu, odliczenia od podatku. 32

Wykres 9. Obszary życia społecznego, które powinny być celem działalności sponsorskiej Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 9. obrazuje, jakie obszary życia społecznego, według respondentów, powinny być celem działalności sponsoringowej. 50% uznało spot za taka dziedzinę, 42% wybrało kulturę i sztukę, 37% opowiedziało się za nauką i edukacją, 27% za ekologią i ochrona środowiska, 26% pytanych wskazało zdrowie, 11% sferę socjalną, innych odpowiedzi udzieliło ok. 0,5% respondentów, poniżej prezentacja tych odpowiedzi: nowe technologie, badania naukowe, wszystkie powyższe. Wykres 10. Sposoby prowadzenia działalności sponsorskiej przez firmy Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 10. pokazuje sposoby prowadzenia działalności sponsoringowej jakie ankietowani wybrali z kafeterii odpowiedzi. Najwięcej, bo 31% wybrało bezpośrednie wsparcie finansowe określonej akcji/działalności/wydarzenia, 25% pytanych wskazało na przekazywanie części zysku ze sprzedaży jakiegoś produktu na określony cel, 13% uznało za 33

dobry sposób organizowanie koncertów, imprez, bali, aukcji, z których zysk byłby przekazywany na określony cel. Za wsparciem rzeczowym organizacji, instytucji lub osoby było 6%, 1 respondent udzielił odpowiedzi innej, a mianowicie: Nie opowiadam się za jedną formą, bo różne instytucje/firmy mają różne możliwości. Wykres 11. Wizerunek firmy prowadzącej działania sponsoringowe Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 11. pokazuje, jaki wpływ na wizerunek firmy w oczach pytanych miałaby wiedza o fakcie, iż prowadzi ona działania sponsoringowe. Korzystniej taka firmę oceniłoby 41% ankietowanych, dla 29% nie miałoby to wpływu na ocenę firmy, 4% nie miało zdania na ten temat. Tylko 1% respondentów oceniłoby taką firmę mniej korzystnie. Wykres 12. Stopień akceptacji sponsoringu Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 12. pokazano stopień akceptacji ankietowanych dla sponsoringu. 37% respondentów raczej akceptuje sponsoring, 25% akceptuje w sposób zdecydowany. Ani akceptuje ani nie akceptuje 11% pytanych, raczej nie i zdecydowanie nie po 1% respondentów. Nie miało zdania 2% ankietowanych. 34

Wykres 13. Stosunek do tezy: Sponsoring przynosi korzyści osobom, instytucjom sponsorowanym seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 13. obrazuje, w jaki sposób respondenci odnieśli się do tezy, iż sponsoring przynosi korzyści osobom, instytucjom sponsorowanym. Tak i raczej tak odpowiedziała zdecydowana większość 69%, ani tak ani nie uważało 5% ankietowanych. Tylko 1% pytanych uznała, że sponsoring nie przynosi lub raczej nie przynosi korzyści sponsorowanym, również 1% nie miało zdania w tym temacie. Wykres 14. Stosunek do tezy: Sponsoring przynosi korzyści firmom, które prowadzą działalność sponsoringową Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 14 pokazuje stosunek ankietowanych do tezy, że sponsoring przynosi korzyści firmom, które prowadzą działalność sponsoringową. 65% respondentów uważa, że przynosi lub raczej przynosi korzyści firmom, ani tak ani nie to odpowiedź 7% pytanych. Brak korzyści wskazuje 1%, a nie miało zdania 3% ankietowanych osób. 35

Wykres 15. Stosunek do tezy: Sponsoring przynosi korzyści społeczeństwu/kibicom/widzom/słuchaczom Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 15. Kolejna teza prezentowała stanowisko, że sponsoring przynosi korzyści społeczeństwu/kibicom/widzom/słuchaczom. Została zweryfikowana pozytywnie jako tak i raczej tak przez 46% respondentów, ani tak ani nie wskazało 16%, nie i raczej nie to stanowisko 8% pytanych. Nie miało zdania 5% ankietowanych. Wykres 16. Wpływ wiedzy o działalności sponsoringowej firmy na decyzję o zakupie jej produktów Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 16. powyższy pokazuje, jak wiedza o fakcie, że jakaś firma prowadzi działania sponsoringowe mogłaby mieć wpływ na decyzję respondentów o zakupie jej produktów lub usług. Nie miałoby to wpływu na decyzję u 48% pytanych, 19% chętniej kupowałoby produkty takiej firmy, 8% ankietowanych nie miało w tej kwestii zdania. Tylko 1% osób zniechęciłaby do zakupu wiedza, iż firma prowadzi działania sponsoringowe. 36

Wykres 17. Społeczna potrzeba sponsoringu Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 17. obrazuje odpowiedzi na pytanie, czy sponsoring jest potrzebny. Według 59% zapytanych osób jest to działanie pożądane, ani tak ani nie wskazało 11%. Nie miało zdania 5% respondentów. Tylko 1% uznało, że sponsoring nie jest potrzebny. Wykres 18. Źródła wiedzy o sponsoringu Deklarowany brak znajomości pojęcia sponsoring seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 18. pokazano, skąd najczęściej dowiadują się respondenci o działaniach sponsoringowych, według podanej kafeterii odpowiedzi. 48% dowiaduje się z telewizji, 14% z Internetu, 6% z gazet, 4% z radia. 3% nie miało zdania. Z możliwości wskazania odpowiedzi inne skorzystał 1% ankietowanych, którzy wskazali własne odpowiedzi: Foldery konferencyjne; Z logo firm w czasie akcji sponsorowanej; Informacje podawane przez spikera w trakcie trwania meczu; Przy okazji konkretnych przedsięwzięć. 37

1.5.3. Wyniki pomiarów - Dział C Społeczna recepcja lobbingu Wykres 19. Deklaracja stopnia znajomości pojęcia lobbing 10% 1% 32% 29% 28% Nie znam (nigdy wcześniej nie spotkałem/am się z tym pojęciem) Znam słabo (spotkałem/am się kilkakrotnie, ale zupełnie nie znam znaczenia) Znam średnio (wydaje mi się, że znam, ale nie potrafię spontanicznie wyjaśnić i zdefiniować) Znam dobrze (potrafię zdefiniować i użyć w wypowiedzi) Znam bardzo dobrze (potrafię zdefiniować, wyjaśnić, podać dodatkowe informacje wykraczające poza definicję) seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 19. przedstawia odpowiedzi na pytanie o stopień znajomości pojęcia lobbing. W pytaniu 19, które było w badaniu pytaniem filtrującym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stopnia znajomości pojęcia lobbing. Najwięcej ankietowanych (32%) wybrało odpowiedź pierwszą, czyli, że nie znają pojęcia lobbing i nigdy nie spotkali się z tym pojęciem. Natomiast 29% respondentów uważa, że zna pojęcie, ale nie umiałby go spontanicznie wyjaśnić. 28% badanych zna słabo pojęcie lobbingu, spotkało się z nim kilkakrotnie, ale nie zna znaczenia tego słowa. Spośród 385 osób, trzydzieści siedem z nich zna dobrze pojęcie lobbingu, potrafi je zdefiniować i użyć w wypowiedzi, a jedynie cztery osoby uznały, że pojęcie lobbing znają bardzo dobrze, potrafią ją zdefiniować, a także podać dodatkowe informacje wykraczające poza definicję. Osoby, które zaznaczyły odpowiedź znam dobrze i znam bardzo dobrze zostały dodatkowo poproszone o spontaniczne podanie definicji w pytaniu 20. 38

Na pytanie 20. otwarte dotyczące definicji lobbing odpowiedzi udzieliło ponad 10 % respondentów ( 39 osób). Poniżej prezentacja odpowiedzi: działalność na rzecz danej grupy interesu, jest to jakby wpływanie przez określone osoby lub grupy osób na to, aby gremia, które podejmują ważne decyzje (posłowie, radni) podjęły decyzję korzystną z punktu widzenia tych właśnie określonych osób lub grup, manipulacja ludźmi, którzy mają "władzę", wywieranie wpływu na politykę, działania mające na celu wpływanie na postawy szeroko rozumiejących decydentów, praca na rzecz pewnej grupy interesów, wywieranie nacisku na osoby parlamentu i władzę, wpływ na decyzję odnośnie podmiotów politycznych lub samorządów w celu osiągnięcia korzyści, próba wywierania wpływu na osoby decyzyjne, często jest kojarzone z wywieraniem wpływu na władzę i jest to działalność legalna, to oddziaływanie na decyzje organów państwowych, informowanie sfer politycznych o interesach różnych grup społecznych w odniesieniu do danej sprawy, wywieranie wpływu na sfery polityczne, wywieranie wpływu na podmiot celem osiągnięcia zamierzonych rozwiązań, jest to próba wywarcia wpływu na osobie decyzyjnej w celu uzyskania odpowiedniej decyzji dla danego interesu, lobbing to inaczej korupcja, wywieranie wpływów, nacisków na polityków, działanie grup interesów wywierających nacisk na polityczne organy państwa, głównie na legislaturę, przekonywanie posłów w kuluarach, lobbing to wywieranie wpływu na czyjąś decyzje np. polityków, celem osiągnięcia swoich celów biznesowych, np. aby dana ustawa była jak najbardziej korzystna dla ich sektora lub produktu, szukanie poparcia dla kogoś, czegoś sposobami zgodnymi z moralnością lobbysty, wywieranie wpływu na osoby przy pomocy dostępnych zasobów, to takie działania, poprzez różne metody i źródła, mające na celu przeforsowanie danej koncepcji, ideologii czy przedsięwzięcia, wywieranie wpływu na osoby podejmujące decyzje przez osoby trzecie, 39

lobbing to wywieranie wpływu na kształtowanie prawa, reprezentowanie interesów grupy społecznej/ firmy w sposób zgodny z prawem. Uświadamianie rządzącym korzyści lub zagrożeń, konfliktów interesów, jakie niesie za sobą wprowadzanie np. nowych ustaw dla danej grupy społecznej/firmy. działania na korzyść zleceniodawcy lobbingu. wpływanie na określone grupy decydentów przez inne grupy w celu uzyskania przez te grupy korzystnych decyzji, lobbing jest to działanie, którego celem jest wywarcie wpływu na organy publiczne w zakresie m.in. stanowienia prawa, kształtowania polityki państwa, wywieranie wpływu na władze /decydentów celem osiągnięcia zysków/ korzyści, lobbing to wszelkie działania skierowane do decydentów w celu wypracowania najlepszej decyzji dobrej dla ogółu, działanie pomiędzy zainteresowanymi stronami w celu wprowadzeniu konkretnych osiągnięć, przekonywanie pewnych instytucji do zachowań odpowiadających planom lobbysty, kształtowanie opinii przez wyspecjalizowanie firmy osoby wśród środowisk decyzyjnych poprzez zlecanie badań lub wykształcenie koneksji, jest to wywieranie wpływu na jednostkę, by ta podjęła decyzję korzystną dla interesanta, działania mające na celu wpływanie na szeroko rozumianych decydentów, przekonywanie innych osób do tworzenia korzystnych dla niech ustaw, pozaparlamentarny nacisk na instytucje i organa władzy, wywierany przez działaczy w interesie jakichś grup politycznych, gospodarczych, regionalnych, zawodowych itp., promowanie pewnego sposobu postępowania, decyzyjność, jest to działanie mające na celu podjęcie określonej decyzji, wywieranie wpływu, presji, promowanie idei wśród osób stanowiskowych prawo zasady, reguły, które powinny pozytywnie wpływać na rozwój biznesu, wywieranie wpływu w celu osiągnięcia zysku. Pytanie 20 było pytaniem otwartym. Respondenci, którzy w poprzednim pytaniu zadeklarowali dobrą lub bardzo dobrą znajomość pojęcia lobbing zostali poproszeni 40

o spontaniczną odpowiedź na pytanie co to jest lobbing?. Najczęściej podana definicja odnosiła się do działalności na rzecz grup interesów, przekonywanie do rozwiązań prawnych czy wpływanie na postawy decydentów. Nieco rzadziej respondenci wymieniali, że lobbing to informowanie osób odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji o interesach grup społecznych, promowaniu idei, które powinny pozytywnie wpływać na rozwój biznesu czy kształtowanie opinii przez wyspecjalizowane firmy wśród środowisk decyzyjnych przez zlecanie badań lub wykształcenie koneksji. Co ciekawe jedynie kilka respondentów kojarzy lobbing z korupcją czy manipulacją. W pytaniu 21 respondentom przedstawiono siedem tez odnoszących się do pojęcia lobbing, przy każdej z nich poproszono by wybrali w jakim stopniu się z nimi zgadzają. Wykres 21. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing to profesjonalna działalność zawodowych pośredników pomiędzy grupami interesów a ośrodkami władzy administracyjnej lub politycznej 16% 13% 59% 7% 3% 2% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 22. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do prezentowanej tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing to profesjonalna działalność zawodowych pośredników pomiędzy grupami interesów, a ośrodkami władzy administracyjnej lub politycznej zdecydowanie zgodziło się 16% respondentów. 13% wybrało odpowiedź raczej się zgadzam. Odpowiedź raczej się nie zgadzam zaznaczyło 7% ankietowanych natomiast 2% zaznaczyło zdecydowanie się nie zgadzam. Wśród odpowiadających 3% nie ma zdania na ten temat. Natomiast 59% osób nie posiada wiedzy o lobbingu. 41

Wykres 22. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing wzmaga zachowania korupcyjne 15% 16% 59% 4% 1% 5% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 23. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing wzmaga zachowania korupcyjne raczej zgadza się 15% respondentów. 16% wybrało odpowiedź zdecydowanie się zgadzam. Odpowiedź raczej się nie zgadzam zaznaczyło 5% ankietowanych. Wśród odpowiadających 4% nie ma zdania na ten temat. Natomiast 1% uczestników badania zaznaczyło odpowiedź zdecydowanie się nie zgadzam. 59% respondentów nie ma wiedzy o lobbingu. Wykres 23. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing jest działalnością, która sprawia, że politycy są lepiej poinformowani o danej sprawie 5% 16% 59% 5% 5% 10% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba 42

Wykres 24. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing to działalność, która sprawia, że politycy są lepiej poinformowani o danej sprawie raczej zgadza się 16% respondentów. 10% wybrało odpowiedź raczej się nie zgadzam. Odpowiedź zdecydowanie się zgadzam zaznaczyło 5% ankietowanych, tyle samo (5%) zaznaczyło zdecydowanie się nie zgadzam. Wśród odpowiadających 5% nie ma zdania na ten temat, a 59% nie posiada wiedzy o lobbingu. Wykres 25. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing prowadzi do nadużyć władzy, uzyskiwania wyłącznie prywatnych lub grupowych korzyści 15% 16% 59% 3% 1% 6% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 25. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing prowadzi do nadużyć władzy, uzyskiwania wyłącznie prywatnych lub grupowych korzyści raczej się zgadza 16% respondentów. 15% wybrało odpowiedź zdecydowanie się zgadzam. Odpowiedź raczej się nie zgadzam zaznaczyło 6% ankietowanych. Wśród odpowiadających 3% nie ma zdania na ten temat. Natomiast 1% uczestników badania zaznaczyło zdecydowanie się nie zgadzam. Wśród 156 osób, którzy odpowiedzieli na to pytanie dwadzieścia osiem z nich nie zgadza się z tym twierdzeniem, z czego pięć zdecydowanie się nie zgadza. Dwanaście osób (3%) nie ma zdania w tej kwestii, a 229 (59%) nie posiada wiedzy o lobbingu. 43

Wykres 26. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing pozwala na poznanie różnorodnych opinii na temat jakiejś kwestii 3% 12% 10% 59% 6% 10% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 26. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing pozwala na poznanie różnorodnych opinii na temat jakieś kwestii raczej się zgadza 12% respondentów. 10% wybrało odpowiedź raczej się nie zgadzam. Odpowiedź zdecydowanie się nie zgadzam również zaznaczyło 10% ankietowanych. Wśród odpowiadających 6 % nie ma zdania na ten temat. Natomiast odpowiedź zdecydowanie się zgadzam wskazało 3% uczestników badania. 59% osób nie posiada wiedzy o lobbingu. Wykres 27. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing to wywieranie presji na polityków w celu uzyskania korzystnych rozwiązań 17% 15% 59% 3% 2% 4% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba 44

Wykres 27. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do prezentowanej tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing to wywieranie presji na polityków w celu uzyskania korzystnych rozwiązań ustawowych zdecydowanie zgodziło się 17% respondentów. 15% wybrało odpowiedź raczej się zgadzam. Odpowiedź raczej się nie zgadzam zaznaczyło 4% ankietowanych. Wśród odpowiadających 3% nie ma zdania na ten temat. Natomiast 2% uczestników badania wskazało odpowiedź zdecydowanie się nie zgadzam. 59% osób nie posiada wiedzy o lobbingu. Wykres 28. Deklaracja stosunku do tezy: Lobbing pozwala na wypracowanie kompromisu tam gdzie prezentowane są sprzeczne interesy 3% 8% 12% 59% 11% 6% Zdecydowanie się zgadzam Raczej się nie zgadzam Nie mam zdania Raczej się zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 28. przedstawia odpowiedź na pytanie, w którym respondenci zostali poproszeni o deklaracje stosunku do prezentowanej tezy. Ze stwierdzeniem, że lobbing pozwala na wypracowanie kompromisu tam, gdzie prezentowane są sprzeczne interesy raczej nie zgodziło się 12% respondentów. Zdania na ten temat nie ma 11%. Kolejna najczęściej wybieraną odpowiedzią była raczej się zgadzam (8%), zdecydowanie się nie zgadzam (6%) i zdecydowanie się zgadzam (3%). 59% osób nie posiada wiedzy o lobbingu. 45

Wykres 29. Podmioty, które według respondentów prowadzą działalność lobbingową Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w lutym 2011 przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba W kolejnym pytaniu respondenci zostali poproszeni o wybranie spośród kafeterii odpowiedzi maksymalnie trzech podmiotów, które ich zdaniem prowadzą działalność lobbingową. Najwięcej wskazań uzyskały duże przedsiębiorstwa krajowe (20%) i korporacje międzynarodowe (19%). Kolejni ankietowani najczęściej wybierali stowarzyszenia przedsiębiorców (12%), władze lokalne i samorządowe (8%), środowiska branżowe (8%). Wśród 156 respondentów jedynie 5 osób wybrało fundacje i stowarzyszenia, a 14 osób uznało, że działalność lobbingową prowadzi kościół. Kancelarie prawnicze wskazane zostały 15 razy natomiast firmy doradcze i konsultingowej jedynie 20 razy. Żaden z respondentów nie wymienił innych podmiotów niż podane w kafeterii odpowiedzi. 46

Wykres 30. Deklarowany przez respondentów stopień akceptacji działalności lobbingowej 1% 7% 12% 8% 59% 10% 2% zdecydowanie akceptuję ani akceptuję ani nie akceptuję zdecydowanie nie akceptuję brak wiedzy o lobbingu raczej akceptuję raczej nie akceptuję nie mam zdania Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w lutym 2011 przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 30. przedstawia odpowiedz na pytanie o stopień akceptacji dla działalności lobbingowej. Najwięcej (12%) respondentów wybrało odpowiedź ani akceptuję, ani nie akceptuję. 10% ankietowanych zdecydowanie nie akceptuje takiej działalności, 8% raczej nie akceptuje. 7% respondentów wybrało odpowiedź raczej akceptuję, a jedynie 1% zdecydowanie akceptuję Wśród wszystkich respondentów 2% z nich nie ma zdania na ten temat. 59% osób nie posiada wiedzy o lobbingu. Wykres 31. Deklarowana przez respondentów aktywność w poszukiwaniu dodatkowych informacj na temat lobbingu 7,53% 32,99% 59,48% tak, szukałam/em takich informacji nie, nigdy nie szukałam/em takich informacji brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba 47

W kolejnym pytaniu dotyczącym tego, czy respondenci wykazują swoją aktywność w poszukiwaniu informacji o lobbingu takich jak; czym jest lobbing, kto lobbuje w Polsce, w jakiej sprawie oraz jakie są źródła finansowania danych działań lobbingowych znacząca większość (33%) badanych odpowiedziała, że nigdy nie szukali takich informacji. Wśród 156 respondentów, którzy odpowiedzieli na to pytanie, tylko 29 osób w przeszłości poszukiwało tych danych. 59 % respondentów nie posiada wiedzy o lobbingu. Wykres 32. Deklaracja zagłosowania w referendum 14% 13% 59% 13% Zagłosowałbym ZA całkowitym zakazem prowadzenia działalności lobbingowej Zagłosowałbym PRZECIWKO całkowitemu zakazowi prowadzenia działalności lobbingowej Nie mam zdania brak wiedzy o lobbingu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba W następnym pytaniu respondenci zostali poproszeni o odpowiedź jaką udzieliliby w referendum dotyczącym tego, czy prowadzenie działalności lobbingowej powinno być całkowicie zakazane. Nie zostało wskazane żadne rozwiązanie, gdyż odpowiedzi badanych rozłożyły się na wszystkie warianty. Nieco ponad 14% respondentów opowiedziało się za całkowitym zakazem prowadzenia działalności lobbingowej, 13% zagłosowałoby przeciwko całkowitemu zakazowi, a 13 % nie ma zdania w tej kwestii. 59% respondentów nie posiada wiedzy o lobbingu. 48

1.5.4. Dział D. Etyka public relations w recepcji społecznej Wykres 33. Miejsce etyki w biznesie seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 33. opisuje możliwość funkcjonowania etyki w biznesie. Spośród wszystkich ankietowanych odpowiedzi Raczej tak udzieliło ponad 47% ankietowanych, odpowiedzi Zdecydowanie tak niewiele ponad 30% respondentów, odpowiedzi Ani tak ani nie udzieliło niewiele ponad 14%. Odpowiedź Raczej nie wybrało 7% ogólnej liczby respondentów. Odpowiedź Zdecydowanie nie wybrał niewiele ponad 1% ankietowanych. Wykres 34. Główne powody łamania zasad etycznych w biznesie seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba 49

Wykres 34. obrazuje odpowiedź na pytanie dotyczące głównych powodów łamania zasad etycznych w biznesie. Najczęściej wybieraną odpowiedzią była odpowiedź Chęć szybkiego zysku. Zysk za wszelką cenę - wskazało ją 87% badanych, Odpowiedź Brak przejrzystych przepisów prawa (luki prawne, pobłażliwe prawo) niewiele ponad 46%, odpowiedź Duża konkurencja wybrało blisko 39%. Według 25% powodem łamania zasad etycznych w biznesie jest Brak sprzeciwu wobec nieetycznego postępowania, według 18% Istnieje przyzwolenie społeczne na działania nieetyczne. Odpowiedź Relatywizm moralny - w biznesie normy nie są niczym stałym wskazało prawie 15% ankietowanych, a Brak odpowiednich wzorców wybrało blisko 13%. Odpowiedź Inne wybrało około 0,5% badanych. Wśród odpowiedzi znalazły się Brak dobrego wychowania oraz dwukrotnie Brak odpowiednio wysokich kar za działalność nieetyczną. Wykres 35. Ocena stopnia etyczności działań public relations prowadzonych w Polsce. seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public relations. Liczba Wykres 35. dotyczy oceny stopnia etyczności działań public relations, które są prowadzone w Polsce. Liczba. Największą liczbę wskazań odnotowano dla odpowiedzi Ani etyczny ani nieetyczny. Odpowiedź tę wybrało prawie 36%. Drugie miejsce pod względem liczby wskazań odnotowano dla odpowiedzi Nie mam zdania- wybrało ją prawie 32% ogólnej liczby respondentów. Odpowiedź Zdecydowanie etyczny/raczej etyczny wskazało niewiele ponad 16%, podobnie jak odpowiedź Raczej nieetyczny/zdecydowanie nieetyczny. 50

Wykres 36. Kategorie zawodowe, które najczęściej inspirują działania nieetyczne w public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 36. przedstawia, które zawody, według ankietowanych, najczęściej inspirują działania nieetyczne w public relations. Blisko 48% badanych nie wskazało żadnej z prezentowanych kategorii, według 26% są to Politycy, partie polityczne, blisko 14% wskazało odpowiedź Biznesmani i ich przedstawiciele. Taką samą liczbę wskazań uzyskano w przypadku odpowiedzi Dziennikarze oraz Specjaliści od PR-u (w tym rzecznicy prasowi)- blisko 4%. Odpowiedź Marketingowcy/Pracownicy działów marketingu firm wskazało blisko 3%. Odpowiedź Inni (kto) wskazał 1% ankietowanych. Wśród odpowiedzi znaleźli się prezesi i właściciele firm, gwiazdy show-biznesu oraz kler. Wykres 37. Wiedza na temat istnienia i funkcjonowania kodeksów etycznych public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 37. obrazuje jaka jest wiedza respondentów na temat istnienia i funkcjonowania kodeksów etycznych public relations. Z wyników badań można wywnioskować, że społeczeństwo nie ma pojęcia o istnieniu i funkcjonowaniu kodeksów etycznych, które regulują działalność public relations. Na pytanie czy słyszał/a Pan/i 51

o jakimkolwiek kodeksie etycznym odnoszącym się do działań public relations, odpowiedź Nie wskazało niewiele ponad 91%, odpowiedź Tak wskazało blisko 9% ogólnej liczby respondentów. Wykres 38. Znajomość kodeksów etycznych public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 38. obrazuje znajomość kodeksów public relations. Z wyników badań można wywnioskować, że społeczeństwo nie ma pojęcia o istnieniu i funkcjonowaniu kodeksów etycznych, które regulują działalność public relations. Liczba osób, które wykazała brak wiedzy z zakresu znajomości kodeksów etycznych, wyniosła ponad 91%. Znajomość kodeksów wyraziło blisko 9% ankietowanych. Odpowiedź Inne (jakie) stanowi ok. 1% spośród 9% odpowiedzi na Tak. Wśród wskazań znalazły się Kodeks Etyki Grupy Energetycznej, Międzynarodowy Kodeks Public Relations, Kodeks Dziennikarski oraz Dekalog. 52

Wykres 39. Istnienie potrzeby stworzenia systemu regulacji formalnych odpowiedzialnych za określenie kar, które groziłyby za nieprzestrzeganie zasad etycznych w działalności public relations seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 39. obrazuje odpowiedź na pytanie, które dotyczyło oceny potrzeby stworzenia systemu regulacji formalnych odpowiedzialnych za określenie kar grożących za nie przestrzeganie zasad etycznych w działalności public relations. Odpowiedź Raczej tak wybrało niewiele ponad 41%, odpowiedź Zdecydowanie tak 29%, prawie 12% Nie ma zdania, blisko 11% ankietowanych wskazało na odpowiedź Ani tak ani nie, 6% odpowiedziało Raczej nie, a odpowiedź Zdecydowanie nie wybrało blisko 0,3% ogólnej liczby respondentów. 1.5.5. Wyniki pomiarów - dział E. Społeczna recepcja CSR Wykres 40. Znajomość pojęcia - CSR seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba 53

Wykres 40. obrazuje odpowiedzi na temat znajomości pojęcia społecznej odpowiedzialności firm. Większość respondentów biorących udział w badaniu (prawie 44%) nie zna tego pojęcia i nigdy wcześniej się z nim nie spotkało, blisko 17% spotkało się z pojęciem kilkakrotnie ale nie zna jego znaczenia, niecałe 35% zna pojęcie średnio lecz nie potrafi go spontanicznie wyjaśnić i zdefiniować, przeszło 3% zna pojęcie CSR dobrze i potrafi je zarówno zdefiniować jak i użyć w wypowiedzi a ponad 1% respondentów deklaruje bardzo dobrą znajomość pojęcia społecznej odpowiedzialności firm wykraczającą poza definicje. Na pytanie 34. otwarte dotyczące terminu Społeczna odpowiedzialność firm wypowiedziało się 4% respondentów (16 osób). Odpowiedzi są zacytowane poniżej: 1. Przede wszystkim stara się nie szkodzić/realizować dobro wspólne. 2. Angażowanie firmy w sprawy społeczne 3. Korporacje, firmy na etapie tworzenia swych strategii dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne. 4. Firmy w szczególności te duże wywierają wpływ na społeczeństwo poprzez swoje produkty oraz zatrudnianie dużej ilości osób 5. Odpowiedzialność wewnętrzna względem pracowników; zewnętrzna względem dostawców, klientów. 6. Świadomość konsekwencji prowadzonego biznesu, konsekwencji pozaksięgowych 7. Są to działania mające na celu rozwój przedsiębiorstwa, uzyskania dużego zysku, które nie wpływa w sposób negatywny, a wręcz współdziała i wspomaga zadowolenie społeczne, wpływa pozytywnie na ochronę środowiska. 8. Na działaniach firmy, która w swojej strategii ma na uwadze dobro swoje, swoich pracowników, ale także kwestie społeczne np. ochronę środowiska, relacje z klientami 9. Stworzenie równowagi między efektywnością, dochodowością i interesem społecznym. 10. Uwzględnianie opinii, interesów, potrzeb środowiska, otoczenia (np. nieszkodzenie środowisku). 11. Wspieranie idei przez firmy. 12. Firmy ze swoich zysków realizują projekty pozytywne społecznie 13. Koncepcja firmy, która powinna uwzględniać normy postępowania czy też interesy społeczne. 14. Polega ona na angażowaniu się firm komercyjnych w działalność społeczną. 15. Prowadzenie działalności produkcyjnej czy usługowej w oparciu o trwałe, silne i przejrzyste relacje, zarówno z pracownikami, dostawcami, inwestorami, ale przede wszystkim z klientami, całą społecznością lokalna czy administracją państwową. 16. CSR to działanie na rzecz środowiska naturalnego społeczności lokalnej, ale także pracowników. 54

Wykres 41. Społecznie pożądane aktywności CSR seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Powyższy wykres pokazuje, które z wymienionych w pytaniu 35 obszarów aktywności firm są najbardziej pożądane przez respondentów i wpływają na postrzeganie firmy jako społecznie odpowiedzialnej. Najwięcej (ponad 19%) respondentów, którzy udzielili odpowiedzi na to pytanie uznało że aby firma była społecznie odpowiedzialna powinna przede wszystkim w swoich działaniach brać pod uwagę dobro wspólne, przeszło 10% uznało, że powinna dobrze traktować pracowników, niecałe 4% zadecydowało że firma powinna zapewniać jak najwięcej miejsc pracy, blisko 3% uznało za najistotniejsze płacenie podatków, 2% wskazało ochronę środowiska naturalnego jako kluczowy czynnik powodujący że firma postrzegana jest jako społecznie odpowiedzialna, po mniej niż 1% zyskały odpowiedzi oferować wyższe zarobki i wspierać organizacje charytatywne. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. 55

Wykres 42. Społeczna percepcja powodów społecznego zaangażowania seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na powyższym wykresie przedstawione zostały odpowiedzi na pytanie dotyczące percepcji motywów społecznego zaangażowania firm wśród respondentów. 18% badanych stwierdziło że firmy podejmują działania społecznie odpowiedzialne gdyż stanowi to element budowania ich wizerunku wśród konsumentów. Blisko 10% uznało że działalność społeczna jest elementem promocji firm, które podejmują ją dla zysku, 7% odpowiedzi zyskało stwierdzenie że społeczne zaangażowanie stanowi sposób budowania dobrych relacji w ogóle ze społeczeństwem, niewiele ponad 3% badanych jako motyw społecznego zaangażowania wskazało budowanie wizerunku wśród obecnych i potencjalnych pracowników danej firmy. Tylko niecałe 2% zyskała odpowiedź stanowi to wynik poczucia obowiązku wobec społeczeństwa. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. 56

Wykres 43. Wpływ CSR na społeczny wizerunek firmy seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 43. przedstawione zostały wyniki do pytania dotyczącego wpływu społecznej odpowiedzialności na wizerunek firmy. W odniesieniu do wszystkich respondentów biorących udział w badaniu ponad 26% osób wskazało że działania CSR mogłyby mieć pozytywny wpływ za wizerunek firmy. Niecałe 10% badanych było zdania że społeczna odpowiedzialność nie miałaby wpływu na wizerunek firmy. Niewiele ponad 2% nie miało na ten temat zdanie a tylko 1% oceniłoby taką firmę gorzej. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. 57

Wykres 44. Postrzeganie osobistych korzyści z CSR seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 44. pokazuje jak respondenci dostrzegają osobiste korzyści ze społecznej odpowiedzialności firm. Osoby biorące udział w badaniu uznały że CSR ani przynosi ani nie przynosi im korzyści (16% odpowiedzi ani tak ani nie), 11% raczej odczuwa korzyści z CSR a 6% odczuwa je zdecydowanie. 4% uznało że CSR raczej nie przynosi im korzyści a 3%, że zdecydowanie ich nie przynosi. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. Wykres 45. Postrzeganie korzyści z CSR dla społeczeństwa seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba 58

Postrzeganie korzyści z CSR w odniesieniu do ogółu społeczeństwa obrazuje wykres 39. Nieco ponad 17% respondentów uznało że społeczna odpowiedzialność zdecydowanie przynosi korzyść społeczeństwu, niecałe 13% że raczej przynosi, blisko 8% że ani tak ani nie, 1% respondentów stwierdziło natomiast że CSR raczej nie przynosi korzyści społeczeństwu a niecały 1% że zdecydowanie nie przynosi. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. Wykres 46. Postrzeganie korzyści z CSR dla firm, które wdrożyły jej idee seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba W odniesieniu do firm większość respondentów, którzy odpowiedzieli na pytanie (prawie 24%) uważa że CSR raczej przynosi korzyści firmom, które go stosują, blisko 12% respondentów zdecydowanie zgadza się z tezą że CSR przynosi korzyści firmom. 3% respondentów uważa że CSR nie ma wpływu na korzyści dla firm. Tylko niecały 1% respondentów uznał że CSR raczej nie przynosi korzyści firmom które wdrożyły jego idee. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. 59

Wykres 47. Czynniki decydujące o zakupie produktu seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 47. przedstawiono odpowiedzi wybrane przez respondentów na pytanie o czynniki decydujące o zakupie produktu. Najważniejszymi według respondentów kryteriami, wyboru produktu są jakość i cena. Cenę wskazało 30% odpowiedzi, jakości 28%. Skład/materiał jest ważnym kryterium dla 21% badanych, marka dla 20%. Niewiele ponad 7% respondentów deklaruje że bierze pod uwagę reklamę produktu. Najrzadziej wskazywanymi kryteriami wyboru produktów są cechy związane z CSR. Oznakowania ekologiczne i społeczne bierze pod uwagę niewiele ponad 6% osób, informacja że część dochodu ze sprzedaży przekazana będzie na cele społeczne skłania do zakupu 7% respondentów. Wartość 61% oznacza osoby, które nie odpowiedziały na to pytanie ze względu na fakt deklaracji nieznajomości terminu społeczna odpowiedzialność firm. 60

1.5.6. Wyniki pomiarów - Dział F. Społeczna recepcja czarnego public relations Wykres 48. Znajomość pojęcia czarny PR Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w II 2011 roku przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna recepcja public relations. Liczba. Wykres 48. przedstawia dane na temat znajomości pojęcia czarnego PR, gdzie prawie 36% respondentów odpowiedziało, że nie zna takiego terminu, około 34% zna średnio, blisko 21% ankietowanych zna słabo, ponad 9% znam dobrze, więcej niż 1% odpowiedziało, że nigdy wcześniej nie spotkali się z takim pojęciem. 61

Na pytanie 40. w którym zapytano respondenta, co rozumie przez pojęcie czarny PR otrzymano następujące odpowiedzi: OCZERNIANIE W ŻYCIU SPOŁECZNYM KORPORACJI POLITYCE Oczernianie i dyskredytacja. Oczernianie i dyskredytacja. Oczernianie i dyskredytacja. Kreowanie negatywnej opinii o konkurencji. Wyszukiwanie i wykorzystywanie informacji oczerniających osobę bądź instytucję - często są to informacje zmyślone. System posunięć prowadzący do zdyskredytowania przeciwnika. Wyrażanie o kimś złej opinii, przedstawianie go w złym świetle. Jest to próba przedstawienia kogoś w gorszym świetle. Oczernianie drugiej osoby, firmy, konkurenta. Czarny PR to tworzenie negatywnego wizerunku danej osoby, firmy, partii politycznej. Działania na niekorzyść wizerunku instytucji/firmy/osoby. To używanie działań i środków PR-owych w celu zdyskredytowania osoby/przedsiębiorstwa czy działań społecznych. Kreowanie negatywnej opinii o konkurencji. Wyszukiwanie i wykorzystywanie informacji oczerniających osobę bądź instytucję - często są to informacje zmyślone. Oddziaływanie na decyzje organów państwowych niezgodnie z prawem. Działania polegające na zdyskredytowaniu przeciwnika (firmy, polityka). Oczernianie drugiej osoby, firmy, konkurenta. Przeciwieństwo klasycznego białego public relations. Wykorzystuje narzędzia public relations do walki z konkurencja. Podważa dobre imię firmy, instytucji, podawanie nieprawdziwych informacji by nadwyrężyć zaufanie, wiarygodność. Przedstawiani konkurencji w złym świetle. Czarny PR to tworzenie negatywnego wizerunku danej osoby, firmy, partii politycznej. To używanie działań 62 Manipulacja, dyskredytowanie konkurencji. Oczernianie konkurenta. Manipulacja sondażami wyborczymi. Oddziaływanie na decyzje organów państwowych niezgodnie z prawem. Manipulacja informacjami dotyczącymi np. przeciwników politycznych. Antyreklama mająca na celu wyeliminowanie przeciwnika, przedstawienie konkurencji w negatywnym świetle. Działania polegające na zdyskredytowaniu przeciwnika (firmy, polityka). Oczernianie drugiej osoby, firmy, konkurenta. Antyreklama, negatywna kampania wyborcza prowadząca do zdyskredytowania przeciwnika w oczach opinii publicznej. Czarny PR to tworzenie negatywnego wizerunku danej osoby, firmy, partii

Działanie nieetyczne, manipulowanie w celu postawienia kogoś/firmy w złym świetle przed opinią publiczną. Budowanie negatywnego wizerunku. Działania mające na celu zdyskredytowanie przeciwnika, konkurenta. Nieetyczne zachowanie firm przeciwko konkurencji. Rozumiem to, jako manipulacja. Przedstawienie w złym świetle wizerunki firmy, osoby, instytucji, produktu. Tworzenie złego wizerunku / jego pogarszanie / konkurencji, przeciwników. Antyreklamę / negatywne kreowanie wizerunku. Czarny PR ma za zadanie przedstawić konkurencję w negatywnym świetle tzw. antyreklama. Jest to promowanie jednego podmiotu poprzez przedstawienie jego konkurentów w negatywnym świetle. Działanie, którego celem jest zdyskredytowanie osoby/instytucji/firmy w oczach społeczeństwa/konsumenta. i środków PR-owych w celu zdyskredytowania osoby/przedsiębiorstwa czy działań społecznych. Działanie nieetyczne, manipulowanie w celu postawienia kogoś/firmy w złym świetle przed opinią publiczną. Działanie mające na celu promowanie akcji antymarketingowych dla konkurencji. Przedstawienie konkurencji w negatywnym świetle. Jest to antyreklama. Działanie na szkodę innej firmy, celowe stawianie jej w złym świetle. Przedstawienie w złym świetle wizerunki firmy, osoby, instytucji, produktu. Działanie, którego celem jest zdyskredytowanie osoby/instytucji/firmy w oczach społeczeństwa/konsumenta. 63 politycznej. To używanie działań i środków PR-owych w celu zdyskredytowania osoby/przedsiębiorstwa czy działań społecznych. Działania mające na celu zaprezentowanie konkurencji ze złej strony. Przedstawienie konkurencji w negatywnym świetle. Działania mające na celu zdyskredytowanie przeciwnika, konkurenta. Nieetyczne zachowanie firm przeciwko konkurencji. Przedstawienie w złym świetle wizerunki firmy, osoby, instytucji, produktu. Tworzenie złego wizerunku / jego pogarszanie / konkurencji, przeciwników. Antyreklamę / negatywne kreowanie wizerunku. Czarny PR ma za zadanie przedstawić konkurencję w negatywnym świetle tzw. antyreklama. Antyreklama, negatywna kampania wyborcza - działania propagandowe, manipulacyjne, prowadzące do zdyskredytowania przeciwnika (zwykle polityka lub firmy) w oczach opinii publicznej celem zdobycia jej

przychylności (zwykle elektoratu lub klientów). Jest to promowanie jednego podmiotu poprzez przedstawienie jego konkurentów w negatywnym świetle. Działanie, którego celem jest zdyskredytowanie osoby/instytucji/firmy w oczach społeczeństwa/konsumenta. Wykres 49. Istota czarnego PR wg respondentów Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w II 2011 roku przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna recepcja public relations. Liczba. Wykres 49. przedstawia dane na temat istoty czarnego PR. Więcej niż 56% zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia czarnego PR, ponad 29% odpowiedziało, że jest to oczernianie i dyskredytacja przeciwnika, więcej niż 24% ankietowanych wymieniło świadome wykorzystanie informacji, fałszywych lub zmodyfikowanych do podważenia reputacji, blisko 21% uznało za manipulację społeczeństwem, około 10% wymieniło 64

wywołanie sensacji w opinii publicznej i prawie 6% uznało, że jest to prowokacja przeciwnika. Wykres 50. Skojarzenia związane z czarnym PR Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w II 2011 roku przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna recepcja public relations. Liczba. Wykres 50. przedstawia dane na temat skojarzeń związanych z pojęciem czarny PR. Ponad 56% respondentów zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia czarnego PR, z czego ponad 23% ankietowanych wskazało politykę, więcej niż 11% wskazało z dziennikarstwem/ z mediami, ok. 6% z biznesem, ok. 3% z reklamą, a blisko po 1% ankietowanych znalazło się w grupie osób, gdzie nie udzielono odpowiedzi na zadane pytanie(z niczym mi się nie kojarzy, z czymś innym). 65

Wykres 51. Stopień akceptacji dla stosowania czarnego PR Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w II 2011 roku przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna recepcja public relations. Liczba. Wykres 51. przedstawia dane na temat skojarzeń związanych z akceptacją stosowania metod czarnego PR. Prawie 56% ankietowanych zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia czarnego PR, że nie akceptują stosowania metod/sztuczek czarnego PR podczas wyborów, ponad 22% akceptuje takie zachowanie, blisko 12% raczej nie zgadza się z korzystanie tego typu działań, ponad 5% nie ma zdania do tego typu zachowania, blisko 4% ani akceptuje ani nie akceptuje i ok. 1% nie ma zdania ani nie wypowiada się w tej sprawie. 66

Wykres 52. Wpływ stosowanego czarnego PR na decyzje polityczne Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań empirycznych przeprowadzonych w II 2011 roku przez grupę seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna recepcja public relations. Liczba. Wykres 52. przedstawia dane na temat wpływu stosowania czarnego PR na decyzje polityczne, gdzie 56% respondentów zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia czarny PR, blisko 21% odpowiedziało, że nie zagłosowałoby na taką partię, ok. 10% wybrało odpowiedź, że takie działania nie mają wpływu na polityczne preferencje, blisko 7% nie ma zdania i ok. 4% respondentów nie ma zdania oraz nie udzieliło odpowiedzi. 67

1.5.7. Wyniki pomiarów - dział G. Społeczna recepcja product placement Wykres 53. Stopień znajomości pojęcia product placement seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba respondentów: N=385(100%) Wykres dotyczy pytania 46. z kwestionariusza ankiety. Wykres ten przedstawia stopień znajomości pojęcie product placement wśród respondentów. W przypadku tego pytania prawie 53% osób wypełniających kwestionariusz udzieliło odpowiedzi nie znam/nigdy wcześniej nie spotkałem/am się z tym pojęcie, ponad 21% respondentów wskazało odpowiedź znam średnio(wydaję mi się, że znam, ale nie potrafię spontanicznie wyjaśnić i zdefiniować), a prawie 15 % - znam słabo (spotkałem/am się kilkakrotnie, ale zupełnie nie znam znaczenia). Na odpowiedź znam dobrze (potrafię zdefiniować i użyć w wypowiedzi) wskazało nieco ponad 9% pytanych, a na znam bardzo dobrze (potrafię zdefiniować, wyjaśnić, ponad dodatkowe informacje wykraczające poza definicje) ponad 1% respondentów. Na pytanie 47. otwarte dotyczące definicji product placement udzieliło odpowiedzi prawie 10% respondentów (38 osób). Poniżej prezentacja odpowiedzi: Umieszczanie konkretnych nazwanych produktów w filmach, programach nie związanych bezpośrednio z ich reklamą. Umieszczenie produktu w filmie. Jest to kierowanie danego produktu do określonej grupy docelowej poprzez umieszczanie go w filmach, serialach, itp. Reklama wyrobu w filmie. Promocja produktów w środkach masowego przekazu. Umieszczanie produktów w filmach i serialach w celach reklamowych. Promocja produktów np. w filmach, serialach. Reklama produktów w firmie. Pozycjonowanie produktu w filmie/tv. Pokazywanie produktu w filmach, serialach. To lokowanie produktów danej firmy w programach telewizyjnych, które ma na celu poszerzenie świadomości społecznej o tym produkcie. Wykorzystanie nazwy firmy (marki, produktu) w filmie, serialu itp. 68

Rekwizyt w filmie z widocznym logo producenta. Przedstawianie produktu w programach telewizyjnych tak, aby zachęcał do jego używania. Umieszczanie przedmiotów/usług w filmach, programach w celu ich reklamy. Umieszczenie produktu w środku przekazu w taki sposób aby przemawiał do odbiorcy i zachęcał do nabycia. Wykorzystanie produktu w produkcjach telewizyjnych. Narzędzie służące do promocji marki. Rodzaj reklamy sponsorowanej polegającej na użyciu w filmie czy w programie TV rekwizytów grających z widoczną nazwą firmową. Jest używany w przekazach telewizyjnych np. ma za zadanie przemawiać do podświadomości odbiorcy, nie używając otwartej reklamy. Ekspozycja produktu sponsora we wspieranym przez niego przedsięwzięciu. Jest to umieszczenie produktu w taki sposób by oddziaływała ona na konsumenta w sposób podświadomy np. umieszczenie danej marki samochodu w filmie. Działania reklamowe oparte na nieświadomości odbiorcy. Jest to reklamowanie produktów, towarów czy usług w środkach masowego przekazu poprzez używanie filmów, seriali, widowisk, artykułów. Rodzaj reklamy, ale nie wprost. Np.: wplecenie w dialogi filmu zdania: po końcu świata. ta przetrwają tylko karaluchy i coca-cola. To działa na widza i sugeruje solidną markę coca-coli, choć nie jest to reklama bezpośrednia. Pokazywanie produktu w filmie/serialu itp. Pokazywanie produktu w filmach, serialach itp. Umieszczanie realnego produktu w środkach masowego przekazu w taki sposób, aby przemawiał do podświadomości odbiorcy. Umieszczenie produktów danej firmy w filmie, sztuce, książce. Celem jest reklama, zachęcenie do kupna. Działania reklamowe polegające na wykorzystaniu wizerunku firmy np. w serialach, audycjach radiowych. Wykorzystywanie konkretnych produktów w filmach. Wyeksponowanie danego produktu np. w filmie, serialu w celu promocji. Jest to reklama. Prezentowanie produktów w filmach, serialach. Zaprezentowanie produktu w podświadomości odbiorcy, nie stosując jego swoistej reklamy. Sposób promocji, polegający na umieszczeniu w audycji, filmie, serialu, sztuce teatralnej itp. jakiegoś produktu aby go zareklamować. Jest to promowanie produktu poprzez używanie go w mediach (filmach, serialach, show) np. Prymat w "Kuchennych rewolucjach", który jest sponsorem programu. Umieszczanie logo w przekazach film, teatr, wydarzenia VIP, który pojawia się podprogowo. 69

Wykres 54. Zauważalność wykorzystywania przez aktorów konkretnej marki/firmy seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba respondentów: N=385(100%) Wśród respondentów zapytanych o to, czy zauważyli kiedykolwiek w filmie, serialu, że aktorzy wykorzystują w nim produkty konkretnej marki/firmy, 82,86% z nich wskazało odpowiedź tak, a 17,14% wybrało odpowiedź nie. 70

Wykres 55. Formy wykorzystywania produktów w programach, filmach, serialach seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba respondentów: N=385(100%) W pytaniu 49. kwestionariusza ankietowego respondenci zostali poproszeni o wskazanie zauważonych przez nich form wykorzystania produktów w programach, filmach czy serialach. Najwięcej respondentów (73%) zauważyło produkty używane lub konsumowane przez bohaterów filmów, seriali. Zbliżony procent badanych (72%) wskazało na odpowiedź wyeksponowanie produktu lub jego nazwy. W przypadku prawie 57% badanych została udzielona odpowiedź pokazanie znaku towarowego jakiegoś produktu w tle wiodących wydarzeń, a 52% zauważyło produkty konkretnej marki w programach, filmach, które później zidentyfikowali w sklepie. Blisko ponad 48% respondentów wskazało odpowiedź werbalny (gdy np. aktor w serialu wymawia nazwę jakiegoś produktu), zaś odpowiedź rozmowa o produkcie przez bohaterów programu, filmu wybrało prawie 35% osób biorących udział w badaniu. Ponad 31% respondentów zauważa wykorzystanie przez aktorów konkretnych marek poza planem filmowym, a 17% respondentów nie udzieliło żadnej odpowiedzi. 71

Wykres 56. Stopień akceptacji dla promowania produktów poprzez lokowanie ich w programach, filmach, serialach seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba respondentów: N=385(100%) Na wykresie 56. pokazano stopień akceptacji ankietowanych dla product placement. Prawie 31% opiniodawców ma obojętny stosunek do takiej formy promocji- wskazało odpowiedź ani akceptuję ani nie akceptuję, blisko 29% respondentów raczej akceptuję, a ponad 8% badanych nie ma zdania na ten temat. W przypadku 8% osób biorących udział w badaniu została udzielona odpowiedź raczej nie akceptuję. Lokowanie produktu zdecydowanie akceptuje prawie 4% badanych i tyle samo zdecydowanie nie akceptuję promowanie produktów poprzez umieszczanie ich w serialach. Odpowiedzi na to pytanie nie udzieliło ponad 17% respondentów. 72

Wykres 57. Zakup produktu zauważonego w filmie fabularnym, serialu, w programie reality show seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba respondentów: N=385(100%) Na wykresie 57. pokazano odpowiedź respondentów na pytanie czy kupili kiedykolwiek produkt zauważony w filmie, serialu czy programie. 55,80% respondentów odpowiedziała przecząco, zaś 44,20% wskazała odpowiedź tak. Wykres 58. Deklaracja kupna produktu zauważonego w filmie, serialu, w programie seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba respondentów: N=385(100%) Wykres 58. przedstawia odpowiedź na pytanie o deklaracje kupna produkt zauważonego w filmie, serialu czy programie reality show. Prawie 54% respondentów nie udzieliło na nie odpowiedzi gdyż to pytanie ich nie dotyczyło. Respondenci udzielający twierdzącej odpowiedzi w pytaniu poprzednim opuszczali pytanie 51 i przechodzili do 73

następnego. Ponad 26% wskazało na odpowiedź nie wiem/trudno powiedzieć, 13%% wybrało odpowiedź raczej nie, a prawie 5% respondentów udzieliło odpowiedzi raczej tak. Ponad 2%% respondentów zdecydowanie nie kupiłaby produktu zauważonego w filmie czy serialu. 1.5.8. Wyniki pomiarów - dział H. Społeczna recepcja e-pr Wykres 59. Deklaracja znajomości pojęcia e-pr seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 59. przedstawia odpowiedzi na pytanie o stopień znajomości pojęcia e-pr. Spośród wszystkich badanych brak znajomości e-pr zadeklarowało prawie 47% respondentów, średnią znajomość wskazało 31%. 13% ankietowanych stwierdziło, że słabo zna pojęcie e-pr, znajomość w stopniu dobrym określiło prawie 8% badanych, natomiast bardzo dobrą znajomość zadeklarował tylko 1% respondentów. Na pytanie 54. otwarte dotyczące definicji e-pr odpowiedzi udzieliło prawie 9% respondentów (33 osoby). Poniżej prezentacja odpowiedzi: Promowanie pozytywnego wizerunku. PR w Internecie. Działanie PR prowadzone w Sieci. Jest to PR w Internecie. To wykorzystywanie metod, technik, działań PR-owych w Internecie w celu dotarcia do internautów, informowania ich o działaniach firmy. 74

Internetowy PR. To umiejętność rozpowszechniania informacji wśród użytkowników Internetu. Kontakty z mediami. Umiejętność rozpowszechniania informacji w społeczności internetowej. Wykreowanie pozytywnego wizerunku podmiotu w Internecie. PR w Internecie. Internetowy PR. Wykorzystanie narzędzi elektronicznych i Internetu do prowadzenia PR-u. Rozpowszechnianie informacji w społeczeństwie internautów. PR w Internecie. Prowadzenie PR-u poprzez sieć Internetu. Kształtowanie wizerunku firmy w Internecie. To kształtowanie pozytywnego wizerunku osoby/ towaru/ usługi/ przedsięwzięcia/przedsiębiorstwa za pomocą działań PR-owych w Internecie. Promowanie pozytywnego wizerunku. Działania PR prowadzone w Sieci. PR z wykorzystaniem Internetu. Na działaniach mających na celu kreowanie pozytywnego wizerunku firmy przy użyciu narzędzi internetowych Działania prowadzone przez Internet. Wpływanie na odbiorców poprzez Internet. Jest to umiejętność rozpowszechniania informacji w społeczności Internautów. To forma PR w Internecie. PR w Internecie. Działania public relations prowadzone w Internecie. PR za pośrednictwem Internetu i narzędzi elektronicznych. PR w Sieci, z wykorzystaniem Internetu. Public relations korzystające głównie z narzędzi internetowych. Kreowanie wizerunku w Internecie Moim zdaniem jest to promocja za pośrednictwem maili, postów na forum, portalach społecznościowych. Działania PR skierowane na wykorzystywanie Internetu, forów, portali społecznościowych. 75

Wykres 60. Wskazanie istoty e-pr seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 60. obrazuje skojarzenia istoty e-pr z podanymi stwierdzeniami. 22% badanych odpowiedziało, że jest to promowanie pozytywnego wizerunku firmy, instytucji lub/i osoby, prawie 8% wskazało, że reklamowanie produktów firm lub/i usług, 4% respondentów stwierdziło, że istotą e-pr jest sztuka osiągania harmonii z otoczeniem poprzez wzajemne porozumienie oparte na prawdziwej i pełnej informacji o działalności firmy lub/i osoby, 4% ankietowanych odpowiedziało, że jest to reprezentowanie firmy, instytucji lub/i osoby wobec dziennikarzy, klientów i innych, ledwie 1% badanych wskazał, że to wywieranie wpływu/manipulowanie i niecały 1% ankietowanych odpowiedział, że nie wie/trudno powiedzieć. W pytaniu 55. nikt nie wskazał odpowiedzi, że jest to szukanie znajomości wśród dziennikarzy oraz żadna osoba nie podała swojej propozycji [brak wskazań na odpowiedź inne(jakie?)]. 60% ankietowanych zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia e-pr. 76

Wykres 61. Deklaracja znajomości narzędzi e-pr seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Na wykresie 61. przedstawione są odpowiedzi respondentów dotyczące ich znajomości wymienionych narzędzi e-pr. 37% badanych wskazało, że zna stronę internetową firmy, 23% zadeklarowało znajomość for internetowych, 18% wskazało znajomość kont firmowych na portalach społecznościowych (np. na facebook-u), prawie 16% wskazało e-mailing, niecałe 15% ankietowanych zna blog firmowy, prawie 13% zna artykuły sponsorowane, niemalże 12% zna newsletter, prawie 9% wskazało konkursy firmowe on-line, niepełne 5% zna biura prasowe on-line firm, 3% deklaruje znajomość chatu firmowego, tyle samo (3%) wskazało flash mob, a poniżej 3%-kanał RSS. Na powyższe pytanie 60% badanych zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia e-pr. 77

Wykres 62. Określenie wiarygodności narzędzi e-pr jako źródeł informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba Wykres 62. przedstawia ocenę wiarygodności narzędzi e-pr w oczach respondentów. 16% badanych odpowiedziało, że raczej są wiarygodne, niemal 15% określiło, że ani tak ani nie, prawie 4% odpowiedziało, że raczej nie, 3% stwierdziło, że nie ma zdania, 1% uznał, że zdecydowanie tak, a mniej niż 1% respondentów odpowiedział, że zdecydowanie nie. 60% badanych zadeklarowało brak wiedzy na temat pojęcia e-pr. Wykres 63. Ogólna deklaracja korzystania z narzędzi e-pr w celu poszukiwania informacji o produktach i usługach oferowanych przez organizacje komercyjne seminaryjną w ramach wspólnego projektu badawczego Społeczna Recepcja Public Relations. Liczba 78