WPŁYW WIELOLETNIEGO NAWOŻENIA MINERALNEGO I ZMIANOWANIA NA ZACHWASZCZENIE PSZENŻYTA OZIMEGO*

Frgm. Agron. 33(3) 2016, 107 116 WPŁYW WIELOLETNIEGO NAWOŻENIA MINERALNEGO I ZMIANOWANIA NA ZACHWASZCZENIE PSZENŻYTA OZIMEGO* Iren Suwr 1, Wojciech Stępień 2, Ann Tymińsk 1, Ktrzyn Prusk 2 1 Ktedr Agronomii, 2 Ktedr Nuk o Środowisku Gleowym, Szkoł Główn Gospodrstw Wiejskiego w Wrszwie, Nowoursynowsk 159, 02-787 Wrszw Synopsis. Bdni przeprowdzono w ltch 2012 2014 n trwłych doświdczenich nwozowych złożonych w ltch 1921 1925 w Wydziłowej Stcji Doświdczlnej SGGW w Skierniewicch (51 58 N, 20 10 E). Doświdczeni są prowdzone n gleie płowej, kompleksu żytniego rdzo dorego, zlicznej według FAO do typu Stgnic Luvisol. Eksperymenty oejmują dni dotyczące wpływu zróżnicownego wieloletniego nwożeni minerlnego (C, CPK, CPN, CKN, CNPK i NPK) w czterech zminownich (zminownie 5-polowe z nwożeniem orgnicznym i z rośliną oowtą, ez oornik i ez rośliny oowtej, z rośliną oowtą le ez oornik orz monokultury) n gleę i rośliny. Do dń wykorzystno doświdczeni z pszenżytem ozimym uprwinym w monokulturze od 1986 roku orz w zminowniu ez roślin oowtych. W oydwu doświdczenich ocenino zchwszczenie łnu przed ziorem pszenżyt ozimego. Celem dń ył ocen wpływu zróżnicownego nwożeni minerlnego n ioróżnorodność chwstów w pszenżycie ozimym uprwinym w zminowniu i monokulturze. Otrzymne wyniki wskzują, że uprw pszenżyt w monokulturze zwiększł istotnie liczę i powietrznie suchą msę chwstów orz zmniejszł ich różnorodność w stosunku do jego uprwy w zminowniu. Zminownie, pomimo że ogrniczło liczę i msę chwstów, zwiększło ilość gtunków. Nwożenie minerlne miło mniejszy wpływ n ksztłtownie zchwszczeni niż zminownie. N oiektch nwożonych zotem stwierdzono zmniejszenie liczeności i domincji chwstów przy jednoczesnym zwiększeniu ich iomsy i różnorodności. Słow kluczowe: różnorodność gtunkow chwstów, zchwszczenie, nwożenie minerlne, monokultur, pszenżyto ozime WSTĘP Chwsty są wżnym elementem ioróżnorodności iologicznej, le jednocześnie konkurują z roślinmi uprwnymi o wodę, skłdniki pokrmowe i świtło prowdząc do oniżeni plonowni roślin. Strty potencjlnych plonów powodownych przez chwsty mogą wynosić nwet do 34% [Oerke 2006]. Uwż się, że im większ różnorodność gtunkow chwstów, tym mniejsz ich szkodliwość w stosunku do roślin uprwnych [Stupnick-Rodzynkiewicz i in. 2004]. Domincj zóż w strukturze zsiewów wymg zncznych uproszczeń płodozminów. Oecnie w Polsce udził zóż przekrcz 70%, co wiąże się z koniecznością uprwy ich po soie. Prowdzić to może do niekorzystnych zmin w środowisku gleowym, zwiększeni zchwszczeni, inwzji choró, szkodników, w konsekwencji do oniżeni plonowni roślin [Gwrońsk-Kulesz i in. 2005, Stupnick-Rodzynkiewicz i in. 2000]. Często oserwuje się 1 Adres do korespondencji Corresponding ddress: iren_suwr@sggw.pl * Bdni finnsowne ze środków SPUB nr 505-30-012600-M00429-99

108 I. Suwr, W. Stępień, A. Tymińsk, K. Prusk zmniejszenie różnorodności gtunkowej chwstów i domincję gtunków szczególnie uciążliwych dl dnych roślin [Skrzypczk i Pudełko 2003]. Zchwszczenie roślin zleży nie tylko od czynników środowisk tkich jk jkość gley i wrunki klimtyczne [Hochół 2001, Stupnick-Rodzynkiewicz i in.2000], le również od grotechniki. Licz wykonywnych ziegów odchwszczjących, rodzj stosownych hericydów, nwożenie, uprw roli i płodozmin odgrywją istotną rolę w ksztłtowniu stopni i stnu zchwszczeni roślin uprwnych [Admik i Zwiślk 1992, Blechrczyk i in. 2000, Dzieni i Wrzesińsk 2000]. Monokultur zóż, często stosown ze względów orgnizcyjno-ekonomicznych, może sprzyjć rozwojowi niepożądnej roślinności segetlnej, głównie kompenscji chwstów i ich konkurencyjnego oddziływni n roślinę uprwną [Admik i in. 2011, Blechrczyk i in. 2007, Jędruszczk i in. 2005, Mohmmddoust Chmnd i in.2009, Pluch i Prylk 2012, Pwlonk i Ługowsk 2010, Rhnvrd i in. 2009, Szymnkiewicz i in.2003]. Nwożenie, wpływjąc n włściwości gley między innymi jej zsoność, odczyn i włściwości fizyczne, ksztłtuje strukturę łnów roślin uprwnych i ziorowisk występujących chwstów [Jskulsk 2004, Mohmmddoust Chmnd i in. 2006, Tulikov i Sugroov 1984]. W literturze przedmiotu poglądy n temt wpływu nwożeni, szczególnie zotem, n zchwszczenie roślin nie są jednoznczne. Niektórzy uwżją, że nwożenie zotem wpływ n zmniejszenie liczeności chwstów, le jednocześnie zwiększ domincję gtunków nitrofilnych [Dhim i Eleftherohorinos 2001, Mohmmddoust Chmnd i in. 2009, Pwlonk i Skrzyczyńsk 2004, Rhnvrd i in. 2009]. Pondto oserwuje się często, że przy ogrniczeniu liczy chwstów zwiększ się ich such ms [Admik i Stępień 1998, Brzozowsk i Brzozowski 2014]. Inni twierdzą, że zwiększone nwożenie zotem zóż powoduje nie tylko zmniejszenie liczy le i suchej msy chwstów, gdyż lepsz jest zdolność konkurencyjn zóż w stosunku do roślin niepożądnych [Blckshow 2004, Tulikow i Sugroov 1984]. Ntomist dni Sntin-Montny i innych [2013] wskzują, że nwożenie zotem nie m wpływu n stopień zchwszczeni i ioróżnorodność chwstów w pszenicy ozimej. Celem dń ył ocen różnorodności gtunkowej flory segetlnej w pszenżycie ozimym uprwinym w zminowniu i wieloletniej monokulturze w zleżności od zróżnicownego wieloletniego nwożeni minerlnego (C, CPK, CPN, CKN, CNPK i NPK). Jko prmetry ocenijące przyjęto skłd gtunkowy, liczę gtunków, liczę i suchą msę chwstów oznczonych w fzie pełnej dojrzłości pszenżyt ozimego (BBCH 87 89) orz wskźnik różnorodności Shnnon i wskźnik domincji Simpson. MATERIAŁ I METODY Bdni przeprowdzono w ltch 2012 2014 n trwłych doświdczenich nwozowych złożonych w ltch 1921 1925 w Wydziłowej Stcji Doświdczlnej SGGW w Skierniewicch (51 58 N, 20 10 E). Doświdczeni są prowdzone n gleie płowej kompleksu żytniego rdzo dorego, zlicznej według FAO do typu Stgnic Luvisol. W doświdczenich tych dny jest wpływ zróżnicownego wieloletniego nwożeni minerlnego (C, CPK, CPN, CKN, CNPK i NPK) w czterech zminownich (zminownie 5-cio polowe z nwożeniem orgnicznym i z rośliną oowtą, ez oornik i ez rośliny oowtej, z rośliną oowtą le ez oornik orz monokultury) n gleę i rośliny. Do dń wykorzystno doświdczeni z pszenżytem ozimym uprwinym w monokulturze od 1986 roku orz w zminowniu dowolnym ez stosowni oornik i ez roślin oowtych. Przez cły okres dń stosowne yły jednkowe dwki nwozów: N 90 kg h -1, P 26 kg h -1, K 91 kg h -1, C 1600 kg CO h -1 co 4 lt.

Wpływ wieloletniego nwożeni minerlnego i zminowni n zchwszczenie pszenżyt... 109 W oydwu doświdczenich gle oiektów wpnownych (C, CPK, CPN, CKN i CNPK) chrkteryzowł się odczynem lekko kwśnym (ph 5,9 6,2), ntomist gle niewpnown (oiekt NPK) posidł odczyn rdzo kwśny ( ph 4,4 4,7). Uprwę roli i siew (w drugiej połowie wrześni) pszenżyt ozimego odminy Pwo prowdzono zgodnie z grotechnicznymi zlecenimi. N wszystkich oiektch dwczych stosowno tką smą ochronę. W pszenżycie ozimym n chwsty wiosną stosowno oprysk preprtem Glen 75 WG (chlorosulfuron) w dwce 20 g h -1. Okres dwczy 2012 2014 chrkteryzowł się dużą zmiennością wrunków meteorologicznych (t. 1). Przeieg pogody w roku 2013 różnił się zncząco od przeciętnego w wieloleciu. Chrkteryzowł się chłodną wiosną (III i IV), ntomist rdzo dużymi opdmi w mju i czerwcu, przekrczjącymi dwukrotnie średnie z wieloleci. Ntomist w roku 2012 znotowno w mju niedoory wody. Tel 1. Tle 1. Średni miesięczn tempertur powietrz i sum opdów w okresie wegetcji wiosną pszenżyt ozimego w ltch 2012 2014) Monthly verge of ir temperture nd rinfll sum in the spring vegettion period of winter triticle in yers 2012 2014 Miesiąc Tempertur Temperture ( C) Opdy Rinfll (mm) Months 1955 2001 2012 2013 2014 1955 2001 2012 2013 2014 III 2,1 5,0-3,0 6,4 27,0 23,2 44,5 28,0 IV 7,8 9,5 7,7 10,3 38,7 52,6 49,5 49,8 V 13,6 15,6 14,6 14,1 55,2 21,3 127,5 92,6 VI 16,7 17,4 18,1 16,4 63,5 57,6 149,3 60,2 VII 18,5 20,7 19,9 20,9 80,7 71,1 17,7 82,2 VIII 17,6 19,0 19,0 17,9 67,6 64,3 39,0 81,1 Średni/Sum Men/Sum 12,7 14,5 12,7 14,3 332,7 290,1 427,5 393,9 Ocenę zchwszczeni przeprowdzono przed ziorem pszenżyt ozimego metodą otniczno-wgową (rmkową) w dwóch losowo wyrnych miejscch o powierzchni 0,5 m 2 n kżdym poletku (tj. 6 powtórzeń dl kżdego oiektu). Oznczno skłd gtunkowy, liczeność i powietrznie suchą msę chwstów. Różnorodność gtunkową ziorowisk określno wyliczjąc wskźnik różnorodności Shnnon-Wiener (H) i domincji Simpson [Tophm i Lwson 1982]: H= - C= S licz gtunków, pi- stosunek liczy osoników i-tego gtunku do cłkowitej liczeności wszystkich osoników. Wyniki przedstwione w telch i n wykresch są średnimi z lt 2012 2014. Tkie postępownie wynik z fktu, że wpływ nwożeni i zminowni n zchwszczenie ył podony w poszczególnych ltch dń.

110 I. Suwr, W. Stępień, A. Tymińsk, K. Prusk Zerne wyniki dń dotyczące liczy i suchej msy chwstów zostły oprcowne sttystycznie z pomocą jednoczynnikowej nlizy wrincji oddzielnie dl zminowni i monokultury i dwuczynnikowej nlizy łącznie dl zminowni i monokultury przy wykorzystniu progrmu Sttistic. Istotność różnic sprwdzono z pomocą testu Tukey przy prwdopodoieństwie łędu p=0,05. WYNIKI I DYSKUSJA Anliz uzysknych wyników wskzuje n znczący wpływ zrówno zminowni jk i nwożeni pszenżyt ozimego n liczę i powietrznie suchą msę chwstów (t. 2 i 3) (rys. 1 i 2). Zgęszczenie chwstów i ich powietrznie such ms n wszystkich oiektch nwozowych yły istotnie większe w pszenżycie ozimym uprwinym po soie w stosunku do uprwinego w zminowniu. Średnio stwierdzono trzykrotnie większą liczę chwstów orz siedmiokrotnie większą ich iomsę w pszenżycie ozimym w monokulturze niż w zminowniu (rys. 1 i 2). Tel 2. Tle 2. Licz chwstów n 1 m 2 przed ziorem pszenżyt ozimego (BBCH 87 89) (średnio z lt 2012 2014) Numer of weeds per 1 m 2 efore hrvesting of winter triticle (BBCH 87 89) (men for 2012 2014) Nstępstwo roślin Crop sequence Monokultur Monoculture Zminownie Crop rottion Nwożenie Fertiliztion C CPK CPN CKN CNPK NPK 142,0 178,0 84,0 108,0 92,0 82,0 42,4 48,0 44,6 32,8 28,0 31,0 Średnie w wierszu z tą smą literą nie różnią się istotnie przy p=0,05; Men with the sme letter in row re not significntly different t p=0.05 Tel 3. Powietrznie such ms chwstów przed ziorem (BBCH 87 89) pszenżyt ozimego w g m -2 (średnio z lt 2012 2014) Tle 3. Air dry mss of weeds efore hrvesting (BBCH 87 89) of winter triticle in g m -2 (men for yers 2012 2014) Nstępstwo roślin Crop sequence Monokultur Monoculture Zminownie Crop rottion Nwożenie Fertiliztion C CPK CPN CKN CNPK NPK 106,7 119,4 195,3 187,2 90,4 190,2 13,8 14,3 18,4 16,3 30,2 25,8 Średnie w wierszu z tą smą literą nie różnią się istotnie przy p=0,05; Men with the sme letter in row re not significntly different t p=0.05

Wpływ wieloletniego nwożeni minerlnego i zminowni n zchwszczenie pszenżyt... 111 szt m - ² pcs - ² 140 120 100 80 60 40 20 0 Nwożenie Fertiliztion Nstępstwo Crop sequence M monokultur monoculture, Z zminownie crop rottion Średnie z tą smą literą nie różnią się istotnie przy p=0,05; Men with the sme letter re not significntly different t p=0.05 Rys. 1. Licz chwstów n 1 m 2 przed ziorem pszenżyt ozimego (BBCH 87 89) (średnio z lt 2012 2014) w zleżności od nwożeni i nstępstw Fig. 1. Numer of weeds per 1 m 2 efore hrvesting of winter triticle (BBCH 87 89) (men for 2012 2014) depending on fertiliztion nd crop sequence g m -2 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Nwożenie Fertiliztion Nstępstwo Crop sequence M monokultur monoculture, Z zminownie crop rottion Średnie z tą smą literą nie różnią się istotnie przy p=0,05; Men with the sme letter re not significntly different t p=0.05 Rys. 2. Powietrznie such ms chwstów przed ziorem (BBCH 87 89) pszenżyt ozimego w g m -2 (średnio z lt 2012 2014) w zleżności od nwożeni i nstępstw Fig. 2. Air dry mss of weeds efore hrvesting (BBCH 87 89) of winter triticle in g m -2 (men for yers 2012 2014) depending on fertiliztion nd crop sequence

112 I. Suwr, W. Stępień, A. Tymińsk, K. Prusk Wyniki wskzują n korzystne oddziływnie stosownego zminowni w ogrniczniu liczy i suchej msy chwstów orz potwierdzją tezę, że uprw zóż w monokulturze prowdzi do zwiększeni zchwszczeni [Admik i in. 2011, Mohmmddoust Chmnd i in. 2009, Pluch i Prylk 2012, Rhnvrd i in. 2009, Szymnkiewicz i in. 2003]. Kwitkowski [2006] stwierdził, że 4-letni monokultur jęczmieni jrego przyczynił się do wzrostu zrówno powietrznie suchej msy chwstów jk i ich liczy w porównniu z zchwszczeniem jęczmieni jrego uprwinego w płodozminie. Szymnkiewicz i in. [2003] znotowli dwukrotnie większą liczę chwstów w monokulturze niż w pszenżycie ozimym uprwinym w płodozminie. Nwożenie minerlne miło mniejszy wpływ niż zminownie n ksztłtownie zchwszczeni. W pszenżycie ozimym uprwinym w zminowniu nie znotowno istotnego wpływu nwożeni minerlnego n liczę chwstów, ntomist w monokulturze stwierdzono istotne jej zmniejszenie n komincjch nwożonych zotem w stosunku do oiektów nienwożonych tym skłdnikiem. Pełne nwożenie CNPK ogrniczło liczeność chwstów. Podone wyniki w dnich z jęczmieniem jrym prezentują Mohmmddoust Chmnd i in. [2009] orz z żytem ozimym Rhnvrd i in. [2009], tkże Dhim i Eleftherohorinos [2001]. Njkorzystniejszym wrintem nwożeni minerlnego, n którym znotowno njmniejszą średnią liczę i suchą msę chwstów ył komincj CNPK. Wyniki otrzymne n oiektch nwożonych NPK i CNPK wskzują, że oniżenie ph gley powoduje zwiększenie iomsy chwstów, głównie w monokulturze. W monokulturze istotnie większą msę chwstów niż n komincji CNPK otrzymno n gleie kwśnej (NPK) orz n oiektch ez fosforu (CNK) i potsu (CNP). Podone wyniki uzyskł Jskulsk [2004]. Podsumowując możn stwierdzić, że n komincjch nwożonych zotem oserwowno ogrniczenie liczy chwstów n jednostce powierzchni przy jednoczesnym zwiększeniu ich suchej msy. Bdni innych utorów potwierdzją tę zleżność [Admik i Stępień 1998, Brzozowsk i Brzozowski 2014]. Skłd gtunkowy chwstów w pszenżycie ozimym przedstwi tel 4. W trkcie prowdzeni dń w łnie pszenżyt ozimego określono 25 gtunków chwstów, njliczniej występowły Setri viridis i Aper spic-venti. W monokulturze pszenżyt ozimego dominowły Aper spic-venti, Setri viridis, Centure cynus i Equisetum rvense, ntomist w zminowniu njliczniej wystąpiły: Setri viridis, Elymus repens i Trxcum officinle. Njmniej gtunków stwierdzono w monokulturze pszenżyt n kontroli C (6 gtunków), ntomist njwięcej w zminowniu n oiektch nwożonych CNPK i CPN (13 14 gtunków). Uprw pszenżyt ozimego w zminowniu jk również nwożenie zotem zwiększyły wrtości wskźnik różnorodności Shnnon-Wiener orz zmniejszyły wskźnik domincji Simpson w porównniu do oiektów w monokulturze i ez nwożeni zotem (t. 5). Njwiększą różnorodność gtunkową chwstów zpewniło nwożenie CNPK orz CPN i stosownie zminowni. Wpływ nwożeni zotem n zwiększenie różnorodności gtunkowej potwierdzją wyniki Brzozowskiej i Brzozowskiego [2014]. Uprw roślin zożowych w monokulturze również m wpływ n zwiększenie domincji zmniejszenie różnorodności chwstów [Jędruszczk i Antoszek 2004]. Bdni wielu utorów potwierdzją, że stosownie zminowni i pełnego optymlnego nwożeni może ogrniczć zchwszczenie i kompenscję chwstów, zwiększć ich różnorodność [Blckshow 2004, Blechrczyk i in. 2009, Dhim i Eleftherohorinos 2001, Mohmmddoust Chmnd i in. 2009].

Wpływ wieloletniego nwożeni minerlnego i zminowni n zchwszczenie pszenżyt... 113 Tel 4. Skłd gtunkowy i licz chwstów w fzie dojrzłości pełnej (BBCH 87 89) pszenżyt ozimego (średnio z lt 2012 2014) Tle 4. Species composition nd numer of weeds t stge (BBCH 87 89) of winter triticle (men for yers 2012 2014) Gtunki Species composition Nwożenie Fertiliztion C CPK CPN CKN CNPK NPK z m z m z m z m z m z m Elymus repens (L.) Gould 6,0-4,0 0,8 7,0 1,0 4,0-4,0-1,0 - Aper spic-venti (L.) Beuv. 1,0 13,8-10,2 1,8 24,0 1,0 24,4 2,0 24,8-27,2 Mtricri mritim L. ssp. inodor - - - - - - - - 2,0-2,8 - Centure cynus L. - 3,2-6,0 1,2 2,8-3,2 1,0 4,2-6,8 Polygonum convolvulus ( L.) A. Love - - 0,7-5,8 1,2 5,0 1,2 1,0-1,2 - Setri viridis (L.) Beuv. 21,2 116,8 27,0 157,0 10,0 44,0 14,5 60 7,2 44,8 10,0 35,0 Glinsog prviflor Cv. - - - - 2,8 - - - 1,0 - - - Trxcum officinle Weer in Wiggers 8,8-9,8-4,8-1,0 1,2 4,0-2,5 - Erigeron cndensis L. 1,2 - - - 1,2 - - - 1,2-0,8 - Erodium cicutrium (L.) H Her - - - - - - - - 0,8 - - - Angllis rvensis L. - - - - 1,2-1,6 - - - 2,0 - Vici crcc L. - - 0,8 - - - - - 0,8-1,2 - Rphnus rphnistrum L. - - - - - - 1,2 - - - 1,2 - Sinpis rvensis L. 0,5-0,6 - - - - - - - - - Polygonum viculre L. - - 0,6-1,2 - - - 1,0-2,0 - Polygonum lpthifolium L. - - - - 3,0 - - - - - - - Medicgo lupulin L. 3,0-4,0-3,0-4,5-2,0-6,3 - Ppver rhoes L. - 1,2-0,8 0,8 - - 6,0-1,8-2,8 Chenopodium lum L. - - - - 0,8 - - - - - - - Viol rvensis Murry - - - - - - - - - 3,0-0,4 Lithodor diffus - 1,2 - - - - - 4,0-1,8-1,8 Equisetum rvense L. - 5,8-0,8-8,6-8,0 - - - 8,0 Gernium pusillum L. - - - 1,6-1,2 - - - 9,8 - - Senecio vulgris L. - - - 0,8-1,2 - - - - - - Glium prine L. 0,7-0,5 - - - - - - - - - Ogółem Totl 42,4 142,0 48,0 178,0 44,6 84,0 32,8 108,0 28,0 92,0 31,0 82,0 Licz gtunków Numer of species 8 6 9 8 14 8 9 8 13 8 11 7 z zminownie crop rottion; m monokultur monoculture

114 I. Suwr, W. Stępień, A. Tymińsk, K. Prusk Tel 5. Tle 5. Wskźnik różnorodności Shnnon-Wiener (H) i wskźnik domincji Simpson (C) w zleżności od nwożeni i zminowni Shnnon s diversity index (H) nd Simpson s domintion index (C) depending on fertiliztion nd crop rottion Nwożenie Fertiliztion H Z M Średni Men Z M Średni Men C 0,71 0,29 0,45 0,32 0,68 0,57 CPK 0,58 0,22 0,59 0,36 0,77 0,48 CPN 1,05 0,54 0,85 0,12 0,37 0,23 CKN 0,76 0,60 0,72 0,24 0,38 0,32 CNPK 1,03 0,62 0,80 0,13 0,33 0,24 NPK 0,88 0,57 0,81 0,17 0,32 0,20 Średni Men 0,90 0,50 0,20 0,47 z zminownie crop rottion; m monokultur monoculture C WNIOSKI 1. Rodzj nstępstw roślin i zróżnicowne nwożenie minerlne istotnie modyfikowły stopień zchwszczeni pszenżyt ozimego. 2. Wieloletni monokultur pszenżyt ozimego spowodowł zwiększenie liczy i powietrznie suchej msy chwstów orz zmniejszenie ich różnorodności gtunkowej w stosunku do uprwy tego gtunku w zminowniu. 3. Nwożenie zotem pszenżyt ozimego ogrniczło liczę chwstów i ich domincję przy jednoczesnym zwiększeniu ich iomsy i różnorodności. 4. Njmniejsze zchwszczenie i duże zróżnicownie gtunkowe chwstów stwierdzono w pszenżycie ozimym uprwinym w zminowniu i nwożonym CNPK. PIŚMIENNICTWO Admik E., Admik J., Przyylski R. 2011. Znczenie płodozminu w regulcji zchwszczeni zóż ozimych. Prog. Plnt. Prot. 51(2): 817 821. Admik E., Stępień A. 1998. Wpływ sposoów nwożeni n ksztłtownie się zchwszczeni pszenicy jrej i jęczmieni ozimego. Rocz. AR Poznń 307, Rol. 52: 59 65. Admik E., Zwiślk K. 1992. Porównnie zchwszczeni zóż ozimych i jrych nie chronionych i trktownych hericydmi. Zesz. Nuk. AR Krków, Sesj Nuk. 33: 173 185. Blckshow R.E. 2004. Appliction method of nitrogen fertilizers ffects weed growth nd competition with winter whet. Weed Biol. Mnge. 4: 103 113. Blechrczyk A., Młeck I., Swinsk Z., Zwd D. 2009. Effect of fertiliztion on weed iodiversity in long-term continuous winter rye. Prog. Plnt. Prot. 49(1): 322 325. Blechrczyk A., Młeck I., Zwd D., Swińsk Z. 2007. Bioróżnorodność chwstów w pszenicy ozimej w zleżności od wieloletniego nwożeni i systemu nstępstw roślin. Frgm. Agron. 24(3): 27 33.

Wpływ wieloletniego nwożeni minerlnego i zminowni n zchwszczenie pszenżyt... 115 BlechrczykA., Młeck I., Skrzypczk G. 2000. Wpływ wieloletniego nwożeni, zminowni i monokultury n zchwszczenie jęczmieni jrego. Ann. UMCS, Sect. E Agricultur 55, Suppl. 16: 17 23. Brzozowsk I., Brzozowski J. 2014. Bioróżnorodność flory segetlnej w pszenżycie ozimym uprwinym w wrunkch różnych metod odchwszczni i nwożeni zotem. Zesz. Prol. Post. Nuk Rol. 57: 13 22. Dhim R.V., Eleftherohorinos I.G. 2001. Influence of nitrogen on competition winter cerels nd sterile ot. Weed Sci. 49: 77 82. Dzieni S., Wrzesińsk E. 2000. Wpływ nstępczy systemów uprwy roli i hericydów stosownych w oiku n plonownie i zchwszczenie pszenicy ozimej. Ann. UMCS, Sect. E Agricultur 55, Suppl. 16: 45 50. Gwrońsk-Kulesz A., Lenrt S., Suwr I. 2005. Wpływ zminowni i nwożeni n zchwszczenie łnu i gley. Frgm. Agron. 22(2): 53 62. Hochół T. 2001. Flor i ziorowisk chwstów zóż w Beskidzie Wyspowym w zleżności od usytuowni siedlisk w rzeźie terenu. Frgm. Agron. 18(1): 29 39. Jskulsk I. 2004. Wpływ wieloletniego zróżnicownego nwożeni n zchwszczenie jęczmieni jrego i pszenicy ozimej w zminowniu. Act Sci. Pol., Agricultur 3(1): 91 97. Jędruszczk M., Antoszek R. 2004. Sposoy uprwy roli ioróżnorodność ziorowisk chwstów w monokulturze pszenicy ozimej. Act Sci. Pol., Agricultur 3(2): 47 59. Jędruszczk M., Wesołowski M., Bujk K. 2005. Funkcje płodozminu jko regultor zchwszczeni łnów roślin uprwnych. Frgm. Agron. 22(2): 81 89. Kwitkowski C. 2006. Wpływ zróżnicownej chemicznej ochrony łnu n przyrost iomsy i zchwszczeni jęczmieni jrego uprwinego w czteroletniej monokulturze i zminowniu. Prog. Plnt Prot. 46(2): 86 88. Mohmmddoust Chmnd H.R., Ghorni A., Asghri A., Tulikowv A.M., Zrgrzdeh F. 2009. Long-effect of crop rottion nd fertilizers on weed community in spring rley. Turk. J. Agric. For. 33: 315 323. Mohmmddoust Chmnd H.R., Tulikov A.M., Bghestni M.A. 2006.Effect of long-term fertilizer ppliction nd crop rottion on the infesttion of fields y weeds. Pk. J. Weed Sci. Res. 12: 221 234. Oerke E.C. 2006. Crop losses to pest. J. Agric. Sci. 44: 31 43 Pluch M., Prylk D. 2012.Wpływ ziegów regenercyjnych n zchwszczenie pszenżyt ozimego uprwinego w monokulturze. Zesz. Nuk. UP Wrocłw 588, Rol. 102: 127 135. Pwlonk Z., Ługowsk M. 2010. Plonownie pszenicy ozimej w monokulturze przy różnym poziomie ochrony chemicznej przed chwstmi. Prog. Plnt Prot. /Post. Ochr. Roślin 50 (2): 823 827. Pwlonk Z., Skrzyczyńsk J. 2004. Wpływ wyrnych elementów grotechniki i wrunków meteorologicznych n zchwszczenie pszenżyt ozimego. Ann. UMCS, Sect. E Agricultur 59(3): 1037 1047. Rhnvrd A., Ashrfi Z.Y., Alizde H.M., Sdeghi S. 2009. Studies on the effect of fertilizer ppliction nd crop rottion on the weed infested fields in Irn. J. Agric. Sci. Technol. 5(1): 41 50. Sntin-Montny M.I., Mrtin-Lmmerding D., Wlter I., Zmrn E., Tenorio J.L. 2013. Effects of tillge, crop systems nd fertiliztion on weed undnce nd diversity in 4-yer dry lnd winter whet, Europ. J. Agron. 48: 43 49. Skrzypczk G., Pudełko J., 2003. Chwsty i ich zwlcznie spekt integrownej ochrony i zrównowżonego rolnictw. Zesz. Prol. Post. Nuk Rol. 490: 227 233. Stupnick-Rodzynkiewicz E., Puł J., Hochół T., Klim K. 2000. Zchwszczenie wyrnych roślin uprwinych n stoku. Ann. UMCS, Sect. E Agricultur 55, Suppl. 16: 205 212. Stupnick-Rodzynkiewicz E., Stępnik K., Lepirczyk A. 2004. Wpływ zminowni, sposou uprwy roli i hericydów n ioróżnorodność ziorowisk chwstów. Act Sci. Pol., Agricultur 3(2): 235 245. Szymnkiewicz K., Jnkowsk D., Deryło S. 2003. Wpływ płodozminu i monokultury orz sposou uprwy roli n ioróżnorodność flory zchwszczjącej pszenżyto ozime. Act Agrophys. 1(4): 767 772. Tophm P.B., Lwson H.M. 1982. Mesurement of weed species diversity in crop/weed competition studies. Weed Res. 22: 285 293. Tulikov A.M., Sugroov V.M. 1984. Role of long-term ppliction fertilizer, lime nd crop rottion in chnge infesttion field y weeds. Izvesti TCXA 2: 32 36.

116 I. Suwr, W. Stępień, A. Tymińsk, K. Prusk I. Suwr, W. Stępień, A. Tymińsk, K. Prusk THE EFFECT OF LONG-TERM MINERAL FERTILIZATION AND CROP ROTATION ON WEED INFESTATION OF WINTER TRITICALE Summry Field studies on the effect of the long-term minerl fertiliztion nd crop rottion on weed infesttion of winter triticle were conducted in 2012 2014 t Skierniewice Experimentl Sttion on soil clssified ccording to FAO s Stgnic Luvisol. The reserch ws crried out on winter triticle cultivted in monoculture nd 5-yer crop rottion with different minerl fertiliztion: C, CPK, CPN, CKN, CNPK nd NPK. The numer of weed species nd ir dry mss of weeds efore hrvesting (BBCH 87 89), Shnnon s diversity indictor nd Simpson s dominnt index were tken s diversity prmeters. The results show tht weed infesttion of winter triticle in monoculture ws considerly higher thn in crop rottion s result of greter numer of Setri viridis, Aper spic-venti, Centure cynus nd Equisetum rvense. The ppliction of minerl nitrogen reduced the numer of weeds ut incresed their iomss nd weed species diversity. Key words: weed species diversity, weed infesttion, minerl fertiliztion, monoculture, winter triticle Zkceptowno do druku Accepted for print: 6.09.2016 Do cytowni For cittion Suwr I., Stępień W., Tymińsk A., Prusk K. 2016. Wpływ wieloletniego nwożeni minerlnego i zminowni n zchwszczenie pszenżyt ozimego. Frgm. Agron. 33(3): 107 116.