Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec na lata 2007-2015

Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec na lata 2007-2015 Rudziniec, 2008 1

SPIS TREŚCI Wstęp 4 CZĘŚĆ I I. Diagnoza stanu Gminy Rudziniec 6 1. Informacje podstawowe 6 1.1 PołoŜenie geograficzne 6 1.2 PołoŜenie administracyjne 6 1.3 Walory przyrodnicze 7 1.3.1 Geologia 7 1.3.2 Wody powierzchniowe 8 1.3.3 Klimat 9 1.3.4 Roślinność 9 2. Ludność 10 2.1 Dane demograficzne 10 3. Infrastruktura techniczna 13 3.1 System zaopatrzenia w wodę 13 3.2 Zaopatrzenie w energię 14 3.3. Drogi 15 3.4 Komunikacja zbiorowa 16 3.5 Gospodarka odpadami 16 3.6 Kanalizacja sanitarna, deszczowa i oczyszczanie ścieków 17 4. Infrastruktura społeczno gospodarcza 18 4.1 Oświata 18 4.2 Rolnictwo 18 4.2.1 Produkcja roślinna 19 4.2.2 Produkcja zwierzęca 19 4.3 Handel i usługi 19 4.4 Ochrona przeciwpoŝarowa 19 4.5. Bezpieczeństwo publiczne 20 4.6 Infrastruktura instytucjonalna 21 4.6.1 Banki 21 4.6.2 Zakłady Opieki Zdrowotnej 21 4.6.3 Stacje paliw 21 5. System zarządzania Gminą 21 5.1 Administracja 21 5.2 Finanse Gminy 22 5.2.1 Charakterystyka dochodów w okresie 2007-2008 22 5.2.2 Charakterystyka wydatków na przestrzeni lat 2007-2008 25 5.2.3 Finansowanie strategii 28 5.2.4 Współpraca z innymi gminami i miastami 28 6. Kultura 28 6.1 Gminny Ośrodek Kultury 28 6.2 Gminna Biblioteka Publiczna 29 2

6.3 Dziedzictwo kulturowe 29 6.4 Miejsca pamięci narodowej 32 6.5 Pomniki przyrody 33 7. Ochrona środowiska 33 7.1 Powietrze 33 7.2 Hałas 33 7.3 Promieniowanie niejonizujące 34 8. Turystyka 34 8.1 Szlaki turystyczne 35 8.2 Trasy rowerowe 35 9. Organizacje pozarządowe 36 9.1 Stowarzyszenia kultury fizycznej 36 9.2 Ochotnicze StraŜe PoŜarne 37 9.3 Pozostałe 37 CZĘŚĆ II 1. Analiza SWOT 38 2. Wizja rozwoju Gminy Rudziniec do roku 2015 41 3. Misja Gminy Rudziniec 43 4. Obszary strategiczne 44 5. Monitoring strategii 47 Spis rysunków 49 Spis tabel 49 Spis wykresów 49 Dokumenty źródłowe 49 3

WSTĘP Co rozumiemy pod pojęciem strategia? Strategia rozwoju to długookresowy plan działania, określający strategiczne cele rozwoju Gminy oraz przyjmujący takie kierunki i priorytety działania przy zaangaŝowaniu odpowiednich środków finansowych, które są niezbędne dla realizacji przyjętych celów strategicznych i zadań. W związku z powyŝszą definicją strategia rozwoju gminy odpowiada na podstawowe pytanie: co naleŝy zrobić, aby funkcjonować i rozwijać się w przyszłości w celu optymalnego zaspokojenia potrzeb mieszkańców. W celu poprawy warunków Ŝycia mieszkańców Gminy przy zachowaniu obecnego dziedzictwa kulturowego konieczny jest dalszy systematyczny i zrównowaŝony rozwój Gminy. Dla osiągnięcia tego celu oraz sprostania oczekiwaniom społeczności lokalnej opracowana została Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec. Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec to koncepcja proces wyboru długofalowych celów i zadań, które przyczynią się do ich zrealizowania. Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec będzie podstawą drogowskazem do wskazania a następnie zrealizowania przedsięwzięć w sferze społeczno gospodarczej, jak równieŝ umoŝliwi uzyskanie dotacji z funduszy unijnych na zadania strategiczne. Strategia ta jest dokumentem, który naleŝy aktualizować i uzupełniać o nowe pomysły. Zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne i jak wewnętrzne powodują konieczność przeprowadzenia monitoringu z przebiegu wykonania strategi. Prace nad Strategią Rozwoju Gminy Rudziniec trwały od września 2007 roku. Spotkania strategiczne z udziałem przedstawicieli społeczności gminy Radnych Gminy Rudziniec, Wójta, pracowników Urzędu Gminy pozwoliły nakreślić kierunki pracy nad strategicznym dokumentem dla Gminy Rudziniec. Całość prac nadzorował Wójt Gminy Rudziniec. Strategia Gminy Rudziniec na lata 2007-2015 w pierwszej swoje części przedstawia stan rzeczywisty charakterystykę aktualnego stanu, polegającą na gromadzeniu informacji, ich analizie i opracowaniu diagnozy o stanie gminy. Ta część pozwoli na ogólną ocenę stanu istniejącego i wyznaczenia głównych kierunków dalszego rozwoju Gminy. Drugi etap przedmiotowego opracowania obejmuje analizę SWOT, która identyfikuje mocne i słabe strony Gminy oraz jej szanse i zagroŝenia. Misja Gminy Rudziniec została sformułowana dla dwu róŝnych odbiorców: misja zewnętrzna - jako produkt marketingowy dla przyszłych inwestorów i gości a misja wewnętrzna to pewnego rodzaju deklaracja, która w swym sformułowaniu określa główne elementy przyszłych działań gminy w wyznaczonym przedziale czasowym. 4

Określone zostały równieŝ cele strategiczne, które wyznaczają kierunki rozwoju Gminy w perspektywie kolejnych lat. Sformułowane zostały trzy cele strategiczne, które są sobie równe pod względem waŝności i kolejności realizacji. Zadania do realizacji to wszystkie te inwestycje, prace, działania, których realizacja gwarantuje realizację załoŝonych celów. Określone zadania będą z powodzeniem zrealizowane przy zasileniu budŝetu gminy funduszami zewnętrznymi. Nad prawidłowym wykonaniem zapisów niniejszej Strategii Rozwoju Gminy Rudziniec na lata 2007-2015 czuwać będzie powołany przez Wójta Zespół ds. Strategii, odpowiedzialny między innymi za monitoring. Reasumując, głównym zadaniem Strategii Rozwoju Gminy Rudziniec jest stworzenie podstaw do: skutecznego i nowoczesnego zarządzania gminą, osiągnięcia równowagi pomiędzy celami strategicznymi i zadaniami, które wpłyną na poprawę jakości warunków Ŝycia mieszkańców przy zachowaniu istniejącego dziedzictwa kulturowego i w zgodzie z środowiskiem naturalnym, pozyskania funduszy ze źródeł zewnętrznych na realizację zadań określonych w niniejszym opracowaniu, promocji gminy zarówno w kraju jak i poza jego granicami. Jednocześnie chciałbym złoŝyć serdeczne podziękowania pracownikom Urzędu Gminy, Radnym i wszystkim mieszkańcom, którzy aktywnie uczestniczyli w pracach nad przygotowaniem tegoŝ strategicznego dokumentu. Krzysztof Obrzut Wójt Gminy Rudziniec 5

CZEŚĆ PIERWSZA I. Diagnoza stanu Gminy 1. Informacje podstawowe 1.1. PołoŜenie geograficzne Gmina Rudziniec połoŝona jest w zachodnim krańcu WyŜyny Śląskiej, na południowym stoku grzbietu Chełmu, określanego takŝe jako Garb Chełmu. Gmina połoŝona jest powyŝej doliny rzeki Kłonicy od 190,0 do 242,8 m. npm. Pod względem krajobrazowym obszar moŝna scharakteryzować jako lekko sfalowaną równinę z zadawnionymi wąwozami parowami, a takŝe dolinami rzecznymi o asymetrycznym przekroju. Gmina Rudziniec to gmina o charakterze rolniczym a powierzchnia omawianego obszaru wynosi 16 039 ha. Według fizyczno - geograficznej regionalizacji Polski gmina Rudziniec umiejscowiona jest w następujących jednostkach: - megaregion Europa Środkowa - prowincja - WyŜyny Śląskie - podprowincje - WyŜyna Śląsko-Krakowska - makroregion - WyŜyna Śląska - mezoregion - GOP Odległość z Rudzińca do stolicy województwa - Katowic wynosi 59 km. Ponadto do: Krakowa - 133 km Wrocławia - 151 km Łodzi - 214 km Warszawy - 308 km Poznania - 312 km Gdańska - 555 km Opola - 68 km Szczecina - 536 km Odległość z Rudzińca do najbliŝszych, większych drogowych przejść granicznych wynosi: Czechy (Chałupki) - 70 km Niemcy (Jęrzychowice) - 288 km Słowacja (ChyŜe) - 222 km Ukraina (Medyka) - 392 km Rosja (Bezledy) - 582 km Litwa (Ogrodniki) - 646 km 1.2. PołoŜenie administracyjne W obecnym kształcie administracyjnym gmina Rudziniec istnieje od 1977 r., po wdroŝeniu reformy administracyjnej; od 1 stycznia 1999r. weszła w skład województwa śląskiego oraz powiatu gliwickiego ziemskiego. 6

Od północy graniczy z gminą Toszek, od wschodu z gminami Pyskowice oraz Gliwice, a od południa z gminą Sośnicowice. Natomiast zachodnia granica pomiędzy gminą Rudziniec, a gminami Bierawa, Kędzierzyn-Koźle i Ujazd stanowi równocześnie granicę pomiędzy województwem śląskim i opolskim. Gmina składa się z 17 jednostek strukturalnych tj. sołectw: Bojszów, Bycina, Chechło, Kleszczów, Ligota Łabędzka, Łany, Łącza, Niekarmia, Niewiesze, Pławniowice, Poniszowice, Rudno, Rudziniec, Rzeczyce, Słupsko, Taciszów oraz Widów. PołoŜenie gminy w regionie jest korzystne. Wpływ na to mają szczególnie: usytuowanie w pobliŝu Gliwic duŝego miasta przemysłowego z bogatym zapleczem naukowym i technicznym, niewielka odległość do stolicy województwa Katowic oraz miast województwa opolskiego tj. Ujazdu, Kędzierzna Koźla jak i Opola. Rysunek 1. Mapa Gminy Rudziniec Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Gliwickiego na lata 2005 2020 1.3 Walory przyrodnicze 1.3.1. Geologia Pod względem geologicznym obszar Gminy połoŝony jest w północno - zachodniej części Górnośląskiego 7

Zagłębia Węglowego. Gmina umiejscowiona jest na podłoŝu węglonośnych skał, na których zalegają dolomity i wapienie środkowego triasu. W budowie geologicznej główne znaczenie odgrywają utwory pochodzące z dolnego karbonu, dolnego permu, triasu, trzeciorzędu i czwartorzędu. Ze względu na tak duŝe zróŝnicowanie wierzchniej warstwy skorupy na analizowanym terenie zalegają bardzo róŝnorakie skały. Są to przede wszystkim piaskowce, zlepieńce, skały osadowe, iłowce, mułówce i Ŝwiry kwarcowe. Skały karbońskie przykryte są warstwą osadów fliszowych, są one reprezentowane przez piaskowce pstre oraz wapienie margliste. W okolicach Poniszowic występują równieŝ utwory związane ze zlodowaceniem Bałtyckim, występują tu równieŝ utwory eoliczne takie jak lessy, piaski eoliczne, osady dolin rzecznych i piaski jeziorne. W dolinach rzecznych występują mady. W okolicach Chechła występują udokumentowane złoŝa surowców mineralnych takich jak piaski tarasów akumulacyjnych zlodowacenia północnopolskiego. Do niedawna prowadzona była równieŝ eksploatacja iłów, wydobycie miało charakter lokalny (obecnie nie jest prowadzona gospodarka wydobywcza). Niewielki fragment gminy (okolice Ligoty Łabędzkiej), połoŝony jest na terenie obszaru górniczego zlikwidowanej KWK Gliwice. Obecnie nie prowadzi się eksploatacji złóŝ węgla kamiennego, a działalność kopalni nie spowodowała wystąpienia szkód górniczych. Gmina swoim terenem obejmuje obszary ochronne zbiorników wód podziemnych w utworach wapienia muszlowego GZWP Nr 333 Opole Zawadzkie oraz zbiornika Gliwice (GZWP nr 330) 1.3.2. Wody powierzchniowe Gmina Rudziniec połoŝona jest w zlewni rzeki Odry, w dolinie rzeki Kłodnicy (prawobrzeŝny dopływ Odry). Kłodnica jest rzeką nizinną o małym spadku i niewielkiej sile erozji. Rzeka ta jest w znacznym stopniu zanieczyszczona. Mniejszymi ciekami na terenie Gminy są: - Potok Kozłówka, - Potok Łącza, - Potok Bojszówka, - Potok Chechelski, - Potok Toszecki, - Lisi Potok Oprócz nich obszar Gminy drenowany jest licznymi ciekami wodnymi bez nazwy. Na terenie gminy leŝą aŝ trzy zbiorniki wodne, które powstały w wyniku eksploatacji piasku pod potrzeby górnictwa. Największym liczącym około 660 ha zbiornikiem jest DzierŜno DuŜe (Rzeczyce), następnie zbiorniki Pławniowice (mały o pow. 30,0 ha oraz duŝy o pow. 300,0 ha). Ponadto w ostatnich latach na terenie miejscowości Słupsko wybudowany został zbiornik małej retencji, który to zasilany jest wodami Potoku Toszeckiego. Z inicjatywy króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II rozpoczęto w latach 1788-1792 budowę Kanału 8

Kłodnickiego. Był to w owym czasie najwygodniejszy i waŝny środek transportu, gdyŝ na Śląsku nie znano jeszcze kolei Ŝelaznej. Poprzez Odrę łączy on Górny Śląsk z portami bałtyckimi, a poprzez kanały śródlądowe Niemiec z portami Europy Zachodniej. Kanał ze swoim unikalnym systemem śluz biegnących od Gliwic do Koźla przez malownicze tereny rolnicze zielonej części Górnego Śląska, w tym gminy Rudziniec, stanowi nie lada atrakcję turystyczną. 1.3.3. Klimat Według rejonizacji klimatycznej Polski rozpatrywany obszar znajduje się w zasięgu klimatu wyŝyn środkowych (Kraina Śląsko Krakowska). Największy wpływ na kształtowanie pogody na tym terenie wywierają masy powietrza znad Atlantyku, co znajduje wyraz w przewadze wiatrów o składowej zachodniej. NajniŜsze temperatury występują w grudniu i styczniu, a najwyŝsze w lipcu. Średnia roczna temperatura kształtuje się na poziomie 7,8 o C. Średni opad atmosferyczny kształtuje się na poziomie 897 mm; największe opady występują w lipcu. Zimą i jesienią obserwuje się na ogół wiatry południowo - zachodnie, południowe i zachodnie. Wiosną i latem zachodnie i południowo - zachodnie. Wiatry wschodnie występują przewaŝnie wiosną i jesienią 1.3.4 Roślinność Informacje na temat zasobów przyrody oŝywionej i nieoŝywionej Gminy Rudziniec dotyczą przede wszystkim terenów leśnych. Brak natomiast szczegółowych danych na temat walorów przyrodniczych terenów nieleśnych gminy. Najistotniejsze znaczenie dla funkcjonowania środowiska przyrodniczego, zwłaszcza dla zachowania cennych elementów flory i fauny mają tereny leśne, zróŝnicowane pod względem siedliskowym oraz pod względem walorów przyrodniczych. Zachowały się fragmenty następujących naturalnych zespołów roślinnych: podgórski wilgotny bór trzcinnikowy (Calamagrostio villosae-pinetum), kompleksy leśne w południowej i południowo - zachodniej części gminy, Ŝyzna buczyna niŝowa (Galio odorati-fagetum) północna część gminy, na północ od Kłodnicy, niŝowa dąbrowa acidolfilna typu środkowoeuropejskiego (Calamagrostio-Quercetum petraeae) kompleksy leśne na południowo - zachodnich krańcach gminy, bór mieszany (Querco roboris Pinetum) zbiorowisko, w chwili obecnie najczęściej spotykane na terenie gminy w postaci zbliŝonej do naturalnej, Grąd subkontynentalny (Tilio-Carpinetum) zbiorowisko, uwarunkowane siedlisko we wschodniej części obszaru gminy, w chwili obecnej w postaci szczątkowej, łęg jesionowo - wiązowy (Fraxino-Ulmetum) w dolinach cieków wodnych. 9

Flora na terenie gminy jest dość dobrze rozpoznana na obszarach leśnych. Potencjalne na terenie gminy mogą występować następujące gatunki roślin objętych ścisłą ochroną: 1. Barwinek pospolity (Vinca minor) - zarośla, ponadto w ogrodach (stanowiska antropogeniczne, na których nie podlega ochronie), 2. Bluszcz pospolity (Hedera helix) - lasy, parki, cmentarze na terenie całej gminy, ogrody i parki (stanowisko antropogeniczne, na których nie podlega ochronie), 3. Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) - lasy liściaste, głównie grądy, ponadto często na stanowiskach antropogenicznych (ogrody, parki), na których nie podlega ochronie, 4. Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) - lasy, parki, cmentarze na terenie całej gminy, 5. GrąŜel Ŝółty (Nuphar lutea) - płytkie zbiorniki wodne, 6. Grzybienie białe (Nymphaea alba) - płytkie zbiorniki wodne, 7. Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) - siedliska bagienne, 8. Orlik pospolity (Aguilegia vulgaris) - obrzeŝa Ŝyznych lasów. Na terenie gminy brak jest obecnie powołanych form małoobszarowych, których obiektem ochrony są cenne ekosystemy, albo ich kompleksy. W Studium uwarunkowań znajdują się propozycje utworzenia kilkunastu obszarów chronionych, obejmujących łącznie około 85 % powierzchni gminy. NajwaŜniejsze z nich to: 1. Dolina Kłodnicy - proponowany do objęcia ochroną jako obszar chronionego krajobrazu (mozaika roślinności leśnej, łąkowej i aggrocenoz). 2. Lasy Rudzinieckie - proponowany do objęcia ochroną jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy (roślinność leśna oraz tereny bezpośrednio przylegające). 3. Lasy Chechło-Widów-Niekarmia proponowany do objęcia ochroną jako zespół przyrodniczokrajobrazowy (roślinność leśna oraz tereny bezpośrednio przylegające. 2. Ludność 2.1 Dane demograficzne Liczba mieszkańców Gminy Rudziniec na dzień 31grudnia 2007 wynosiła 10 340 mieszkańców. W poszczególnych sołectwach Gminy Rudziniec sytuacja przedstawia się następująco: Tabela 1. Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach gminy Rudziniec stan na 31.12.2007 Lp. Miejscowość Kobiety MęŜczyźni RAZEM 1 Bojszów 495 465 960 2 Bycina 448 439 887 3 Chechło 264 248 512 4 Kleszczów 410 380 790 5 Ligota Łabędzka 139 143 282 10

6 Łany 215 202 417 7 Łącza 179 189 368 8 Niekarmia 75 65 140 9 Niewiesze 105 100 205 10 Pławniowice 425 392 817 11 Poniszowice 267 254 521 12 Rudno 537 512 1049 13 Rudziniec 823 794 1617 14 Rzeczyce 283 267 550 15 Słupsko 197 200 397 16 Taciszów 269 253 522 17 Widów 167 139 306 5 298 5 042 10 340 Źródło: UG Rudziniec opracowanie własne Na przestrzeni ostatnich lat obserwowany jest stały spadek liczby ludności Gminy. W przeciągu ostatnich siedmiu lat liczba mieszkańców Gminy zmalała o 692 osoby. Tabela 2. Zaludnienie w Gminie Rudziniec w latach 2000-2007 Rok Liczba ludności Kobiety MęŜczyźni 2000 11 032 5 612 5 420 2001 10 851 5 539 5 312 2002 10 648 5 447 5 201 2003 10 554 5 400 5 154 2004 10 511 5 382 5 129 2005 10 452 5 340 5 112 2006 10 415 5 324 5 091 2007 10 340 5 298 5 042 Źródło: UG Rudziniec opracowanie własne Struktura ludności według wieku określa proces starzenia się ludności, definiowany najogólniej jako zmiany stanu i struktury według wieku ludności. Za granicę starości przyjmuje się umownie wiek 60 lat. Tabela 3. Struktura ludności w Gminie Rudziniec wg. wieku Grupa wieku Liczba mieszkańców 0-2 172 3-6 310 7-12 606 13-15 390 11

16-17 278 18-64 męŝczyźni oraz 18-59 kobiety 3390 3216 Razem 65 i więcej męŝczyźni oraz 60 i więcej kobiety Razem Źródło: UG Rudziniec opracowanie własne 6606 742 1236 1978 Rozkład demograficzny ludności potwierdza strukturę mieszkańców w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Przez ludność w wieku produkcyjnym rozumie się ludność w wieku zdolności do pracy. Dla męŝczyzn przyjęto wiek 18-64 lata, a dla kobiet 18-59 lat. Na przyrost naturalny ludności składają się zmiany w jej liczbie, powodowane przez urodzenia i zgony. Charakteryzujące go wartości określają nie tylko strukturę populacji według płci i wieku, ale takŝe liczbę zawartych małŝeństw, osób w wieku rozrodczym oraz zgonów. Na liczbę ludności decydujący wpływ mają dwa czynniki: ruch naturalny oraz wędrówkowy ludności. Tabela 4. Ruch naturalny ludności w Gminie Rudziniec w latach 2000 2007 Ruch naturalny Urodzenia Zgony MałŜeństwa 2000 106 116 79 2001 96 137 68 2002 84 100 86 2003 65 113 83 2004 90 87 87 2005 73 109 82 2006 87 105 68 2007 85 100 88 Źródło: UG Rudziniec opracowanie własne Migracje są drugim, obok przyrostu naturalnego, czynnikiem wpływającym bezpośrednio na liczbę ludności oraz jej rozmieszczenie. 12

Tabela 5. Ruch wędrówkowy ludności w Gminie Rudziniec w latach 2000 2007 Ruch wędrówkowy Napływ Odpływ 2000 120 147 2001 137 190 2002 98 243 2003 111 209 2004 163 190 2005 177 169 2006 170 168 2007 148 223 Źródło: UG Rudziniec opracowanie własne 3. Infrastruktura techniczna 3.1. System zaopatrzenie w wodę Stopień zwodociągowania Gminy wynosi prawie 100%. Zaopatrzenie Gminy Rudziniec w wodę oparte jest o następujące podmioty gospodarcze: Zakład BudŜetowy Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Rudzińcu, który zaopatruje w wodę sołectwa: Rudziniec, Rudno, Bojszów, Łącza, Chechło, Widów, Niewiesze, Łany, Poniszowice, Słupsko, Niekarmia, Pławniowice i Bycina Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Gliwice. Zaopatruje w wodę sołectwa: Kleszczów, Taciszów, Rzeczyce i Ligota Łabęcka. Zachodnia część Gminy Rudziniec zaopatrywana jest w wodę z ujęć wód podziemnych. Na terenie Gminy znajdują się cztery ujęcia wód podziemnych: Ujęcie wody Rudziniec zaopatruje w wodę sołectwo Rudziniec. Studnie S3, S2 bis i S3 bis mają zatwierdzoną wydajności 36,6 m 3 wody. Wydajność stacji uzdatniania wody w Rudzińcu wynosi 50m 3 /h. Stacja pośrednia w sołectwie Rudno, która dostarcza wodę do miejscowości Rudno, Bojszów, Łącza. Istnieje równieŝ moŝliwość przełączenia sieci awaryjnego zasilania miejscowości: Łany, Niewiesze, Słupsko, Poniszowice, Niekarmia i Ośrodków Wypoczynkowych nad Zalewem Pławniowice. 13

Ujęcie wody Niewiesze zaopatruje w wodę sołectwa: Niewiesze, Słupsko, Poniszowice, Niekarmia, Łany i Ośrodki Wypoczynkowe nad Zalewem Pławniowice. W razie konieczności istnieje moŝliwość przełączenia sieci awaryjnego zasilania miejscowości: Rudziniec, Rudno, Bojszów, Łącza. Ujęcie Niewiesze składa się z dwóch studni głębinowych: S2 i S3 o wydajności: S2 = 128 m 3 /h s=6,35 m, S3 = 100,0 m 3 /h s = 7,65 m. Ujęcie wody Chechło zaopatruje w wodę sołectwa: Chechło, Widów, Proboszczowice. Ujęcie Chechło składa się z dwóch studni głębinowych: S4 i S3 bis o wydajności: S4 = 21,3 m 3 /h s=8,4 m, S3 bis = 25,0 m 3 /h, s = 21,95 m. Ujęcie wody Pławniowice zaopatruje w wodę sołectwo Pławniowice. Ujęcie Pławniowice składa się z dwóch studni głębinowych S3 i S4 o wydajności: S3 = 75,4 m 3 /h s=16,6 m, S4 = 33,8 m 3 /h s=13,95 m. Ujęcia wód eksploatowane przez PWIK Gliwice w sołectwach Kleszczów i Rzeczyce. Tabela 6. Długość sieci wodociągowej na terenie Gminy Rudziniec 1 2 3 Lp. Wyszczególnienie Ujęcie i sieć Rudziniec, Rudno, Bojszów, Łącza Ujęcie i sieć Chechło, Widów, Proboszczowice Ujęcie i sieć Niewiesze, Poniszowice, Słupsko, Niekarmia, Łany Długość sieci wodociągowej bez przyłączy [km] 48,0 13,2 28,0 4 Ujęcie i sieć Pławniowice 7,1 5 Sieć Bycina 4,9 6 Sieć Taciszów, ligota łabędzka, Rzeczyce Kleszczów RAZEM SIEĆ WODOCIĄGOWA BEZ PRZYŁĄCZY Źródło: Opracowanie własne 18,2 119,4 3.2 Zaopatrzenie w energię Gmina na swoim obszarze nie posiada systemu ciepłowniczego. Potrzeby cieplne mieszkańców pokrywane są przez rozwiązania indywidualne oparte w głównej mierze na wykorzystaniu węgla oraz gazu płynnego, oleju opałowego i gazu ziemnego. Większe źródła ciepła na terenie gminy to głównie obiekty uŝyteczności publicznej. Zasilanie gminy w gaz odbywa się za pośrednictwem gazociągu wysokiego ciśnienia relacji Tworóg 14

Kędzierzyn. Przez teren gminy przebiega jeszcze drugi gazociąg relacji Szobiszowice Blachownia, ale bez odbioru w Gminie Rudziniec. Obecnie w Gminie Rudziniec zgazyfikowane jest tylko sołectwo Pławniowice. Na rok 2000 zaplanowano wybudowanie gazociągu w sołectwie Rudziniec, jednak z uwagi na nieduŝą liczbę potencjalnych odbiorców wyraŝających wstępną zgodę na podłączenie do sieci gazowej inwestycji nie zakończono. Gmina Rudziniec nie posiada na swoim terenie źródeł energetyki zawodowej, ani teŝ wydzielonego systemu elektroenergetycznego. Zasilana jest z krajowej sieci energetycznej. Zasilanie odbiorców na terenie Gminy odbywa się na średnim napięciu liniami napowietrznymi ze stacji WN/SN zlokalizowanych poza granicami gminy. Istniejący system elektroenergetyczny Gminy Rudziniec zapewnia całkowitą pewność i bezpieczeństwo zasilania odbiorców energii elektrycznej z terenu gminy. Istniejąca rezerwa w sieci SN i stacjach transformatorowych gwarantuje stabilność dostaw energii przy załoŝeniu podłączenia do układu nowych odbiorców. W roku 2006 wymieniono wszystkie stare lampy rtęciowe na energooszczędne sodowe a na niektórych ulicach zamontowano dodatkowe oprawy celem poprawy parametrów oświetlenia ulic. Dzięki tym działaniom uzyskano poprawę jakości oświetlenia drogowego oraz zmniejszenie kosztów zuŝycia energii elektrycznej. Dystrybucja i dostawa mediów energetycznych realizowane są w całości za pośrednictwem przedsiębiorstw energetycznych: - Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz - System S. A. w zakresie dostaw gazu ziemnego - Vattenfall Distribution Poland S. A. - w dziedzinie elektroenergetyki. 3.3 Drogi Gmina Rudziniec posiada dobrze rozbudowaną sieć infrastruktury komunikacyjnej. Przez jej teren przebiegają waŝne szlaki drogowe, kolejowe i wodne. Do najwaŝniejszych dróg lądowych naleŝy zaliczyć autostradę A4 i dwie drogi krajowe: nr 88 oraz 40. Gmina posiada bezpośrednie połączenie z autostradą poprzez węzeł drogowy Łany, gdzie A4 jest połączona z drogą krajową nr 40. Gmina Rudziniec posiada równieŝ pośrednie połączenie z autostradą, dzięki nowo powstałemu zjazdowi ze zmodernizowanej drogi krajowej nr 88 (tzw. stara autostrada) w niedalekim sąsiedztwie Sołectwa Rzeczyce. Na terenie Gminy Rudziniec występuje pięć kategorii dróg: 1. drogi krajowe 2. drogi wojewódzkie 3. drogi powiatowe 15

4. drogi gminne Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec na lata 2007 2015 5. drogi wewnętrzne dojazdowe do gruntów rolnych Tabela 7. Sieć dróg Gminy Rudziniec Rodzaj drogi Autostrada i drogi krajowe Drogi wojewódzkie Drogi powiatowe Drogi gminne Źródło: Opracowanie własne Długość [m] 27.647 3.950 82.846 63.500 Drogami gminnymi zarządza Wójt Gminy Rudziniec. Drogi powiatowe są zarządzane przez Zarząd Dróg Powiatowych z siedzibą w Gliwicach, zaś drogi wojewódzkie przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach, Autostradą i drogami krajowymi zarządza Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Katowicach. Bardzo dobrą nawierzchnię posiadają autostrada A4 oraz nowo zmodernizowane odcinki dróg krajowych nr 40 i 88 oraz droga powiatowa nr S2911 Taciszów Kleszczów. Drogi w Gminie Rudziniec posiadają róŝną jakość nawierzchni. Drogi powiatowe są w stanie niezadowalającym i konieczna będzie ich modernizacja. Drogi gminne są w stanie dobrym i dostatecznym. 3.4 Komunikacja zbiorowa System połączeń komunikacyjnych w gminie Rudziniec tworzy: komunikacja samochodowa, komunikacja autobusowa oraz komunikacja kolejowa. Komunikacja autobusowa w Gminie Rudziniec realizowana jest przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej sp. z o. o. w Gliwicach. 3.5 Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami na terenie Gminy aktualnie prowadzona jest zgodnie z uchwałą nr XL/404/06 Rady Gminy Rudziniec z dnia 28 lutego 2006 r. w sprawie: Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Rudziniec oraz uchwałą nr XVI/162/08 Rady Gminy Rudziniec z dnia 4 lutego 2008 r. w sprawie: określenia górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu Gminy Rudziniec. Na terenie gminy odbiór odpadów komunalnych następuje w ramach umów podpisywanych pomiędzy firmami posiadającymi zezwolenie Wójta Gminy Rudziniec na odbiór odpadów komunalnych i nieczystości płynnych a wytwórcami odpadów. PowyŜsze zezwolenia posiadają następujące podmioty: 16

Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. w Pyskowicach, Zakład BudŜetowy Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Rudzińcu, Remondis Gliwice Sp. z o. o., Remondis Tarnowskie Góry Sp. z o. o., Firma Handlowo - Usługowo - Turystyczna ARTUR Arkadiusz Pietrusiak, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Toszku. Gmina Rudziniec jest członkiem porozumienia komunalnego zawartego w dniu 15 września 1997 r. Celem porozumienia komunalnego jest współdziałanie Gmin członków porozumienia komunalnego w zakresie zadań własnych dotyczących problemów związanych z gromadzeniem, transportem, składowaniem, utylizacją oraz budową i eksploatacją międzygminnych składowisk odpadów komunalnych. Większość śmieci z terenu Gminy gromadzonych jest na wysypisku odpadów stałych w Pyskowicach. Selektywna zbiórka odpadów prowadzona jest w systemie workowym. Mieszkańcy wydzielają ze strumienia odpadów komunalnych następujące rodzaje odpadów: tworzywa sztuczne, szkło, metal, papier i tekturę. Zbiórką objęto wszystkie gospodarstwa domowe z terenu gminy. Zakup worków i wywóz odpadów segregowanych finansowane są ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Odpady pochodzące z selektywnej zbiórki odbierane są przez ZBGKiM w Rudzińcu i przekazywane firmom prowadzącym działalność w zakresie odzysku odpadów. Oprócz segregacji odpadów u źródła na terenie Gminy dwa razy w ciągu roku, w okresie wiosennym i jesiennym, przeprowadzane są zbiórki odpadów wielkogabarytowych oraz zuŝytych opon, z miejsc wyznaczonych w poszczególnych sołectwach. Padłe zwierzęta odbierana są przez uprawniony podmiot na podstawie telefonicznych zgłoszeń i zleceń. 3.6 Kanalizacja sanitarna, deszczowa i oczyszczanie ścieków W Gminie Rudziniec brak jest sieci kanalizacji sanitarnej, a powstające ścieki socjalno - bytowe odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych i odpływowych, które opróŝniane są wozami asenizacyjnymi i transportowane do oczyszczalni ścieków w sąsiadujących Gminach. Szacuje się, Ŝe 90% budynków posiada zbiorniki bezodpływowe i odpływowe do gromadzenia ścieków. Coraz częściej mieszkańcy gminy decydują się na budowanie na terenie swoich posesji przydomowych oczyszczalni ścieków. Gminy Wobec powyŝszego istnieje równieŝ zagroŝenie dla stanu czystości wód podziemnych i powierzchniowych (ścieki mogą być odprowadzane w sposób niekontrolowany do środowiska). Znaczący wpływ na stan czystości wód mają wprowadzane ścieki socjalno - bytowe, a wraz z nimi zanieczyszczenia wyraŝone jako BZT 5, ChZT, azot amonowy i fosforany. Zanieczyszczone wody deszczowe z dróg i placów odprowadzane są do lokalnych rowów (gmina nie posiada kanalizacji deszczowej). 4. Infrastruktura społeczno gospodarcza 17

4.1 Oświata Na terenie Gminy Rudziniec funkcjonują niŝej wymienione placówki oświatowe: GIMNAZJUM Publiczne Gimnazjum w Rudzińcu SZKOŁY PODSTAWOWE 1. Szkoła Podstawowa im. gen. Józefa Bema w Bojszowie 2. Szkoła Podstawowa w Bycinie 3. Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego w Chechle 4. Szkoła Podstawowa w Kleszczowie 5. Szkoła Podstawowa w Poniszowicach 6. Szkoła Podstawowa w Rudnie 7. Szkoła Podstawowa w Rudzińcu 8. Szkoła Podstawowa w Taciszowie ZESPÓŁ Zespół Szkolno - Przedszkolny w Pławniowicach, w którego skład wchodzi: 1. Szkoła Podstawowa w Pławniowicach 2. Przedszkole Publiczne w Pławniowicach PRZEDSZKOLA 1. Przedszkole Publiczne w Rudnie z Oddziałem w Poniszowicach 2. Przedszkole Publiczne w Rudzińcu 3. Przedszkole Publiczne w Słupsku Od wielu lat obserwuje się tendencję spadkową w liczbie urodzeń, co powoduje spadek liczby uczniów w poszczególnych szkołach. 4.2 Rolnictwo Gmina Rudziniec zajmuje ogółem 16 039 ha (160,4 km 2 ). UŜytki rolne zajmują powierzchnię 7 445,00 ha co stanowi 46,4 % ogólnej powierzchni gminy, lasy i grunty leśne 6 328,00 ha co stanowi 39,4 % ogólnej powierzchni gminy, grunty pozostałe (pod zabudowaniami z podwórzami, drogi, wody i inne grunty uŝytkowe oraz nieuŝytki) 2 266,00 ha. Najlepsze pod względem rolniczej przydatności, gleby występują w rejonie: Chechła, Poniszowic, Widowa, Niekarmii, Słupska i Rudna. Na terenie gminy znajduje się 864 gospodarstw (stan według danych z lutego 2007). Najwięcej jest gospodarstw małych nieprzekraczających 5 ha 643 co stanowi około 74 % wszystkich gospodarstw, 17 % to gospodarstwa 18

o powierzchni od 5,00 do 10,00 ha. Najmniej, bo około 9 % stanowią gospodarstwa powyŝej 10,00 ha. 74 % powierzchni uŝytków rolnych stanowią grunty orne, a pozostałe 26 % to uŝytki zielone. Zdecydowana większość uŝytków rolnych jest w posiadaniu rolników indywidualnych. Pozostałe natomiast stanowią własność Agencji Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa. 4.2.1 Produkcja roślinna Największą powierzchnię upraw rolnych zajmują zboŝa, zwłaszcza pszenica, jęczmień oraz kukurydza i rzepak. Mniejszy jest udział roślin okopowych i pastewnych. Produkcja warzyw w gminie ma marginalny udział w ogólnej produkcji rolniczej. 4.2.2 Produkcja zwierzęca Na terenie Gminy Rudziniec przewaŝa chów trzody chlewnej i bydła. 4.3 Handel i usługi Na terenie Gminy Rudziniec zarejestrowanych jest około 450 podmiotów gospodarczych. W ostatnich latach stwierdza się intensywny rozwój bazy noclegowej i gastronomicznej, szczególnie w miejscach o duŝym natęŝeniu ruchu turystycznego - wzrost o ok. 40 % oraz sektora usług o ok. 25 %. Pozostała działalność tj. przetwórstwo, drobna działalność produkcyjna i rzemieślnicza nie zwiększyła się i stanowi ok. 5 % ogółu przedsiębiorców. 4.4 Ochrona przeciwpoŝarowa Bezpieczeństwo mieszkańców Gminy Rudziniec zapewnia 10 jednostek Ochotniczej StraŜy PoŜarnej w Bojszowie, Bycinie, Chechle, Łanach, Łączy, Niewieszy, Pławniowicach, Rudzińcu, Słupsku, Widowie. Dwie jednostki włączone są do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Jednostki wyposaŝone są w samochody poŝarnicze oraz łączność radiową.. Teren Gminy zabezpieczają takŝe: Jednostka Ratowniczo- Gaśnicza Państwowej StraŜy PoŜarnej w Gliwicach - Łabędach posiadająca status Specjalistycznej Grupy Ratownictwa Chemiczno - Ekologicznego oraz Jednostka Ratowniczo - Gaśnicza PSP w Pyskowicach. Interwencje jednostek straŝy poŝarnych w zakresie likwidacji miejscowych zagroŝeń w terenie Gminie w ostatnich latach polegały głównie na zabezpieczaniu miejsca zdarzenia, zbieraniu, usuwaniu substancji chemicznych, usuwaniu drzew i konarów, wypompowywaniu wody z obiektów, rozcinaniu konstrukcji i urządzeń, neutralizacji substancji chemicznych, itp. W ogólnej liczbie 134 interwencji, jednostki ochotniczych straŝy poŝarnych w 2007 r. interweniowały 25 razy. Tabela 8. Liczba interwencji na terenie Gminy Rudziniec wg. danych z 2007 roku 19

Lp. Rodzaj interwencji Ilość interwencji 1 PoŜary 57 2 Miejscowe zagroŝenia 75 3 Alarmy fałszywe 2 Ogółem 134 Źródło: KM PSP w Gliwicach Ze względu na duŝy udział kompleksów leśnych w ogólnej powierzchni Gminy oraz teren poŝarzyska z roku 1992, w Gminie Rudziniec występuje znaczne zagroŝenie poŝarowe, szczególnie w okolicach miejscowości Łącza oraz Rudziniec. DuŜy wpływ na zwiększenie zagroŝenia poŝarowego obszarów leśnych mają przebiegające przez tereny leśne, drogowe szlaki komunikacyjne oraz linie kolejowe. ZagroŜenie zwiększa się takŝe znacznie w związku z wypalaniem zarośli, uschniętych chwastów i resztek słomy pozostawionej na polach. Liczba poŝarów w Gminie Rudziniec w poszczególnych rodzajach obiektów w 2007 r. przedstawiała się następująco: Tabela 9. Liczba poŝarów w Gminie Rudziniec wg. danych z 2007 r. Lp. Rodzaj obiektu Ilość interwencji 1 Obiekty mieszkalne 5 2 Obiekty produkcyjne 2 3 Środki transportu 2 4 Lasy 2 5 Uprawy i rolnictwo 13 6 Inne obiekty w tym: - trawy - śmietniki Źródło: KM PSP w Gliwicach 34 27 4 4.5 Bezpieczeństwo publiczne Gmina realizuje podstawowe zadania związane z ochroną ludności, kładąc nacisk na ostrzeganie, alarmowanie i informowanie ludności o zagroŝeniach, zapewnieniu osobom poszkodowanym pomocy socjalnej, szczególnie w zakresie zakwaterowania i wyŝywienia. Na terenie Gminy istnieje system ostrzegania i alarmowania ludności. W celu sprawnego koordynowania działań w sytuacjach wystąpienia nadzwyczajnych zagroŝeń, funkcjonuje sieć radiokomunikacyjna. Gmina Rudziniec zabezpieczana jest przez Komisariat Policji w Pyskowicach z Posterunkiem w Rudzińcu. Wśród przestępstw na terenie Gminy Rudziniec dominują przestępstwa o charakterze kryminalnym, a w szczególności przeciwko mieniu. Znaczącym zagroŝeniem są równieŝ wykroczenia i przestępstwa popełniane przez kierowców. 4.6 Infrastruktura instytucjonalna 20

Poziom rozwoju usług około biznesowych jest stosunkowo dobry, pomimo tego, Ŝe Gmina Rudziniec w niedalekiej odległości sąsiaduje z aglomeracjami miejskimi. 4.6.1 Banki Na terenie Gminy Rudziniec, w sołectwie Rudziniec ma swoją siedzibę oddział Banku Spółdzielczego w Gliwicach. Mieszkańcy Gminy nie mają moŝliwości skorzystania z bankomatu; usługi w zakresie wypłat środków z rachunku bankowego prowadzi równieŝ Urząd Pocztowy w Rudzińcu, Urząd Pocztowy w Poniszowicach oraz Urząd Pocztowy w Pławniowicach. 4.6.2 Zakłady Opieki Zdrowotnej Na terenie Gminy Rudziniec funkcjonują następujące zakłady Opieki medycznej: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Zdrowia w Bojszowie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej SALUS Spółka Partnerska Lekarzy Ośrodek Zdrowia w Rudzińcu Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej. Zakład Lecznictwa Odwykowego SZANSA w Pławniowicach Centrum Usług Medycznych AA REMEDIUM z siedzibą w Pyskowicach - poradnie zamiejscowe w Sołectwach Taciszów i Poniszowice. 4.6.3 Stacje paliw Dla mieszkańców Gminy dostępne są dwie stacje paliw: w sołectwie Kleszczów oraz Rudziniec. W Rudzińcu, obok stacji paliw znajduje się równieŝ Stacja Kontroli Pojazdów. 5. System zarządzania Gminą 5.1 Administracja W skład Rady Gminy Rudziniec wchodzi 15 radnych, którzy jednocześnie działają w następujących komisjach: Komisja Rewizyjna, Komisja ds. BudŜetu i Gospodarki Gminy, Komisja ds. oświaty, zdrowia, kultury i sportu, Komisja Inwentaryzacyjna, Komisja ds. ochrony środowiska i rolnictwa. Sołectwa reprezentują sołtysi, których wspomagają Rady Sołeckie. Gminą zarządzają: wójt, zastępca wójta, sekretarz i skarbnik. Wójtowi podlegają pracownicy Urzędu Gminy oraz jednostki budŝetowe: Struktura Urzędu: Referaty: Referat finansowo budŝetowy 21

Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec na lata 2007 2015 Referat organizacyjno - administracyjny Stanowiska samodzielne: Stanowisko Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego Kierownik kancelarii tajnej Stanowisko ds. kontroli wewnętrznej Stanowisko ds. wojskowych i ochrony danych osobowych Stanowisko ds. obrony cywilnej Stanowisko ds. oświaty Stanowisko ds. dróg i zbiornika Pławniowice Stanowisko ds. gospodarki przestrzennej Stanowisko ds. pozyskiwania funduszy zewnętrznych i promocji Gminy Stanowisko ds. gospodarki nieruchomościami Stanowisko ds. rolnictwa, kultury, zdrowia i sportu stanowisko ds. działalności gospodarczej i dodatków mieszkaniowych stanowisko ds. świadczeń rodzinnych Stanowisko ds. ochrony środowiska i gospodarki komunalnej stanowisko ds. zaopatrzenia w wodę i kanalizacji Jednostki podległe, w tym budŝetowe: Gminny Zespól Obsługi Ekonomicznej Placówek Oświatowych Ośrodek Pomocy Społecznej Gminny Ośrodek Kultury Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Gminna Biblioteka Publiczna Placówki oświatowe (Gimnazjum Publiczne, Szkoły Podstawowe, Zespoły Szklono Przedszkolne, Przedszkola) 5.2 Finanse Gminy 5.2.1 Charakterystyka dochodów w okresie 2007-2008 Analiza dochodów na przestrzeni lat 2007-2008 wskazuje, iŝ największą część w strukturze dochodów stanowiły dochody własne, których źródłem w głównej mierze są: dochody z tytułu podatków (tj. podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego i od środków transportowych), udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych dochody z tytułu gospodarowania gminnym zasobem nieruchomości (w tym: wynajem, dzierŝawa, 22

uŝytkowanie wieczyste i trwały zarząd oraz sprzedaŝ nieruchomości). Tabela 10. Wykonanie dochodów za rok 2007. Wyszczególnienie dochodów Wykonanie Udział w % w 2007 roku Dochody własne 10.492.956,47 49,0 Subwencja ogólna 8.303.197,00 38,8 Dotacje celowe 2.597.978,26 12,2 Środki pozyskane z innych źródeł 0,00 0,0 Dochody ogółem: 21.394.131,73 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wykres 1. Struktura dochodów wykonanych w 2007 roku 12% 0% 39% 49% Dochody własne Subwencja ogólna Dotacje celowe Środki pozyskane z innych źródeł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Tabela 11. Planowane dochody na rok 2008 23

Plan na Wyszczególnienie dochodów 2008 rok Udział w % Dochody własne 9.583.646,00 45,5 Subwencja ogólna 8.836.920,00 42,0 Dotacje celowe 2.280.387,00 10,8 Środki pozyskane z innych źródeł 354.734,00 1,7 Dochody ogółem: 21.055.687,00 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wykres 2. Struktura dochodów planowanych na 2008 rok 11% 2% 45% Dochody w łasne Subw encja ogólna Dotacje celow e Środki pozyskane z innych źródeł 42% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Analiza dochodów na przestrzeni lat 2007-2008 wskazuje, iŝ największą część w strukturze dochodów stanowiły dochody własne, których źródłem w głównej mierze są: dochody z tytułu podatków (tj. podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego i od środków transportowych), udziały w podatku dochodowym od osób fizycznych dochody z tytułu gospodarowania gminnym zasobem nieruchomości (w tym: wynajem, dzierŝawa, uŝytkowanie wieczyste i trwały zarząd oraz sprzedaŝ nieruchomości). W dalszej kolejności w strukturze dochodów duŝą część stanowi subwencja ogólna, która w okresie objętym analizą ulega zwiększeniu, tj. stanowi ona odpowiednio w 2007 roku 38,8% i w 2008 roku 42,0% ogółu dochodów w danym roku. Na otrzymywaną subwencję ogólną składa się część oświatowa i część wyrównawcza. Na kolejnym miejscu w strukturze dochodów są dotacje, które stanowiły odpowiednio 24

w poszczególnych latach: 12,2% i 10,8% w stosunku do ogółu dochodów. W przypadku środków pozyskiwanych z innych źródeł w 2006 roku stanowiły one 1,5% ogółu dochodów, zaś w 2008 roku planuje się ich udział w dochodach ogółem w wysokości 1,7%. W budŝecie na 2008 rok zaplanowano realizację 6 projektów/programów realizowanych ze środków pochodzących z budŝetu Unii Europejskiej, stąd teŝ po stronie dochodów budŝetu ujęto dochody ze środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w wysokości 35% i wartości te w analizie 2008 roku wykazano w pozycji środki pozyskiwane z innych źródeł. 5.2.2 Charakterystyka wydatków na przestrzeni lat 2007-2008 W poniŝszych zestawieniach przedstawiono - w celu porównawczym - kwoty wydatków przeznaczonych na poszczególne rodzaje działalności, a takŝe ich udział w ogólnych wydatkach wykonanych w 2007 roku oraz wydatkach przewidywanych do wykonania w 2008 roku. Wykresy nr 3 i 4 obrazują udział wydatków ponoszonych z tytułu poszczególnych rodzajów działalności stanowiących powyŝej 1% udziału do ogółu wydatków (obszary działalności, w których wydatki stanowią poniŝej 1% udziału ogółu wydatków ujęto w jednej pozycji na wykresie Tabela 12. Zestawienie wydatków wykonanych w 2007 roku. Wyszczególnienie wydatków Wykonanie w 2007 roku Udział w % Rolnictwo i łowiectwo 237.401,70 1,2 Wytwarzanie i zaopatrywanie 306.404,91 1,6 w energię elektryczną, gaz i wodę Transport i łączność 625.764,56 3,3 Turystyka 162.669,87 0,8 Gospodarka mieszkaniowa 1.010.837,85 5,3 Działalność usługowa 19.669,05 0,1 Informatyka 2.500,00 0,01 Administracja publiczna 3.200.846,14 16,7 Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i 23.327,04 0,1 ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona 349.842,27 1,8 przeciwpoŝarowa Wydatki związane z poborem dochodów 113.264,73 0,6 Obsługa długu publicznego 63.714,89 0,3 Oświata i wychowanie 8.552.148,65 44,5 Ochrona zdrowia 220.276,50 1,2 25

Pomoc społeczna 2.638.232,32 13,8 Edukacyjna opieka wychowawcza 116.263,85 0,6 Gospodarka komunalna i ochrona 766.235,99 4,0 środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa 524.736,56 2,7 Narodowego Kultura fizyczna i sport 274.227,58 1,4 Razem wydatki: 19.208.364,46 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wykres nr 3. Struktura wydatków wykonanych w 2007 roku 1% Rolnictwo i łowiectwo 4% 3% 1% 3% 2% 3% 5% Wy twarzanie i zaopatry wanie w energię elektry czną, gaz i wodę Transport i łączność 1% 14% 17% 2% Gospodarka mieszkaniowa Administracja publiczna Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoŝarowa oraz obrona narodowa Oświata i wychowanie Ochrona zdrowia 44% Pomoc społeczna Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Tabela 13. Zestawienie wydatków planowanych na rok 2008 Wyszczególnienie wydatków Plan na Udział w % 2008 rok Rolnictwo i łowiectwo 387.200,00 1,8 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 275.909,00 1,3 Transport i łączność 1.026.500,00 4,9 Turystyka 274.463,00 1,3 Gospodarka mieszkaniowa 1.268.700,00 6,0 Działalność usługowa 35.175,00 0,2 Informatyka 57.206,00 0,3 Administracja publiczna 3.047.155,00 14,5 Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoŝarowa oraz obrona narodowa 2.500,00 0,01 254.203,00 1,2 26

Wydatki związane z poborem dochodów 168.748,00 0,8 Obsługa długu publicznego 50.000,00 0,2 RóŜne rozliczenia (rezerwa) 40.000,00 0,2 Oświata i wychowanie 9.220.743,00 43,8 Ochrona zdrowia 222.800,- 1,1 Pomoc społeczna 2.995.937,- 14,2 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 692.921,- 3,3 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 902.315,- 4,3 Kultura fizyczna i sport 122.000,- 0,6 Razem wydatki: 21.044.475,- 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wykres nr 4. Struktura wydatków planowanych na 2008 rok 2% Rolnictwo i łowiectwo 3% 4% 2% 1% 5% 1% Wy twarzanie i zaopatry wanie w energię elektry czną, gaz i wodę 6% Transport i łączność 14% Tury sty ka 1% 15% Gospodarka mieszkaniowa Administracja publiczna 1% Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoŝarowa oraz obrona narodowa Oświata i wy chowanie 45% Ochrona zdrowia Pomoc społeczna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Uzyskane dochody z poszczególnych źródeł umoŝliwiają wydatkowanie środków na realizację zadań własnych, zleconych i powierzonych. Analizując strukturę wydatków w latach 2007 2008 naleŝy wskazać, iŝ największy udział wydatków do wydatków ogółem stanowią koszty w zakresie oświaty i wychowania (tj. odpowiednio w poszczególnych latach:, 44,5% i 43,8%). Jak wynika z wykresów kolejnymi wydatkami stanowiącymi duŝy udział w stosunku do ogólnych wydatków są koszty dotyczące administracji publicznej, tj. odpowiednio 16,7% i 14,5% ogólnych wydatków budŝetu roku 2007 i 2008. Na trzecim miejscu pod względem wielkości ponoszonych wydatków są koszty dotyczące realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej i w analizowanych latach wydatki te stanowią: w 2007 roku 13,8% oraz w 27

2008 roku 14,2% ogólnych wydatków danego roku budŝetowego. Na podkreślenie zasługuje fakt, iŝ realizowane w roku 2007 większe zadania inwestycyjne finansowane były ze środków własnych gminy, zaciągniętych w bankach komercyjnych kredytów oraz poŝyczek udzielonych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Dotychczasowe środki finansowe pozyskiwane z zewnątrz (kredyty i poŝyczki) podlegają zwrotowi, tj. spłacane są ze środków własnych gminy. Reasumując, stwierdza się, iŝ środki finansowe stanowiące dochody własne, tj. m.in. dochody z tytułu podatków, udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz dochody z tytułu gospodarowania gminnym zasobem nieruchomości są osiągane w wysokości pozwalającej na ponoszenie wydatków gminy w zakresie realizacji jej zadań własnych w poszczególnych latach budŝetowych. 5.2.3 Finansowanie strategii Realizacja niniejszej Strategii, której priorytetowym przedsięwzięciem w latach 2008-2015 jest kanalizacja całej gminy Rudziniec będzie moŝliwa w przypadku pozyskiwania i zaangaŝowania duŝych zewnętrznych środków finansowych niepodlegających zwrotowi oraz w jak największym stopniu wykorzystywania środków budŝetowych jako wkładu własnego do projektów współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych. W przypadku wdraŝania innych projektów/programów współfinansowanych z budŝetu Unii Europejskiej naleŝy zastanowić się nad zwiększeniem dochodów własnych gminy poprzez: ustalanie stawek podatku od nieruchomości obowiązujących na dany rok budŝetowy w realnej wysokości umoŝliwiającej zrealizowanie celów strategicznych. zwiększenie sprzedaŝy nieruchomości stanowiących własność gminy Rudziniec, racjonale zwiększanie w kolejnych latach stawek wynajmu lokali mieszkalnych i uŝytkowych. Podjęcie wyŝej wymienionych działań umoŝliwiłoby zwiększenie dochodów własnych gminy, które stanowiłyby z drugiej strony (tj. po stronie wydatków) zapewnienie środków finansowych stanowiących wkład własny gminy do realizacji projektów/programów współfinansowanych ze środków pochodzących z budŝetu Unii Europejskiej. 5.2.4 Współpraca z innymi gminami i miastami Gmina Rudziniec naleŝy do następujących Związków: Śląski Związek Gmin i Powiatów Śląski Związek Gmin i Powiatów to stowarzyszenie, którego misją jest słuŝba na rzecz społeczności lokalnych i samorządów terytorialnych województwa śląskiego. W ramach Związku zrzeszonych jest obecnie111 gmin i 10 powiatów regionu śląskiego. Teren jego działania zamieszkuje 4 mln mieszkańców. 28

6. Kultura Strategia Rozwoju Gminy Rudziniec na lata 2007 2015 6.1. Gminny Ośrodek Kultury Gminny Ośrodek Kultury Rudziniec z siedzibą w Poniszowicach jest samorządową instytucją kultury, która zajmuje się upowszechnianiem i promocją kultury poprzez zaspokajanie potrzeb kulturalnych środowiska oraz rozwijanie róŝnych dziedzin kultury amatorskiej i profesjonalnej na terenie Gminy Rudziniec. PowyŜsze zadania realizuje przez edukację kulturalną, wychowanie przez sztukę, rozrywkę, rekreację, tworzenie warunków amatorskiego ruchu artystycznego, dbałość o zachowanie lokalnych tradycji i obyczajów ludowych, promocję kultury mniejszości narodowych, organizację koncertów, współdziałanie z instytucjami i organizacjami społecznymi w zakresie pełniejszego zaspokajania potrzeb kulturalnych mieszkańców oraz świadczenie innych usług w zakresie kultury. 6.2. Gminna Biblioteka Publiczna Działalność kulturalna w Gminie przybiera rozmaite formy. Niebagatelną rolę do odegrania ma tu Gminna Biblioteka Publiczna, sprzyjająca swoją działalnością rozwojowi społeczeństwa informacyjnego. Systematyczne dofinansowywanie i wspieranie jej funkcjonowania, zapewnienie dostępu do zasobów internetowych i multimediów, zadbanie o środki na zakup nowości wydawniczych i prenumeratę prasy społeczno- politycznej,a takŝe umoŝliwienie korzystania z katalogów bibliotecznych online, pozostają waŝnym zadaniem na najbliŝsze lata. 6.3. Dziedzictwo kulturowe Bogata historia ziem wchodzących w skład Gminy Rudziniec pozostawiła swoje ślady przede wszystkim w licznych zabytkach architektury sakralnej i świeckiej oraz stanowisk archeologicznych. Materialnym wyrazem bogactwa i zróŝnicowania kulturowego są zamki, pałace oraz dwory. Wiele pałaców i dworów po drugiej wojnie światowej nie miało szczęścia. Traktowane jako dobro niczyje, zaniedbywane i rozkradane z wolna popadały w ruinę. Na terenie gminy znajdują się aŝ trzy okazałe zespoły pałacowo-parkowe: Zespół pałacowo - parkowy w Pławniowicach naleŝy do nielicznych szlacheckich rezydencji na Górnym Śląsku, z którymi historia XX wieku obeszła się względnie łagodnie. Pałac i park nie tylko nie naruszone przetrwały II wojnę światową, ale takŝe okres po jej zakończeniu. Zmieniający się gospodarze obiektu nie dopuścili do jego skrajnej dewastacji. W wyniku dokonanych zmian własnościowych i restauracji kompleksu u schyłku XX wieku przywróciły mu jego dawny blask oraz wytworność. W latach 1998-2000 wykonane zostały takŝe prace konserwatorskie w parku o powierzchni 3,5 ha otaczającym pałac. W ramach rewaloryzacji załoŝenia odtworzono układ komunikacyjny i trawniki, odbudowano alpinarium, oczyszczono staw, przeprowadzono zabiegi pielęgnacyjne drzewostanu. Prowadzone przez kilka lat prace doprowadziły do odtworzenia zatartej 29

juŝ kompozycji ogrodu krajobrazowego romantycznego. Do ciekawych okazów rosnących w pławniowickim parku zaliczamy: sosnę czarną o kandelabrowym pokroju, miłorząb dwuklapowy, świerk kłujący, choinę kanadyjską, dąb szypułkowy o obwodzie 480 cm, klon pospolity, cypryśniki błotne oraz magnolie, których piękno moŝna podziwiać zwłaszcza wiosną. W dniu 3 czerwca 2006 r. na terenie parku została posadzona sadzonka z certyfikatem nr 71 zwana Dębem Papieskim. Pałac pławniowicki pełni dziś funkcję Ośrodka Edukacyjno-Formacyjnego Diecezji Gliwickiej i jest miejscem spotkań ekumenicznych oraz międzynarodowych. Dnia 17 kwietnia 2007 r. gospodarze pławniowickiego zespołu pałacowo-parkowego otrzymali z rąk generalnego konserwatora zabytków wyróŝnienie Zabytek zadbany za pieczołowitą renowację i adaptację zespołu budynków wraz z otoczeniem. Zespół pałacowo - parkowy w Rudzińcu z XIX wieku, na który składają się pałac oraz park liczący około 12 ha. Rudziniecki pałac wzniesiony został przez rodzinę von Ruffer latach 40-tych XIX wieku na planie prostokąta, potynkowany, posiada trzy kondygnacje i podpiwniczenie. Elewacja frontowa i przeciwległa (od strony parku) jest dziewięcioosiowa, co moŝna poznać po dziewięciu prostokątnych oknach, na kaŝdej kondygnacji ustawionych po trzy. Pałac posiada niską wieŝę, pokrytą dachem mansardowym z balustradą. Główne wejście osłania daszek, wychodzący przed budynek, zwieńczony balkonem wspartym na ośmiu kolumnach. Od strony wschodniej znajduje się taras. We wnętrzu budynku znajduje się hol, oświetlony szklanym stropem. Występują tu podcienie wsparte na kolumnach. Od drzwi wejściowych prowadzą szerokie schody do tzw. spocznika, tam rozdzielają się, tworząc schody lustrzane. W dwóch pomieszczeniach na pierwszym piętrze zachowała się sztukateria na sufitach. Od 2003 r. zespół pałacowo-parkowy stanowi własność Gminy Rudziniec. Obecnie w pałacu siedzibę ma Szkoła Podstawowa, Ośrodek Pomocy Społecznej. Znajdują tam się równieŝ 4 mieszkania naleŝące do zasobu gminy. Pałac barokowy w Bycinie z XVII/XVIII wieku. W 1700 roku rozpoczęła się budowa późnobarokowego pałacu, który moŝemy podziwiać do dzisiaj. Został on wzniesiony na zlecenie hrabiego Alberta Leopolda Paczyńskiego, a inwestycję zakończono w pierwszej ćwierci XVIII wieku. Trzykondygnacyjna, dwuskrzydłowa budowla powstała na planie litery L. Nad drzwiami wejściowymi do pałacu, w jego wschodniej ścianie, znajduje się wspaniały kamienny portal z kartuszem herbowym. Pałac posiada dwutraktowe piwnice, sklepione kolebkowo, w skrzydle pd. wsch. o sklepieniach kolebkowych wspartych na filarach. Układ parteru i pięter jednotraktowy z kruŝgankami od dziedzińca. Grubość murów przekracza 1 metr. Według przekazu i zachowanych legend specjalne płaskie dębowe schody umoŝliwiały wjazd na koniu do samych komnat pałacowych na pierwszym piętrze. Niestety pałac ten podzielił losy innych pałaców i zamków, które po II wojnie światowej zostały przejęte przesz Skarb Państwa i stopniowo popadały w ruinę. Nadzieje na jego odrestaurowanie wzrosły, kiedy w 1998 r. została załoŝona polsko - niemiecka spółka Monument Inwestmen Poland, która to stała się właścicielem obiektu pałacowego 30