RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE, Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka
DZIAŁANIA SPOŁECZNE Aktor społeczny jako podmiot działający (jednostka, grupa, zbiorowość) Elementem każdego działania jest cel zamiar cel środki i sposoby podejmowania działań Działania jako czynność świadoma,,działanie- wszelka czynność, robienie czegoś, do czego działający przypisuje subiektywne znaczenie (sens) (Weber)
DZIAŁANIA SPOŁECZNE Różna racjonalność działań (zdobyć wykształcenie by uzyskać w przyszłości lepszą pracę i zarobki vs. okraść sąsiada, by nie musieć pracować) Wyjaśnianie działań społecznych: dwa źródła odpowiedzi: 1. Obiektywistyczne uwarunkowania działań społecznych (koncepcja kar i nagród społecznych, determinizm uwarunkowań strukturalnych 2. Subiektywne wyjaśnianie działań społecznych koncepcja definicji sytuacji- różni aktorzy w takich samych warunkach mogą podejmować różne działania
DZIAŁANIA SPOŁECZNE- SAMODZIELNE DECYZJE Wartości społeczne Pochodzenie społeczne Miejsce zamieszkana Presja społeczna Decyzja o podjęciu studiów Rynek pracy Rozwiązania prawne Polityka państwa
DZIAŁANIE JAKO INTERAKCJA Działanie zorientowane na innych- interakcja społeczna Interakcja jest trwałą cechą wszystkich społeczeństw. Stanowi istotę życia społecznego. Interakcja jest takim działaniem społecznym, które wynika z orientowania się na innych ludzi i jest odpowiedzią na ich zachowania i działania. W pojęciu interakcji wyróżniony zostaje element wzajemnego oddziaływania. (oddziaływanie- poszczególni osobnicy na siebie wpływają i modyfikują swoje zachowania)
INTERAKCJE JAKO GRA Traktowanie interakcji jako gry jest związane z teorią gier i teorią racjonalnego wyboru. Jednostki podejmują racjonalne decyzje w danej sytuacji. Z podejściem do interakcji jako gry wiąże się koncentracja uwagi na jednostce jako na aktorze podejmującym decyzje. Racjonalność.. Umiejętność przewidywania Umiejętność uwzględniania wszystkich czynników
SPOŁECZEŃSTWO Z PERSPEKTYWY INTERAKCJI społeczeństwo z perspektywy interakcji- jego podstawowymi elementami składowymi stają się nie zbiorowości ani nawet nie jednostki, ale interakcje społeczne, ono zaś samo przybiera postać skomplikowanej sieci wzajemnych oddziaływań jednostek. społeczeństwo jako sieć stosunków społecznych podkreślenie dynamicznego aspekt rzeczywistości społecznej (w przeciwieństwie do stabilności systemów i struktur) społeczeństwo w ciągłym procesie stawania się
FORMY AKTYWNOŚCI ZBIOROWEJ 1. Ludzie działają podobnie, ale niezależnie od siebie, osobno, bez osobistego kontaktu (chodzenie na wybory) 2. Ludzie znajdują się w bezpośredniej bliskości i doświadczają tych samych sytuacji, ale jeszcze działają jakby obok siebie, raczej indywidualnie niż wspólnie (tłum, publiczność) 3. Ludzie rzeczywiście działają razem, dla realizacji wspólnych celów, w sposób zorganizowany (skoordynowany) (ruchy społeczne)
P O J Ę C I E S O C J O L O G I C Z N E Działania masowe Zachowania zbiorowe Działania zbiorowe Ruchy społeczne Działania zorganizowane Wielość działań o indywidualnych celach + Formy aktywności zbiorowej CECHA DEFINICYJNA Bliskość przestrzenna i /lub sytuacyjna + + Wspólne cele i koordynacja + + Ukierunkowan ie na zmianę społeczną + + + Instytucjonaliz acja + + + + 9 DR JAGODA MRZYGŁOCKA-CHOJNACKA
GRUPA SPOŁECZNA A ZBIÓR JEDNOSTEK Grupa społeczna jest układem trwałym w odróżnieniu od nietrwałych i chwilowych zbiorowości (np. tłum, publiczność) Grupa społeczna jest zorganizowana i ustrukturalizowana oraz posiada układ struktur wewnątrzgrupowych Grupa społeczna pobudza interakcje i stosunki między swymi członkami Grupa społeczna składa się z ograniczonej liczby członków posiadających wspólne prawa i obowiązki oraz czerpiących określone korzyści z tytułu przynależności grupowej.
ELEMENTY KONSTYTUTYWNE GRUPY SPOŁECZNEJ Grupa składa się przynajmniej z 3 osób, posiadających i pełniących w grupie określone role Daną grupę charakteryzują wspólne cele i zadania, które wzmacniają poczucie spoldarności i więź społeczną pomiędzy jej członkami Grupa posiada strukturę, czyli organizację grupy, w której ważne telementy to: rola, władza, wzory działania i fromy kontrolii Ważnym elementem konstytuującym grupę jest identyczność, wskazująca na odrębność danej grupy od innych grup i zbiorowości, a wyrażająca się poczuciem świadomego,,my Grupy charakteryzują również ośrodki skupienia przejawiające się w pewnych wartościach zarówno materialnych (lokale, symbole, terytorium) jak i duchowe (wartości, idee)
TYPOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH
ZACHOWANIA ZBIOROWE,,GRUPY pojęcie to odnosi się do takich zjawisk jak reakcje tłumu, panika, histeria, moda, plotka itp., czyli do spontanicznych działań społecznych dużej liczby osób znajdujących się w niejasnej sytuacji; cechy charakterystyczne zachowań zbiorowych : są to spontaniczne, zmienne zachowania dużej liczby osób; zazwyczaj są ograniczone (do miejsca, wydarzenia, szczególnej sytuacji itp.) i krótkotrwałe; związana jest z nimi niepewna identyfikacja jednostek oraz luźne granice społeczne - uczestnicy zachowań zbiorowych nie muszą się ani znać, ani identyfikować ze sobą; zachowanie te nie wytwarzają silnych własnych norm i kultury; zachowania zbiorowe są bardziej spontaniczne i nieprzewidywalne niż zachowania w uporządkowanym kontekście społecznym.
PRZYKŁADY ZACHOWAŃ ZBIOROWYCH,,TŁUM tłum to czasowe i niezorganizowane zgromadzenie jednostek, które znajdują się w bezpośredniej bliskości fizycznej i mają wspólny obiekt zainteresowań; Tłum może być różny: przypadkowy, aktywny, protestując: teorie powstawania ( dynamiki ) tłumu: zarażania się (Gustaw Le Bon, 1895 r.) anonimowość i napięcie emocjonalne prowadzą do zjawiska umysłu zbiorowego : w tłumie emocje zbiorowe są łatwo i bezrefleksyjnie akceptowane, wzajemnie się wzmacniają i podgrzewają, koncentrując działanie tłumu na wspólnym celu. konwergencji/ facylitacji (tłum jest tworzony aktywność podobnych do siebie jednostek, gdyż w grupie anonimowych osób pewne zachowania stają się i wydają się łatwiejsze do wykonania); wyłaniania się norm (normy wyłaniają się szybko i spontanicznie, nie są narzucane, równie szybko tracą one znaczenie społeczne).
CO DAJE BYCIE W GRUPIE? od grup społecznych nie ma ucieczki : odpowiedź na pytanie, kim jesteśmy? zakorzenienie w społeczeństwie (nauka kultury/kultur) wyznacza moje miejsce w społeczeństwie; pewność i poczucie bezpieczeństwa atrakcyjność i prestiż rola porównania z innymi osobami /grupami (otoczeniem społecznym); umożliwia realizację celów życiowych;.
SPÓJNOŚĆ GRUPY SPÓJNOŚĆ GRUPY: czyni ona grupę zdolną do przetrwania i zbiorowego wysiłku; prowadzi do działań zbiorowych (kooperacji i rywalizacji w grupie i między grupami); wywiera wpływ na jej członków (skutki to myślenie grupowe i deindywidualizacja jednostki ). grupa społeczna a normy grupowe : norma grupowa przepis, określający w jaki sposób powinien zachowywać się członek grupy, pełniący w niej określoną funkcję? FUNKCJE NORM GRUPOWYCH: przyczyniają się do osiągnięcia celów grupy, zapewniają trwanie grupy w sytuacji naturalnej wymiany jej członków, pozwalają zachować tożsamość grupy; samo-kategoryzacja jednostki ( my i oni ).